Beautiful new words to describe obscure emotions | John Koenig

Translator: Nguyen Cao Reviewer: Riona Lee

Today I want to talk about the meaning of words,

Hôm nay, tôi muốn nói về ý nghĩa của từ,

how we define them

cách ta định nghĩa chúng

and how they, almost as revenge,

và cách chúng, gần như là trả đũa,

define us.

định nghĩa chúng ta.

The English language is a magnificent sponge.

Tiếng Anh là một miếng bọt biển thần kì.

I love the English language. I'm glad that I speak it.

Tôi yêu tiếng Anh. Tôi mừng vì tôi nói chúng.

But for all that, it has a lot of holes.

Nhưng hơn hết, nó có rất nhiều lỗ hổng.

In Greek, there's a word, "lachesism"

Trong tiếng Hy Lạp, có một từ, "lachesism"

which is the hunger for disaster.

có nghĩa là thèm muốn thảm họa.

You know, when you see a thunderstorm on the horizon

Bạn biết đấy, khi bạn nhìn thấy một cơn bão đầy sấm chớp ở chân trời

and you just find yourself rooting for the storm.

và bạn tự nhận ra bản thân ủng hộ cơn bão ấy.

In Mandarin, they have a word "yù yī" --

Trong tiếng Tàu, họ có từ "yù yī" --

I'm not pronouncing that correctly --

Tôi không đọc được chính xác từ ấy --

which means the longing to feel intensely again

có nghĩa là thèm khát cảm xúc mãnh liệt thêm lần nữa

the way you did when you were a kid.

theo cách bạn làm khi bạn còn nhỏ.

In Polish, they have a word "jouska"

Trong tiếng Ba Lan, họ có từ "jouska"

which is the kind of hypothetical conversation

là một kiểu đối thoại giả thuyết

that you compulsively play out in your head.

trong đầu mà bạn không kiểm soát được.

And finally, in German, of course in German,

Và cuối cùng, trong tiếng Đức, tất nhiên là trong tiếng Đức

they have a word called "zielschmerz"

họ có từ "zielschmerz"

which is the dread of getting what you want.

có nghĩa là sự sợ hãi việc đạt được thứ bạn muốn.

(Laughter)

(Cười)

Finally fulfilling a lifelong dream.

Cuối cùng đã hoàn thành được giấc mơ cả đời.

I'm German myself, so I know exactly what that feels like.

Bản thân tôi là người Đức, nên tôi biết chính xác nó là như thế nào.

Now, I'm not sure if I would use any of these words

Giờ, tôi không chắc liệu tôi có sử dụng từ nào trong đó

as I go about my day,

khi còn sống,

but I'm really glad they exist.

nhưng tôi rất vui vì chúng tồn tại.

But the only reason they exist is because I made them up.

Thế nhưng nguyên nhân duy nhất chúng tồn tại là tôi đã tạo ra chúng.

I am the author of "The Dictionary of Obscure Sorrows,"

Tôi là tác giả cuốn The Dictionary of Obscure Sorrows

which I've been writing for the last seven years.

tác phẩm tôi đã viết trong bảy năm qua.

And the whole mission of the project

Và sứ mệnh của toàn bộ dự án này

is to find holes in the language of emotion

là tìm ra những lỗ hổng trong ngôn ngữ của cảm xúc

and try to fill them

và cố gắng lấp đầy chúng

so that we have a way of talking about all those human peccadilloes

từ đó chúng ta có cách nói về những lỗi nhỏ nhặt ấy của con người

and quirks of the human condition

và những trạng thái mơ hồ của con người

that we all feel but may not think to talk about

mà chúng ta đều cảm thấy nhưng có thể không nghĩ đến việc nói đến chúng

because we don't have the words to do it.

vì chúng ta không có từ vựng để diễn đạt.

And about halfway through this project,

Và ở khoảng giữa hành trình của dự án này,

I defined "sonder,"

tôi định nghĩa từ "sonder",

the idea that we all think of ourselves as the main character

với ý nghĩ rằng chúng ta đều nghĩ về bản thân như một diễn viên chính

and everyone else is just extras.

và tất cả những người khác đều là phụ.

But in reality, we're all the main character,

Nhưng thực tế, chúng ta đều là diễn viên chính,

and you yourself are an extra in someone else's story.

và chính bạn là diễn viên phụ trong câu chuyện của người khác.

And so as soon as I published that,

Ngay khi tôi công bố nó,

I got a lot of response from people

tôi nhận được rất nhiều hồi đáp

saying, "Thank you for giving voice to something I had felt all my life

bảo rằng, "Cảm ơn vì đã nói lên được điều mà tôi cảm thấy suốt cuộc đời

but there was no word for that."

nhưng lại không có từ nào để diễn tả."

So it made them feel less alone.

Điều đó khiến họ thấy đỡ cô đơn hơn.

That's the power of words,

Đó là sức mạnh của từ ngữ,

to make us feel less alone.

để khiến chúng ta đỡ cô đơn.

And it was not long after that

Và không lâu sau đó

that I started to notice sonder

tôi bắt đầu nhận ra "sonder"

being used earnestly in conversations online,

được sử dụng một cách nghiêm túc trong các cuộc đối thoại online,

and not long after I actually noticed it,

và không lâu sau khi tôi nhận ra,

I caught it next to me in an actual conversation in person.

tôi bắt gặp nó ngay cạnh mình trong một cuộc trò chuyện trực tiếp.

There is no stranger feeling than making up a word

Không có cảm giác nào lạ hơn việc tạo ra một từ mới

and then seeing it take on a mind of its own.

và thấy nó tự thân vận động.

I don't have a word for that yet, but I will.

Tôi chưa có từ nào cho điều đó, nhưng tôi sẽ.

(Laughter)

(Cười)

I'm working on it.

Tôi đang làm đây.

I started to think about what makes words real,

Tôi bắt đầu nghĩ về thứ khiến từ ngữ trở nên hiện hữu,

because a lot of people ask me,

bởi vì rất nhiều người hỏi tôi,

the most common thing I got from people is,

điểm chung nhất tôi nhận được từ mọi người là,

"Well, are these words made up? I don't really understand."

"À, những từ này đã được tạo ra? Tôi không hiểu lắm."

And I didn't really know what to tell them

Và tôi không biết nói với họ thế nào

because once sonder started to take off,

bởi vì ngay khi "sonder" bắt đầu cất cánh,

who am I to say what words are real and what aren't.

tôi là ai để nói những từ có thật hay không thật là gì.

And so I sort of felt like Steve Jobs, who described his epiphany

Thế nên tôi cảm thấy kiểu hơi giống như Steve Jobs, người diễn tả niềm vui sướng

as when he realized that most of us, as we go through the day,

khi ông ta nhận ra hầu hết chúng ta, khi chúng ta sống một ngày,

we just try to avoid bouncing against the walls too much

chúng ta chỉ cố gắng tránh đừng đâm đầu vào tường quá nhiều

and just sort of get on with things.

và kiểu như quen với chuyện đó.

But once you realize that people --

Nhưng khi bạn nhận ra những con người đó

that this world was built by people no smarter than you,

rằng thế giới này được hình thành từ những người chẳng hề thông minh hơn bạn,

then you can reach out and touch those walls

và bạn có thể với tay chạm những bức tường

and even put your hand through them

thậm chí đưa tay xuyên qua chúng

and realize that you have the power to change it.

và nhận ra rằng bạn có sức mạnh để thay đổi nó.

And when people ask me, "Are these words real?"

Khi người ta hỏi tôi, "Những từ này có thật chứ?"

I had a variety of answers that I tried out.

Tôi có một loạt cách trả lời mà tôi đã dùng.

Some of them made sense. Some of them didn't.

Một số thì hợp lý. Một số thì không.

But one of them I tried out was,

Một trong số đó là,

"Well, a word is real if you want it to be real."

"À, một từ có thật nếu bạn muốn nó có thật."

The way that this path is real because people wanted it to be there.

Cách mà con đường này có thật là bởi vì người ta muốn nó ở đó.

(Laughter)

(Cười)

It happens on college campuses all the time.

Điều đó xảy ra ở trường đại học suốt.

It's called a "desire path."

Nó gọi là "Con đường ước muốn".

(Laughter)

(Cười)

But then I decided, what people are really asking

Nhưng sau tôi quyết định, điều mọi người hỏi

when they're asking if a word is real, they're really asking,

khi họ hỏi rằng liệu một từ có thật hay không, ý họ là

"Well, how many brains will this give me access to?"

"À, nó sẽ cho tôi tiếp cận được ý nghĩ của bao nhiêu người?"

Because I think that's a lot of how we look at language.

Vì tôi nghĩ đó là cách phần lớn ta nghĩ về ngôn ngữ.

A word is essentially a key

Một từ vựng nhất thiết là một chìa khóa

that gets us into certain people's heads.

để chúng ta hiểu điều gì trong đầu ai đó.

And if it gets us into one brain,

Và nếu nó chỉ cho chúng ta hiểu được 1 người,

it's not really worth it,

thì nó không đáng,

not really worth knowing.

thật không đáng để biết.

Two brains, eh, it depends on who it is.

Hai người, eh, nó còn phụ thuộc vào đó là ai.

A million brains, OK, now we're talking.

Một triệu người, Ok, giờ thì chuẩn.

And so a real word is one that gets you access to as many brains as you can.

Vậy một từ ngữ có thật là từ giúp bạn hiểu được càng nhiều người càng tốt.

That's what makes it worth knowing.

Điều đó khiến nó đáng để biết đến.

Incidentally, the realest word of all by this measure is this.

Nhân tiện, từ ngữ thật nhất theo cách hiểu này là

[O.K.]

[O.K]

That's it.

Nó đó.

The realest word we have.

Từ thật nhất mà chúng ta có.

That is the closest thing we have to a master key.

Đó là thứ giống một chìa khóa chính nhất mà chúng ta có.

That's the most commonly understood word in the world,

Đó là từ được biết đến nhiều nhất trên thế giới,

no matter where you are.

bất kể bạn ở đâu.

The problem with that is,

Vấn đề ở đây là,

no one seems to know what those two letters stand for.

dường như không ai biết hai từ đó viết tắt của chữ gì.

(Laughter)

(Cười)

Which is kind of weird, right?

Kì quặc thật, đúng không?

I mean, it could be a misspelling of "all correct," I guess,

Ý tôi nó có thể là dạng lỗi phiên âm của "all correct", tôi đoán thế.

or "old kinderhook."

hoặc "old kinderhook."

No one really seems to know, but the fact that it doesn't matter

Dường như chẳng ai biết, nhưng thực tế thế nào cũng chẳng quan trọng

says something about how we add meaning to words.

Nói đến việc chúng ta mang ý nghĩa lại cho từ ngữ bằng cách nào.

The meaning is not in the words themselves.

Ý nghĩa không phải trong bản thân các từ ngữ.

We're the ones that pour ourselves into it.

Chúng ta chính là người đã rót nó vào.

And I think, when we're all searching for meaning in our lives,

Và tôi nghĩ, khi tất cả chúng ta tìm kiếm ý nghĩa trong cuộc sống

and searching for the meaning of life,

và tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống.

I think words have something to do with that.

Tôi nghĩ từ ngữ cũng góp một phần trong đó.

And I think if you're looking for the meaning of something,

Và tôi nghĩ nếu bạn đang tìm kiếm ý nghĩa của thứ gì đó,

the dictionary is a decent place to start.

từ điển là một nơi tốt để bắt đầu.

It brings a sense of order

Nó mang đến cảm giác trật tự

to a very chaotic universe.

trong một vũ trụ đầy hỗn loạn.

Our view of things is so limited

Góc nhìn của ta với các thứ rất hạn chế

that we have to come up with patterns and shorthands

đến nỗi chúng ta hình thành các mô hình và tốc ký

and try to figure out a way to interpret it

để tìm ra cách thể hiện chúng

and be able to get on with our day.

và có thể làm quen với ngày sống của mình.

We need words to contain us, to define ourselves.

Chúng ta cần từ ngữ để diễn đạt mình, để định nghĩa chính mình.

I think a lot of us feel boxed in

Tôi nghĩ chúng ta cảm thấy bị đóng hộp

by how we use these words.

qua cách ta dùng những từ ngữ này.

We forget that words are made up.

Chúng ta quên mất rằng từ ngữ được tạo ra.

It's not just my words. All words are made up,

Không chỉ là từ của tôi. Từ ngữ được sáng tạo ra,

but not all of them mean something.

nhưng không phải đều có nghĩa.

We're all just sort of trapped in our own lexicons

Tất cả chúng ta đều kiểu như bị mắc kẹt trong vốn từ vựng của mình

that don't necessarily correlate with people who aren't already like us,

thứ không nhất thiết phải tương đồng với những người không giống với chúng ta,

and so I think I feel us drifting apart a little more every year,

nên tôi nghĩ chúng ta cảm thấy xa dần nhau mỗi năm,

the more seriously we take words.

chúng ta dần dùng từ ngữ nghiêm túc hơn.

Because remember, words are not real.

Bởi vì nhớ rằng, từ ngữ không có thật.

They don't have meaning. We do.

Chúng không có ý nghĩa. Nhưng chúng ta có.

And I'd like to leave you with a reading

Và tôi muốn để lại cho các bạn một đoạn viết

from one of my favorite philosophers,

từ nhà triết học tôi yêu thích nhất,

Bill Watterson, who created "Calvin and Hobbes."

Bill Watterson, người đã sáng tác "Calvin và Hobbes"

He said,

Ông ấy nói rằng,

"Creating a life that reflects your values and satisfies your soul

"Kiến tạo nên một cuộc sống phản ánh giá trị và làm thỏa mãn linh hồn của bạn

is a rare achievement.

là một thành tựu rất hiếm hoi.

To invent your own life's meaning

Để tạo nên ý nghĩa cho cuộc sống

is not easy,

không phải là điều dễ dàng,

but it is still allowed,

nhưng nó có thể đạt được,

and I think you'll be happier for the trouble."

và bạn sẽ hạnh phúc hơn với điều khó khăn đó."

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)