There's more to life than being happy | Emily Esfahani Smith | TED

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

I used to think

Hayatın tüm amacının

the whole purpose of life was pursuing happiness.

mutluluğun peşinden koşmak olduğunu düşünürdüm.

Everyone said the path to happiness was success,

Herkes mutluluğa giden yolun başarı olduğunu söylüyordu,

so I searched for that ideal job,

bu yüzden o kusursuz işi,

that perfect boyfriend, that beautiful apartment.

mükemmel erkek arkadaşı ve güzel daireyi aradım.

But instead of ever feeling fulfilled,

Fakat tatmin olmuşluk duygusu yerine

I felt anxious and adrift.

kaygılı ve sürüklenmiş hissettim.

And I wasn't alone; my friends -- they struggled with this, too.

Tek başıma değildim; arkadaşlarım da bununla mücadele ettiler.

Eventually, I decided to go to graduate school for positive psychology

Sonunda insanları gerçekten neyin mutlu ettiğini öğrenmek için

to learn what truly makes people happy.

üniversiteye pozitif psikoloji okumaya gitmeye karar verdim.

But what I discovered there changed my life.

Orada keşfettiğim şey ise hayatımı değiştirdi.

The data showed that chasing happiness can make people unhappy.

Veriler mutluluk peşinden koşmanın insanları mutsuz edebildiğini gösteriyor.

And what really struck me was this:

Bende şok etkisi yaratan şey ise şuydu:

the suicide rate has been rising around the world,

İntihar vakaları tüm dünyada artıyor

and it recently reached a 30-year high in America.

ve Amerika'da son zamanlarda 30 yılın en yüksek oranı ölçüldü.

Even though life is getting objectively better

Hayat akla gelen her standarda göre

by nearly every conceivable standard,

nesnel olarak daha iyi olsa da

more people feel hopeless,

daha çok insan umutsuz,

depressed and alone.

yalnız ve mutsuz hissediyor.

There's an emptiness gnawing away at people,

İnsanların içini kemiren bir boşluk var

and you don't have to be clinically depressed to feel it.

ve bunu hissetmek için klinik depresif olmanıza gerek yok.

Sooner or later, I think we all wonder:

Eninde sonunda bence hepimizin merak ettiği:

Is this all there is?

Her şey bundan ibaret mi?

And according to the research, what predicts this despair

Araştırmaya göre bu çaresizliği öngören şey

is not a lack of happiness.

mutluluğun eksikliği değil.

It's a lack of something else,

Bu başka bir şeyin eksikliği,

a lack of having meaning in life.

hayattaki anlam eksikliği.

But that raised some questions for me.

Bu da bazı soruları beraberinde getirdi.

Is there more to life than being happy?

Hayatta mutlu olmaktan fazlası var mı?

And what's the difference between being happy

Mutlu olmak ve hayatın anlamı olması

and having meaning in life?

arasındaki fark ne?

Many psychologists define happiness as a state of comfort and ease,

Pek çok psikolog mutluluğu, o andaki iyi hissetme

feeling good in the moment.

ve rahatlık hali olarak tanımlıyor.

Meaning, though, is deeper.

Ancak anlam daha derin.

The renowned psychologist Martin Seligman says

Ünlü psikolog Martin Seligman'e göre

meaning comes from belonging to and serving something beyond yourself

anlam, kendinin ötesinde ki bir şeye hizmet etmekten ve ait olmaktan

and from developing the best within you.

ve içindeki en iyiyi geliştirmekten geliyor.

Our culture is obsessed with happiness,

Kültürümüz mutlulukla saplantılı

but I came to see that seeking meaning is the more fulfilling path.

ama anlam aramanın daha tatmin edici bir yol olduğunu gördüm.

And the studies show that people who have meaning in life,

Araştırmalar gösteriyor ki hayatının anlamı olan insanlar

they're more resilient,

daha metanetli

they do better in school and at work,

okulda ve işte daha iyiler

and they even live longer.

ve hatta daha uzun yaşıyorlar.

So this all made me wonder:

Bunların hepsi beni düşündürüyor:

How can we each live more meaningfully?

Hayatımızı nasıl daha anlamlı yaşayabiliriz?

To find out, I spent five years interviewing hundreds of people

Cevabını bulmak için beş yılı yüzlerce insanla röportaj yaparak

and reading through thousands of pages of psychology,

ve binlerce psikoloji, nöroloji

neuroscience and philosophy.

ve felsefe kitabı okuyarak geçirdim.

Bringing it all together,

Hepsini bir araya getirerek

I found that there are what I call four pillars of a meaningful life.

anlamlı bir hayatın dört kolonu diye adlandırdığım şeyleri buldum.

And we can each create lives of meaning

Biz de bu kolonların bir kısmını

by building some or all of these pillars in our lives.

veya hepsini hayatımıza uyarlayarak hayatımıza anlam katabiliriz.

The first pillar is belonging.

İlk kolon ait olma.

Belonging comes from being in relationships

Aitlik, size siz olduğunuz için değer veren

where you're valued for who you are intrinsically

ve sizin de değer verdiğiniz

and where you value others as well.

insanlarla ilişki içinde olmanızdan gelir.

But some groups and relationships deliver a cheap form of belonging;

Yine de bazı grup ve ilişkilerde ucuz bir aitlik söz konusudur:

you're valued for what you believe,

İnandığınız şeye göre değer görürsünüz,

for who you hate,

nefret ettiğiniz kişiye göre,

not for who you are.

olduğunuz kişiye değil.

True belonging springs from love.

Gerçek aitlik sevgiden doğar.

It lives in moments among individuals,

Bireylerin arasındaki her anda hayat bulur

and it's a choice -- you can choose to cultivate belonging with others.

ve bir seçimdir, aitlik duygusunu paylaşacağınız kişiyi seçebilirsiniz.

Here's an example.

İşte size bir örnek.

Each morning, my friend Jonathan buys a newspaper

Her sabah arkadaşım Jonathan New York'taki

from the same street vendor in New York.

aynı sokak satıcısından bir gazete alıyor.

They don't just conduct a transaction, though.

Yalnızca bir alışveriş gerçekleşmiyor ama.

They take a moment to slow down, talk,

Konuşmak için bir dakika ayırıyorlar

and treat each other like humans.

ve birbirlerine insan gibi davranıyorlar.

But one time, Jonathan didn't have the right change,

Bir keresinde Jonathan'da bozuk para yoktu,

and the vendor said,

ve satıcı dedi ki

"Don't worry about it."

"Dert etmene gerek yok."

But Jonathan insisted on paying,

fakat Jonathan ödemek için ısrar etti,

so he went to the store and bought something he didn't need

bu yüzden dükkana gitti ve bozukluğu tamamlamak için

to make change.

ihtiyacı olmayan bir şey aldı.

But when he gave the money to the vendor,

Satıcıya parayı verdiğinde

the vendor drew back.

satıcı geri çekildi.

He was hurt.

İncinmişti.

He was trying to do something kind,

İçten bir şey yapmaya çalışıyordu

but Jonathan had rejected him.

ama Jonathan onu reddetti.

I think we all reject people in small ways like this without realizing it.

Bence hepimiz insanları farkında olmadan küçük yollarla incitiyoruz.

I do.

Ben de öyle.

I'll walk by someone I know and barely acknowledge them.

Tanıdığım birinin yanından geçiyorum ve tanımıyor gibi yapıyorum.

I'll check my phone when someone's talking to me.

Biri benimle konuşurken telefonuma bakıyorum.

These acts devalue others.

Bunlar başkalarına değer vermemektir.

They make them feel invisible and unworthy.

Onları görünmez ve değersiz hissettir.

But when you lead with love, you create a bond

Ancak sevgiyle yaklaştığınızda, ikinize de iyi gelen

that lifts each of you up.

bir bağ kurulur.

For many people, belonging is the most essential source of meaning,

Pek çok insan için aitlik anlamın en önemli kaynağıdır,

those bonds to family and friends.

aile ve arkadaşlarla olan bağlarımız.

For others, the key to meaning is the second pillar: purpose.

Kimileri içinse ikinci kolon, yani amaç önemlidir.

Now, finding your purpose is not the same thing

Amacınızı bulmakla sizi mutlu eden işi bulmak

as finding that job that makes you happy.

aynı şey değildir.

Purpose is less about what you want than about what you give.

Amaç ne istediğinizle değil, ne verdiğinizle ilgilidir.

A hospital custodian told me her purpose is healing sick people.

Bir hastane çalışanı bana amacının hastaları iyileştirmek olduğunu söyledi.

Many parents tell me,

Pek çok aile şöyle der:

"My purpose is raising my children."

''Amacım çocuklarımı yetiştirmek.''

The key to purpose is using your strengths to serve others.

Amaçta önemli husus güçlü yanlarınızı başkalarına yardım etmede kullanmanız.

Of course, for many of us, that happens through work.

Elbette pek çoğumuz için bunun yolu işten geçer.

That's how we contribute and feel needed.

Bu sayede katkı koyar ve ihtiyaç duyulduğumuzu hissederiz.

But that also means that issues like disengagement at work,

Ancak bu da şu anlama gelir, iş yerinde soyutlanma,

unemployment,

işsizlik,

low labor force participation --

iş gücüne az katılım gösterme

these aren't just economic problems, they're existential ones, too.

gibi sorunlar yalnızca ekonomik değil, aslında varlığımızla da ilgilidir.

Without something worthwhile to do,

Yapacak önemli bir şey olmadan,

people flounder.

insanlar bocalar.

Of course, you don't have to find purpose at work,

Tabii iş hayatında amaç bulmak zorunda değilsiniz

but purpose gives you something to live for,

ama bu size yaşayacak bir sebep,

some "why" that drives you forward.

sizi ileriye taşıyacak bir neden sunar.

The third pillar of meaning is also about stepping beyond yourself,

Anlamın üçüncü kolonu da kendinizi aşmakla ilgili

but in a completely different way:

ama tamamen farklı bir şekilde:

transcendence.

aşkınlık.

Transcendent states are those rare moments

Aşkınlık durumları kendinizi günlük hayat karmaşasından

when you're lifted above the hustle and bustle of daily life,

çok üstte hissettiğiniz o nadir anlardır,

your sense of self fades away,

benliğiniz solmaya başlar

and you feel connected to a higher reality.

ve çok daha yüksek bir gerçeklikle bağ kurarsınız.

For one person I talked to, transcendence came from seeing art.

Konuştuğum birine göre, aşkınlık sanat görmekten doğdu.

For another person, it was at church.

Bir diğeri için kilisede bulunmak.

For me, I'm a writer, and it happens through writing.

Benim içinse, yazı yazarak, çünkü ben yazarım.

Sometimes I get so in the zone that I lose all sense of time and place.

Bazen öylesine kapılıyorum ki zaman ve mekan hissimi kaybediyorum.

These transcendent experiences can change you.

Bu aşkınlık tecrübeleri sizi değiştirebilir.

One study had students look up at 200-feet-tall eucalyptus trees

Bir çalışma gereği öğrenciler bir dakika boyunca 6 metre boyundaki

for one minute.

okaliptus ağaçlarına baktı.

But afterwards they felt less self-centered,

Sonrasında daha az bireysel hissetiler

and they even behaved more generously

ve birine yardım etme fırsatı doğduğunda

when given the chance to help someone.

daha cömert davrandılar.

Belonging, purpose, transcendence.

Aitlik, amaç, aşkınlık.

Now, the fourth pillar of meaning, I've found,

Belirlediğim dördüncü kolon

tends to surprise people.

insanları şaşırtıyor genelde.

The fourth pillar is storytelling,

Dördüncü kolon hikâyenizi anlatmak,

the story you tell yourself about yourself.

kendinize kendinizle ilgili anlattığınız hikâye.

Creating a narrative from the events of your life brings clarity.

Hayatınızda yaşananlardan bir anlatım çıkarmak belirginlik kazandırır.

It helps you understand how you became you.

Nasıl kendiniz olduğunuzu anlamanıza yardım eder.

But we don't always realize that we're the authors of our stories

Kendi hikâyelerimizin yazarı olduğumuzu ve bunu anlatış şeklimizi

and can change the way we're telling them.

değiştirebileceğimizi unutuyoruz.

Your life isn't just a list of events.

Hayatınız bir dizi olaydan ibaret değil.

You can edit, interpret and retell your story,

Hikâyenizi düzenleyebilir, yorumlayarak yeniden anlatabilirsiniz,

even as you're constrained by the facts.

gerçeklere bağlı olsanız bile.

I met a young man named Emeka, who'd been paralyzed playing football.

Emeka adında genç bir adamla tanıştım, futbol oynarken felç kalmıştı.

After his injury, Emeka told himself,

Kaza sonrası kendine şöyle diyordu:

"My life was great playing football,

''Futbol oynarken hayatım harikaydı

but now look at me."

ama şimdi bir bakın bana.''

People who tell stories like this --

Bu tür hikâyeler anlatan insanlar...

"My life was good. Now it's bad." --

''Hayatım güzeldi, artık değil.''

tend to be more anxious and depressed.

daha gergin ve mutsuz olma eğilimindeler.

And that was Emeka for a while.

Emeka da bir süre böyleydi

But with time, he started to weave a different story.

fakat zamanla yeni bir hikâye örmeye başladı.

His new story was,

Yeni hikâyesi şöyleydi:

"Before my injury, my life was purposeless.

''Kazadan önce hayatım amaçsızdı.

I partied a lot and was a pretty selfish guy.

Sürekli parti yapan bencil bir adamdım

But my injury made me realize I could be a better man."

fakat bu kaza daha iyi bir insan olabileceğimi gösterdi.''

That edit to his story changed Emeka's life.

Hikâyesindeki bu değişiklik Emeka'nın hayatını değiştirdi.

After telling the new story to himself,

Kendisine bu hikâyeyi anlattıktan sonra

Emeka started mentoring kids,

çocuklara rehberlik yapmaya başladı

and he discovered what his purpose was:

ve amacının ne olduğunu keşfetti:

serving others.

başkalarına yardım etmek.

The psychologist Dan McAdams calls this a "redemptive story,"

Psikolog Dan McAdams bunu ''Telafi hikâyesi'' olarak adlandırıyor;

where the bad is redeemed by the good.

iyi bir şeyin kötü bir şeyin yerini alması.

People leading meaningful lives, he's found,

Ona göre, hayatlarında amaç olan insanlar

tend to tell stories about their lives

telafi, olgunluk ve sevgi ışığında

defined by redemption, growth and love.

hikâyelerini anlatıyorlar.

But what makes people change their stories?

Peki insanlara hikâyelerini değiştirten şey ne?

Some people get help from a therapist,

Kimisi bir terapistten yardım alır

but you can do it on your own, too,

bunu kendi başınıza da yapabilirsiniz,

just by reflecting on your life thoughtfully,

sadece hayatınızı gözden geçirerek,

how your defining experiences shaped you,

tecrübeleriniz sizi nasıl şekillendirdi,

what you lost, what you gained.

ne kazandınız ve kaybettiniz,

That's what Emeka did.

Emeke işte bunu yaptı.

You won't change your story overnight;

Hikâyeniz bir günde değişmeyecek:

it could take years and be painful.

Yıllar sürebilir ve çok zor olabilir.

After all, we've all suffered, and we all struggle.

Sonuçta hepimiz acı çektik ve hepimiz mücadele ediyoruz.

But embracing those painful memories can lead to new insights and wisdom,

Fakat acı veren o anıları sahiplenmek bize anlayış ve bilgelik kazandırabilir,

to finding that good that sustains you.

böylelikle bizi ayakta tutan iyiyi bulabiliriz.

Belonging, purpose, transcendence, storytelling:

Aitlik, amaç, aşkınlık ve hikâyenizi anlatmak:

those are the four pillars of meaning.

İşte anlamın dört kolonu.

When I was younger,

Ben henüz gençken,

I was lucky enough to be surrounded by all of the pillars.

bu kolonların hepsi ile çevrili olma şansına sahiptim.

My parents ran a Sufi meetinghouse from our home in Montreal.

Ailem Montreal'deki evimizden bir Sufi kilisesi işletiyordu.

Sufism is a spiritual practice associated with the whirling dervishes

Sufizm semazenler ve şair Rumi ile ilişkilendirilen

and the poet Rumi.

dini bir felsefe.

Twice a week, Sufis would come to our home

Haftada iki kez sufiler evimize gelir,

to meditate, drink Persian tea, and share stories.

meditasyon yapar, fars çayı içer ve hikâyelerini paylaşırlardı.

Their practice also involved serving all of creation

Felsefeleri ayrıca yaşayan her şeye

through small acts of love,

sevgiyle yardım etmeyi kapsıyordu,

which meant being kind even when people wronged you.

bu da insanlar size yanlış yaptığında bile nazik olmak anlamına gelir.

But it gave them a purpose: to rein in the ego.

Bu onlara bir amaç veriyordu: egolarını kontrol etmek.

Eventually, I left home for college

Sonunda üniversite için evden ayrıldım

and without the daily grounding of Sufism in my life,

ve hayatımda Sufizm olmadan

I felt unmoored.

kendimi boşlukta hissettim.

And I started searching for those things that make life worth living.

Hayatı yaşamaya değer kılan o şeyleri aramaya koyuldum.

That's what set me on this journey.

Beni bu yolculuğa çıkaran şey bu.

Looking back, I now realize

Şimdi geriye bakınca,

that the Sufi house had a real culture of meaning.

Sufi kilisenin gerçek bir anlam kültürüne sahip olduğunu görüyorum.

The pillars were part of the architecture,

Kolonlar mimarinin bir parçasıydı

and the presence of the pillars helped us all live more deeply.

ve onların varlığı daha derin yaşamamızı sağlıyordu.

Of course, the same principle applies

Elbette aynı prensip

in other strong communities as well --

diğer güçlü topluluklar için de geçerli...

good ones and bad ones.

iyi olanlar ve kötü olanlar.

Gangs, cults:

Çeteler, dini örgütler:

these are cultures of meaning that use the pillars

Bunlar kolonları kullanan anlam kültürleri

and give people something to live and die for.

ve insanlara yaşamak ve ölmek için sebep veriyorlar.

But that's exactly why we as a society

Bu yüzden de toplum olarak

must offer better alternatives.

daha iyi alternatifler sunmamız gerek.

We need to build these pillars within our families and our institutions

Bu kolonları aile ve kurumlarımız içinde oluşturmalıyız,

to help people become their best selves.

insanlara en iyi benlikleri olmalarında yardım etmeliyiz.

But living a meaningful life takes work.

Anlamlı bir hayat yaşamak uğraş gerektirir.

It's an ongoing process.

Bu devam eden bir süreç.

As each day goes by, we're constantly creating our lives,

Her geçen gün sürekli hayatımızı oluşturuyoruz,

adding to our story.

hikâyemize katkı yapıyoruz.

And sometimes we can get off track.

Bazen amacımızdan savrulabiliriz.

Whenever that happens to me,

Bu benim başıma geldiğinde,

I remember a powerful experience I had with my father.

Babamla geçirdiğim güçlü bir deneyimi hatırlıyorum.

Several months after I graduated from college,

Üniversiteden mezun olduktan birkaç ay sonra,

my dad had a massive heart attack that should have killed him.

babam onu öldürebilecek ciddi bir kalp krizi geçirdi.

He survived, and when I asked him what was going through his mind

Ölmedi ve ona ölümle yüzleştiğinde

as he faced death,

ne düşündüğünü sordum,

he said all he could think about was needing to live

tek düşündüğü şeyin yaşamaya ihtiyaç duyduğu

so he could be there for my brother and me,

bizi bırakmak istemediğini söyledi.

and this gave him the will to fight for life.

Bu ona hayatı için yaşama iradesi vermişti.

When he went under anesthesia for emergency surgery,

Acil ameliyat için uyutulurken,

instead of counting backwards from 10,

10'dan geriye saymak yerine,

he repeated our names like a mantra.

bizim isimlerimizi tekrar etti.

He wanted our names to be the last words he spoke on earth

Eğer ölecek olursa, söylediği son şeylerin

if he died.

isimlerimiz olmasını istedi.

My dad is a carpenter and a Sufi.

Babam mobilyacı ve bir Sufi.

It's a humble life,

Mütevazı bir hayat

but a good life.

ama güzel bir hayat.

Lying there facing death, he had a reason to live:

Orada ölümle yüzleşirken yaşamak için bir sebebi vardı:

love.

Sevgi.

His sense of belonging within his family,

Ailesine duyduğu aitlik,

his purpose as a dad,

baba olarak amacı,

his transcendent meditation, repeating our names --

aşkınlık meditasyonu, isimlerimizi tekrar etmesi...

these, he says, are the reasons why he survived.

bunlar onun hayatta kalmasının sebepleri.

That's the story he tells himself.

Kendisine anlattığı hikâye bu.

That's the power of meaning.

Anlamın gücü bu.

Happiness comes and goes.

Mutluluk gelip geçicidir.

But when life is really good

Hayat gerçekten güzel

and when things are really bad,

ama bir şeyler kötü giderken

having meaning gives you something to hold on to.

amacın olması size tutunacak bir şey veriyor.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)