Beautiful new words to describe obscure emotions | John Koenig

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Krystian Aparta

Today I want to talk about the meaning of words,

Dziś chciałbym pomówić o znaczeniu słów,

how we define them

o tym, jak je definiujemy,

and how they, almost as revenge,

i jak słowa, jakby mszcząc się,

define us.

definiują nas.

The English language is a magnificent sponge.

Język angielski jest wspaniałą gąbką.

I love the English language. I'm glad that I speak it.

Kocham angielski i cieszę się, że nim władam,

But for all that, it has a lot of holes.

jednak język ten ma wiele słownych luk.

In Greek, there's a word, "lachesism"

W greckim jest słowo "lachesism",

which is the hunger for disaster.

czyli głód katastrofy:

You know, when you see a thunderstorm on the horizon

to, co czujesz na widok nadchodzącej burzy,

and you just find yourself rooting for the storm.

uczucie, że nie możesz się doczekać.

In Mandarin, they have a word "yù yī" --

W mandaryńskim słowo "yù yī",

I'm not pronouncing that correctly --

którego nie potrafię wymówić poprawnie,

which means the longing to feel intensely again

oznacza tęsknotę za intensywnym odczuwaniem,

the way you did when you were a kid.

takim jak w dzieciństwie.

In Polish, they have a word "jouska"

Polskie słowo "juśka"

which is the kind of hypothetical conversation

oznacza hipotetyczną rozmowę

that you compulsively play out in your head.

obsesyjnie odgrywaną w myślach.

And finally, in German, of course in German,

No i, oczywiście w niemieckim,

they have a word called "zielschmerz"

jest słowo "Zielschmerz":

which is the dread of getting what you want.

strach przed dostaniem tego, czego pragniesz.

(Laughter)

(Śmiech)

Finally fulfilling a lifelong dream.

Strach przed spełnieniem życiowych marzeń.

I'm German myself, so I know exactly what that feels like.

Jestem Niemcem, więc znam to uczucie.

Now, I'm not sure if I would use any of these words

Może nie używam tych słów na co dzień,

as I go about my day,

but I'm really glad they exist.

ale cieszę się, że istnieją.

But the only reason they exist is because I made them up.

Jednak istnieją tylko dlatego, że je sobie wymyśliłem.

I am the author of "The Dictionary of Obscure Sorrows,"

Jestem autorem "Słownika nieokreślonych smutków",

which I've been writing for the last seven years.

nad którym pracuję od siedmiu lat.

And the whole mission of the project

Celem tego projektu jest znalezienie luk w języku uczuć

is to find holes in the language of emotion

and try to fill them

i wypełnienie ich,

so that we have a way of talking about all those human peccadilloes

żeby móc mówić o ludzkich grzeszkach

and quirks of the human condition

oraz dziwactwach człowieczeństwa,

that we all feel but may not think to talk about

uczuciach, które znamy wszyscy, ale nie mówimy o nich,

because we don't have the words to do it.

bo nie mamy na nie słów.

And about halfway through this project,

Jakoś w połowie projektu zdefiniowałem "sonder",

I defined "sonder,"

the idea that we all think of ourselves as the main character

czyli nasze ludzkie myślenie o sobie jako o głównej postaci,

and everyone else is just extras.

gdy wszyscy inni to statyści.

But in reality, we're all the main character,

Tak naprawdę każdy jest główną postacią,

and you yourself are an extra in someone else's story.

a zarazem statystą w cudzej opowieści.

And so as soon as I published that,

Kiedy tylko to opublikowałem,

I got a lot of response from people

odezwało się wiele osób.

saying, "Thank you for giving voice to something I had felt all my life

"Dziękuję za nazwanie uczucia, które towarzyszyło mi całe życie,

but there was no word for that."

ale nie było na nie słowa".

So it made them feel less alone.

Niektórzy poczuli się mniej samotni.

That's the power of words,

Taka jest potęga słów:

to make us feel less alone.

sprawiają, że czujemy się mniej samotni.

And it was not long after that

Niedługo potem natknąłem się na słowo "sonder",

that I started to notice sonder

being used earnestly in conversations online,

najpierw w rozmowach internetowych,

and not long after I actually noticed it,

a wkrótce usłyszałem je w toczącej się obok rozmowie.

I caught it next to me in an actual conversation in person.

There is no stranger feeling than making up a word

Nie ma dziwniejszego uczucia niż wymyślenie słówka,

and then seeing it take on a mind of its own.

które potem zaczyna żyć własnym życiem.

I don't have a word for that yet, but I will.

Nie mam na to jeszcze słowa, ale coś wymyślę.

(Laughter)

(Śmiech)

I'm working on it.

Pracuję nad tym.

I started to think about what makes words real,

Zastanawiałem się, jak słowa stają się prawdziwe,

because a lot of people ask me,

bo dużo osób najczęściej pyta właśnie o to.

the most common thing I got from people is,

"Well, are these words made up? I don't really understand."

"Wszystkie te słowa są wymyślone? O co tu chodzi?".

And I didn't really know what to tell them

Nie wiedziałem, co odpowiadać,

because once sonder started to take off,

bo skoro "sonder" się przyjęło,

who am I to say what words are real and what aren't.

kim jestem, żeby decydować, które słowa są lub nie są prawdziwe?

And so I sort of felt like Steve Jobs, who described his epiphany

Czułem się jak Steve Jobs, gdy odkrył,

as when he realized that most of us, as we go through the day,

że na co dzień większość z nas

we just try to avoid bouncing against the walls too much

stara się jak najrzadziej obijać się o otaczające nas mury

and just sort of get on with things.

i po prostu funkcjonować.

But once you realize that people --

Jak uświadomisz sobie,

that this world was built by people no smarter than you,

że świat zbudowali ludzie wcale nie mądrzejsi od ciebie,

then you can reach out and touch those walls

wtedy możesz sięgnąć i dotknąć tych murów,

and even put your hand through them

może nawet wsadzić w nie rękę,

and realize that you have the power to change it.

uświadomić sobie, że masz siłę czynić zmiany.

And when people ask me, "Are these words real?"

Na pytanie: "Czy te słowa są prawdziwe?"

I had a variety of answers that I tried out.

odpowiadałem różnie,

Some of them made sense. Some of them didn't.

czasem z sensem, czasem bez sensu.

But one of them I tried out was,

Wypróbowałem różne odpowiedzi.

"Well, a word is real if you want it to be real."

"Słowo jest prawdziwe, jeśli chcesz, żeby było prawdziwe".

The way that this path is real because people wanted it to be there.

Ta ścieżka jest prawdziwa, bo ktoś chciał, żeby tam była.

(Laughter)

(Śmiech)

It happens on college campuses all the time.

Na kampusie uniwersyteckim to normalka.

It's called a "desire path."

To "ścieżka preferowana".

(Laughter)

(Śmiech)

But then I decided, what people are really asking

Uznałem, że kiedy ktoś pyta,

when they're asking if a word is real, they're really asking,

czy słowo jest prawdziwe, interesuje go tylko jedno.

"Well, how many brains will this give me access to?"

"Do ilu mózgów da mi ono dostęp?"

Because I think that's a lot of how we look at language.

W dużej mierze tak patrzymy na język.

A word is essentially a key

Słowo jest kluczem,

that gets us into certain people's heads.

który pozwala nam wejść do niektórych umysłów.

And if it gets us into one brain,

Jeśli daje dostęp do jednego umysłu,

it's not really worth it,

to raczej się nie przyda

not really worth knowing.

i nie warto go pamiętać.

Two brains, eh, it depends on who it is.

Jeśli do dwóch, to zależy, czyje to umysły.

A million brains, OK, now we're talking.

Do miliona umysłów - to już coś.

And so a real word is one that gets you access to as many brains as you can.

Prawdziwe słowo daje dostęp do jak największej liczby umysłów,

That's what makes it worth knowing.

i dlatego warto je znać.

Incidentally, the realest word of all by this measure is this.

Notabene, najprawdziwsze słowo to "OK".

[O.K.]

That's it.

Tak właśnie, to najprawdziwsze słowo,

The realest word we have.

That is the closest thing we have to a master key.

taki prawie uniwersalny klucz,

That's the most commonly understood word in the world,

najpowszechniej rozumiane słowo świata, gdziekolwiek jesteśmy.

no matter where you are.

The problem with that is,

Jedyny problem,

no one seems to know what those two letters stand for.

to że nikt nie wie, co znaczą te dwie litery.

(Laughter)

(Śmiech)

Which is kind of weird, right?

Trochę to dziwne, co?

I mean, it could be a misspelling of "all correct," I guess,

Może to źle zapisane "all correct"

or "old kinderhook."

albo "Old Kinderhook".

No one really seems to know, but the fact that it doesn't matter

Fakt, że ta niewiedza nikogo nie martwi,

says something about how we add meaning to words.

sporo mówi o tym, jak nadajemy słowom znaczenia.

The meaning is not in the words themselves.

Znaczenie nie tkwi w samych słowach.

We're the ones that pour ourselves into it.

To my napełniamy je sobą.

And I think, when we're all searching for meaning in our lives,

Wszyscy szukamy w życiu znaczenia,

and searching for the meaning of life,

poszukujemy sensu

I think words have something to do with that.

i sądzę, że słowa mają z tym związek.

And I think if you're looking for the meaning of something,

Szukając znaczenia,

the dictionary is a decent place to start.

na początek dobrze sięgnąć po słownik.

It brings a sense of order

Daje on poczucie ładu w chaotycznym wszechświecie.

to a very chaotic universe.

Our view of things is so limited

Nasze pojmowanie jest tak ograniczone,

that we have to come up with patterns and shorthands

że potrzebujemy wzorów, skrótów

and try to figure out a way to interpret it

oraz jakiegoś sposobu interpretacji,

and be able to get on with our day.

żeby móc funkcjonować.

We need words to contain us, to define ourselves.

Potrzebujemy słów, które będą nas zawierały, definiowały.

I think a lot of us feel boxed in

Wiele osób czuje się zaszufladkowanych

by how we use these words.

sposobem, w jaki używamy słów.

We forget that words are made up.

Zapominamy, że słowa są wymyślone.

It's not just my words. All words are made up,

Nie tylko moje, ale wszystkie,

but not all of them mean something.

jednak nie wszystkie słowa coś znaczą.

We're all just sort of trapped in our own lexicons

Więzi nas własny zasób słownictwa,

that don't necessarily correlate with people who aren't already like us,

który niekoniecznie współgra z leksykonem ludzi różniących się od nas,

and so I think I feel us drifting apart a little more every year,

i z każdym rokiem oddalamy się od siebie tym bardziej,

the more seriously we take words.

im poważniej traktujemy słowa.

Because remember, words are not real.

Pamiętajmy, że słowa nie są realne.

They don't have meaning. We do.

Nie mają znaczenia. Znaczenie jest w nas.

And I'd like to leave you with a reading

Pożegnam się fragmentem tekstu

from one of my favorite philosophers,

jednego z moich ulubionych filozofów.

Bill Watterson, who created "Calvin and Hobbes."

To Bill Watterson, twórca komiksu "Calvin and Hobbes".

He said,

"Creating a life that reflects your values and satisfies your soul

"Stworzenie życia, które odzwierciedla twoje wartości i zaspokaja duszę,

is a rare achievement.

jest rzadkim osiągnięciem.

To invent your own life's meaning

Wymyślenie znaczenia własnego życia

is not easy,

nie jest łatwe,

but it is still allowed,

ale wciąż jest to dozwolone,

and I think you'll be happier for the trouble."

a zadawszy sobie trudu, będziecie szczęśliwsi".

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)