Optical illusions show how we see | Beau Lotto

Beau Lotto: Optik illuzyonlar nasıl gördüğümüzü açıklıyor

Çeviri: Erman Engin Gözden geçirme: Ayşe Demirel

I want to start with a game. Okay?

Bir oyunla başlamak istiyorum.

And to win this game,

Ve bu oyunu kazanmanız için,

all you have to do is see the reality that's in front of you

yapmanız gereken tek şey karşınızda duran gerçeği

as it really is, all right?

olduğu haliyle görmeniz. Anlaştık mı?

So we have two panels here, of colored dots.

Burada renkli noktaların olduğu

iki tane pano var.

And one of those dots is the same in the two panels.

Ve bu noktalardan bir tanesi

her iki panoda da aynı. Tamam mı?

And you have to tell me which one.

Ve bana hangisi olduğunu söylemeniz gerekiyor.

Now, I narrowed it down

Şimdi, daha da basitleştirelim,

to the gray one, the green one, and, say, the orange one.

gri mi, yeşil mi, yoksa turuncu mu?

So by a show of hands, we'll start with the easiest one.

O halde, elleri kaldırarak en kolay olanla başlayalım.

Show of hands: how many people think it's the gray one?

Elinizi kaldırın: kaç kişi gri olduğunu düşünüyor?

Really? Okay.

Gerçekten mi? Tamam.

How many people think it's the green one?

Kaç kişi yeşil olduğunu düşünüyor?

And how many people think it's the orange one?

Ve kaç kişi turuncu olduğunu düşünüyor?

Pretty even split.

Gerçekten eşit bir dağılım.

Let's find out what the reality is.

Doğrunun ne olduğunu bulalım.

Here is the orange one.

Şu turuncu olan.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

Here is the green one.

İşte yeşil.

And here is the gray one.

ve işte gri.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

So for all of you who saw that, you're complete realists.

Bunu baştan görebilenler, siz gerçekten realistsiniz.

All right?

(Laughter)

(Gülme sesleri)

So this is pretty amazing, isn't it?

Bu hakikaten çok ilginç, değil mi?

Because nearly every living system

Çünkü neredeyse her canlı

has evolved the ability to detect light in one way or another.

ışığı o ve ya bu şekilde görme yeteneği geliştirdi.

So for us, seeing color

O halde, bizim için, renkleri görmek beynimizin yaptığı en basit işlerden.

is one of the simplest things the brain does.

And yet, even at this most fundamental level,

Ve böyle olduğu halde bu en basit işte bile

context is everything.

objenin bulunduğu ortam her şeydir.

What I'm going to talk about is not that context is everything,

Söylemek istediğim sadece bulunulan ortamın her şey olduğu değil,

but why context is everything.

ama bunun neden böyle olduğu.

Because it's answering that question

Çünkü bu bize sadece neden yaptıklarımızı

that tells us not only why we see what we do,

gördüğümüzü değil,

but who we are as individuals,

birey olarak kim olduğumuzun,

and who we are as a society.

ve toplum olarak kim olduğumuzun cevabını verir.

But first, we have to ask another question,

Ama öncelikle, diğer bir soruyu, "Renkler ne için?"

which is, "What is color for?"

sorusunu sormalıyız.

And instead of telling you, I'll just show you.

Size söylemek yerine, göstereceğim.

What you see here is a jungle scene,

Bu gördüğünüz bir orman sahnesi.

and you see the surfaces according to the amount of light

Ve yüzeyleri, yansıttıkları ışığa bağlı

that those surfaces reflect.

olarak görüyorsunuz.

Now, can any of you see the predator that's about to jump out at you?

Şimdi, üzerinize atlamak üzere olan vahşi hayvanı görebileniniz ar mı?

And if you haven't seen it yet, you're dead, right?

Ve eğer henüz göremediyseniz, Öldünüz. Doğru mu?

(Gülme sesleri)

(Laughter)

Can anyone see it? Anyone? No?

Gören var mı? Kimse? Yok?

Now let's see the surfaces

Şimdi, yüzeyleri yansıttıkları ışığın kalitesine bağlı olarak görelim.

according to the quality of light that they reflect.

And now you see it.

Ve şimdi görüyorsunuz.

So, color enables us to see

O halde, renk, yüzeyler arasındaki

the similarities and differences between surfaces,

farklılıklar ve benzerlikleri yansıttıkları

according to the full spectrum of light that they reflect.

ışık tayfına bağlı olarak görmemizi sağlar.

But what you've just done

Ama az önce yaptığınız, bir çok açıdan, matematiksel olarak imkansız.

is in many respects mathematically impossible.

Why?

Neden? Çünkü, Berkeley'in bize söylediği gibi,

Because, as Berkeley tells us,

we have no direct access to our physical world,

fiziksel dünyamıza duyularımız dışında

other than through our senses.

direk bir bağlantımız yoktur

And the light that falls onto our eyes

Ve gözlerimize düşen ışık

is determined by multiple things in the world,

etraftaki bir çok şey tarafından belirlenir -

not only the color of objects,

sadece nesnelerin rengiyle değil,

but also the color of their illumination,

aynı zamanda onları aydınlatan renk ile,

and the color of the space between us and those objects.

ve biz ve nesne arasındaki çevrenin rengiyle.

You vary any one of those parameters,

Bu parametrelerden herhangi birini değiştirirseniz,

and you'll change the color of the light that falls onto your eye.

gözünüze gelen ışığın rengini değiştirirsiniz.

This is a huge problem,

Bu büyük bir problem çünkü bu, aynı görüntün

because it means that the same image

sonsuz sayıda gerçek kaynağı olabileceği

could have an infinite number of possible real-world sources.

anlamına geliyor.

Let me show you what I mean.

İzninizle ne demek istediğimi açıklayayım. Farzedinki bu gözünüzün arka kısmı.

Imagine that this is the back of your eye, okay?

Ve bunlar dünyadan iki farklı projeksiyon.

And these are two projections from the world.

They're identical in every single way.

her bir yönden tıpa tıp aynılar.

Identical in shape, size, spectral content.

Şekil, boyut ve spektrum içerikleri aynı.

They are the same, as far as your eye is concerned.

Gözünüze göre bunlar aynı.

And yet they come from completely different sources.

Oysa, tamamen farklı kaynaklardan geliyorlar.

The one on the right comes from a yellow surface,

Sağdaki

sarı bir yüzeyden, gölge içerisinde,

in shadow, oriented facing the left,

sola bakacak şekilde yerleştirilmiş,

viewed through a pinkish medium.

pembemsi bir ortamdan arkasından görülüyor.

The one on the left comes from an orange surface,

Sol taraftaki turuncu bir yüzeyden geliyor,

under direct light, facing to the right,

direk ışık altında, sağa bakacak şekilde yerleştirilmiş,

viewed through sort of a bluish medium.

bir çeşit mavimsi ortam arkasından görülüyor.

Completely different meanings,

Tamamen farklı anlamlar,

giving rise to the exact same retinal information.

tamamen aynı retinal bilgiyi veriyor.

And yet it's only the retinal information that we get.

Ve bize ulaşan sadece

bu retinal bilgi.

So how on Earth do we even see?

O halde biz nasıl görebiliyoruz?

So if you remember anything in this next 18 minutes,

Öyleyse, bu 18 dakikadan öğreneceğiniz bir şey varsa,

remember this:

o da şu: gözünüze düşen ışık,

that the light that falls onto your eye,

sensory information, is meaningless,

görme algınız, manasız.

because it could mean literally anything.

Çünkü asıl itibariyle bu algı her anlama gelebilir.

And what's true for sensory information is true for information generally.

Ve görme algısınca doğru olan genel olarak doğrudur.

There's no inherent meaning in information.

Bilginin içerisinde anlam yoktur.

It's what we do with that information that matters.

Asıl olan bizim bu bilgiyi nasıl kullandığımızdır.

So, how do we see? Well, we see by learning to see.

O halde, nasıl görüyoruz? Görmeyi öğrenerek.

The brain evolved the mechanisms for finding patterns,

Öyleyse, beyin dış dünya ile etkileşerek

finding relationships in information,

bilgi içerisinde belli kalıplar, bilgiler arası ilişkiler

and associating those relationships with a behavioral meaning,

bulmak ve bu ilişkileri

davranışsal bir mana ile alâkalandırmak için

a significance, by interacting with the world.

mekanizmalar geliştiriyor.

We're very aware of this

Lisan gibi daha kavramsal olgularla

in the form of more cognitive attributes, like language.

biz bunun gayet farkındayız.

I'm going to give you some letter strings,

Şimdi, size birkaç harf dizileri göstereceğim. Ve sizden, mümkünse bunları

and I want you to read them out for me, if you can.

sesli okumanızı istiyorum.

Audience: "Can you read this?"

İzleyicilere: "Bunu okuyabilir misiniz?"

"You are not reading this."

"Bunu okumuyorsunuz."

"What are you reading?"

"Ne okuyorsunuz?"

Beau Lotto: "What are you reading?" Half the letters are missing, right?

Beau Lotto: "Sen ne okuyorsun?" Harflerin yarısı eksik. Değil mi?

There's no a priori reason

"W" ve "A" arasına "H" nin girmesi için hiçbir

why an "H" has to go between that "W" and "A."

ön koşul yok.

But you put one there. Why?

Ama siz koyuyorsunuz. Niye?

Because in the statistics of your past experience,

Çünkü geçmiş deneyimlerinizin birikimiyle

it would have been useful to do so.

böyle yapmanız yararlıydı. O yüzden yine yapıyorsunuz.

So you do so again.

And yet you don't put a letter after that first "T."

Ve şu ilk "T" harfinden sonra bir harf koymuyorsunuz.

Why? Because it wouldn't have been useful in the past.

Neden? Çünkü geçmişte böyle yapmanız faydasız olmuştu.

So you don't do it again.

O yüzden bir daha yapmıyorsunuz.

So, let me show you how quickly our brains can redefine normality,

O halde size beynimizin, yaptığı en basit iş olan renk algılamada

even at the simplest thing the brain does, which is color.

normal kavramını ne kadar hızlı bir şekilde yeniden tanımladığını göstereceğim.

So if I could have the lights down up here.

Eğer ışığı şuraya doğru alabilirsem...

I want you to first notice that those two desert scenes are physically the same.

Öncelikle bu iki çöl manzarasının fiziksel olarak aynı olduğunuzu görmenizi istiyorum.

Biri sadece diğerinin çevrilmişi. Tamam mı?

One is simply the flipping of the other.

Now I want you to look at that dot

Şimdi yeşil ve kırmızı arasındaki

between the green and the red.

şu noktaya bakmanızı istiyorum. Tamam mı?

And I want you to stare at that dot. Don't look anywhere else.

Ve o noktaya sabit bir şekilde bakmanızı istiyorum. Başka bir yere bakmayın.

We're going to look at it for about 30 seconds,

Ve buraya 30 saniye kadar bakacağız.

18 dakikalık konuşmada biraz israf ama...

which is a bit of a killer in an 18-minute talk.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

Ama hakikaten öğrenmenizi istiyorum.

But I really want you to learn.

And I'll tell you -- don't look anywhere else --

Ve size kafanızın içinde -- Başka bir yere bakmayın --

I'll tell you what's happening in your head.

kafanızın içinde neler olduğunu söyleyeceğim

Your brain is learning,

Beyniniz öğreniyor. Sağ taraftaki görme bölgesinin kırmızı ışık

and it's learning that the right side of its visual field

ile uyarıldığını,

is under red illumination;

the left side of its visual field is under green illumination.

sol tarafının yeşil ile uyarıldığını öğreniyor.

That's what it's learning. Okay?

Öğrenme dediğim şey bu? Tamam mı?

Now, when I tell you, I want you to look at the dot between the two desert scenes.

Şimdi, size söylediğimde, iki çöl manzarası arasındaki noktaya bakmanızı isteyeceğim..

So why don't you do that now?

O halde neden şimdi bakmıyorsunuz?

(Laughter)

(Gülme sesleri)

Can I have the lights up again?

Işığı tekrar alabilir miyim?

I take it from your response they don't look the same anymore, right?

Tepkinizden aynı görünmediklerini anlıyorum. Doğru mu?

(Applause)

(Alkış)

Why? Because your brain is seeing that same information

Neden? Çünkü beyniniz bu bilgiyi sanki hala

as if the right one is still under red light,

sağ tarafı kırmızı ışık altında, sol tarafı yeşil

and the left one is still under green light.

ışık altındaymış gibi görüyor.

Bu sizin yeni normal tanımınız.

That's your new normal.

Okay? So, what does this mean for context?

O halde "Ortam"ın anlamı nedir?

It means I can take two identical squares,

Bu iki eş kareyi alıp koyu ve açık

put them in light and dark surrounds,

ortam içine koyabilirim.

and the one on the dark surround looks lighter than on the light surround.

Ve şimdi koyu ortamda olan daha açık, açık ortamda olan daha koyu görünüyor.

Çarpıcı olan, sadece açık veya koyu ortamın etkisi değil.

What's significant is not simply the light and dark surrounds that matter.

It's what those light and dark surrounds meant for your behavior in the past.

Önemli olan açık ve koyu ortamın sizin davranışınıza geçmişte olan etkisi.

So I'll show you what I mean.

Size ne demek istediğimi göstereceğim.

Here we have that exact same illusion.

İşte önceki iluzyonun aynısı.

We have two identical tiles on the left,

İki eş karomuz var, biri solda,

one in a dark surround, one in a light surround.

ve koyu ortamda, diğeri açık ortamda.

And the same thing over on the right.

Ve sağ taraftada aynı şey var.

Now, I'll reveal those two scenes,

Şimdi yapacağım şey, bu iki görüntüyü gözden geçireceğim.

but I'm not going to change anything within those boxes,

Fakat kutuların içindeki hiçbir şeyi değiştirmeyeceğim.

Anlamları dışında...

except their meaning.

And see what happens to your perception.

Algılamanıza ne olduğunu görün.

Notice that on the left

Soldakine bakarsanız,

the two tiles look nearly completely opposite:

her iki karo neredeyse zıt:

one very white and one very dark, right?

biri çok beyaz ve diğeri çok koyu.

Tamam mı? Oysa, sağ tarafta

Whereas on the right, the two tiles look nearly the same.

her iki karo neredeyse aynı görünüyor.

And yet there is still one on a dark surround,

Ama yine biri koyu ortamda, diğeri açık ortamda.

and one on a light surround.

Why?

Neden? Çünkü şu gölgedeki karo

Because if the tile in that shadow were in fact in shadow,

hakikaten gölgede olsaydı, ve gölgenin dışındakiyle

and reflecting the same amount of light to your eye

aynı miktar ışığı gözünüze yansıtsaydı

as the one outside the shadow,

daha yansıtıcı olması gerekirdi.

it would have to be more reflective -- just the laws of physics.

Bir fizik kanunu.

So you see it that way.

Sonuçta onu bu şekilde görüyorsunuz.

Whereas on the right, the information is consistent

Diğer yandan sağdaki şu iki çizgiden gelen bilgi,

with those two tiles being under the same light.

bunların aynı ışık altında olmasından dolayı tutarlı.

If they're under the same light reflecting the same amount of light to your eye,

Eğer aynı ışık altındalarsa, gözünüze

aynı miktar ışık yansıtırlar,

then they must be equally reflective.

öyleyse bu açıdan eşitler.

So you see it that way.

Böylece onları bu şeklide görürsünüz

Which means we can bring all this information together

Bu demek ki biz bu bilgileri bir araya getirerek

to create some incredibly strong illusions.

inanılmaz illüzyonlar yaratırız.

This is one I made a few years ago.

Bu bir kaç yıl önce yaptığım bir tanesi.

And you'll notice you see a dark brown tile at the top,

fark edeceksiniz ki yukarıda koyu kahverengi bir karo,

and a bright orange tile at the side.

yanda parlak turuncu bir karo var.

That is your perceptual reality.

Bu sizin algılama gerçekliğiniz. Fiziksel gerçeklik ise

The physical reality is that those two tiles are the same.

bu karoların aynı olduğu.

Here you see four gray tiles on your left,

Burada solda dört gri karo,

seven gray tiles on the right.

sağda yedi gri karo görüyorsunuz.

I'm not going to change those tiles at all,

Bu karoları kesinlikle değiştirmeyeceğim.

but I'm going to reveal the rest of the scene.

Ama resmin geri kalanını ortaya çıkaracağım.

And see what happens to your perception.

Ve algılamanıza ne olduğunu görüyoruz.

The four blue tiles on the left are gray.

Soldaki dört mavi karo gri.

The seven yellow tiles on the right are also gray.

Sağdaki yedi sarı karo da gri.

They are the same. Okay?

Hepsi aynı. Tamam mı?

Don't believe me? Let's watch it again.

Bana inanmayın? Tekrar izleyelim.

What's true for color is also true for complex perceptions of motion.

Renk için doğru olan, karmaşık hareket algıları için de doğrudur.

So, here we have --

İşte burada --

let's turn this around -- a diamond.

diğer tarafını çevirelim -- bir elmas.

And what I'm going to do is, I'm going to hold it here,

Yapacağım şu, bunu burada tutacağım ve

and I'm going to spin it.

döndüreceğim.

And for all of you, you'll see it probably spinning this direction.

Ve herkes bunu belki bu yönde dönüyor olarak görüyor.

Now I want you to keep looking at it.

Sizden bakamaya devam etmenizi istiyorum.

Move your eyes around, blink, maybe close one eye.

Gözünüzü gezdirin, göz kırpın, belki birini kapatın.

And suddenly it will flip, and start spinning the opposite direction.

ve bir anda yönü değişecek ve diğer tarafa dönmeye başlayacak.

Yes? Raise your hand if you got that. Yes?

Doğru mu? Bu size olduysa el kaldırın. Oldu mu?

Keep blinking.

Göz kırpmaya devam edin. Her kırpışınızda yön değişecek. Tamam mı?

Every time you blink, it will switch.

So I can ask you, which direction is it rotating?

O halde size hangi yönde döndüğünü sorabilirim.

How do you know?

Nereden biliyorsunuz?

Your brain doesn't know, because both are equally likely.

Beyniniz bilmiyor. Çünkü her iki yönde eşit olasılıkta.

So depending on where it looks,

Nereye baktığına göre iki olasılık arasında

it flips between the two possibilities.

değişiyor.

Are we the only ones that see illusions?

Bu illüzyonu gören sadece biz miyiz?

The answer to this question is no.

Sorunun cevabı hayır.

Even the beautiful bumblebee,

Bu yaban arısı bile,

with its mere one million brain cells,

sizin bir retinanızdaki hücrelerden 250 kat daha az

which is 250 times fewer cells than you have in one retina,

olan binlerce beyin hücresi ile illüzyonu görebiliyor

sees illusions, does the most complicated things

ve en ileri bilgisayarlarımızın bile yapamadığı

that even our most sophisticated computers can't do.

işleri yapıyor.

So in my lab we work on bumblebees,

Kendi laboratuvarımda yaban arılarıyla çalışıyoruz.

because we can completely control their experience,

Çünkü yaşam süreçlerini tamamen kontrol edebiliyoruz

and see how it alters the architecture of their brain.

ve bunun beyinlerinin yapısını nasıl değiştirdiğini görüyoruz.

Bunu "Bee Matrix" dediğimiz şeyin içerisinde yapıyoruz.

We do this in what we call the Bee Matrix.

Here you have the hive.

İşte size kovan. Kraliçe arıyı görüyorsunuz.

You can see the queen bee, the large bee in the middle.

Şu ortada büyük olan. Şunların hepsi onun kızları, yumurtaları.

Those are her daughters, the eggs.

Ve bu kovan ile arena arasında şu tüp

They go back and forth between this hive and the arena, via this tube.

sayesinde gidip geliyorlar.

You'll see one of the bees come out here.

Arılardan bir tanesinin dışarı geldiğini göreceksiniz.

You see how she has a little number on her?

Üzerindeki ufak numarayı görüyor musunuz?

There's another one coming out, she also has a number on her.

Evet bir tane daha dışarı geliyor.

Now, they're not born that way, right?

Doğuştan numaralı değiller. Değil mi?

We pull them out, put them in the fridge, and they fall asleep.

Onları alıyoruz, donduruyoruz ve uykuya dalıyorlar.

Then you can superglue little numbers on them.

Ve üzerilerine numaraları yapıştırıyoruz.

(Gülme sesleri)

(Laughter)

And now, in this experiment they get a reward if they go to the blue flowers.

Ve bu deneyde mavi çiçeklere giderlerse ödül alıyorlar.

They land on the flower,

Ve çiçeğe konuyorlar. Proboscis denilen dillerini

stick their tongue in there, called a proboscis, and drink sugar water.

içeri daldırıyorlar, ve şekerli su içiyorlar.

She's drinking a glass of water that's about that big to you and I,

Şu anda bize göre bir bardak su büyüklüğünde bir şeyi içiyor.

will do that about three times, then fly.

Bunu üç sefer tekrarlayıp sonra uçuyor.

And sometimes they learn not to go to the blue,

Bazen de maviye gitmemeyi, başkaları nereye

but to go where the other bees go.

giderse oraya gitmeyi öğreniyorlar.

So they copy each other.

O halde birbirlerini kopyalıyorlar. Beşe kadar sayabiliyorlar. YÜzleri tanıyabiliyorlar.

They can count to five. They can recognize faces.

And here she comes down the ladder.

İşte merdivenden aşağı geliyor.

And she'll come into the hive, find an empty honey pot,

Kovana gelecek, boş bir kovan bulacak,

and throw up, and that's honey.

ve kusacak. İşte buna bal diyoruz.

(Laughter)

(Gülme Sesleri)

Now remember, she's supposed to be going to the blue flowers,

Şimdi hatırlayın -- (Gülme sesleri)

-- mavi çiçeklere gidiyor olması gerekir.

but what are these bees doing in the upper right corner?

Ama şu arılar sağ yukarı köşede ne yapıyorlar?

It looks like they're going to green flowers.

Yeşil çiçeğe gidiyor gibiler.

Now, are they getting it wrong?

Yanılıyorlar mı?

And the answer to the question is no. Those are actually blue flowers.

sorunun yanıtı hayır. Bunlar esasında mavi çiçekler.

But those are blue flowers under green light.

Ama bunlar yeşil ışık altında mavi renkte görünen çiçekler.

So they're using the relationships between the colors to solve the puzzle,

O halde renkler arasındaki ilişkiyi kullanarak bilmeceyi çözüyorlar.

which is exactly what we do.

Bizde aynen bunu yapıyoruz.

So, illusions are often used,

Demek ki, ilüzyonlar özellikler sanatta sık kullanılır.

especially in art, in the words of a more contemporary artist,

Çağdaş bir sanatçı deyimiyle,

"to demonstrate the fragility of our senses."

"hislerimizin nazikliğini göstermek için."

Okay, this is complete rubbish.

Neyse, boş konuşmaya başladım.

The senses aren't fragile. And if they were, we wouldn't be here.

Hisler nazik değil. Öyle olsaydı biz burada olmazdık.

Onun yerine, renkler bize tamamen başka bir şey söylüyor:

Instead, color tells us something completely different,

that the brain didn't actually evolve to see the world the way it is.

beynimizin aslında kendini dünyayı olduğu gibi görmek için geliştirmediğini.

We can't.

Yapamayız. Gerçekte beyin, dünyayı geçmişte faydalı olduğunu

Instead, the brain evolved to see the world

the way it was useful to see in the past.

bildiği şekilde görmek için geliştirir.

And how we see is by continually redefining normality.

Normaliteyi sürekli yeniden tanımlayarak görüyoruz.

So, how can we take this incredible capacity of plasticity of the brain

O yüzden biz bu beynin sağladığı inanılmaz

esnekliği kullanarak insanların çevrelerini

and get people to experience their world differently?

değişik görmelerini sağlıyoruz.

Well, one of the ways we do it in my lab and studio

Evet, labarotuarımda ve stüdyoda kullandığımız yöntemlerden biri de

is we translate the light into sound,

ışığı sese çevirmek ve insanların

and we enable people to hear their visual world.

görsel dünyalarını duymalarını sağlamak.

And they can navigate the world using their ears.

Ve kulaklarını kullanarak dünyayı dolaşabiliyorlar.

Here's David on the right, and he's holding a camera.

Şu sağdaki, David. Ve elinde bir kamera tutuyor.

On the left is what his camera sees.

Soldaki bu kameranın gördükleri.

And you'll see there's a faint line going across that image.

Ve soluk bir çizginin resmin ortasından geçtiğini göreceksiniz.

That line is broken up into 32 squares.

Bu çizgi 32 tane kareye bölünüyor.

In each square, we calculate the average color.

Her bir karenin ortalama rengini hesaplıyoruz.

And then we just simply translate that into sound.

Ve basitçe bunu sese çeviriyoruz.

And now he's going to turn around,

Ve şimdi arkasını dönecek,

gözlerini kapayacak,

close his eyes,

and find a plate on the ground with his eyes closed.

ve gözleri kapalıyken yerde duran bir tabak bulacak.

(Continuous sound)

(Sound changes momentarily)

(Sound changes momentarily)

(Sound changes momentarily)

(Sound changes momentarily)

(Sound changes momentarily)

Beau Lotto: He finds it. Amazing, right?

Ve buluyor. İlginç. Değil mi?

So not only can we create a prosthetic for the visually impaired,

Bu şekilde sadece görme engelliler için protex değil

but we can also investigate

aynı zamanda insanların tam anlamıyla

how people literally make sense of the world.

dünyayı algıladıklarını inceliyoruz.

But we can also do something else.

Ama aynı zamanda başka bir şey de yapabiliriz. Renk ile müzik yapabiliriz

We can also make music with color.

So, working with kids,

Böylece, çocuklar ile beraber çalıştık

they created images,

ve yaptıkları resimleri,

thinking about what might the images you see

dinleyince ne ifade ettiklerini

sound like if we could listen to them.

düşünerek yaptılar.

And then we translated these images.

Ve sonra bu resimleri sese çevirdik.

And this is one of those images.

Ve bu o resimlerden bir tanesi.

And this is a six-year-old child composing a piece of music

Ve bu 6 yaşındaki bir çocuk 32 parça orkestra için

for a 32-piece orchestra.

bir müzik bestelerken.

And this is what it sounds like.

Ve bu sese çevrilmiş hali.

(Electronic representation of orchestral music)

So, a six-year-old child. Okay?

Sadece 6 yaşındaki bir çocuk. Tamam mı?

Now, what does all this mean?

Şimdi, bütün bunlar ne anlama geliyor?

What this suggests is that no one is an outside observer of nature, okay?

Bu gösteriyor ki, hiç kimse çevreyi dışarıdan izlemiyor.

Tamam mı?

We're not defined by our central properties,

Biz kendimizi oluşturan merkezi özellikler

by the bits that make us up.

ile tanımlanmıyoruz.

We're defined by our environment and our interaction with that environment,

Biz çevremizle ve çevremizle iletişimimizle, ekolojimizle

by our ecology.

tanımlanıyoruz.

And that ecology is necessarily relative, historical and empirical.

Ve bu ekoloji ister istemez göreceli

geçmişe bağlı ve ampirik.

Ve şununla bitirmek istiyorum.

So, what I'd like to finish with is this over here.

Because what I've been trying to do is really celebrate uncertainty.

Çünkü yapmaya çalıştığım şey gerçekten belirsizliği kanıtlıyor.

Because I think only through uncertainty is there potential for understanding.

Çünkü bence anlama potansiyelimiz ancak belirsizlik sayesinde var.

So, if some of you are still feeling a bit too certain,

Öyleyse, eğer bazılarınız hala biraz fazla kesin hissediyorsa.

I'd like to do this one.

Şunu yapmak istiyorum.

So, if we have the lights down.

Işığı kapatabilirsek...

And what we have here --

Ve buraya bakarsak --

Can everyone see 25 purple surfaces on your left,

Herkes sol tarafında 25 mor yüzeyi,

ve sağ tarafında 25 sarımsı yüzeyi

and 25, call it yellowish, surfaces on your right?

görebiliyor mu?

So now, what I want to do,

Şimdi, yapmak istediğim:

I'm going to put the middle nine surfaces here

Şu ortadaki 9 tane yüzeyi

under yellow illumination,

arkasına bir filtre koyarak sarı ışıkla

by simply putting a filter behind them.

aydınlatacağım.

Güzel. Şimdi bunun oradan gelen ışığı değiştirdiğini

Now you can see that changes the light that's coming through there, right?

görebiliyorsunuz. Değil mi?

Because now the light is going through a yellowish filter

Şimdi ışık önce sarı sonra morumsu filtreden

geçiyor.

and then a purplish filter.

I'm going to do the opposite on the left here.

Su sol tarafta bunu tersini yapacağım.

I'm going to put the middle nine under a purplish light.

Ortadaki 9 taneyi morumsu ışıkla aydınlatacağım.

Now, some of you will have noticed that the consequence

Şimdi bazılarınız fark edecek ki bunun sonucunda,

is that the light coming through those middle nine on the right,

sağ ve ya sol ortadaki 9 yüzeyden

or your left, is exactly the same as the light

gelen ışık

ortadaki 9 taneden gelen ışıkla tıpatıp aynı.

coming through the middle nine on your right.

ortadaki 9 taneden gelen ışıkla tıpatıp aynı.

Agreed? Yes?

Kabul mü? Evet mi?

Okay. So they are physically the same.

Tamam. O halde fiziksel olarak aynılar.

Let's pull the covers off.

Kılıfları çıkaralım.

Now remember --

Şimdi hatırlayın,

you know that the middle nine are exactly the same.

ortadaki 9 tamamen aynı.

Do they look the same?

Aynı görünüyorlar mı? Hayır.

No.

The question is, "Is that an illusion?"

Soru şu: "Bu bir ilüzyon mu?"

And I'll leave you with that.

Ve buradan sonra size bırakacağım.

So, thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Laughter)

(Applause)

(Alkış)