Embracing otherness, embracing myself | Thandiwe Newton

Thandie Newton: Đón nhận sự khác biệt, đón nhận bản thân

Translator: Maya Pham Reviewer: Thach Thao Nguyen Phuc

Embracing otherness.

Đón nhận sự khác biệt.

When I first heard this theme,

Lần đầu tiên nghe thấy điều này,

I thought, well, embracing otherness

tôi đã nghĩ, đón nhận sự khác biệt

is embracing myself.

tức là đón nhận chính bản thân mình.

And the journey to that place

Và cuộc hành trình

of understanding and acceptance

đến với sự thấu hiểu và chấp nhận

has been an interesting one for me,

quả thật rất thú vị đối với tôi,

and it's given me an insight

Nó đã mang đến cho tôi một cái nhìn sâu sắc

into the whole notion of self,

và toàn diện về ý niệm bản ngã của mỗi người,

which I think is worth sharing with you today.

và tôi muốn chia sẻ điều này với các bạn ngày hôm nay.

We each have a self,

Mỗi chúng ta đều có một cái tôi,

but I don't think that we're born with one.

nhưng tôi không nghĩ rằng nó có sẵn ở đó từ khi chúng ta được sinh ra.

You know how newborn babies

Các bạn có biết rằng những đứa bé sơ sinh

believe they're part of everything;

đồng nhất chúng với toàn bộ thế giới xung quanh;

they're not separate?

rằng chúng không hề khác biệt hay tách rời nhau.

Well that fundamental sense of oneness

Thế nhưng ý niệm về sự đồng nhất với thế giới xung quanh ấy

is lost on us very quickly.

nhanh chóng biến mất.

It's like that initial stage is over --

Giai đoạn ban đầu đã kết thúc --

oneness: infancy,

ý thức về sự đồng nhất: thuở ấu thơ,

unformed, primitive.

thời kỳ non nớt, trạng thái nguyên thuỷ.

It's no longer valid or real.

Chúng không còn hiện hữu nữa.

What is real is separateness,

Thay vào đó là sự khác biệt.

and at some point in early babyhood,

Một lúc nào đó trong những năm tháng đầu đời,

the idea of self

trong bạn đã có một bản ngã

starts to form.

xuất hiện.

Our little portion of oneness is given a name,

Một mẩu nhỏ bé trong cái ý niệm đồng nhất tách rời ra,

is told all kinds of things about itself,

và lớn dần với những niềm tin bao bọc xung quanh nó.

and these details,

Tất cả những điều này,

opinions and ideas

quan điểm, tư tưởng,

become facts,

trở thành sự thật,

which go towards building ourselves,

và bắt đầu hình thành nên tính cách của chúng ta,

our identity.

giá trị của chúng ta.

And that self becomes the vehicle

Chính cái tôi ấy trở thành phương tiện

for navigating our social world.

điều khiển cách thức chúng ta ứng xử trong cuộc sống thực tại.

But the self is a projection

Nhưng bản thân cái tôi đó là một sự phản chiếu

based on other people's projections.

dựa trên sự phản chiếu của người khác.

Is it who we really are?

Đó có thật là chúng ta hay không?

Or who we really want to be, or should be?

Hay đó là con người mà chúng ta muốn trở thành, hay nên trở thành?

So this whole interaction

Đi tìm lời giải đáp cho sự tương tác

with self and identity

giữa cái tôi và giá trị thực của bản thân

was a very difficult one for me growing up.

là một điều vô cùng khó khăn trong suốt thời kỳ trưởng thành của tôi.

The self that I attempted to take out into the world

Cái bản ngã mà tôi mang theo vào đời

was rejected over and over again.

đã bị từ chối hết lần này đến lần khác.

And my panic

Tôi hoảng loạn

at not having a self that fit,

khi thấy nó không thể hòa nhập vào bất cứ nơi đâu,

and the confusion that came

Và tôi hoang mang

from my self being rejected,

khi thấy nó bị từ chối.

created anxiety, shame

Tất cả những điều đó khiến tôi sợ hãi, tự ti

and hopelessness,

và vô vọng.

which kind of defined me for a long time.

Tôi đã sống trong sự ám ảnh về bản thân suốt một thời gian dài.

But in retrospect,

Nhưng ngược lại,

the destruction of my self was so repetitive

cái tôi của tôi bị hủy hoại nhiều đến mức

that I started to see a pattern.

tôi bắt đầu nhận ra nó tồn tại theo một mô thức nào đó.

The self changed,

Bản ngã của tôi biến đổi,

got affected, broken, destroyed,

bị tác động, bị phá huỷ

but another one would evolve --

nhưng một điều gì đó đã trỗi dậy -

sometimes stronger,

có lúc mạnh mẽ hơn,

sometimes hateful,

có lúc đầy hận thù,

sometimes not wanting to be there at all.

và nó không muốn ở đó chút nào.

The self was not constant.

Cái thực thể gọi là bản ngã ấy luôn biến đổi.

And how many times

Và không biết bao nhiêu lần

would my self have to die

bản ngã của tôi mất đi

before I realized

trước khi tôi nhận ra rằng

that it was never alive in the first place?

nó chưa bao giờ tồn tại?

I grew up on the coast of England

Tôi lớn lên ở bờ biển Anh quốc

in the '70s.

vào những năm 70.

My dad is white from Cornwall,

Cha tôi là người da trắng đến từ Cornwall

and my mom is black from Zimbabwe.

và mẹ tôi là người da đen đến từ Zimbabwe.

Even the idea of us as a family

Ngay cả ý nghĩ rằng chúng tôi là một gia đình

was challenging to most people.

cũng khó chấp nhận đối với nhiều người.

But nature had its wicked way,

Nhưng Tạo hóa có cách thức riêng của Người,

and brown babies were born.

và một đứa trẻ da nâu ra đời.

But from about the age of five,

Nhưng khi tôi được chừng 5 tuổi,

I was aware that I didn't fit.

Tôi nhận ra rằng mình không giống những đứa trẻ khác.

I was the black atheist kid

Tôi là một đứa bé da đen, không tôn giáo

in the all-white Catholic school run by nuns.

theo học tại một ngôi trường Thiên chúa của người da trắng.

I was an anomaly,

Tôi là một người không bình thường.

and my self was rooting around for definition

Và bản ngã của tôi đã phải chạy vòng quanh để xác định nơi tôi thuộc về,

and trying to plug in.

để tôi cố gắng hoà mình vào nơi đó.

Because the self likes to fit,

Bởi vì cái tôi của tôi muốn hòa nhập,

to see itself replicated,

muốn nhân bản chính nó,

to belong.

muốn cảm giác được thuộc về một nơi nào đó.

That confirms its existence

Điều đó khẳng định sự tồn tại

and its importance.

và tầm quan trọng của nó.

And it is important.

Và điều này rất quan trọng.

It has an extremely important function.

Nó đóng một vai trò vô cùng thiết yếu.

Without it, we literally can't interface with others.

Không có cái tôi, chúng ta không thể đối mặt với những thứ khác.

We can't hatch plans

Chúng ta không thể ấp ủ những dự định,

and climb that stairway of popularity,

bước lên bậc thang danh vọng,

of success.

đến ngưỡng cửa thành công.

But my skin color wasn't right.

Nhưng màu da của tôi không ổn.

My hair wasn't right.

Mái tóc của tôi không ổn.

My history wasn't right.

Cuộc đời tôi cũng không ổn.

My self became defined

Bản thân tôi

by otherness,

là một cá thể khác biệt,

which meant that, in that social world,

nghĩa là, trong xã hội này

I didn't really exist.

tôi không thực sự tồn tại.

And I was "other" before being anything else --

Và tôi biệt lập ngay trước khi tôi trở thành bất cứ thứ gì khác

even before being a girl.

ngay cả trước khi trở thành một cô gái.

I was a noticeable nobody.

Tôi chỉ là một con số không biệt lập.

Another world was opening up

Nhưng một thế giới khác đã mở ra

around this time:

quanh tôi, đó là:

performance and dancing.

nghệ thuật biểu diễn và khiêu vũ.

That nagging dread of self-hood

Nỗi ám ảnh của cái tôi

didn't exist when I was dancing.

không còn đeo đẳng khi tôi nhảy múa.

I'd literally lose myself.

Tôi hoàn toàn quên mất bản thân mình.

And I was a really good dancer.

Và thực sự, tôi là một vũ công giỏi.

I would put

Tôi muốn mang

all my emotional expression

tất cả cảm xúc của mình

into my dancing.

vào trong điệu nhảy.

I could be in the movement

Tôi nhìn thấy một con người hoàn toàn khác

in a way that I wasn't able to be

so với tôi

in my real life, in myself.

trong đời thực.

And at 16,

Vào tuổi 16,

I stumbled across another opportunity,

Tôi bắt gặp một cơ hội khác,

and I earned my first acting role in a film.

tôi nhận vai diễn đầu tiên trong một bộ phim.

I can hardly find the words

Thật khó khăn để diễn đạt bằng ngôn từ

to describe the peace I felt

cảm giác bình yên mà tôi có được

when I was acting.

khi hóa thân vào vai diễn.

My dysfunctional self

Cái bản ngã trúc trắc của tôi

could actually plug in

đã thực sự hòa nhập vào

to another self, not my own,

một cá thể riêng biệt khác.

and it felt so good.

Cảm giác ấy thật tuyệt vời.

It was the first time that I existed

Đó là lần đầu tiên tôi cảm nhận sự tồn tại của mình

inside a fully-functioning self --

bên trong một cá thể hoàn chỉnh -

one that I controlled,

mà tôi có thể chế ngự,

that I steered,

định đoạt

that I gave life to.

và mang hơi thở sự sống đến cho nó.

But the shooting day would end,

Nhưng rồi bộ phim kết thúc,

and I'd return

tôi trở về

to my gnarly, awkward self.

với cái tôi tan vỡ của mình.

By 19,

19 tuổi,

I was a fully-fledged movie actor,

Tôi đã là một diễn viên chuyên nghiệp,

but still searching for definition.

nhưng vẫn hoang mang trên con đường tìm kiếm bản thân mình.

I applied to read anthropology

Tôi đăng ký ngành nhân chủng học

at university.

tại trường đại học.

Dr. Phyllis Lee gave me my interview,

Giáo sư Phyllis đã phỏng vấn tôi,

and she asked me, "How would you define race?"

Bà hỏi tôi : "Em định nghĩa như thế nào về chủng tộc?"

Well, I thought I had the answer to that one,

Ồ, tôi nghĩ mình có câu trả lời cho câu hỏi này.

and I said, "Skin color."

Và tôi nói, "Màu da."

"So biology, genetics?" she said.

"Vậy có nghĩa là về sinh học, di truyền học?" Bà hỏi.

"Because, Thandie, that's not accurate.

Bởi vì, Thandie này, điều đó không chính xác.

Because there's actually more genetic difference

Thực ra có rất nhiều sự khác biệt về mặt di truyền

between a black Kenyan

giữa một người da đen Kenya

and a black Ugandan

và một người da đen Uganda

than there is between a black Kenyan

hơn là giữa một người da đen Kenya

and, say, a white Norwegian.

và một người da trắng Na Uy.

Because we all stem from Africa.

Và vì nguồn gốc của tất cả chúng ta đều bắt đầu từ Châu Phi,

So in Africa,

vậy nên ở châu Phi,

there's been more time

chúng ta sẽ có nhiều cơ hội hơn

to create genetic diversity."

để tạo ra sự đa dạng di truyền."

In other words,

Nói một cách khác

race has no basis

xuất phát điểm của chủng tộc

in biological or scientific fact.

không bắt nguồn từ dữ liệu sinh học hay khoa học.

On the one hand, result.

Một mặt, kết quả.

Right?

Đúng không?

On the other hand, my definition of self

Mặt khác, định nghĩa của tôi về bản ngã

just lost a huge chunk of its credibility.

đã mất đi nhiều tính tin cậy của nó.

But what was credible,

Nhưng điều gì mới là đúng đắn,

what is biological and scientific fact,

dữ liệu sinh học và khoa học là gì,

is that we all stem from Africa --

có thực là tất cả chúng ta đều đến từ Châu Phi -

in fact, from a woman called Mitochondrial Eve

trên thực tế, là từ một người phụ nữ tên Eva

who lived 160,000 years ago.

sống cách đây 160,000 năm.

And race is an illegitimate concept

Và chủng tộc là một ý niệm phi logic

which our selves have created

mà con người tạo ra

based on fear and ignorance.

từ chính sự sợ hãi và thiếu hiểu biết của mình.

Strangely, these revelations

Kỳ lạ thay, những kiến thức mới mẻ này

didn't cure my low self-esteem,

cũng không chữa trị được căn bệnh tự ti,

that feeling of otherness.

và ám ảnh khác biệt của tôi.

My desire to disappear

Khao khát được biến mất của tôi

was still very powerful.

vẫn rất mãnh liệt.

I had a degree from Cambridge;

Tôi tốt nghiệp Cambridge;

I had a thriving career,

Tôi có một sự nghiệp tươi sáng;

but my self was a car crash,

nhưng tôi vẫn mang trong mình một cái tôi tan rã, vụn vỡ.

and I wound up with bulimia

Tôi cố chữa lành vết thương bằng cách ăn uống vô độ

and on a therapist's couch.

và rồi tìm đến một bác sĩ trị liệu.

And of course I did.

Và đương nhiên là tôi đã làm như thế.

I still believed

Tôi vẫn tin rằng

my self was all I was.

cái tôi của mình vẫn luôn luôn như vậy

I still valued self-worth

Tôi vẫn đặt niềm tin vào giá trị bản thân

above all other worth,

lên trên tất cả mọi thứ khác.

and what was there to suggest otherwise?

Và ngoài ra thì còn có thể gợi ý gì được nữa?

We've created entire value systems

Chúng ta đã tạo ra một hệ thống giá trị hoàn chỉnh

and a physical reality

và một thực tế khách quan

to support the worth of self.

để làm điểm tựa cho giá trị của bản thân.

Look at the industry for self-image

Hãy nhìn vào ngành công nghiệp xây dựng hình ảnh bản thân

and the jobs it creates,

những loại hình công việc nó sản sinh ra,

the revenue it turns over.

doanh thu nó mang lại.

We'd be right in assuming

Chúng ta đã chính xác với giả thuyết rằng

that the self is an actual living thing.

bản ngã của mỗi người là một thực thể sống.

But it's not. It's a projection

Nhưng không phải vậy, nó chỉ đơn thuần là một sự phản chiếu,

which our clever brains create

bộ não thông minh của chúng ta vẽ ra

in order to cheat ourselves

để lừa gạt chính chúng ta

from the reality of death.

từ một thực tế bất động.

But there is something

Nhưng có một điều

that can give the self

có thể mang lại cho cái tôi

ultimate and infinite connection --

một sự nối kết sơ khai và vô tận --

and that thing is oneness,

đó chính là sự đồng nhất

our essence.

là cốt lõi nguyên thủy của chúng ta.

The self's struggle

Cuộc đấu tranh của cái tôi

for authenticity and definition

trong hành trình tìm kiếm chính bản thân nó

will never end

sẽ không bao giờ có điểm dừng

unless it's connected to its creator --

trừ khi xuất hiện một kết nối giữa nó và người tạo ra nó -

to you and to me.

một kết nối với các bạn và với tôi.

And that can happen with awareness --

Và đó là khi bạn ý thức

awareness of the reality of oneness

về sự hợp nhất sơ khai

and the projection of self-hood.

và sự phản chiếu của cái tôi.

For a start, we can think about

Đầu tiên, chúng ta hãy nghĩ về

all the times when we do lose ourselves.

những thời điểm chúng ta quên đi chính bản thân mình.

It happens when I dance,

Đó là những khi tôi nhảy múa,

when I'm acting.

hay hóa thân vào vai diễn.

I'm earthed in my essence,

Tôi được nối kết với bản chất nguyên thủy của mình,

and my self is suspended.

và bản ngã của tôi tan biến.

In those moments,

Trong những thời điểm đó,

I'm connected to everything --

tôi cảm thấy mình được nối kết với mọi thứ chung quanh

the ground, the air,

mặt đất, không khí,

the sounds, the energy from the audience.

âm thanh, nguồn năng lượng từ khán giả.

All my senses are alert and alive

Tất thảy giác quan của tôi đều sống động

in much the same way as an infant might feel --

như cách một đứa bé cảm nhận về thế giới chung quanh nó -

that feeling of oneness.

cảm giác về sự hợp nhất.

And when I'm acting a role,

Và khi diễn xuất,

I inhabit another self,

tôi hóa thân vào một cái tôi khác,

and I give it life for awhile,

tôi truyền sự sống vào bản thể đó.

because when the self is suspended

Vì khi cái tôi biến mất

so is divisiveness

thì sự khác biệt,

and judgment.

phán xét cũng không còn tồn tại.

And I've played everything

Tôi đảm nhận mọi vai diễn

from a vengeful ghost in the time of slavery

từ một hồn ma chất chứa thù hận trong chế độ chiếm hữu nô lệ

to Secretary of State in 2004.

đến một vị bộ trưởng ngoại giao năm 2004.

And no matter how other

Dù là vai diễn

these selves might be,

nào

they're all related in me.

tất cả đều gắn liền với bản thân tôi.

And I honestly believe

Tôi thực sự tin rằng

the key to my success as an actor

chìa khóa thành công trong sự nghiệp điện ảnh

and my progress as a person

cũng như trong hành trình tìm kiếm bản thân tôi

has been the very lack of self

chính là sự từ bỏ cái bản ngã

that used to make me feel

đã từng khiến tôi

so anxious and insecure.

sợ hãi và bất an.

I always wondered

Tôi luôn tự hỏi

why I could feel others' pain so deeply,

vì sao mình lại có thể cảm nhận nỗi đau của người khác một cách sâu sắc

why I could recognize

vì sao tôi có thể nhìn thấy

the somebody in the nobody.

một điều gì đó đặc biệt từ một người rất đỗi bình thường.

It's because I didn't have a self to get in the way.

Đó là vì tôi không để cái tôi ảnh hưởng đến cảm nhận và đánh giá của mình.

I thought I lacked substance,

Tôi nghĩ bản thân mình đã thiếu mất một thứ gì đó

and the fact that I could feel others'

và việc tôi có khả năng thấu hiểu cảm giác của người khác

meant that I had nothing of myself to feel.

đồng nghĩa với việc tôi không có bất kỳ cảm nhận gì về bản thân mình.

The thing that was a source of shame

Cái tôi đầy mặc cảm

was actually a source of enlightenment.

thực chất lại dẫn tôi đến với con đường của sự khai sáng.

And when I realized

Khi tôi nhận ra

and really understood

và hiểu rõ rằng

that my self is a projection and that it has a function,

bản ngã của tôi chỉ là một sự phản chiếu và nó có một chức năng nào đó,

a funny thing happened.

một điều thú vị đã xảy ra.

I stopped giving it so much authority.

Tôi không để nó tác động quá nhiều đến mình nữa.

I give it its due.

Tôi xác lập quyền lợi cho nó.

I take it to therapy.

Tôi tìm kiếm liệu pháp cho nó.

I've become very familiar

Tôi bắt đầu quen

with its dysfunctional behavior.

với sự thất thường của nó.

But I'm not ashamed of my self.

Nhưng tôi không e dè về bản ngã của mình nữa.

In fact, I respect my self

Tôi tôn trọng bản ngã của tôi

and its function.

và những đặc tính của nó.

And over time and with practice,

Dần dà, tôi luyện tập

I've tried to live

thói quen

more and more from my essence.

sống theo bản chất sơ khai của mình.

And if you can do that,

Một khi bạn làm được điều này

incredible things happen.

phép màu sẽ đến.

I was in Congo in February,

Tôi đến Congo vào tháng 2,

dancing and celebrating

ca hát và nhảy múa

with women who've survived

với những người phụ nữ

the destruction of their selves

đã vượt qua sự hủy hoại của bản ngã

in literally unthinkable ways --

một cách kỳ diệu

destroyed because other brutalized, psychopathic selves

Những cá thể

all over that beautiful land

trên mảnh đất tươi đẹp đó

are fueling our selves' addiction

đang bị hủy hoại vì

to iPods, Pads, and bling,

chính những iPods, Pads va Bling,

which further disconnect ourselves

Tất cả những thứ tiện nghi này

from ever feeling their pain,

đang tước đi khả năng đồng cảm, thấu hiểu

their suffering,

nỗi đau và mất mát

their death.

của những người bên cạnh chúng ta.

Because, hey,

Bởi vì

if we're all living in ourselves

nếu chúng ta tiếp tục sống

and mistaking it for life,

với cái tôi sai lầm của mình

then we're devaluing

tức là chúng ta đang làm giảm giá trị cuộc sống

and desensitizing life.

đồng thời tự tách mình ra khỏi thế giới chung quanh.

And in that disconnected state,

Và trong thế giới tan rã đó,

yeah, we can build factory farms with no windows,

chúng ta xây dựng hàng loạt nhà máy tối tăm kín bưng

destroy marine life

phá hủy thế giới đại dương

and use rape as a weapon of war.

và cưỡng hiếp phụ nữ trong những cuộc chiến tranh cuồng nộ.

So here's a note to self:

Hãy nhìn lại cái tôi của mỗi người và bạn sẽ thấy:

The cracks have started to show

Những đứt gãy đã bắt đầu xuất hiện

in our constructed world,

trong một thế giới mà ta đã dày công xây dựng

and oceans will continue

Đại dương tiếp tục trào dâng

to surge through the cracks,

cơn thịnh nộ qua những vệt nứt gãy

and oil and blood,

dầu hỏa và

rivers of it.

biển máu.

Crucially, we haven't been figuring out

Điều quan trọng là chúng ta chưa biết làm thế nào

how to live in oneness

để sống hài hòa

with the Earth and every other living thing.

với thiên nhiên và vạn vật.

We've just been insanely trying to figure out

Chúng ta chỉ đang điên cuồng tìm cách

how to live with each other -- billions of each other.

để sống với chính loài người chúng ta mà thôi -- hàng tỷ con người chúng ta.

Only we're not living with each other;

Mà cũng không hẳn là thế,

our crazy selves are living with each other

chính xác hơn là những cái tôi của chúng ta đang cố tìm cách để sống với nhau

and perpetuating an epidemic

và rồi sự tan rã trong mối dây cố kết con người

of disconnection.

dần trở nên sâu sắc hơn.

Let's live with each other

Chúng ta hãy cùng sống với nhau

and take it a breath at a time.

nghỉ ngơi mỗi khi cần.

If we can get under that heavy self,

Khi từ bỏ gánh nặng của bản ngã,

light a torch of awareness,

chúng ta sẽ đến gần hơn với ánh sáng của tri thức,

and find our essence,

và tìm thấy bản chất sâu thẳm bên trong mình,

our connection to the infinite

sự kết nối với vũ trụ

and every other living thing.

và hàng vạn sinh linh khác.

We knew it from the day we were born.

Chúng ta đã từng nghiệm chứng sự hợp nhất này từ thuở ấu thơ.

Let's not be freaked out

Đừng sợ hãi

by our bountiful nothingness.

sự trống rỗng vô biên.

It's more a reality

Nó thực hơn

than the ones our selves have created.

tất thảy những gì chúng ta tự tạo ra.

Imagine what kind of existence we can have

Hãy nghĩ đến một cuộc sống

if we honor inevitable death of self,

khi chúng ta đề cao tính vô ngã,

appreciate the privilege of life

trân trọng những đặc ân của cuộc đời

and marvel at what comes next.

và tin tưởng vào tương lai diệu kỳ.

Simple awareness is where it begins.

Cuộc sống bắt đầu từ sự nhận thức giản đơn.

Thank you for listening.

Cảm ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)