How interpreters juggle two languages at once - Ewandro Magalhaes

Ինչպե՞ս են թարգմանիչները միաժամանակ երկու լեզվով «աճպարություն անում» - Էվանդրո Մագալայես

Translator: Tamara Shanoyan Reviewer: Sona Martirossian

In 1956, during a diplomatic reception in Moscow,

1956 թվականին, Մոսկվայում դիվանագիտական մի հանդիպման ժամանակ

Soviet leader Nikita Khrushchev told Western Bloc ambassadors,

ԽՍՀՄ-ի առաջնորդ Նիկիտա Խրուշչովը Արևմտյան Բլոկի դիվանագետներին ասաց.

"My vas pokhoronim!"

«Мы вас похороним!»

His interpreter rendered that into English as,

Նրա թարգմանիչը սա թարգմանեց որպես.

"We will bury you!"

«Մենք ձեզ կթաղե՛նք»:

This statement sent shockwaves through the Western world,

Այս պնդումը հարվածային ալիք առաջացրեց Արևմուտքում՝

heightening the tension between the Soviet Union and the US

ավելի լարված իրավիճակ ստեղծելով ԽՍՀՄ-ի և ԱՄՆ-ի միջև,

who were in the thick of the Cold War.

որոնք այդ ժամանակ Սառը պատերազմի մեջ էին:

Some believe this incident alone set East/West relations back a decade.

Ոմանք գտնում են, որ այս միջադեպը տասը տարի հետ գցեց Արևելք-Արևմուտք հարաբերությունները:

As it turns out, Khrushchev's remark was translated a bit too literally.

Ինչպես հետագայում պարզվում է, Խրուշչովի ակնարկը չափից շատ բառացի էր թարգմանվել:

Given the context, his words should have been rendered as,

Ըստ համատեքստի, նրա խոսքերը պետք է թարգմանվեին, որպես.

"We will live to see you buried,"

«Մենք կապրենք և կմասնակցենք ձեր հողարկավորմանը»՝

meaning that Communism would outlast Capitalism,

նշանակելով, որ Կոմունիզմը կհաղթի Կապիտալիզմին,

a less threatening comment.

ինչը ինքնին ավելի քիչ սպառնող ակնարկ է:

Though the intended meaning was eventually clarified,

Չնայած, որ սկզբնական իմաստը վերջիվերջո պարզաբանվեց,

the initial impact of Khrushchev's apparent words

Խրուշչովի բացահայտ բառերի սկզբնական ազդեցությունը

put the world on a path that could have led to nuclear armageddon.

աշխարհը կանգնեցրեց ատոմային աղետի ուղու վրա:

So now, given the complexities of language and cultural exchange,

Իսկ այժմ, երբ այդքան շատ են լեզվային և մշակութային շփման բարդությունները,

how does this sort of thing not happen all the time?

ինչու՞ են նման դեպքերը հազվադեպ լինում:

Much of the answer lies with the skill and training of interpreters

Այս հարցի պատասխանը թաքնված է թարգմանիչների վարպետության և

to overcome language barriers.

պատրաստվածության մեջ, որոնց շնորհիվ հաղթահարվում են լեզվային արգելքները:

For most of history, interpretation was mainly done consecutively,

Պատմության ընթացքում, թարգմանությունը գերազանցապես հետևողական էր,

with speakers and interpreters making pauses to allow each other to speak.

խոսողները և թարգմանիչները դադարներ էին անում՝ թույլ տալով միմյանց խոսել:

But after the advent of radio technology,

Սակայն ռադիո տեխնոլոգիաների գյուտից հետո,

a new simultaneous interpretations system was developed in the wake of World War II.

II համաշխարհային պատերազմի շեմին ստեղծվեց համաժամանակյա թարգմանության մի նոր եղանակ:

In the simultaneous mode

Դրա ընթացքում

interpreters instantaneously translate a speaker's words

թարգմանիչները ակնթարթորեն խոսափողի մեջ թարգմանում են

into a microphone while he speaks.

խոսողի բառերը, մինչդեռ նա ելույթ է ունենում:

Without pauses, those in the audience can choose the language

Ունկնդիրները կարող են առանց դադարների ընտրել այն լեզուն,

in which they want to follow.

որով ցանկանում են լսել ելույթը:

On the surface, it all looks seamless,

Մակերեսորեն ամեն բան հեշտ է թվում,

but behind the scenes,

սակայն «վարագույրի ետևում»

human interpreters work incessantly

թարգմանիչները անդադար աշխատում են՝

to ensure every idea gets across as intended.

երաշխավորելու, որ խոսողի յուրաքանչյուր միտք հստակորեն թարգմանվի:

And that is no easy task.

Եվ սա հեշտ չէ:

It takes about two years of training for already fluent bilingual professionals

Երկու լեզուների գերազանց տիրապետող մասնագետներից պահանջվում է մոտ երկու տարի՝

to expand their vocabulary and master the skills necessary

հարստացնելու իրենց բառապաշարը և ձեռք բերելու հմտություններ՝

to become a conference interpreter.

համագումարների թարգմանիչ դառնալու համար:

To get used to the unnatural task of speaking while they listen,

Միաժամանակ խոսելու և լսելու անբնական սովորություն ձեռք բերելու համար

students shadow speakers

ուսանողները խոսողի ետևից կրկնում են

and repeat their every word exactly as heard in the same language.

ամեն բառ՝ ճիշտ նույն կերպ, ինչպես բուն լեզվում է հնչում:

In time, they begin to paraphrase what is said,

Ժամանակի ընթացքում սկսում են բառափոխություն կատարել՝

making stylistic adjustments as they go.

խոսելու ընթացքում ոճաբանական շտկումներ անելով:

At some point, a second language is introduced.

Ի վերջո երկրորդ լեզուն է գործի մեջ մտնում:

Practicing in this way creates new neural pathways in the interpreter's brain,

Այսպիսի գործունեությունը թարգմանչի ուղեղում նոր նեյրոնային ուղիներ է առաջացնում,

and the constant effort of reformulation gradually becomes second nature.

և բառափոխությունը աստիճանաբար դառնում է երկրորդ «ես»:

Over time and through much hard work,

Ժամանակի և ժրաջան աշխատանքի շնորհիվ թարգմանիչը

the interpreter masters a vast array of tricks to keep up with speed,

վարպետորեն սկսում է տիրապետել խոսքի արագությանը հետևելու բազում հնարքներին,

deal with challenging terminology,

կարողանում է հաղթահարել մարտահրավեր նետող տերմինները

and handle a multitude of foreign accents.

և հասկանալ անթիվ-անհամար բարբառները:

They may resort to acronyms to shorten long names,

Նրանք կարող են կիրառել հապավումներ՝ երկար բառերը կրճատելու համար,

choose generic terms over specific,

կոնկրետ հասկացությունների փոխարեն նախապատվությունը տալ ընդհանուրներին

or refer to slides and other visual aides.

կամ էլ օգտագործել սլայդեր և պատկերներ:

They can even leave a term in the original language,

Նրանք նույնիսկ կարող են հիմնական լեզվից տերմիններ բաց թողնել,

while they search for the most accurate equivalent.

մինչդեռ փնտրում են ամենաճշգրիտ համարժեքը:

Interpreters are also skilled at keeping aplomb in the face of chaos.

Թարգմանիչները նաև հմտանում են քաոսային իրավիճակում իրենց չկորցնել:

Remember, they have no control over who is going to say what,

Հիշե՛ք, նրանք չեն կարող որոշել, թե ով, ինչ կասի,

or how articulate the speaker will sound.

կամ էլ որքան հստակ կլինի ելույթ ունեցողի խոսքը:

A curveball can be thrown at any time.

Ամեն բանի պետք է պատրաստ լինել:

Also, they often perform to thousands of people

Նաև, նրանք հաճախ ելույթ են ունենում հազարավոր մարդկանց առջև

and in very intimidating settings,

և չափազանց ճնշող վայրերում,

like the UN General Assembly.

ինչպես օրինակ ՄԱԿ միջազգային ժողովի ժամանակ:

To keep their emotions in check,

Իրենց հույզերը կառավարելու համար

they carefully prepare for an assignment,

նրանք մանրակրկիտ կերպով նախապատրաստվում են միջոցառմանը՝

building glossaries in advance,

նախօրոք բառացանկ կազմելով,

reading voraciously about the subject matter,

անհագորեն կարդալով թեմայի վերաբերյալ նյութեր

and reviewing previous talks on the topic.

և վերանայելով նախորդ ելույթները:

Finally, interpreters work in pairs.

Վերջապես, թարգմանիչներն աշխատում են զույգերով:

While one colleague is busy translating incoming speeches in real time,

Մինչդեռ մեկը «ուղիղ եթերում» թարգմանելով է զբաղված,

the other gives support by locating documents,

մյուսը օգնում է՝ փաստաթղթերի վրա նշումներ կատարելով,

looking up words,

փնտրելով անհրաժեշտ բառեր

and tracking down pertinent information.

և տեղեկություն:

Because simultaneous interpretation requires intense concentration,

Քանի որ համաժամանակյա թարգմանությունը լարված կենտրոնացում է պահանջում,

every 30 minutes, the pair switches roles.

զույգերը ամեն 30 րոպեն մեկ իրենց դերերով են փոխվում:

Success is heavily dependent on skillful collaboration.

Հաջողության հիմքում ընկած է հմուտ համագործակցությունը:

Language is complex,

Լեզուն խրթին է,

and when abstract or nuanced concepts get lost in translation,

և երբ վերացական կամ չնչին հասկացությունները սխալ են թարգմանվում,

the consequences may be catastrophic.

հետևանքները կարող են աղետաբեր լինել:

As Margaret Atwood famously noted, "War is what happens when language fails."

Ինչպես Մարգարեթ Էթվուդն է ասել. «Երբ լեզուն անզոր է, պատերազմ է սկսում»:

Conference interpreters of all people are aware of that

Բոլորից լավ այս մասին գիտեն բանակցությունների թարգմանիչները,

and work diligently behind the scenes to make sure it never does.

որ քրտնաջան աշխատում են ետնաբեմում՝ անելով ամեն հնարավոր բան, որ դա չլինի: