How do you explain consciousness? | David Chalmers

David Chalmers: Bilinçli olmak nasıl bir şeydir?

Çeviri: Tuba Velioğlu Gözden geçirme: Ramazan Şen

Right now

Şu anda

you have a movie playing inside your head.

kafanızın içinde oynayan bir film var.

It's an amazing multi-track movie.

Bu mükemmel derecede "çok yönlü" işleyen bir film.

It has 3D vision and surround sound

Şu anda gördüğünüz ve duyduğunuz her şey

for what you're seeing and hearing right now,

üç boyutlu görüntü ve muhteşem bir ses düzenine sahip.

but that's just the start of it.

Ama bu sadece bir başlangıç.

Your movie has smell and taste and touch.

Ayrıca bu filmde koku, tat ve dokunma duyuları da mevcut.

It has a sense of your body,

Vücudunuzdaki tüm duyular mevcut.

pain, hunger, orgasms.

Acı, açlık ve orgazm.

It has emotions,

Ayrıca duygular da,

anger and happiness.

öfke ve mutluluk.

It has memories, like scenes from your childhood

Anılarınız mevcut, çocukluğunuzdan kalma unutamadığınız sahneler gibi.

playing before you.

Tüm geçmişinizi gösteriyor.

And it has this constant voiceover narrative

Bilincinizden geçen düşüncelerde sürekli sesli bir

in your stream of conscious thinking.

anlatım hali bulunmaktadır.

At the heart of this movie is you

Bu filmin merkezinde siz varsınız,

experiencing all this directly.

tüm bunları direkt olarak yaşıyorsunuz.

This movie is your stream of consciousness,

Bu film sizin bilinç akışınız,

the subject of experience

zihninizin ve dünyanın geri kalanı için

of the mind and the world.

bir tecrübe kaynağı.

Consciousness is one of the fundamental facts

İnsan varoluşunun en temel ilkelerinden birini

of human existence.

sahip olduğumuz bilinç oluşturur.

Each of us is conscious.

Hepimiz birer bilince sahibiz.

We all have our own inner movie,

Hepimizin zihninde oynayan bir film var

you and you and you.

Sende, sende ve sende.

There's nothing we know about more directly.

Direkt olarak bundan daha fazlasını bilmiyoruz.

At least, I know about my consciousness directly.

En azından kendi bilincim hakkında birşeyler biliyorum.

I can't be certain that you guys are conscious.

Sizlerin bilinçli olup olmadığı konusunda bir şey söyleyemem.

Consciousness also is what makes life worth living.

Bilinçli olmak aynı zamanda hayatı yaşamaya değer kılar.

If we weren't conscious, nothing in our lives

Eğer bilinçli değilsek, yaşamımızdaki hiçbir şeyin

would have meaning or value.

ne anlamı ne de değeri vardır.

But at the same time, it's the most

Aynı zamanda, evrendeki

mysterious phenomenon in the universe.

en gizemli olaydır.

Why are we conscious?

Neden bilinçliyiz?

Why do we have these inner movies?

Neden zihnimizde oynayan görüntüler var?

Why aren't we just robots

Neden tüm bu girdileri işleyen

who process all this input,

ve daha sonra da onları faaliyete geçiren

produce all that output,

ve zihninde oynayan görüntüler olmayan

without experiencing the inner movie at all?

robotlar gibi değiliz?

Right now, nobody knows the answers

Şimdilik bu soruların cevabını

to those questions.

kimse bilmiyor.

I'm going to suggest that to integrate consciousness

Ben bilinç olayının bilimle bağdaştırılmasını

into science, some radical ideas may be needed.

öneriyorum, bazı radikal fikirlere ihtiyaç olabilir.

Some people say a science of consciousness

Bazıları "Bilinç Biliminin" olamayacağını

is impossible.

söylüyor.

Science, by its nature, is objective.

Bilim, doğası gereği nesneldir.

Consciousness, by its nature, is subjective.

Bilinç ise doğası gereği, özneldir.

So there can never be a science of consciousness.

Bu yüzden asla bir "bilinç bilimi" olamaz.

For much of the 20th century, that view held sway.

20. yüzyılın genelinde bu görüş hakim oldu.

Psychologists studied behavior objectively,

Psikiyatristler davranışı objektif olarak inceledi,

neuroscientists studied the brain objectively,

Nörobilimciler ise beyni objektif olarak inceledi,

and nobody even mentioned consciousness.

ancak kimse bilinçten bahsetmedi.

Even 30 years ago, when TED got started,

Hatta 30 yıl önce TED faaliyete geçtiğinde bile

there was very little scientific work

bilinç üzerine yapılmış çok az

on consciousness.

bilimsel çalışma vardı.

Now, about 20 years ago,

Ancak 20 yıl kadar önce

all that began to change.

her şey değişmeye başladı.

Neuroscientists like Francis Crick

Francis Crick gibi nörobilimciler ve

and physicists like Roger Penrose

Roger Penrose gibi fizik bilimciler

said now is the time for science

bilimin, bilinç için atağa geçmesinin

to attack consciousness.

şimdi, tam vakti olduğunu belirttiler.

And since then, there's been a real explosion,

Ve o zamandan beri, bilinç üzerindeki

a flowering of scientific work

bilimsel araştırmalarda

on consciousness.

ani bir filizlenme ve artış var.

And this work has been wonderful. It's been great.

Ve bu çalışmalar bir harika, gerçekten iyi.

But it also has some fundamental

Fakat bu zamana kadar belli başlı

limitations so far.

sınırlandırmalar olmuş.

The centerpiece

Son yıllarda

of the science of consciousness in recent years

"Bilinç bilimi"nin merkezi çalışmaları korelasyonların

has been the search for correlations,

araştırılması şeklinde olmuş.

correlations between certain areas of the brain

Beynin bellirli kısımlarıyla, belli bilinç durumları

and certain states of consciousness.

arasındaki korelasyonlar şeklinde.

We saw some of this kind of work

Bu tür çalışmanın bir benzerini

from Nancy Kanwisher and the wonderful work

bir kaç dakika önce Nancy Kanwisher'in

she presented just a few minutes ago.

muhteşem sunumunda bizzat gördük.

Now we understand much better, for example,

Şimdi daha iyi anlıyoruz, örneğin;

the kinds of brain areas that go along with

beynimizin çeşitli bölgeleriyle

the conscious experience of seeing faces

bilincimizde oluşan deneyimler, şekilleri görmek,

or of feeling pain

veya acıyı hissetmek

or of feeling happy.

veya mutluluğu hissetmek, eş güdümlü olarak çalışıyor.

But this is still a science of correlations.

Ancak bu hala bir korelasyonlar bilimidir.

It's not a science of explanations.

Açıklamalar bilimi değildir.

We know that these brain areas

Bu beyin bölgelerinin, belirli bilinç deneyimleri

go along with certain kinds of conscious experience,

ile ilişkili olduğunu biliyoruz.

but we don't know why they do.

Ancak neden öyle olduğu konusunda bir fikrimiz yok.

I like to put this by saying

Bunu şöyle söyle söylerek izah etmek istiyorum;

that this kind of work from neuroscience

Nörobilimin yapmış olduğu bu tür bir çalışma,

is answering some of the questions

beynin belirli kısımlarının nasıl işlediği

we want answered about consciousness,

ve nasıl bir ilişki gösterdiği

the questions about what certain brain areas do

gibi bilinç konusundaki açıklanmasını istediğimiz soruların

and what they correlate with.

cevabını vermektedir.

But in a certain sense, those are the easy problems.

Fakat, bir bakıma bunlar çözülmesi kolay problemler.

No knock on the neuroscientists.

Fakat nörobilimcilere hak vermek gerekir,

There are no truly easy problems with consciousness.

Bilince dayalı problemlerin çözülmesi oldukça zordur.

But it doesn't address the real mystery

Fakat bu, konunun merkezinde yatan esas gizemini koruyan

at the core of this subject:

şeye hitap etmemektedir:

why is it that all that physical processing in a brain

Neden beyindeki bunca fiziksel işlem

should be accompanied by consciousness at all?

bilincimizle doğru orantılı olarak işlemek zorundadır?

Why is there this inner subjective movie?

Neden zihnimizde bu görüntüler mevcut?

Right now, we don't really have a bead on that.

Şu anda bu konuda fikir yürütebileceğimiz bir dayanak yok.

And you might say,

Ve sizler şunu söyleyebilirsiniz,

let's just give neuroscience a few years.

Nörobilimcilere bir kaç yıl daha zaman tanıyalım.

It'll turn out to be another emergent phenomenon

Bunun, trafik sıkışlığı, kasırgalar ve

like traffic jams, like hurricanes,

hayat gibi gelişmekte olan

like life, and we'll figure it out.

yeni bir problem olduğu anlaşılacaktır.

The classical cases of emergence

Bildik olayların ortaya çıkması tüm bu

are all cases of emergent behavior,

olayları oluşturan hal ve davranışların bir sonucudur,

how a traffic jam behaves,

trafik sıkışıklığı nasıl bir seyir takip eder,

how a hurricane functions,

bir kasırga nasıl oluşur,

how a living organism reproduces

canlı bir organizma nasıl ürer,

and adapts and metabolizes,

uyum sağlar ve de metabolizması nasıl işler.

all questions about objective functioning.

Tüm bu sorular amacı ortaya koymaya yöneliktir.

You could apply that to the human brain

Tüm bunları, insan beyninin ortaya çıkan olguları olan

in explaining some of the behaviors

bazı davranışlarını ve

and the functions of the human brain

fonksiyonlarını açıklamak için

as emergent phenomena:

insan beynine uygulayabilirsiniz.

how we walk, how we talk, how we play chess,

Nasıl yürürüz, nasıl konuşuruz, nasıl satranç oynarız,

all these questions about behavior.

tüm bu sorular davranışla alakalıdır.

But when it comes to consciousness,

Fakat sıra bilince geldiğinde,

questions about behavior

davranış hakkındaki sorular

are among the easy problems.

kolay problemler arasında sayılmaktadır.

When it comes to the hard problem,

Zor bir problem söz konusu olduğunda,

that's the question of why is it

Esas soru, neden

that all this behavior

tüm bu davranış şekilleri

is accompanied by subjective experience?

kişiye özel tecrübeleri de beraberinde getirmektedir?

And here, the standard paradigm

İşte tam burada olayların ortaya çıkışındaki

of emergence,

standart paradigma etkisi söz konusudur,

even the standard paradigms of neuroscience,

Nörobilimin standart paradigmalarının bile

don't really, so far, have that much to say.

şimdiye kadar, söyleyebileceği pek birşey bulunmamaktadır.

Now, I'm a scientific materialist at heart.

Ben şu anda özünde bilimsel bir materyalistim.

I want a scientific theory of consciousness

Bilinçle ilgili başarılı olacak bilimsel bir teorinin

that works,

olmasını istiyorum.

and for a long time, I banged my head

Ve uzun süredir, başımı

against the wall

duvarlara vurup,

looking for a theory of consciousness

tümüyle fizik kurallarıyla uyumlu bir

in purely physical terms

bilinç teorisi

that would work.

bulmaya çalışıyordum.

But I eventually came to the conclusion

Fakat nihayetinde

that that just didn't work for systematic reasons.

bazı sistematik nedenlerden ötürü bunun işe yaramadığı sonucuna vardım.

It's a long story,

Bu uzun hikaye,

but the core idea is just that what you get

ancak ana düşünce yalnızca, fiziksel ve beyin temelli

from purely reductionist explanations

indirgemeci açıklamalardan,

in physical terms, in brain-based terms,

bir sistemin işleyişine, yapısına, dinamiklerine

is stories about the functioning of a system,

ve beraberinde getirdiği

its structure, its dynamics,

davranışlara ilişkin

the behavior it produces,

hikayelerden ne anladığınıza bağlıdır.

great for solving the easy problems —

kolay problemleri çözmek için mükemmel bir fikir —

how we behave, how we function —

nasıl davranırız, işlevleri nasıl yerine getiririz gibi problemler —

but when it comes to subjective experience —

ancak konu kişisel deneyime geldiğinde-

why does all this feel like something from the inside? —

Neden sanki içimizde oynayan bir şey varmış hissi oluşur? —

that's something fundamentally new,

bu esasen yeni bir şey,

and it's always a further question.

beraberinde bir çok soru ile.

So I think we're at a kind of impasse here.

Sanırım içinden çıkılmaz bir durumla karşı karşıyayız.

We've got this wonderful, great chain of explanation,

Elimizde mükemmel bir yorumlama zinciri var,

we're used to it, where physics explains chemistry,

ki bu, alışageldiğimiz gibi, fiziğin kimyayı,

chemistry explains biology,

kimyanın biyolojiyi,

biology explains parts of psychology.

biyolojinin psikolojinin belli alanlarını yorumlamasıyla oluşmuştur.

But consciousness

Fakat bilinç

doesn't seem to fit into this picture.

bu duruma uymuyor gibi görünüyor.

On the one hand, it's a datum

Diğer taraftan, bilinçli olduğumuza dair

that we're conscious.

veriler var.

On the other hand, we don't know how

Fakat şu da var ki, bunu

to accommodate it into our scientific view of the world.

dünyanın bilimsel görüşüne nasıl uydurabiliriz bilmiyoruz.

So I think consciousness right now

O nedenle sanırım bilinç şu anda

is a kind of anomaly,

bir tür anormallik,

one that we need to integrate

ki bunu

into our view of the world, but we don't yet see how.

dünya görüşümüzle bağdaştırmamız gerek, ancak henüz nasıl olacak bilmiyoruz.

Faced with an anomaly like this,

Bu tür bir anormallikle karşılaşıldığında,

radical ideas may be needed,

bazı radikal fikirlere ihtiyaç duyulabilir,

and I think that we may need one or two ideas

ve bence bilimsel olarak

that initially seem crazy

bilinç sorununun

before we can come to grips with consciousness

üstesinden gelmeden önce doğal olarak başta çılgınca

scientifically.

gelebilecek bir ya da iki fikre ihtiyacımız olabilir.

Now, there are a few candidates

Şu anda bu çılgın fikirlerin

for what those crazy ideas might be.

nasıl olabileceğiyle ilgili bir kaç aday var.

My friend Dan Dennett, who's here today, has one.

Bugün bizimle burada beraber olan, arkadaşım Dan Dennet'in bir tane bulunmakta.

His crazy idea is that there is no hard problem

Çılgın fikri ise bilinçle ilgili

of consciousness.

zor problemlerin bulunmadığı.

The whole idea of the inner subjective movie

Bütün içimizdeki kişiye özel görüntü fikrinin

involves a kind of illusion or confusion.

bir tür illüzyon ya da kafa karışıklığından ibaret olduğuna dair düşüncesi.

Actually, all we've got to do is explain

Aslında tek yapmamız gereken şey

the objective functions, the behaviors of the brain,

amaca yönelik işlevleri ve de beyin davranışlarını açıklamak

and then we've explained everything

ve böylece izah edilmesi gereken her şeyi

that needs to be explained.

aydınlatmış olacağız.

Well I say, more power to him.

Arkadaşıma kolay gelsin diyorum.

That's the kind of radical idea

Bu keşfedilmesi gereken türden

that we need to explore

radikal bir fikir,

if you want to have a purely reductionist

eğer tamamen bilinç konusunda

brain-based theory of consciousness.

beyin temelli indirgemeci bir teorinin olmasını istiyorsanız tabi.

At the same time, for me and for many other people,

Aynı zamanda, benim için ve diğer insanlar için

that view is a bit too close to simply

bu türden bir görüş tatmin edecek derecedeki

denying the datum of consciousness

bilince dayalı verileri

to be satisfactory.

reddetmeye oldukça yakındır.

So I go in a different direction.

Bu nedenle farklı bir istikamete yöneliyorum.

In the time remaining,

Kalan sürede,

I want to explore two crazy ideas

iki çılgın fikri daha keşfetmek istiyorum,

that I think may have some promise.

gelecek vaad edebileceğini düşündüğüm bir kaç fikir.

The first crazy idea

İlk çılgın fikir

is that consciousness is fundamental.

bilincin temel birşey olduğuyla ilgili.

Physicists sometimes take some aspects of the universe

Fizikçiler bazen evreni bazı noktalardan ele alıyorlar,

as fundamental building blocks:

örneğin, temel yapı taşları olarak:

space and time and mass.

uzay, zaman ve kütle.

They postulate fundamental laws governing them,

Tüm bunları idare eden yerçekimi kanunu ya da kuantum mekaniği gibi

like the laws of gravity or of quantum mechanics.

temel yasaların doğrulunu kabul ediyorlar.

These fundamental properties and laws

Bu temel özellikler ve kanunlar

aren't explained in terms of anything more basic.

belli bir şeye dayanarak açıklanmamıştır.

Rather, they're taken as primitive,

Bunun yerine, bilim adamları bunu temel oluşum olarak ele aldılar

and you build up the world from there.

ve siz de dünyayı bunun üzerine inşa ettiniz.

Now sometimes, the list of fundamentals expands.

Şimdilerde, temel yapıtaşları listesi giderek büyümekte.

In the 19th century, Maxwell figured out

19. yüzyılda, Maxwell

that you can't explain electromagnetic phenomena

elektromanyetikle ilgili olayların var olan temel prensiplere

in terms of the existing fundamentals —

dayanılarak açıklanamayacağını farketti —

space, time, mass, Newton's laws —

uzay, zaman, kütle, Newton yasaları gibi —

so he postulated fundamental laws

bu nedenle Maxwell elektromanyentizm

of electromagnetism

yasaralarının doğruluğunu kabul etti

and postulated electric charge

ve elektrik yükünün varlığını

as a fundamental element

bu yasaları yöneten

that those laws govern.

bir yapı taşı olarak ele aldı.

I think that's the situation we're in

Bence bilinç konusunda vardığımız nokta

with consciousness.

budur.

If you can't explain consciousness

Eğer bilinci var olan

in terms of the existing fundamentals —

temel prensipler yönünden açıklayamazsınız,

space, time, mass, charge —

uzay, zaman, kütle, elektrik yükleri gibi —

then as a matter of logic, you need to expand the list.

öyleyse mantıksal olarak, listeyi genişletmelisiniz.

The natural thing to do is to postulate

Yapılacak en doğal şey

consciousness itself as something fundamental,

bilincin kendisini doğayı oluşturan

a fundamental building block of nature.

temel bir yapı taşı olarak ele almak olacaktır.

This doesn't mean you suddenly can't do science with it.

Bu, bununla hemen bilim yapabilirsiniz demek değil.

This opens up the way for you to do science with it.

Bu sadece onun yolunu açmaktadır.

What we then need is to study

Yapmamız gereken şey,

the fundamental laws governing consciousness,

bilinci idare eden temel prensipleri,

the laws that connect consciousness

bilinci diğer temel öğelerle

to other fundamentals: space, time, mass,

(uzay, zaman, kütle, fiziksel süreç gibi)

physical processes.

birleştiren kuralları incelemek gerekir.

Physicists sometimes say

Fizikçiler bazen

that we want fundamental laws so simple

tişörtlerimizin önüne yazılabilecek kadar basit

that we could write them on the front of a t-shirt.

temel prensiblerin olmasını istediğimizi söylüyorlar.

Well I think something like that is the situation

Öyle sanıyorum ki, bilinçle içinde bulunduğumuz

we're in with consciousness.

durumda işte böyle birşey.

We want to find fundamental laws so simple

Tişörtlerimizin önüne yazdırabileceğimiz kadar

we could write them on the front of a t-shirt.

basit olacak temel prensipler istiyoruz.

We don't know what those laws are yet,

Bu kuralların henüz ne olduğunu bilmiyoruz,

but that's what we're after.

ancak bu da peşinde olduğumuz şey zaten.

The second crazy idea

İkinci çılgın fikir ise

is that consciousness might be universal.

bilimin evrensel olabileceği konusunda.

Every system might have some degree

Her sistemin belli bir derece bilinci

of consciousness.

olması muhtemel.

This view is sometimes called panpsychism:

Bu görüş topyekun ruhçuluk (panpsychism) olarak adlandırılıyor:

pan for all, psych for mind,

Pan hepsi için psych ise akıl için kullanılmıştır,

every system is conscious,

her sistemin bir bilinci vardır,

not just humans, dogs, mice, flies,

sadece insanların, köpeklerin, farelerin, sineklerin değil,

but even Rob Knight's microbes,

Rob Knight'ın mikroplarının,

elementary particles.

temel parçacıkların bile var.

Even a photon has some degree of consciousness.

Fotonlar bile belli bir dereceye kadar bilinçlidir.

The idea is not that photons are intelligent

Bu düşünce fotonların zeki yada

or thinking.

düşünüyor olması ile ilgi değildir.

It's not that a photon

Bu bir fotonun sıkıntıdan patlaması

is wracked with angst

demek değil,

because it's thinking, "Aww, I'm always buzzing around near the speed of light.

çünkü o zaman bu "Ah, her zaman ışık hızında hareket ediyorum.

I never get to slow down and smell the roses."

Hiç yavaşlayıp da bir gül koklayamadım." türünden bir düşünce olurdu o zaman.

No, not like that.

Fakat bu şekilde değil.

But the thought is maybe photons might have

Belki de fotonların

some element of raw, subjective feeling,

biraz ham bir elemente, subjektif bir hissiyata

some primitive precursor to consciousness.

veya bilincin en ilkel haline sahip olmasından kaynaklanan bir düşünce.

This may sound a bit kooky to you.

Bu size biraz ilginç gelebilir.

I mean, why would anyone think such a crazy thing?

Yani, neden bir kimse böyle çılgınca birşey düşünebilir?

Some motivation comes from the first crazy idea,

Bilincin temel birşey olduğunu söyleyen ilk çılgın fikirden

that consciousness is fundamental.

gelen birazcık motivasyon...

If it's fundamental, like space and time and mass,

Eğer bilinç temelde var olan bir şey ise, uzay, zaman ve kütle gibi,

it's natural to suppose that it might be universal too,

o zaman, onun evrensel olabileceği de

the way they are.

söz konusu olabilir.

It's also worth noting that although the idea

Ayrıca şunu da not düşmek gerekir,

seems counterintuitive to us,

fikir ne kadar mantığa aykırı da gelse,

it's much less counterintuitive to people

insan aklının doğa ile var olabileceğini

from different cultures,

düşünen, farklı kültürlerden insanlar

where the human mind is seen as much more

için daha az

continuous with nature.

mantıkdışı gelebilir.

A deeper motivation comes from the idea that

Daha derin bir motivasyon belki de en basit ve etkili yol olan

perhaps the most simple and powerful way

fikirden, yani fiziksel süreçle bilinci bağlayan

to find fundamental laws connecting consciousness

temel yasaların bulunmasının,

to physical processing

bilinci belli bir bilgiyle özdeştirmek

is to link consciousness to information.

demek olduğu fikri.

Wherever there's information processing,

Her nerede bir bilgi işlemi varsa,

there's consciousness.

orada bilinç de vardır.

Complex information processing, like in a human,

Kompleks bilgi işleme süreci, insandaki gibi,

complex consciousness.

kompleks bilinci oluşturur.

Simple information processing,

Basit bilgi işleme süreci de

simple consciousness.

basit bilinci oluşturur.

A really exciting thing is in recent years

Gerçek anlamda heyecan verici şey ise son yıllarda

a neuroscientist, Giulio Tononi,

bir nörobilimci olan, Giulio Tononi'nin

has taken this kind of theory

bu tür bir teoriyi

and developed it rigorously

matematiksel bir teoriyle ele alıp

with a mathematical theory.

büyük bir titizlikle geliştirmesi sonucu oldu.

He has a mathematical measure

Bilimsel entegrasyonu ölçen

of information integration

matematiksel bir ölçüt kullandı,

which he calls phi,

fi olarak adlandırdığı bu şey,

measuring the amount of information

bir sistemdeki

integrated in a system.

entegre edilmiş bilgi oranını ölçüyor.

And he supposes that phi goes along

Ve Fi ölçütünün bilinç konusunda da

with consciousness.

işe yaracağını varsayıyor.

So in a human brain,

İnsan beyninde de,

incredibly large amount of information integration,

inanılmaz derecede bilgi entegrasyonu,

high degree of phi,

yüksek ölçüde Fi,

a whole lot of consciousness.

ve de pek çok bilinç oluşumu görülür.

In a mouse, medium degree of information integration,

Bir farede, orta derecede bilgi entegrasyonu,

still pretty significant,

tabi ki yine de önemli ölçüde,

pretty serious amount of consciousness.

önemli oranda da bir bilinç oluşumu görülür.

But as you go down to worms,

Ancak iyice aşağılara indiğinizde

microbes, particles,

solucan, mikroplar, partiküller gibi,

the amount of phi falls off.

Fi oranı düşmektedir.

The amount of information integration falls off,

Bilim entegrasyon oranı düşse bile

but it's still non-zero.

bu yine de sıfırdan farklıdır.

On Tononi's theory,

Tononi'nin teorisine göre,

there's still going to be a non-zero degree

Bilincin de sıfırdan farklı bir derecesi

of consciousness.

olacağı kesindir.

In effect, he's proposing a fundamental law

Aslına bakılırsa, bilinçle alakalı temel bir kural

of consciousness: high phi, high consciousness.

öne sürüyor: yüksek oranda Fi, yüksek bilinç demek.

Now, I don't know if this theory is right,

Şu anda, bu teori doğru mu değil mi bilmiyorum,

but it's actually perhaps the leading theory right now

ancak, şimdilik bilinç biliminde

in the science of consciousness,

yol gösterici bir teori olabilir,

and it's been used to integrate a whole range

ve bütün bilimsel veri aralığını

of scientific data,

entegre etmede kullanılıyor,

and it does have a nice property that it is in fact simple enough

ve tişörtünüzün önüne yazabileceğiniz kadar

you can write it on the front of a t-shirt.

basit olan iyi bir özelliğe de sahip.

Another final motivation is that

Son olarak diğer bir motivasyon,

panpsychism might help us to integrate

topyekun ruhçuluğun bilinci

consciousness into the physical world.

fiziksel dünyayla birleştirebileceği düşüncesinden geliyor.

Physicists and philosophers have often observed

Fizikçiler ve filozoflar

that physics is curiously abstract.

fiziğin ilginç bir şekilde soyut olduğunu gözlemlediler.

It describes the structure of reality

Fizik birkaç denklem sistemi kullanarak

using a bunch of equations,

gerçeğin yapısını açıklamaktadır,

but it doesn't tell us about the reality

ancak onun altında yatmakta olan gerçekliği

that underlies it.

bize söyleyemez.

As Stephen Hawking puts it,

Stephen Hawking'in dediği gibi,

what puts the fire into the equations?

Ateşi denklemlerine ayıran nedir?

Well, on the panpsychist view,

Topyekun ruhçuluk görüşüne göre,

you can leave the equations of physics as they are,

Fizik denklemlerini kendi hallerine bırakabilirsiniz,

but you can take them to be describing

ancak aynı zamanda bilinç akışını

the flux of consciousness.

tarif ederken de kullanabilirsiniz.

That's what physics really is ultimately doing,

Fiziğin tamamiyle yaptığı şey bu,

describing the flux of consciousness.

bilinç akışını açıklamak.

On this view, it's consciousness

Bu görüşte, ateşi denklemlerine

that puts the fire into the equations.

ayıran bilinçtir.

On that view, consciousness doesn't dangle

Bu görüşe göre bilinç, fizik dünyasının

outside the physical world

dışında ekstra bir şeymiş

as some kind of extra.

gibi hareket etmez.

It's there right at its heart.

O özünde oradadır.

This view, I think, the panpsychist view,

Öyle sanıyorum ki, topyekun ruhçuluk görüşü

has the potential to transfigure our relationship

bizim doğayla olan ilişkimize yeni bir bakış açısı getirebilecek

to nature,

bir potensiyele sahip

and it may have some pretty serious social

ve ayrıca ciddi sosyal

and ethical consequences.

ve etik sonuçlar da doğurabilir.

Some of these may be counterintuitive.

Bunlardan bazıları mantığa aykırı gelebilir.

I used to think I shouldn't eat anything

Bilinci olan bir şeyi yememeliyim

which is conscious,

diye düşünürdüm,

so therefore I should be vegetarian.

Bu nedenle vejeteryan olmalıyım.

Now, if you're a panpsychist and you take that view,

Eğer bir topyekun ruhçuysanız ve bu görüşü savunuyorsanız,

you're going to go very hungry.

çok aç kalacaksınız demektir.

So I think when you think about it,

Ve sanırım bu konuda düşündüğünüzde,

this tends to transfigure your views,

düşüncelerinizin farklı bir boyut kazandığı aşikardır,

whereas what matters for ethical purposes

ahlaki amaçlar ve manevi beklentiler için

and moral considerations,

önemli olan,

not so much the fact of consciousness,

bilinç için geçerli olmasa da,

but the degree and the complexity of consciousness.

bilinç karmaşıklığı ve derecesi için önemlidir.

It's also natural to ask about consciousness

Diğer sistemler için de bilinç

in other systems, like computers.

konusunda sorular sorulabilir, bilgisayarlar gibi.

What about the artificially intelligent system

"Aşk" filmindeki yapay zeka sistemi

in the movie "Her," Samantha?

olan Samantha hakkında mesela?

Is she conscious?

Bilinci var mıdır acaba?

Well, if you take the informational,

Eğer topyekun ruhçuluk görüşünü

panpsychist view,

ele alırsanız,

she certainly has complicated information processing

kesinlikle karmaşık bilgi işleme

and integration,

ve entegre etme sistemi bulunmaktadır,

so the answer is very likely yes, she is conscious.

böylece cevap büyük ihtimalle evet, bir bilinci var şeklinde.

If that's right, it raises pretty serious

Eğer bu doğruysa, yapay zeka bilgisayar sistemlerini

ethical issues about both the ethics

geliştirme etikleri konusunda ve

of developing intelligent computer systems

bunları devre dışı bırakma etikleri

and the ethics of turning them off.

konusunda bazı ciddi problemler ortaya çıkarabilir.

Finally, you might ask about the consciousness

Sonuç olarak, bilinci

of whole groups,

bütün bir grup olarak,

the planet.

gezegenmiş gibi ele alan sorular sorabilirsiniz.

Does Canada have its own consciousness?

Kanada'nın kendine has bir bilinci var mıdır?

Or at a more local level,

ya da daha yakın bir örnek,

does an integrated group

entegre bir grupta,

like the audience at a TED conference,

bir TED konferansında bulunan seyirciler gibi,

are we right now having a collective TED consciousness,

şu an da kolektif olarak bir TED bilinci mi yaşıyoruz?

an inner movie

Bu kolektif TED grubundaki

for this collective TED group

içsel görüntüler

which is distinct from the inner movies

kendi içimizde oynayan görüntülerden

of each of our parts?

farklı bir görüntü müdür acaba?

I don't know the answer to that question,

Bu sorunun cevabını bilmiyorum,

but I think it's at least one

Ancak sanırım ciddiye alınılması gereken

worth taking seriously.

türden bir soru.

Okay, so this panpsychist vision,

Peki, yani bu topyekun ruhçuluk düşüncesi,

it is a radical one,

radikal bir düşünce

and I don't know that it's correct.

ve doğru olup olmadığını bilmiyorum.

I'm actually more confident about

Aslına bakılırsa ben

the first crazy idea,

ilk söylediğim çılgın fikir konusuna,

that consciousness is fundamental,

yani bilincin temel birşey olduğu fikri konusuna daha çok güveniyorum.

than about the second one,

Evrensel olduğunu iddia eden,

that it's universal.

ikinci fikirdense yani.

I mean, the view raises any number of questions,

Yani, bu türden görüşler beraberinde bir çok soru

has any number of challenges,

ve de bir çok zorluk getirirler.

like how do those little bits

Küçük bilinç parçaları nasıl oluyor da bir araya gelip

of consciousness add up

bildiğimiz ve de sevdiğimiz

to the kind of complex consciousness

kompleks bilincini

we know and love.

oluşturmaktadırlar?

If we can answer those questions,

Eğer bu soruları cevaplayabilirsek,

then I think we're going to be well on our way

bu sayede sanırım ciddi bir bilinç teorisiyle

to a serious theory of consciousness.

karşı karşıya gelebileceğiz.

If not, well, this is the hardest problem perhaps

Eğer veremezsek, belki de bilim ve felsefe

in science and philosophy.

biliminde cevaplanması en zor sorulardan birisi olacak.

We can't expect to solve it overnight.

Bunun bir gecede çözülmesini bekleyemeyiz.

But I do think we're going to figure it out eventually.

Fakat bunun eninde sonunda anlaşılabileceğini düşünüyorum

Understanding consciousness is a real key, I think,

Bilinci anlayabilmek, öyle sanıyorum ki,

both to understanding the universe

evreni ve de kendimizi anlayabilmemizi

and to understanding ourselves.

sağlayacak en önemli anahtar.

It may just take the right crazy idea.

Belki de çılgınca ancak doğru bir fikir sayesinde çözülmeyi bekliyor olabilir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)