The mysterious world of underwater caves | Jill Heinerth

Translator: Hồng Khánh Lê Reviewer: Huong Nguyen

I'm an underwater explorer,

Tôi là nhà thám hiểm nước ngầm,

more specifically a cave diver.

chuyên lặn trong các hang động.

I wanted to be an astronaut when I was a little kid,

Khi còn bé, tôi muốn làm một phi hành gia,

but growing up in Canada as a young girl, that wasn't really available to me.

nhưng khi lớn lên ở Canada, vì là một cô gái nên điều đó không khả thi.

But as it turns out, we know a lot more about space

Nhưng thật ra, chúng ta biết về không gian còn nhiều hơn

than we do about the underground waterways coursing through our planet,

điều chúng ta biết về các mạch nước ngầm chảy xuyên hành tinh,

the very lifeblood of Mother Earth.

chúng chính là dòng máu của Mẹ Đất.

So I decided to do something that was even more remarkable.

Vậy tôi quyết định làm một cái gì đó có thể là rất ấn tượng.

Instead of exploring outer space,

Thay vì du hành trong không gian,

I wanted to explore the wonders of inner space.

tôi muốn thám hiểm những kỳ quan trong lòng hành tinh.

Now, a lot of people will tell you

ngày nay, nhiều người nói

that cave diving is perhaps one of the most dangerous endeavors.

lặn trong các hang động có thể là một trong những phiêu lưu nguy hiểm nhất.

I mean, imagine yourself here in this room,

Tôi nghĩ chính các bạn ở đây, trong khán phòng này,

if you were suddenly plunged into blackness,

nếu bị đột ngột rơi vào một vùng tối,

with your only job to find the exit,

việc của bạn là tìm ra lối thoát,

sometimes swimming through these large spaces,

đôi khi bơi xuyên qua những không gian rộng lớn,

and at other times crawling beneath the seats,

và đôi khi phải bò lết rất khó khăn dưới các băng ghế,

following a thin guideline,

để men theo một lối đi hẹp,

just waiting for the life support to provide your very next breath.

chỉ chờ máy thở cung cấp hơi cho lần thở tiếp theo của bạn.

Well, that's my workplace.

Vâng, đó là nơi tôi làm việc.

But what I want to teach you today

Nhưng điều mà tôi muốn nói với bạn hôm nay

is that our world is not one big solid rock.

là thế giới của chúng ta không phải là một tảng đá cứng rắn và to lớn.

It's a whole lot more like a sponge.

Nó là một thể giống như bọt biển.

I can swim through a lot of the pores in our earth's sponge,

Tôi có thể bơi xuyên nhiều mạch ngầm bên trong thể xốp của trái đất,

but where I can't,

nhưng cũng có những nơi

other life-forms and other materials can make that journey without me.

tôi không thể đi qua do sinh vật hay vật chất khác cản trở.

And my voice is the one that's going to teach you

Và tôi mong ước mang đến các bạn một tiếng gọi

about the inside of Mother Earth.

từ sâu trong lòng đất mẹ.

There was no guidebook available to me

Tôi không có sách hướng dẫn

when I decided to be the first person to cave dive inside Antarctic icebergs.

khi quyết định là người đầu tiên lặn thám hiểm trong băng ở Nam Cực.

In 2000, this was the largest moving object on the planet.

Vào năm 2000, đó là mục tiêu lớn nhất trên hành tinh.

It calved off the Ross Ice Shelf,

Khối băng Ross Ice Shelf nứt ra,

and we went down there to explore ice edge ecology

chúng tôi đi xuống đó để thám hiểm sinh thái của vùng rìa băng

and search for life-forms beneath the ice.

và tìm hiểu các dạng sự sống bên dưới băng.

We use a technology called rebreathers.

Chúng tôi dùng công nghệ gọi là bộ thở tái tạo.

It's an awful lot like the same technology that is used for space walks.

Đó là một bộ thở như công nghệ được dùng cho thám hiểm không gian.

This technology enables us to go deeper

Công nghệ này cho phép chúng tôi lặn sâu

than we could've imagined even 10 years ago.

hơn mức mà ta có thể tưởng tượng cách đây 10 năm.

We use exotic gases,

Chúng tôi dùng hơi đặc biệt cho lặn sâu,

and we can make missions even up to 20 hours long underwater.

và chúng tôi có thể thực hiện nhiệm vụ lên đến 20 giờ dưới nước.

I work with biologists.

Tôi làm việc với các nhà sinh vật học.

It turns out that caves are repositories of amazing life-forms,

Hóa ra các hang động là các kho chứa các dạng sự sống đáng kinh ngạc,

species that we never knew existed before.

các loài mà ta chưa bao giờ biết đến sự tồn tại trước đây.

Many of these life-forms live in unusual ways.

Nhiều loài có cách sống kỳ lạ.

They have no pigment and no eyes in many cases,

nhiều trường hợp chúng không có sắc tố và không có mắt,

and these animals are also extremely long-lived.

và những động vật này có cuộc sống vô cùng dài.

In fact, animals swimming in these caves today

Thật vậy, động vật bơi trong các hang động hôm nay

are identical in the fossil record

được xác định trong các di tích hóa thạch

that predates the extinction of the dinosaurs.

có niên đại trước sự diệt chủng của khủng long.

So imagine that: these are like little swimming dinosaurs.

Hãy tưởng tượng: đây giống như là những con khủng long nhỏ bơi được.

What can they teach us about evolution and survival?

Chúng cho ta biết gì về tiến hóa và sự sinh tồn?

When we look at an animal like this remipede swimming in the jar,

Khi quan sát một động vật giống như loài giáp xác không mắt trong hũ nước này,

he has giant fangs with venom.

ta nhận ra nó có nanh lớn với nọc độc.

He can actually attack something 40 times his size and kill it.

Nó có thể tấn công đối phương lớn hơn nó gấp 40 lần và giết chết nó.

If he were the size of a cat,

Nếu nó có độ lớn như một con mèo,

he'd be the most dangerous thing on our planet.

thì nó sẽ là con vật nguy hiểm nhất hành tinh.

And these animals live in remarkably beautiful places,

Những động vật này sống trong những nơi đẹp một cách ấn tượng,

and in some cases, caves like this, that are very young,

và trong một số trường hợp, những hang động như thế này, còn rất mới,

yet the animals are ancient.

thế mà các động vật thì rất cổ xưa.

How did they get there?

Chúng đã đến đó như thế nào?

I also work with physicists,

Tôi cũng làm việc với những nhà vật lý,

and they're interested oftentimes in global climate change.

và họ thường quan tâm đến thay đổi khí hậu toàn cầu.

They can take rocks within the caves,

Họ có thể lấy đá trong các hang động,

and they can slice them and look at the layers within with rocks,

và họ có thể cắt mỏng và quan sát các lớp trong đá,

much like the rings of a tree,

rất giống lớp vòng trong thân cây,

and they can count back in history

và họ có thể quay lại lịch sử

and learn about the climate on our planet at very different times.

và biết được nhiều điều về khí hậu trên hành tinh chúng ta qua các thời kỳ.

The red that you see in this photograph

Màu đỏ mà bạn thấy trên hình

is actually dust from the Sahara Desert.

thật ra là bụi từ hoang mạc Sahara.

So it's been picked up by wind, blown across the Atlantic Ocean.

Chúng đã theo gió băng qua Đại Tây Dương.

It's rained down in this case on the island of Abaco in the Bahamas.

Trong trường hợp này, theo mưa rơi xuống trên đảo Abaco thuộc Bahamas.

It soaks in through the ground

Chúng thấm qua đất

and deposits itself in the rocks within these caves.

và lắng đọng trên đá trong các hang động này.

And when we look back in the layers of these rocks, we can find times

Khi nhìn lại các lớp trong đá, chúng ta có thể tìm ra niên đại

when the climate was very, very dry on earth,

khi khí hậu rất rất khô trên trái đất,

and we can go back many hundreds of thousands of years.

và chúng ta có thể quay lùi hàng trăm ngàn năm.

Paleoclimatologists are also interested

Những nhà lịch sử khí hậu cũng rất quan tâm

in where the sea level stands were at other times on earth.

đến dấu vết mực nước biển ở những thời đại khác nhau trên trái đất.

Here in Bermuda, my team and I embarked

Đây là ở Bermuda, đội của tôi và tôi đã lên tàu

on the deepest manned dives ever conducted in the region,

trong chuyến lặn sâu nhất trong vùng này,

and we were looking for places

và chúng tôi tìm những nơi

where the sea level used to lap up against the shoreline,

mực nước biển đã từng phủ lên bờ biển,

many hundreds of feet below current levels.

gần trăm mét dưới mực nước hiện tại.

I also get to work with paleontologists and archaeologists.

Tôi cũng làm việc với các nhà lịch sử khí hậu và khảo cổ.

In places like Mexico, in the Bahamas, and even in Cuba,

Ở nhiều nơi như Mexico, Bahamas và thậm chí ở Cuba,

we're looking at cultural remains and also human remains in caves,

chúng tôi nhìn thấy những tàn tích văn hóa và con người trong các hang động,

and they tell us a lot

và chúng nói với chúng ta

about some of the earliest inhabitants of these regions.

nhiều điều về những dân cư xuất hiện sớm nhất ở các vùng này.

But my very favorite project of all was over 15 years ago,

Nhưng dự án ưa thích nhất của tôi đã cách đây hơn 15 năm,

when I was a part of the team that made the very first

khi tôi là thành viên của đội thực hiện

accurate, three-dimensional map of a subterranean surface.

bản đồ 3 chiều chính xác đầu tiên của bề mặt dưới lòng đất.

This device that I'm driving through the cave

Thiết bị mà tôi lái đi trong hang động

was actually creating a three-dimensional model as we drove it.

đã tạo ra chính xác một mô hình ba chiều khi chúng tôi lái nó.

We also used ultra low frequency radio

Chúng tôi cũng dùng sóng radio cực thấp

to broadcast back to the surface our exact position within the cave.

để ghi lại vị trí chính xác của chúng tôi trong hang động so với bề mặt.

So I swam under houses and businesses and bowling alleys and golf courses,

Và tôi đã bơi bên dưới nhà cửa, khu kinh doanh, sàn bowling, sân gôn,

and even under a Sonny's BBQ Restaurant,

thậm chí bên dưới nhà hàng BBQ của Sonny.

Pretty remarkable, and what that taught me

Rất ấn tượng, và điều tôi học được

was that everything we do on the surface of our earth

là mọi thứ chúng ta làm trên mặt đất

will be returned to us to drink.

sẽ quay lại trong thức uống của chúng ta.

Our water planet is not just rivers, lakes and oceans,

Hành tinh nước của chúng ta không chỉ là sông, hồ và đại dương đâu,

but it's this vast network of groundwater that knits us all together.

mà còn là mạng lưới nước rộng lớn dưới đất, kết nối tất cả chúng ta lại với nhau.

It's a shared resource from which we all drink.

Nó là nguồn được chia sẻ để cấp nước uống cho chúng ta.

And when we can understand our human connections with our groundwater

Và khi ta hiểu về kết nối giữa con người với nước ngầm

and all of our water resources on this planet,

và tất cả nguồn nước trên hành tinh này,

then we'll be working on the problem

thì ta sẽ giải quyết vấn được vấn đề

that's probably the most important issue of this century.

có thể là vấn đề quan trọng nhất của thế kỷ này.

So I never got to be that astronaut that I always wanted to be,

Vậy tôi đã không trở thành phi hành gia như mơ ước,

but this mapping device, designed by Dr. Bill Stone, will be.

nhưng thiết bị vẽ bản đồ này, được Dr. Bill Stone thiết kế, sẽ làm thay.

It's actually morphed.

Nó đã được đổi hình dạng.

It's now a self-swimming autonomous robot,

Bây giờ nó là một robot bơi tự động,

artificially intelligent,

và có trí khôn nhân tạo,

and its ultimate goal is to go to Jupiter's moon Europa

và mục đích chính của nó là đi đến vệ tinh Europa của sao Mộc

and explore oceans beneath the frozen surface of that body.

để thám hiểm bên dưới lớp băng bề mặt của vệ tinh đó.

And that's pretty amazing.

Và thật là diệu kỳ.

(Applause)

(Vỗ tay)