Suzanne Talhouk: Don't kill your language

Suzanne Talhouk: Kim demiş Arapça sizi "uncool" yapar diye ?

Translator: khalid marbou Reviewer: Anwar Dafa-Alla

Çeviri: ilker gül Gözden geçirme: Mehmet ERKEN

Good morning!

Günaydın!

Are you awake?

Uyanık mısınız?

They took my name tag, but I wanted to ask you,

Benim yaka kartımı aldılar ama size sormak istiyorum,

did anyone here write their name on the tag in Arabic?

burada kartında ismi Arapça yazan var mı?

Anyone! No one? All right, no problem.

Hiç kimse! Kimse mi? Pekala, sorun değil.

Once upon a time, not long ago,

Bir zamanlar ki çok uzun zaman önce değil,

I was sitting in a restaurant with my friend, ordering food.

Bir arkadaşımla restoranda oturuyorduk, sipariş verecektim

So I looked at the waiter and said,

Bu yüzden garsona baktım ve dedim ki,

"Do you have a menu (Arabic)?"

"Yemek listeniz var mi?"

He looked at me strangely, thinking that he misheard.

Bana garip bir şekilde baktı, duyamadığını düşündü.

He said, "Sorry? (English)."

"Sorry", dedi.

I said, "The menu (Arabic), please."

"Yemek listesi, lütfen." dedim.

He replied, "Don't you know what they call it?"

"Ona ne dendiğini bilmiyor musunuz?" diye cevapladı.

"I do."

"Biliyorum"

He said, "No! It's called "menu" (English), or "menu" (French)."

"Hayır! "menü" denir (İngilizce) veya "menü" (Fransızca).

Is the French pronunciation correct?

Fransızca telaffuz doğru mu?

"Come, come, take care of this one!" said the waiter.

"hadi hadi, şunla ilgilenin!" dedi garson.

He was disgusted when talking to me, as if he was saying to himself,

Benimle konuşurken iğrenmişti, sanki kendi kendine,

"If this was the last girl on Earth, I wouldn't look at her!"

"Bu kız dünyadaki son kız olsaydı, yinede ona bakmazdım" diyordu.

What's the meaning of saying "menu" in Arabic?

Arapça'da yemek listesinin anlamlı söylenişi nedir?

Two words made a Lebanese young man judge a girl as being backward

İki kelime Lübnanlı genç bir erkeğin bir kızı gerici ve

and ignorant.

cahil olarak nitelemeye yetti.

How could she speak that way?

Nasıl böyle konuşabilir ki?

At that moment, I started thinking.

O anda düşünmeye başladım.

It made me mad.

Beni çılgına çevirmişti.

It definitely hurts!

Kesinlikle acı veriyor!

I'm denied the right to speak my own language in my own country?

Kendi ülkemde kendi dilimi konuşma hakkından men mi edildim?

Where could this happen?

Bu nerede olabilir?

How did we get here?

Nasıl bu hale geldik?

Well, while we are here, there are many people like me,

Pekala, hazır buradayken, Benim gibi birçok insan var,

who would reach a stage in their lives, where they involuntarily give up

hayatlarında belli bir aşamaya ulaşacak olan

everything that has happened to them in the past,

istemsizce geçmişte başlarından geçen her şeyden vazgeçecekler

just so they can say that they're modern

ve bu sayede modern

and civilized.

ve uygar oldukların söyleyecekler.

Should I forget all my culture, thoughts,

Tüm kültürümü, düşüncelerimi

intellect and all my memories?

aklımı ve tüm anılarımı unutmalı mıyım?

Childhood stories might be the best memories we have of the war!

En iyi çocukluk hikayeleri bizde savaş vardı olabilir.

Should I forget everything I learned in Arabic, just to conform?

Sadece uyum sağlayabilmek için Arapça olarak öğrendiğim her şeyi unutmalı mıyım?

To be one of them?

Onlardan biri olmak için?

Where's the logic in that?

Mantık bunun neresinde?

Despite all that, I tried to understand him.

Bütün bunlara rağmen, onu anlamaya çalıştım.

I didn't want to judge him with the same cruelty that he judged me.

Onun beni yargıladığı kabalıkla ben onu yargılamak istemedim.

The Arabic language doesn't satisfy today's needs.

Arap dili bu günün ihtiyaçlarını karşılamıyor.

It's not a language for science,

Bilim için olan bir dil değil,

research,

araştırma için değil,

a language we're used to in universities,

üniversitelerde kullandığımız bir dil değil

a language we use in the workplace,

iş yerinde kullandığımız bir dil değil

a language we rely on if we were to perform an advanced research project,

eğer ileri düzeyde araştırma yapıyor olsak güvendiğimiz bir dil değil,

and it definitely isn't a language we use at the airport.

ve kesilikle hava alanında kullandığımız bir dil değil

If we did so, they'd strip us of our clothes.

Eğer kullansaydık, kıyafetlerimizi çıkartırlardı.

Where can I use it, then? We could all ask this question!

Öyle ise nerede kullanacağız? Tüm bu soruları sorabiliyoruz!

So, you want us to use Arabic. Where are we to do so?

Öyle ise Arapçayı kullanmak istiyoruz. Bunu yapmakta neredeyiz?

This is one reality.

Bir gerçek var.

But we have another more important reality that we ought to think about.

Ama düşünmek zorunda oluğumuz daha önemli bir gerçek var.

Arabic is the mother tongue.

Arapça bizim anadilimiz,

Research says that mastery of other languages

Araştırmacılara göre diğer dillerde uzmanlaşmak

demands mastery of the mother tongue.

anadilde uzmanlık gerektiriyor.

Mastery of the mother tongue is a prerequisite for creative expression in other languages.

Anadilde uzmanlık diğer dillerde yaratıcı ifade için ön koşul.

How?

Nasıl?

Gibran Khalil Gibran,

Gibran Khalil Gibran,

when he first started writing, he used Arabic.

Yazmaya ilk başladığında Arapça kullanıyordu.

All his ideas, imagination and philosophy

Tüm fikirleri, hayal ve felsefesi

were inspired by this little boy in the village

bu çocuk tarafından bir köyde esinlenildi ki

where he grew up, smelling a specific smell,

belirli bir kokuyu koklayarak büyüdüğü,

hearing a specific voice,

belirli bir ses duyduğu,

and thinking a specific thought.

ve belirli bir düşünceyi düşünerek büyüdüğü.

So, when he started writing in English, he had enough baggage.

İngilizce yazmaya başladığı zaman yeterli yükü vardı.

Even when he wrote in English,

İngilizce yazdığında bile,

when you read his writings in English, you smell the same smell,

İngilizce yazınlarını okuduğunuzda, aynı kokuyu koklayabilir,

sense the same feeling.

aynı hissi hissedebilirsiniz.

You can imagine that that's him writing in English,

Şunu hayal edebilirsiniz, İngilizce yazan O kişi,

the same boy who came from the mountain. From a village on Mount Lebanon.

dağdan gelen çocukla aynı kişi. Lübnan Dağı'ndaki bir köyden.

So, this is an example no one can argue with.

Öyle ise bu kimsenin karşı çıkamayacağı bir örnek.

Second, it's often said that if you want to kill a nation,

İkinci olarak, ki çok sık söylenir eğer bir milleti öldürmek istiyorsanız

the only way to kill a nation,

bir milleti öldürmenin tek yolu,

is to kill its language.

onun dilini öldürmektir.

This is a reality that developed societies are aware of.

Şu bir gerçek ki gelişmiş ülkeler bunun farkında.

The Germans, French, Japanese and Chinese, all these nations are aware of this.

Almanlar, Fransızlar, Japonlar ve Çinliler, hepsi bunun fakında.

That's why they legislate to protect their language.

Bunun için dillerini korumak için yasalar yapıyorlar.

They make it sacred.

Onu kutsallaştırıyorlar.

That's why they use it in production, they pay a lot of money to develop it.

Bu sebeple üretimde onu kullanıyorlar, dillerini geliştirmek için daha çok para ödüyorlar.

Do we know better than them?

Biz onlardan daha iyi mi biliyoruz?

All right,

Pekala,

we aren't from the developed world,

Biz gelişmiş dünyadan değiliz,

this advanced thinking hasn't reached us yet,

bu gelişmiş düşünce bize henüz ulaşmadı,

and we would like to catch up with the civilized world.

ve biz uygar dünyayı yakalamak istiyoruz.

Countries that were once like us, but decided to strive for development,

Ancak bir zamanlar bizim gibi olan ülkeler, gelişmek için çaba göstermeye ,

do research,

araştırma yapmaya,

and catch up with those countries,

ve bu ülkeleri yakalamaya karar verdiler,

such as Turkey, Malaysia and others,

bunlar Türkiye, Malezya ve diğerleri gibi ülkeler,

they carried their language with them as they were climbing the ladder,

merdivenleri tırmanırken dillerini de yanlarında taşıyorlar,

protected it like a diamond.

onu bir elmas gibi koruyorlar.

They kept it close to them.

Onu kendilerine yakın tutuyorlar.

Because if you get any product from Turkey or elsewhere

Çünkü Türkiye'den bir ürün alırsanız veya başka bir yerden,

and it's not labeled in Turkish,

etiketi Türkçe değil,

then it isn't a local product.

öyle ise bu yerel bir ürün değil.

You wouldn't believe it's a local product.

İnanmayacaksınız yerel bir ürün.

They'd go back to being consumers,

Tüketici olmaya devam edecekler

clueless consumers, like we are most of the time.

çoğu zaman bizim de olduğumuz gibi, hiç bir fikri olmayan tüketiciler.

So, in order for them to innovate and produce, they had to protect their language.

Yani yenilik ve üretim için dillerini korumak zorundaydılar

If I say, "Freedom, sovereignty, independence (Arabic),"

Eğer size "Özgürlük, egemenlik, bağımsızlık dersem,

what does this remind you of?

Bu size neyi anımsatıyor ?

It doesn't ring a bell, does it?

Bir şey çağrıştırmıyor mu ? Öyle mi ?

Regardless of the who, how and why.

ne olursa olsun, kim, nasıl ve neden.

Language isn't just for conversing, just words coming out of our mouths.

Dil sadece konuşmak için ağzınızdan çıkan kelimeler değildir.

Language represents specific stages in our lives,

Dil hayatlarımızın önemli kısımlarını ve

and terminology that is linked to our emotions.

terminolojisini yansıtır ki bu bizim duygularımızla bağlantılıdır

So when we say, "Freedom, sovereignty, independence,"

Öyle ise"Özgürlük egemenlik ve bağımsılık" dediğimiz zaman

each one of you draws a specific image in their own mind,

her biri aklımızda belli bir dönemin resmi olarak canlanır,

there are specific feelings

kendine özgü hisleri vardır

of a specific day in a specific historical period.

belli bir tarihsel dönemdeki tarihsel bir günün.

Language isn't one, two or three words or letters put together.

Dil sadece bir araya getirilen bir yada iki kelime değildir.

It's an idea inside that relates to how we think,

O bir fikirdir ki bu nasıl düşündüğümüzle alakalıdır

and how we see each other and how others see us.

ve birbirimizi nasıl gördüğümüz ve yine diğerlerinin bizi nasıl gördüğü ile alakalıdır.

What is our intellect?

Bizim aklımız nedir?

How do you say whether this guy understands or not?

Nasıl olur da bu adam bizi anlıyor veya anlamıyor deriz?

So, if I say, "Freedom, sovereignty, independence (English),"

Öyle ise "Freedom, sovereignty, independence" dediğimiz de,

or if your son came up to you and said,

veya oğlunuz yanınıza gelip,

"Dad, have you lived through the period of the freedom (English) slogan?"

"Baba, sen Freedom (İngilizce) dönemini gördün mü?" deseydi.

How would you feel?

Nasıl hissedersiniz?

If you don't see a problem,

Eğer hiç bir sorun görmüyorsanız,

then I'd better leave, and stop talking in vain.

bu yararsız konuşmayı sürdürmesem iyi olur.

The idea is that these expressions remind us of a specific thing.

Ana fikir şu ki bu ifadeler bize özel bir şeyi hatırlatıyor.

I have a francophone friend who's married to a French man.

Fransız bir adamla evli frankofon bir arkadaşım var

I asked her once how things were going.

Bir keresinde ona işlerin nasıl gittiğini sordum.

She said, "Everything is fine,

Dedi ki, " Her şey yolunda

but once, I spent a whole night asking and trying to translate

ama bir keresinde, bütün bir geceyi ona

the meaning of the word 'toqborni' for him."

'toqborni' kelimesinin anlamını çevirmek için harcadım.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkışlar)

The poor woman had mistakenly told him "toqborni,"

Zavallı kadın ona yanlışlıkla "toqborni" dedi,

and then spent the whole night trying to explain it to him.

ve sonra bütün geceyi onu anlamını açıklamakla geçirdi.

He was puzzled by the thought: "How could anyone be this cruel?

Kafası karışmıştı: "Birisi nasıl bu kadar kaba olabilir?

Does she want to commit suicide?

İntihar etmek istiyor mu?

'Bury me?' (English)"

"Bury me?"(İngilizce)

This is one of the few examples.

Bu bir kaç örnekten biri.

It made us feel that she's unable to tell that word to her husband,

Bu bize onun bu kelimeyi kocasına anlatmadığını hissettirdi,

since he won't understand,

anlayamayacak ta,

and he's right not to; his way of thinking is different.

ve bunda hatası yok; düşünme yöntemi farklı.

She said to me, "He listens to Fairuz with me,

Bana dedi ki, "Benimle birlikte Fairuz"u dinler,

and one night, I tried to translate for him

ve bir gece, ona çevirmeye çalıştım

so he can feel what I feel when I listen to Fairuz."

böylece benim Fairuz'u dinlerken hissettiğim şeyleri hissedebilecekti.

The poor woman tried to translate this for him:

Zavallı kadın onun için çevirmeye çalıştı:

"From them I extended my hands and stole you --"

"Onlardan, ellerimi uzattım ve seni çaldım--"

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And here's the pickle:

Ve işte sorun burada:

"And because you belong to them, I returned my hands and left you."

"Ve çünkü sen onlara aittin, Ellerimi geri aldım ve bıraktım seni."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Translate that for me.

Bunu benim için çevirin.

(Applause)

(Alkışlar)

So, what have we done to protect the Arabic language?

Peki, Arapça'yı korumak için ne yaptık?

We turned this into a concern of the civil society,

Bunu toplumsal bir mesele haline çevirdik,

and we launched a campaign to preserve the Arabic language.

ve Arapça'yı korumak için bir kampanya başlattık.

Even though many people told me, "Why do you bother?

Bir çok insanın bana, "Niye canını sıkıyorsun?" demesine rağmen.

Forget about this headache and go have fun."

"Bu baş ağrısını unut ve keyfine bak."

No problem!

Sorun yok!

The campaign to preserve Arabic launched a slogan that says,

Kampanya Arapça'yı korumak için bir slogan başlattı,

"I talk to you from the East, but you reply from the West."

"Ben senle doğudan konuşuyorum, Sen bana batıdan cevap veriyorsun."

We didn't say, "No! We do not accept this or that."

"Hayır, Bunu kabul etmiyoruz, şunu kabul etmiyoruz." demiyoruz.

We didn't adopt this style because that way, we wouldn't be understood.

Biz bu tarzı kullanmadık çünkü, bu yolla anlaşılamayacağız.

And when someone talks to me that way, I hate the Arabic language.

Ve birisi benle bu şekilde konuştuğu zaman, Arapçadan nefret ediyorum.

We say--

Diyoruz ki--

(Applause)

(Alkışlar)

We want to change our reality,

Gerçeklerimizi değiştirmek istiyoruz,

and be convinced in a way that reflects our dreams, aspirations and day-to-day life.

rüyalarımızı, özlemlerimizi ve yine günlük hayatımızı yansıtan bir yola ikna edilmek istiyoruz.

In a way that dresses like us and thinks like we do.

Bu yol ki bizim gibi giyinen ve bizim gibi düşünen.

So, "I talk to you from the East, but you reply from the West"

Öyle ise, "Ben senle doğudan konuşuyorum, ama sen batıdan cevap veriyorsun."

has hit the spot.

hedefi vurdu.

Something very easy, yet creative and persuasive.

Kolay, yaratıcı ve ikna edici.

After that, we launched another campaign

Bundan sonra başka bir kampanya başlattık

with scenes of letters on the ground.

zeminlerdeki harf sahneleri ile.

You've seen an example of it outside,

Bir örneğini dışarıda görmüşsünüzdür,

a scene of a letter surrounded by black and yellow tape

siyah ve sarı şeritlerle çevrili bir harf sahnesi

with "Don't kill your language!" written on it.

üzerinde"Dilinizi öldürmeyin!" yazıyor.

Why? Seriously, don't kill your language.

Neden? Cidden, dilinizi öldürmeyin.

We really shouldn't kill our language.

Geçekten dilimizi öldürmemeliyiz.

If we were to kill the language, we'd have to find an identity.

Eğer dili öldürmüş olsaydık, yeni bir kimlik bulmak zorunda kalırdık.

We'd have to find an existence.

Bir varoluş bulmak zorunda kalırdık

We'd go back to the beginning.

En başa geri dönmek zorunda kalırdık.

This is beyond just missing our chance of being modern and civilized.

Bu modern ve uygar olma şansımızı kaçırmanın da ötesinde bir durum.

After that we released photos of guys and girls wearing the Arabic letter.

Daha sonra Arapça harfler giyen kız ve erkek fotoğrafları yayınladık.

Photos of "cool" guys and girls.

"Cool" erkek ve kızların fotoğrafları.

We are very cool!

Biz çok cool"uz

And to whoever might say, "Ha! You used an English word!"

Ve birileri dedi ki, "Aha İngilizce bir kelime kullandın."

I say, "No! I adopt the word 'cool.'"

Bende, "Hayır! Ben kelimeyi uyarladım "cool"

Let them object however they want, but give me a word that's nicer

Nasıl görmek istiyorlarsa öyle görmelerini izin verelim, ama bana gerçeklerle daha hoş

and matches the reality better.

ve gerçeklerle daha iyi eşleşen bir kelime verin.

I will keep on saying "Internet"

"İnternet" demeye devam edeceğim.

I wouldn't say: "I'm going to the world wide web"

Şöyle demeyeceğim: "Dünya geniş ağına gireceğim"

(Laughs)

(Gülüşmeler)

Because it doesn't fit! We shouldn't kid ourselves.

Çünkü uymuyor! Kendimizi kandırmamalıyız.

But to reach this point, we all have to be convinced

Ama şu noktaya varmalıyız, Şuna inanmalıyız;

that we shouldn't allow anyone who is bigger

bizden büyük kimselere

or thinks they have any authority over us when it comes to language,

veya bizim üzerimizde kontrolü olduğunu düşünenlere söz konusu dil olduğunda

to control us or make us think and feel what they want.

bizi kontrol etmelerine veya bizi istedikler gibi düşündürmelerine izin vermemeliyiz.

Creativity is the idea.

Çare yaratıcılık.

So, if we can't reach space or build a rocket and so on,

Uzaya çıkamasakta, veya bir roket yapamasakta,

we can be creative.

Yaratıcı olabilir.

At this moment, every one of you is a creative project.

Şu anda, her biriniz yaratıcı bir projesiniz.

Creativity in your mother tongue is the path.

Yaratıcılık ana dilindenizdeki bir yol.

Let's start from this moment.

Hadi şimdi başlayalım

Let's write a novel or produce a short film.

Hadi bir roman yazalım veya kısa bir film çekelim.

A single novel could make us global again.

Tek bir roman bile bizi tekrar evrensel yapabilir.

It could bring the Arabic language back to being number one.

Arapça'yı tekrar bir numaraya taşıyabilir.

So, it's not true that there's no solution; there is a solution!

Öyle ise, bir çözümün olmadığı doğru değil; Bir çözüm var.

But we have to know that, and be convinced that a solution exists,

Ama şunu bilmeli ve inanmalıyız ki, bir çözüm var,

that we have a duty to be part of that solution.

bu çözümün bir parçası olmak bizim görevimiz.

In conclusion, what can you do today?

Sonuç olarak, Bugün ne yapabiliriz?

Now, tweets, who's tweeting?

Şimdi, tweets, kim tweet atıyor?

Please, I beg of you, even though my time has finished,

Lütfen, size yalvarıyorum, benim konuşmam bittiğinde bile,

either Arabic, English, French or Chinese.

hem Arapça'da, İngilizce'de, Fransızca'da veya Çince'de.

But don't write Arabic with Latin characters mixed with numbers!

Ama Arapça'yı Latin harfleriyle ve rakamlarıyla yazmayın!

(Applause)

(Alkışlar)

It's a disaster! That's not a language.

Felaket! Bir dil değil.

You'd be entering a virtual world with a virtual language.

Sanal bir dünyaya sanal bir dil ile girdiniz.

It's not easy to come back from such a place and rise.

Böyle bir durumdan geri gelip yükselmek kolay değil.

That's the first thing we can do.

Bu yapabileceğimiz ilk şey.

Second, there are many other things that we can do.

İkincisi, yapabileceğimiz başka birçok şey var.

We're not here today to convince each other.

Bugün birbirimizi ikna etmek için burada değiliz.

We're here to bring attention to the necessity of preserving this language.

Bu dilin korumanın gerekliliğine dikkat çekmek için buradayız.

Now I will tell you a secret.

Şimdi size bir sır vereceğim.

A baby first identifies its father

Bir bebeğin babasını ilk kez tanıması

through language.

dili yoluyla olur.

When my daughter is born, I'll tell her, "This is your father, honey (Arabic)."

Kızım doğduğu zaman, ona diyeceğim ki, "Bu senin baban, tatlı."

I wouldn't say, "This is your dad, honey (English)."

Şunu demeyeceğim, "This is your dad, honey"

And in the supermarket, I promise my daughter Noor,

Ve süpermarkette, Söz veriyorum kızım Noor,

that if she says to me, "Thanks (Arabic),"

eğer ki bana şunu derse, "Teşekkürler"

I won't say, "Dis, 'Merci, Maman,'" and hope no one has heard her.

"Dis, 'Merci, Maman" demeyeceğim ve kimsenin onu duymadığını umut etmeyeceğim.

(Applause)

(Alkışlar)

Let's get rid of this cultural cringe.

Kültürel yalakalıktan kurtulalım.

(Applause)

(Alkışlar)