The 4 stories we tell ourselves about death | Stephen Cave

Stephen Cave: Ölümle ilgili kendimize anlattığımız 4 hikaye

Çeviri: Ziynet Boz Gözden geçirme: Emre Kocahan

I have a question:

Bir sorum var:

Who here remembers when they first realized

Burada hanginiz öleceğinin farkına vardığı

they were going to die?

ilk anı hatırlıyor?

I do. I was a young boy,

Ben hatırlıyorum! Küçük bir çocuktum

and my grandfather had just died,

ve büyük babam yeni ölmüştü.

and I remember a few days later lying in bed at night

Bir kaç gün sonra yatağımda uzanırken,

trying to make sense of what had happened.

ne olduğunu algılamaya çalıştığımı hatırlıyorum.

What did it mean that he was dead?

Ölmüş olması ne anlama geliyordu?

Where had he gone?

Nereye gitmişti?

It was like a hole in reality had opened up

Sanki gerçeklikte bir delik açılmış

and swallowed him.

ve onu yutmuştu.

But then the really shocking question occurred to me:

Ardından aynı tüyler ürpertici şeyin farkına ben de vardım.

If he could die, could it happen to me too?

Eğer o ölebildiyse, aynısı bana da olabilir miydi?

Could that hole in reality open up and swallow me?

Gerçeklikteki o delik, tekrar açılıp beni de yutabilir miydi?

Would it open up beneath my bed

Uyurken yatağın altından açılıp

and swallow me as I slept?

beni yutabilir miydi?

Well, at some point, all children become aware of death.

Hayatlarının bir döneminde tüm çocuklar ölümün farkına varırlar.

It can happen in different ways, of course,

Tabii ki hepsi farklı şekillerde olur

and usually comes in stages.

ve genellikle aşamalar halindedir.

Our idea of death develops as we grow older.

Yaşlandıkça ölüme bakış açımız değişir.

And if you reach back into the dark corners

Ve hafızanızın karanlık köşelerine

of your memory,

bakarsanız eğer,

you might remember something like what I felt

sizler de benim hissettiğim gibi bir şeyi hatırlayabilirsiniz.

when my grandfather died and when I realized

Büyükbabam öldüğünde, bunun

it could happen to me too,

benim başıma da gelebileceğini fark etmem,

that sense that behind all of this

tüm bunların arkasındaki duygu;

the void is waiting.

boşluğun bekliyor oluşuydu.

And this development in childhood

Ve çocukluktaki bu değişim,

reflects the development of our species.

türümüzün değişimini yansıtıyor.

Just as there was a point in your development

Aynı şekilde çocukluk gelişiminizin

as a child when your sense of self and of time

bir noktasında, benlik algınız

became sophisticated enough

size ölümlü olduğunuzu

for you to realize you were mortal,

hissettirecek kadar gelişmiştir.

so at some point in the evolution of our species,

Aynı şekilde türümüzün evriminin bir noktasında,

some early human's sense of self and of time

ilk insanların benlik ve zaman algısı

became sophisticated enough

yeteri kadar gelişmiş ve

for them to become the first human to realize,

şu olguyu fark etmelerine sebep olmuştur:

"I'm going to die."

"Bir gün öleceğim."

This is, if you like, our curse.

Bu, kabul ederseniz, bizim lanetimiz.

It's the price we pay for being so damn clever.

Böylesine zeki olmamızın bir bedeli.

We have to live in the knowledge

Hep şunu bilerek yaşamak zorunda kalacağız;

that the worst thing that can possibly happen

olabilecek en kötü şey

one day surely will,

bir gün kesinlikle olacak,

the end of all our projects,

tüm projelerimizin, umutlarımızın

our hopes, our dreams, of our individual world.

hayallerimizin, kendi dünyalarımızın sonu gelecek.

We each live in the shadow of a personal

Her birimiz, kişisel kıyametimizin

apocalypse.

gölgesinde yaşıyoruz.

And that's frightening. It's terrifying.

Ve bu düşünce korkutucu, ürkütücü.

And so we look for a way out.

Bu yüzden bir çıkış yolu arıyoruz.

And in my case, as I was about five years old,

Benim durumumda ise; yaklaşık beş yaşımdayken

this meant asking my mum.

anneme soru sormaya başlamamdı.

Now when I first started asking

İlk olarak

what happens when we die,

öldüğümüzde ne olduğunu sorduğumda

the grown-ups around me at the time

etrafımdaki yetişkinler,

answered with a typical English mix of awkwardness

tipik bir İngiliz tuhaflığı ve

and half-hearted Christianity,

gönülsüz bir Hristiyanlık karışımıyla

and the phrase I heard most often

ve en çok duyduğum cümleyi de kullanarak

was that granddad was now

büyük babamın nerede olduğunu yanıtladılar:

"up there looking down on us,"

"Yukarıda bizi izliyor."

and if I should die too, which wouldn't happen of course,

Ve eğer ben de ölürsem, böyle bir şey olmazdı tabii,

then I too would go up there,

o zaman ben de yukarı çıkardım.

which made death sound a lot like

Bu da, ölüm kavramını sanki bir

an existential elevator.

varoluşsal asansöre dönüştürüyordu.

Now this didn't sound very plausible.

Bu pek de mantıklı gelmedi elbette.

I used to watch a children's news program at the time,

O zamanlar TV'de, çocuklar için bir haber programı izliyordum

and this was the era of space exploration.

ve o dönem uzay keşifleri dönemiydi,

There were always rockets going up into the sky,

gökyüzüne sürekli roketler gönderiliyordu,

up into space, going up there.

uzaya, yukari.

But none of the astronauts when they came back

Ama astronotların hiçbiri döndüklerinde

ever mentioned having met my granddad

büyük babamla ya da diğer

or any other dead people.

ölü insanlarla tanıştıklarından bahsetmediler.

But I was scared,

Ama korkuyordum,

and the idea of taking the existential elevator

o varoluş asansörüne binip

to see my granddad

dedemi görmeye gitmek,

sounded a lot better than being swallowed

uyurken boşluk tarafından yutulmaktan

by the void while I slept.

kulağa daha hoş geliyordu..

And so I believed it anyway,

O yüzden ben de inandım,

even though it didn't make much sense.

pek mantıklı gelmediyse de...

And this thought process that I went through

Çocukluğumda yaşadığım ve

as a child, and have been through many times since,

yetişkinlik dönemi de dahil olmak üzere süregelen

including as a grown-up,

bu düşünce sürecini,

is a product of what psychologists call

psikologlar şöyle adlandırıyor;

a bias.

'yanlılık'.

Now a bias is a way in which we systematically

Yanlılık; olayları sistematik olarak

get things wrong,

yanlış algılamamız,

ways in which we miscalculate, misjudge,

yanlış hesaplamamız, yanlış değerlendirmemiz,

distort reality, or see what we want to see,

gerçeği çarpıtmamız ya da görmek istediğimizi görmemizdir.

and the bias I'm talking about

Benim bahsettiğim yanlılık ise

works like this:

şu şekilde yürür:

Confront someone with the fact

Bir kimseyi, öleceği gerçeğiyle

that they are going to die

yüzleştirin,

and they will believe just about any story

onlar da, bunun doğru olmadığını söyleyen,

that tells them it isn't true

aslında sonsuza kadar yaşayabileceklerini söyleyen

and they can, instead, live forever,

herhangi bir hikayeye inanırlar.

even if it means taking the existential elevator.

hatta bu hikaye 'varoluş asansörü' olsa bile...

Now we can see this as the biggest bias of all.

Gördüğümüz gibi; bu en büyük yanlılıktır.

It has been demonstrated in over 400

Bu durum, 400"ün üzerinde

empirical studies.

deneysel çalışmayla kanıtlanmış.

Now these studies are ingenious, but they're simple.

Bu çalışmalar çok zekice fakat oldukça basit.

They work like this.

Şu şekilde yürütülüyor:

You take two groups of people

İki grup insan alıyorsunuz

who are similar in all relevant respects,

ilgili özellikleri birbiriyle aynı olan.

and you remind one group that they're going to die

Bir gruba öleceklerini hatırlatıp,

but not the other, then you compare their behavior.

diğerine bir şey söylemiyor ve davranışlarını karşılaştırıyorsunuz.

So you're observing how it biases behavior

Ve gözlemliyorsunuz ki; ölümlü olmanın farkındalığı,

when people become aware of their mortality.

insan davranışını nasıl da yanlılaştırıyor.

And every time, you get the same result:

Ve her seferinde aynı sonuçları alıyorsunuz.

People who are made aware of their mortality

Ölümlülüğün farkına varan insanlar,

are more willing to believe stories

sonsuza kadar yaşayabileceklerini ve

that tell them they can escape death

ölümden kaçabileceklerini anlatan hikayelere

and live forever.

daha çok inanmak istiyorlar.

So here's an example: One recent study

Bir örnek vereyim; yakın zamanda yapılan bir çalışma

took two groups of agnostics,

agnostik iki grup üzerinde uygulanmış.

that is people who are undecided

Agnostikler, dini inançları konusunda

in their religious beliefs.

kararsız kişilerdir.

Now, one group was asked to think about being dead.

Bir gruba ölmüş olduklarını düşünmeleri söyleniyor.

The other group was asked to think about

Diğer gruba ise

being lonely.

yalnız olduklarını.

They were then asked again about their religious beliefs.

Daha sonra tekrar dini inançları soruluyor.

Those who had been asked to think about being dead

Ölü oldukları düşünülmesi istenen grupta

were afterwards twice as likely to express faith

tanrı ve İsa'ya inandıklarını belirtenler

in God and Jesus.

iki katına çıkıyor.

Twice as likely.

İki katına!

Even though the before they were all equally agnostic.

Öncesinde hepsi eşit derecede agnostik olmalarına rağmen.

But put the fear of death in them,

Yani, içlerine ölüm korkusunu saldığınızda,

and they run to Jesus.

İsa'ya koşuyorlar.

Now, this shows that reminding people of death

Bu gösteriyor ki; insanlara ölümü hatırlatmak; onları yanlılaştırıp,

biases them to believe, regardless of the evidence,

inanmalarını sağlıyor, kanıt olsun ya da olmasın.

and it works not just for religion,

Bu sadece din için değil

but for any kind of belief system

herhangi bir formda ölümsüzlüğü vaat eden

that promises immortality in some form,

tüm inanç sistemleri için geçerli.

whether it's becoming famous

Şöhret olsun,

or having children

çocuk sahibi olmak olsun,

or even nationalism,

ve hatta milliyetçilik bile,

which promises you can live on as part of a greater whole.

ki büyük bir bütünün parçası olarak yaşamayı vaat eder.

This is a bias that has shaped

Bu, insanlık tarihinin

the course of human history.

seyrini değiştiren bir yanlılık.

Now, the theory behind this bias

Bu yanlılığın ardındaki teori,

in the over 400 studies

400'den fazla çalışmada adı geçen;

is called terror management theory,

'terör yönetimi kuramı'dır.

and the idea is simple. It's just this.

Fikir ise oldukça basit. Şöyle ki:

We develop our worldviews,

Dünya görüşümüzü geliştiriyoruz,

that is, the stories we tell ourselves

dünya ile ve bizim onun içindeki yerimiz ile ilgili

about the world and our place in it,

hikayeleri geliştiriyoruz.

in order to help us manage

Böylece ölümün dehşetiyle

the terror of death.

başa çıkabilmeye çalışıyoruz.

And these immortality stories

Bu ölümsüzlük hikayeleri,

have thousands of different manifestations,

binlerce farklı şekilde tezahür ediyor.

but I believe that behind the apparent diversity

Fakat, bu çeşitliliğin arkasında

there are actually just four basic forms

aslında sadece dört tane, basit formda

that these immortality stories can take.

ölümsüzlük hikayesinin olduğunu düşünüyorum.

And we can see them repeating themselves

Görebiliyoruz ki bu hikayeler,

throughout history, just with slight variations

dile bağlı olarak küçük değişikler gösterse de,

to reflect the vocabulary of the day.

tarih boyunca kendilerini tekrar etmişler.

Now I'm going to briefly introduce these four

Şimdi, kısaca bu dört, basit formdaki

basic forms of immortality story,

ölümsüzlük hikayelerini tanıtacağım.

and I want to try to give you some sense

Ve sizlere, her kültür

of the way in which they're retold by each culture

ve jenerasyonda, nasıl anlatılageldiğini

or generation

o zamanın dilini de kullanarak

using the vocabulary of their day.

açıklamaya çalışacağım.

Now, the first story is the simplest.

İlk hikaye, en basit olanı.

We want to avoid death,

Ölümden kaçmak istiyoruz.

and the dream of doing that in this body

Bunu da, bu vücutta ve bu dünyada

in this world forever

sonsuza kadar

is the first and simplest kind of immortality story,

yapma hayali, birinci ve en basit olanı.

and it might at first sound implausible,

Başta inanılmaz gibi gelebilir.

but actually, almost every culture in human history

Fakat aslında tarihte, neredeyse tüm kültürlerin

has had some myth or legend

hayat iksiri ya da gençlik çeşmesi

of an elixir of life or a fountain of youth

efsanesi veya miti vardır

or something that promises to keep us going

ya da bir şekilde sonsuza kadar

forever.

yaşama vaadi.

Ancient Egypt had such myths,

Eski Mısır'da böyle efsaneler vardı,

ancient Babylon, ancient India.

eski Babil'de, eski Hindistan'da..

Throughout European history, we find them in the work of the alchemists,

Avrupa tarihinin tamamında, simyacıları görürüz

and of course we still believe this today,

ve tabii ki bugün de hala buna inanırız.

only we tell this story using the vocabulary

Sadece bu hikayeyi kendimize anlatırken,

of science.

bilim dilini kullanırız.

So 100 years ago,

Bundan yüz yıl önce,

hormones had just been discovered,

hormonlar daha yeni keşfedilmiş

and people hoped that hormone treatments

ve insanlar, hormon tedavisinin

were going to cure aging and disease,

yaşlanma ve hastalıkları ortadan kaldıracağını umut etmişlerdi.

and now instead we set our hopes on stem cells,

Şimdiyse umutlarımızı, kök hücre,

genetic engineering, and nanotechnology.

genetik mühendisliği ve nanoteknolojiye bağladık.

But the idea that science can cure death

Ne var ki, bilimin ölümü tedavi edebileceği fikri,

is just one more chapter in the story

medeniyet kadar eski olan

of the magical elixir,

sihirli iksir hikayesinin

a story that is as old as civilization.

bir başka bölümü sadece...

But betting everything on the idea of finding the elixir

Her şeyini iksiri bulma ve sonsuza dek

and staying alive forever

hayatta kalma fikrine adamak

is a risky strategy.

riskli bir strateji.

When we look back through history

Tarihe şöyle bir bakığımızda,

at all those who have sought an elixir in the past,

geçmişte sürekli bir iksir arayan insanların

the one thing they now have in common

şu anda tek bir ortak noktası var;

is that they're all dead.

hepsi ölü.

So we need a backup plan, and exactly this kind of plan B

O yüzden ikinci bir plana ihtiyacımız var ve bu B planı

is what the second kind of immortality story offers,

tam da ikinci tür ölümsüzlük hikayesinin vaadi;

and that's resurrection.

yeniden diriliş.

And it stays with the idea that I am this body,

Şu fikre sadık kalıyor: "Ben bu vücudum."

I am this physical organism.

"Bu fiziksel organizmayım."

It accepts that I'm going to have to die

ve "Bir gün mutlaka öleceğim." fikrini kabul ediyor.

but says, despite that,

Ancak buna rağmen diyor ki;

I can rise up and I can live again.

"Dirilip yeniden yaşayabilirim.".

In other words, I can do what Jesus did.

Diğer bir deyişle; "İsa'nın yaptığını yapabilirim.".

Jesus died, he was three days in the [tomb],

İsa öldü, kabrinde üç gün kaldı

and then he rose up and lived again.

ve sonra kalkıp yaşamaya devam etti.

And the idea that we can all be resurrected to live again

Hepimizin yeniden dirilip yaşayabileceği fikri ise

is orthodox believe, not just for Christians

oldukça yaygın bir inanış, yalnızca Hristiyanlarda değil,

but also Jews and Muslims.

Yahudiler ve Müslümanlarda da.

But our desire to believe this story

Ancak bu hikayeye inanma arzumuz

is so deeply embedded

öylesine derinlere yerleşmiş ki,

that we are reinventing it again

bilim çağına uyarlayıp, bu hikayeyi

for the scientific age,

yeniden icat ediyoruz.

for example, with the idea of cryonics.

Örneğin; 'kriyobiyoloji' fikri.

That's the idea that when you die,

Bu fikrin temeli;

you can have yourself frozen,

öldüğünüzde, dondurulmak

and then, at some point when technology

ve bir gün teknoloji

has advanced enough,

yeterince geliştiğinde

you can be thawed out and repaired and revived

çözdürülüp, tamir edlierek

and so resurrected.

yeniden hayata dönmektir.

And so some people believe an omnipotent god

Yani, kimileri her şeye kadir bir tanrının

will resurrect them to live again,

kendilerini dirilteceğine inanırken,

and other people believe an omnipotent scientist will do it.

diğerleri ise her şeye kadir bir bilim adamının dirilteceğine inanıyor.

But for others, the whole idea of resurrection,

Kimileri içinse, tüm bu yeniden dirilme

of climbing out of the grave,

ve mezardan çıkma fikri,

it's just too much like a bad zombie movie.

adeta, kötü bir zombi filmi gibi.

They find the body too messy, too unreliable

Onlara göre vücut; sonsuz yaşam için

to guarantee eternal life,

gereğinden fazla güvenilmez ve kusurlu.

and so they set their hopes on the third,

Bu yüzden onlar umutlarını, üçüncü bir

more spiritual immortality story,

ölümsüzlük hikayesine bağlarlar.

the idea that we can leave our body behind

Vücudu geride bırakıp,

and live on as a soul.

'ruh' olarak yaşama fikrine.

Now, the majority of people on Earth

Dünyanın büyük çoğunluğu

believe they have a soul,

ruhlarının olduğunu düşünüyor

and the idea is central to many religions.

ve pek çok dinin merkezinde bu fikir yatıyor.

But even though, in its current form,

Her ne kadar, yeni şekliyle

in its traditional form,

ya da eski şekliyle olsun

the idea of the soul is still hugely popular,

'ruh' fikri hala oldukça popülerse de,

nonetheless we are again

yine de bu fikri

reinventing it for the digital age,

dijital çağa yeniden uyarlıyoruz.

for example with the idea

Örneğin;

that you can leave your body behind

vücudunuzu geride bırakıp,

by uploading your mind, your essence,

aklınızı, özünüzü

the real you, onto a computer,

bir bilgisayara yükleyerek

and so live on as an avatar in the ether.

bir avatar olarak yaşamaya devam etme fikri.

But of course there are skeptics who say

Elbette kuşkucu olanlar derler ki;

if we look at the evidence of science,

bilimin sunduğu kanıtlara bakılırsa,

particularly neuroscience,

özellikle de nöro-bilimin,

it suggests that your mind,

aklınızın, özünüzün

your essence, the real you,

gerçek sizin,

is very much dependent on a particular part

vücudun belirli bir kısmına olukça bağlı olduğu görülür

of your body, that is, your brain.

bu kısım; beyindir.

And such skeptics can find comfort

Bu şüphecilerse dördüncü bir

in the fourth kind of immortality story,

ölümsüzlük hikayesinde teselli bulurlar.

and that is legacy,

Bu; 'miras'tır.

the idea that you can live on

Dünyada bıraktığınız

through the echo you leave in the world,

yankı ile yaşamaya devam etme fikri.

like the great Greek warrior Achilles,

Tıpkı Yunan savaşçı Aşil gibi.

who sacrificed his life fighting at Troy

Truva'da savaşarak hayatını feda eden

so that he might win immortal fame.

ve böylece ölümsüz bir ün kazanan...

And the pursuit of fame is as widespread

Ün kazanma isteği geçmişte olduğundan

and popular now as it ever was,

daha yaygın ve popüler.

and in our digital age,

Dijital çağımızda ise,

it's even easier to achieve.

elde etmek çok daha kolay.

You don't need to be a great warrior like Achilles

Aşil gibi büyük bir savaşçı olmanıza gerek yok,

or a great king or hero.

büyük bir kral veya bir kahraman olmanıza da.

All you need is an Internet connection and a funny cat. (Laughter)

Tek ihtiyacınız olan; İnternet bağlantısı ve komik bir kedi.

But some people prefer to leave a more tangible,

Ancak bazı insanlar daha somut, daha biyolojik

biological legacy -- children, for example.

bir miras bırakmak ister -- çocuk mesela.

Or they like, they hope, to live on

Veya onlar, yaşamaya devam etmek için;

as part of some greater whole,

daha büyük bir bütünün,

a nation or a family or a tribe,

milletin, ailenin, kabilenin ya da gen havuzunun

their gene pool.

bir parçası olmayı umarlar.

But again, there are skeptics

Ancak yine kimi şüpheciler,

who doubt whether legacy

mirasın gerçekten de

really is immortality.

ölümsüzlük mü olduğundan şüphe ederler.

Woody Allen, for example, who said,

Woody Allen mesela, demişti ki;

"I don't want to live on in the hearts of my countrymen.

"Hemşehrilerimin kalbinde yaşamaya devam etmek istemiyorum.

I want to live on in my apartment."

Kendi dairemde yaşamaya devam etmek istiyorum.".

So those are the four

İşte bunlar; dört,

basic kinds of immortality stories,

temel ölümsüzlük hikayesi

and I've tried to give just some sense

ve ben sadece nesilden nesile,

of how they're retold by each generation

çok küçük farklarla anlatılagelip,

with just slight variations

günümüz modasına nasıl uyarlandığını

to fit the fashions of the day.

göstermeye çalıştım.

And the fact that they recur in this way,

Böylesine, farklı inançlarda benzer şekillerde

in such a similar form but in such different belief systems,

ortaya çıkmış olmaları, sanıyorum ki;

suggests, I think,

bu hikayelerin herhangi bir

that we should be skeptical of the truth

versiyonuna

of any particular version of these stories.

şüpheci yaklaşmamız gerektiğine işaret ediyor.

The fact that some people believe

Bazılarının her şeye kadir bir tanrı,

an omnipotent god will resurrect them to live again

diğerlerininse bir bilim adamı tarafından

and others believe an omnipotent scientist will do it

yeniden diriltileceğine inanıyor olduğu gerçeği

suggests that neither are really believing this

gösteriyor ki; hiç biri bu inancı

on the strength of the evidence.

kanıtların güçlü oluşundan taşımıyor.

Rather, we believe these stories

Aksine, inanıyoruz çünkü

because we are biased to believe them,

bunlara inanmak için yanlılaşmışız.

and we are biased to believe them

Ve inanmak için yanlılaşmışız çünkü

because we are so afraid of death.

ölümden çok korkuyoruz.

So the question is,

Asıl soru şu ki;

are we doomed to lead the one life we have

sahip olduğumuz tek hayatı

in a way that is shaped by fear and denial,

korku ve inkar dolu bu yolda harcamaya mahkûm muyuz

or can we overcome this bias?

yoksa yanlılığın üstesinden gelebilir miyiz?

Well the Greek philosopher Epicurus

Yunan filozof Epikuros

thought we could.

yapabileceğimizi düşünüyordu.

He argued that the fear of death is natural,

Ölüm korkusunun doğal olduğunu

but it is not rational.

ancak mantıklı olmadığını savunuyordu.

"Death," he said, "is nothing to us,

"Ölüm," derdi, "bizim için hiçbir şey,

because when we are here, death is not,

çünkü bir buradayken, ölüm yok

and when death is here, we are gone."

ölüm geldiğinde ise biz gitmiş olacağız."

Now this is often quoted, but it's difficult

Bu, sık sık söylenir fakat

to really grasp, to really internalize,

gerçekten kavramak ve özümsemek zordur.

because exactly this idea of being gone

Çünkü tam da bu 'gitmiş olma' düşüncesi

is so difficult to imagine.

hayal etmesi güç bir şeydir.

So 2,000 years later, another philosopher,

2000 yıl sonra başka bir filozof,

Ludwig Wittgenstein, put it like this:

Ludwig Wittgenstein, şöyle söylemiştir:

"Death is not an event in life:

"Ölüm hayatın içindeki bir olay değildir.

We do not live to experience death.

Biz ölümü tecrübe etmek için yaşamayız."

And so," he added,

"ve bu yüzden" diye eklemiştir;

"in this sense, life has no end."

"bu anlamda, hayatın sonu yoktur.".

So it was natural for me as a child

Yani, çocukken boşluk tarafından

to fear being swallowed by the void,

yutulma korkum gayet doğaldı.

but it wasn't rational,

Fakat mantıklı değildi.

because being swallowed by the void

Çünkü boşluk tarafından yutulma

is not something that any of us

herhangi birimizin

will ever live to experience.

tecrübe edebileceği bir şey değil.

Now, overcoming this bias is not easy because

Bu yanlılığın üstesinden gelmek kolay değil,

the fear of death is so deeply embedded in us,

çünkü ölüm korkusu içimizde çok derinlere işlemiş.

yet when we see that the fear itself is not rational,

Ne var ki, korkunun kendisinin mantıksız olduğunu gördüğümüzde

and when we bring out into the open

ve korkunun bilinçaltımızda bizi

the ways in which it can unconsciously bias us,

yanlılığa itebileceğini açığa çıkardığımızda,

then we can at least start

en azından, korkunun

to try to minimize the influence it has

hayatımızdaki etkisini en aza indirmeye

on our lives.

başlayabiliriz.

Now, I find it helps to see life

Ben, hayatı bir kitapmış gibi görmenin

as being like a book:

yararlı olduğunu düşünüyorum.

Just as a book is bounded by its covers,

Tıpkı bir kitabın, kapaklarıyla, başı ve sonuyla

by beginning and end,

sınırlı olması gibi,

so our lives are bounded by birth and death,

hayatlarımız da doğum ve ölümle sınırlı.

and even though a book is limited by beginning and end,

Bir kitap, başı ve sonuyla sınırlı olsa da

it can encompass distant landscapes,

uzak diyarları barındırabilir içinde,

exotic figures, fantastic adventures.

egzotik figürleri, muhteşem maceraları...

And even though a book is limited by beginning and end,

Bir kitap, başı ve sonuyla sınırlı olsa da

the characters within it

içindeki karakterler

know no horizons.

sınır tanımazlar.

They only know the moments that make up their story,

Onlar sadece hikayelerini yaratan anları bilirler,

even when the book is closed.

hatta kitap kapandığında bile...

And so the characters of a book

Bir kitabın kahramanları,

are not afraid of reaching the last page.

son sayfaya gelmekten korkmazlar.

Long John Silver is not afraid of you

Long John Silver, sizin

finishing your copy of "Treasure Island."

'Hazine Adası'nı bitirmenizden korkmaz.

And so it should be with us.

Bizim içinde böyle olmalı.

Imagine the book of your life,

Hayat kitabınızı düşünün,

its covers, its beginning and end, and your birth and your death.

kapaklarını, başını ve sonunu, doğumunuzu ve ölümünüzü...

You can only know the moments in between,

Yalnızda aradaki anları bilirsiniz,

the moments that make up your life.

hayatınızı yaratan anları...

It makes no sense for you to fear

Kapaklarının ardında ne olduğundan

what is outside of those covers,

korkmanız anlamsız,

whether before your birth

doğumunuzdan öncesinden

or after your death.

ya da ölümünüzden sonrasından...

And you needn't worry how long the book is,

Kitabın ne kadar uzun olduğundan da endişe etmemelisiniz,

or whether it's a comic strip or an epic.

çizgi roman mı yoksa destan mı olduğundan da...

The only thing that matters

Önemli olan tek şey

is that you make it a good story.

iyi bir hikaye yaratmanız...

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)