How interpreters juggle two languages at once - Ewandro Magalhaes

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Marta Konieczna

In 1956, during a diplomatic reception in Moscow,

W 1956 roku na przyjęciu dyplomatycznym w Moskwie

Soviet leader Nikita Khrushchev told Western Bloc ambassadors,

radziecki przywódca Nikita Chruszczow powiedział zachodnim ambasadorom:

"My vas pokhoronim!"

"My vas pohoronim!"

His interpreter rendered that into English as,

Jego tłumacz przełożył to na angielski jako:

"My was pogrzebiemy!"

"We will bury you!"

This statement sent shockwaves through the Western world,

Słowa te zszokowały Zachód,

heightening the tension between the Soviet Union and the US

zwiększając napięcie między ZSRR a USA,

who were in the thick of the Cold War.

które trwały wtedy w Zimnej Wojnie.

Some believe this incident alone set East/West relations back a decade.

Mówi się, że incydent ten cofnął relacje między Zachodem a ZSRR o dekadę.

Jak się potem okazało,

As it turns out, Khrushchev's remark was translated a bit too literally.

słowa Chruszczowa zostały przetłumaczone zbyt dosłownie.

Given the context, his words should have been rendered as,

W tym kontekście wypowiedź powinna raczej brzmieć:

"We will live to see you buried,"

"Będziemy patrzeć na wasz koniec",

meaning that Communism would outlast Capitalism,

co oznaczałoby, że komunizm zwycięży kapitalizm,

co nie było już jawną groźbą.

a less threatening comment.

Mimo iż prawdziwy sens został ostatecznie wyjaśniony,

Though the intended meaning was eventually clarified,

the initial impact of Khrushchev's apparent words

pierwsze wrażenie słów Chruszczowa

put the world on a path that could have led to nuclear armageddon.

mogło doprowadzić świat do nuklearnego armagedonu.

So now, given the complexities of language and cultural exchange,

Mając na uwadze złożoność języka i wymianę kulturową,

jak to się możliwe, że nie zdarza się to cały czas?

how does this sort of thing not happen all the time?

Much of the answer lies with the skill and training of interpreters

Wiele zależy od umiejętności i wyszkolenia tłumaczy ustnych

to overcome language barriers.

w pokonywaniu bariery językowej.

For most of history, interpretation was mainly done consecutively,

Wcześniej tłumaczenia ustne wykonywano głównie konsekutywnie,

with speakers and interpreters making pauses to allow each other to speak.

gdzie mówca i tłumacz robili przerwy, by pozwolić sobie nawzajem mówić.

But after the advent of radio technology,

Jednak wraz z rozwojem technologii,

a new simultaneous interpretations system was developed in the wake of World War II.

po II wojnie światowej zaczęto stosować nowy system tłumaczeń symultanicznych.

In the simultaneous mode

W trybie symultanicznym

interpreters instantaneously translate a speaker's words

tłumacze przekładają wypowiedzi prelegenta,

mówiąc do mikrofonu równolegle z mówcą.

into a microphone while he speaks.

Without pauses, those in the audience can choose the language

Bez potrzeby przerywania wypowiedzi słuchacze mogą wybrać język,

w którym chcą słuchać przemówienia.

in which they want to follow.

On the surface, it all looks seamless,

Na pozór wszystko wydaje się proste,

but behind the scenes,

ale w rzeczywistości

human interpreters work incessantly

tłumacze pracują nieprzerwanie,

to ensure every idea gets across as intended.

by każda myśl została przełożona zgodnie z intencjami mówcy.

And that is no easy task.

To nie jest łatwe zadanie.

It takes about two years of training for already fluent bilingual professionals

Osoba biegle znająca dwa języki musi poświęcić około dwóch lat,

to expand their vocabulary and master the skills necessary

by poszerzyć słownictwo i udoskonalić zdolności

niezbędne do zostania tłumaczem konferencyjnym.

to become a conference interpreter.

To get used to the unnatural task of speaking while they listen,

By przyzwyczaić się do nienaturalnej czynności

jednoczesnego słuchania i mówienia,

students shadow speakers

studenci naśladują mówiących,

and repeat their every word exactly as heard in the same language.

powtarzając każde usłyszane słowo w tym samym języku.

In time, they begin to paraphrase what is said,

Z czasem studenci zaczynają parafrazować to, co usłyszeli,

making stylistic adjustments as they go.

dokonując na bieżąco poprawek stylistycznych.

At some point, a second language is introduced.

W którymś momencie zostaje wprowadzony drugi język.

Practicing in this way creates new neural pathways in the interpreter's brain,

Tego typu ćwiczenia tworzą w mózgu tłumacza nowe połączenia neuronalne,

and the constant effort of reformulation gradually becomes second nature.

a ciągły wysiłek przekształcania stopniowo staje się drugą naturą tłumacza.

Over time and through much hard work,

Z czasem, dzięki ciężkiej pracy,

the interpreter masters a vast array of tricks to keep up with speed,

tłumacz wypracowuje szereg zabiegów, by nadążyć z szybkością mówienia,

deal with challenging terminology,

poradzić sobie ze skomplikowaną terminologią

and handle a multitude of foreign accents.

i zrozumieć mnóstwo obcych akcentów.

They may resort to acronyms to shorten long names,

Tłumacze mogą używać akronimów w celu skrócenia długich nazw,

choose generic terms over specific,

wybierać bardziej ogólne pojęcie zamiast specjalistycznego

or refer to slides and other visual aides.

albo odwoływać się do slajdów i innych form wizualnych.

They can even leave a term in the original language,

Mogą nawet pominąć dany termin,

while they search for the most accurate equivalent.

jednocześnie szukając odpowiedniego ekwiwalentu.

Interpreters are also skilled at keeping aplomb in the face of chaos.

Tłumacze symultaniczni muszą umieć zachować zimną krew.

Remember, they have no control over who is going to say what,

Pamiętajcie, tłumaczący nie wiedzą, co kto w danym momencie powie,

or how articulate the speaker will sound.

ani jak zrozumiały będzie mówca.

A curveball can be thrown at any time.

Wpaść w pułapkę można w każdym momencie.

Also, they often perform to thousands of people

Poza tym tłumacze wykonują swoją pracę na oczach tysięcy ludzi

and in very intimidating settings,

w bardzo stresujących okolicznościach,

like the UN General Assembly.

jak Zgromadzenie Ogólne ONZ.

To keep their emotions in check,

By nie dać ponieść się emocjom,

they carefully prepare for an assignment,

tłumacze starannie przygotowują się do powierzonego zadania,

building glossaries in advance,

tworząc glosariusze terminologiczne,

dogłębnie studiując literaturę na dany temat

reading voraciously about the subject matter,

and reviewing previous talks on the topic.

oraz zapoznając się z wcześniejszymi prelekcjami.

Finally, interpreters work in pairs.

Tłumacze pracują w parach.

While one colleague is busy translating incoming speeches in real time,

Gdy jeden zajęty jest tłumaczeniem przemówień,

the other gives support by locating documents,

drugi pomaga mu, znajdując dokumenty,

looking up words,

wyszukując potrzebne słowa i istotne informacje.

and tracking down pertinent information.

Ponieważ tłumaczenia symultaniczne wymagają nieustannej koncentracji,

Because simultaneous interpretation requires intense concentration,

every 30 minutes, the pair switches roles.

co 30 minut tłumacze zamieniają się rolami.

Success is heavily dependent on skillful collaboration.

Sukces w dużej mierze zależy od ich umiejętnej współpracy.

Language is complex,

Język jest tworem złożonym

and when abstract or nuanced concepts get lost in translation,

i gdy abstrakcyjne pojęcia lub niuanse zatracą się w tłumaczeniu,

skutki mogą być katastrofalne.

the consequences may be catastrophic.

As Margaret Atwood famously noted, "War is what happens when language fails."

Jak pisała Margaret Atwood: "Wojna zaczyna się, gdy zawodzi język".

Tłumacze konferencyjni ze wszystkich ludzi są najbardziej tego świadomi,

Conference interpreters of all people are aware of that

and work diligently behind the scenes to make sure it never does.

dlatego pilnie pracują, by do takiej sytuacji nigdy nie doszło.