The 4 stories we tell ourselves about death | Stephen Cave

Stephen Cave: Bốn câu chuyện mà chúng ta tự kể về cái chết

Translator: nguyen hieu Reviewer: Nhu PHAM

I have a question:

Tôi có một câu hỏi:

Who here remembers when they first realized

Ai ở đây nhớ lần đầu tiên mình nhận ra

they were going to die?

một ngày nào đó mình sẽ chết hay không?

I do. I was a young boy,

Tôi thì có. Lúc tôi còn nhỏ,

and my grandfather had just died,

ông nội tôi mới qua đời,

and I remember a few days later lying in bed at night

và tôi vẫn nhớ những ngày sau đó mình đã nằm trên giường buổi tối

trying to make sense of what had happened.

cố gắng hiểu điều gì đang xảy ra.

What did it mean that he was dead?

Ông nội chết nghĩa là gì?

Where had he gone?

Ông đi đâu rồi?

It was like a hole in reality had opened up

Nó giống như một lỗ hổng trong hiện thực mở ra

and swallowed him.

và nuốt ông vào.

But then the really shocking question occurred to me:

Nhưng sau đó, một câu hỏi khủng khiếp xuất hiện trong tôi:

If he could die, could it happen to me too?

Nếu ông có thể chết, điều đó cũng sẽ xảy đến với tôi ư?

Could that hole in reality open up and swallow me?

Liệu lỗ hổng đó có thực sự mở ra và nuốt tôi vào?

Would it open up beneath my bed

Liệu nó sẽ mở ra ngay dưới giường

and swallow me as I slept?

và nuốt tôi vào ngay lúc đang ngủ không?

Well, at some point, all children become aware of death.

Vâng, ở một vài điểm, tất cả trẻ em dần nhận thức được về cái chết.

It can happen in different ways, of course,

Nó có thể xảy ra theo nhiều cách khác nhau, dĩ nhiên,

and usually comes in stages.

và thường xảy đến trong những tình huống khác nhau.

Our idea of death develops as we grow older.

Khái niệm của chúng ta về cái chết phát triển dần khi ta lớn lên,

And if you reach back into the dark corners

Và nếu bạn tìm đến những góc tối

of your memory,

trong trí nhớ của mình,

you might remember something like what I felt

bạn có thể nhớ ra những điều giống như cảm nhận của tôi

when my grandfather died and when I realized

khi ông nội qua đời và khi tôi nhận ra

it could happen to me too,

nó cũng có thể xảy đến với tôi như vậy.

that sense that behind all of this

cảm giác đó đứng sau mọi chuyện

the void is waiting.

rằng cái lỗ hổng ấy luôn chờ đợi.

And this development in childhood

Và sự phát triển này ở trẻ em

reflects the development of our species.

phản ánh sự phát triển của giống loài chúng ta.

Just as there was a point in your development

Có một điều là khi còn là một đứa trẻ

as a child when your sense of self and of time

sự phát triển cảm nhận của bạn về bản thân và thời gian

became sophisticated enough

trở lên đủ phức tạp

for you to realize you were mortal,

để bạn nhận ra mình có thể chết,

so at some point in the evolution of our species,

thế nên ở vài điểm trong quá trình tiến hoá của loài người,

some early human's sense of self and of time

những cảm nhận đầu tiên của con người về bản thân và thời gian

became sophisticated enough

trở lên đủ phức tạp

for them to become the first human to realize,

để họ trở thành những người đầu tiên nhận ra rằng,

"I'm going to die."

" Mình sẽ chết".

This is, if you like, our curse.

Đây là lời nguyền của chúng ta, nếu bạn thấy thế.

It's the price we pay for being so damn clever.

Đó là cái giá chúng ta phải trả vì quá thông minh.

We have to live in the knowledge

Chúng ta phải sống trong khi biết rằng

that the worst thing that can possibly happen

điều xấu nhất có thể xảy ra

one day surely will,

chắc chắn sẽ xảy ra vào một ngày nào đó,

the end of all our projects,

kết thúc mọi dự định,

our hopes, our dreams, of our individual world.

mọi hi vọng, ước mơ của tất mọi người trên thế giới.

We each live in the shadow of a personal

Mỗi chúng ta đều sống dưới một cái bóng riêng

apocalypse.

của sự khải huyền.

And that's frightening. It's terrifying.

Và nó thật đáng sợ. Thật kinh hoàng.

And so we look for a way out.

Nên chúng ta tìm cách thoát ra.

And in my case, as I was about five years old,

Trong trường hợp của tôi, khi tôi 5 tuổi,

this meant asking my mum.

là hỏi mẹ.

Now when I first started asking

Ngay lần đầu khi tôi bắt đầu hỏi

what happens when we die,

điều gì xảy ra khi chúng ta chết,

the grown-ups around me at the time

những người lớn xung quanh tôi, lúc đó

answered with a typical English mix of awkwardness

trả lời bằng những từ tiếng anh thông thường pha trộn giữa sự vụng về

and half-hearted Christianity,

và đức tin Cơ đốc nửa mùa,

and the phrase I heard most often

và cụm từ tôi thường được nghe là

was that granddad was now

ông nội giờ đang

"up there looking down on us,"

"ở trên trời đang dõi theo chúng ta."

and if I should die too, which wouldn't happen of course,

và nếu tôi cũng chết, điều này dĩ nhiên không xảy ra,

then I too would go up there,

thì tôi cũng được lên đó,

which made death sound a lot like

làm cho cái chết nghe giống như

an existential elevator.

đi thang máy vậy.

Now this didn't sound very plausible.

Nó không hợp lý lắm.

I used to watch a children's news program at the time,

Tôi cũng từng xem các chương trình thiếu nhi hồi đó,

and this was the era of space exploration.

và đó là kỷ nguyên của khám phá không gian.

There were always rockets going up into the sky,

Luôn có những tàu tên lửa phóng lên bầu trời,

up into space, going up there.

đi vào không gian, lên trên đó.

But none of the astronauts when they came back

Nhưng không có nhà du hành nào quay về

ever mentioned having met my granddad

từng nhắc đến chuyện đã gặp ông nội tôi bao giờ

or any other dead people.

hoặc gặp bất cứ người đã chết nào.

But I was scared,

Nhưng tôi đã hoảng sợ,

and the idea of taking the existential elevator

và ý nghĩ chiếc thang máy sự sống

to see my granddad

sẽ đưa tôi lên gặp ông

sounded a lot better than being swallowed

nghe tốt hơn nhiều so với

by the void while I slept.

bị nuốt vào lỗ hổng trong lúc ngủ.

And so I believed it anyway,

Và vì thế, tôi tin nó,

even though it didn't make much sense.

dù nó nghe có vẻ hơn vô nghĩa.

And this thought process that I went through

Giai đoạn tư tưởng này, tôi đã trải qua

as a child, and have been through many times since,

khi còn bé, và lặp lại nhiều lần kể từ đó,

including as a grown-up,

kể cả khi đã lớn,

is a product of what psychologists call

đó là một sản phẩm mà tâm lý học gọi là

a bias.

định kiến.

Now a bias is a way in which we systematically

Định kiến là những điều chúng ta

get things wrong,

hiểu sai một cách có hệ thống,

ways in which we miscalculate, misjudge,

những kiểu như chúng ta tính toán sai, đánh giá sai,

distort reality, or see what we want to see,

bóp méo hiện thực, hoặc thấy những cái mà chúng ta muốn thấy

and the bias I'm talking about

và định kiến mà tôi đang nói đến

works like this:

diễn ra như thế này đây:

Confront someone with the fact

Đối diện ai đó với sự thật

that they are going to die

là họ sẽ chết

and they will believe just about any story

và họ sẽ tin bất cứ câu chuyện nào

that tells them it isn't true

nói rằng điều đó không đúng

and they can, instead, live forever,

thay vào đó, họ có thể sống mãi mãi,

even if it means taking the existential elevator.

dù đó là bước lên nấc thang của sự sống.

Now we can see this as the biggest bias of all.

Giờ chúng ta có thể thấy đó là định kiến lớn nhất.

It has been demonstrated in over 400

Nó được chứng minh qua hơn 400

empirical studies.

cuộc nghiên cứu thực nghiệm.

Now these studies are ingenious, but they're simple.

Những nghiên cứu đó tài tình nhưng đơn giản.

They work like this.

Họ làm như sau.

You take two groups of people

Lấy hai nhóm người

who are similar in all relevant respects,

có sự tương đồng quan điểm như nhau,

and you remind one group that they're going to die

và với một nhóm bạn nhắc nhở họ rằng họ sẽ chết

but not the other, then you compare their behavior.

nhóm kia thì không, rồi so sánh hành vi của họ.

So you're observing how it biases behavior

Bạn sẽ thấy những định kiến đó tác động đến hành vi

when people become aware of their mortality.

của nhóm người nhận thức được cái chết của mình.

And every time, you get the same result:

Và mọi cuộc thí nghiệm, bạn đều có chung một kết quả:

People who are made aware of their mortality

Những người bị buộc phải để ý đến cái chết của mình

are more willing to believe stories

thì muốn tin hơn vào những câu chuyện

that tell them they can escape death

nói rằng họ có thể thoát khỏi cái chết

and live forever.

và sống mãi mãi.

So here's an example: One recent study

Đây là một ví dụ: Một nghiên cứu gân đây

took two groups of agnostics,

với hai nhóm người thuộc thuyết không thể biết,

that is people who are undecided

đó là những người

in their religious beliefs.

không theo bất kỳ tín ngưỡng tôn giáo nào.

Now, one group was asked to think about being dead.

Một nhóm được yêu cầu suy nghĩ về cái chết.

The other group was asked to think about

Nhóm kia được hỏi suy nghĩ về

being lonely.

sự cô đơn.

They were then asked again about their religious beliefs.

Rồi sau đó, họ được hỏi về niềm tin tôn giáo.

Those who had been asked to think about being dead

Nhóm người được yêu cầu suy nghĩ về cái chết

were afterwards twice as likely to express faith

sau đó có khả năng cao gấp đôi cho rằng

in God and Jesus.

mình tin vào Chúa trời và Jesus.

Twice as likely.

Xấp xỉ cao gấp đôi.

Even though the before they were all equally agnostic.

Dù trước đó họ đều không tin như nhau.

But put the fear of death in them,

Nhưng khi được đặt vào nỗi sợ về cái chết,

and they run to Jesus.

họ chạy ngay đến với chúa Jesus.

Now, this shows that reminding people of death

Giờ, điều này cho thấy việc nhắc nhở mọi người về cái chết

biases them to believe, regardless of the evidence,

khiến họ có đức tin, bất chấp những bằng chứng,

and it works not just for religion,

và nó không chỉ diễn ra với tôn giáo,

but for any kind of belief system

mà diễn ra với bất kỳ hê thống tư tưởng

that promises immortality in some form,

hứa hẹn sự bất tử theo nhiều kiểu,

whether it's becoming famous

dù đó là trở lên nổi tiếng

or having children

hay có con

or even nationalism,

hay thậm chí là chủ nghĩa dân tộc,

which promises you can live on as part of a greater whole.

đó là những lời hứa rằng bạn có thể sống trong một điều vĩ đại hơn.

This is a bias that has shaped

Định kiến này đã hình thành nên

the course of human history.

tiến trình lịch sử con người.

Now, the theory behind this bias

Học thuyết đằng sau định kiến này

in the over 400 studies

qua hơn 400 nghiên cứu

is called terror management theory,

được gọi là thuyết điều hành nỗi sợ,

and the idea is simple. It's just this.

ý tưởng thì đơn giản. Chỉ có vậy.

We develop our worldviews,

Chúng ta phát triển thế giới quan của mình,

that is, the stories we tell ourselves

ở đó, những câu chuyện chúng ta tự kể cho mình

about the world and our place in it,

về thế giới và vị trí của mình trong đó,

in order to help us manage

để giúp bản thân giải quyết được

the terror of death.

nỗi sợ về cái chết.

And these immortality stories

Và những câu chuyện về sự bất tử này

have thousands of different manifestations,

có muôn vàn hình dạng khác nhau,

but I believe that behind the apparent diversity

nhưng tôi tin rằng đằng sau bề ngoài khác nhau ấy

there are actually just four basic forms

thực chất có 4 dạng cơ bản

that these immortality stories can take.

mà những câu chuyện về sự bất tử đó có thể có.

And we can see them repeating themselves

Chúng ta có thể thấy chúng tự lặp lại

throughout history, just with slight variations

qua quá trình lịch sử, chỉ hơi khác đi một chút

to reflect the vocabulary of the day.

để phản ánh vốn từ vựng của thời đại.

Now I'm going to briefly introduce these four

Giờ, tôi sẽ giới thiệu ngắn gọn 4 dạng cơ bản

basic forms of immortality story,

của câu chuyện về sự bất tử này,

and I want to try to give you some sense

và tôi cố gắng mang đến cho bạn vài cảm nhận

of the way in which they're retold by each culture

về cái cách mà nó được kể lại bởi mỗi nền văn hoá

or generation

hay thế hệ

using the vocabulary of their day.

sử dụng từ ngữ của họ.

Now, the first story is the simplest.

Câu chuyện đầu tiên là đơn giản nhất.

We want to avoid death,

Chúng ta muốn tránh khỏi cái chết,

and the dream of doing that in this body

và giấc mơ thực hiện điều này là thân thể này

in this world forever

tồn tại trong thế giới này mãi mãi

is the first and simplest kind of immortality story,

là dạng đầu tiên và đơn giản nhất của câu chuyện bất tử,

and it might at first sound implausible,

và lúc đầu nó nghe có vẻ không hợp lý lắm,

but actually, almost every culture in human history

nhưng thực ra, hầu hết các nền văn hoá trong lịch sử nhân loại

has had some myth or legend

đều có một vài truyền thuyết hay giai thoại

of an elixir of life or a fountain of youth

về thuốc trường sinh hay suối nguồn tuổi trẻ

or something that promises to keep us going

hoặc những kiểu hứa hẹn cuộc sống

forever.

vĩnh hằng như vậy.

Ancient Egypt had such myths,

Ai cập cổ đại có những truyền thuyết như thế,

ancient Babylon, ancient India.

người Babylon, người Ấn Độ cổ.

Throughout European history, we find them in the work of the alchemists,

Trong suốt lịch sử châu Âu, chúng ta tìm thấy nó trong công trình của những nhà giả kim thuật,

and of course we still believe this today,

và vẫn tin vào nó cho đến ngày hôm nay,

only we tell this story using the vocabulary

chỉ là chúng ta kể câu chuyện này

of science.

bằng ngôn từ khoa học.

So 100 years ago,

Vậy 100 năm trươc,

hormones had just been discovered,

hóc-môn được tìm ra,

and people hoped that hormone treatments

và mọi người hi vọng hóc-môn đó là biện pháp

were going to cure aging and disease,

để chữa trị bệnh tật và tuổi tác,

and now instead we set our hopes on stem cells,

và nay thay vào đó, chúng ta đặt hi vọng vào tế bào gốc,

genetic engineering, and nanotechnology.

kỹ thuật di truyền và công nghệ nano.

But the idea that science can cure death

Nhưng ý tưởng cho rằng khoa học có thể ngăn được cái chết

is just one more chapter in the story

chỉ là một chương mới nữa trong câu chuyện

of the magical elixir,

về thuốc trường sinh,

a story that is as old as civilization.

một câu chuyện xưa như văn minh loài người.

But betting everything on the idea of finding the elixir

Nhưng đặt cược tất cả vào ý nghĩ đi tìm thuốc trường sinh

and staying alive forever

và sống bất tử

is a risky strategy.

là một chiến lược mạo hiểm.

When we look back through history

Khi chúng ta nhìn lại lịch sử

at all those who have sought an elixir in the past,

tất cả những người từng đi tìm thuốc trường sinh trong quá khứ,

the one thing they now have in common

họ có một điểm chung duy nhất đó là

is that they're all dead.

họ đều đã chết.

So we need a backup plan, and exactly this kind of plan B

Vậy chúng ta cần một kế hoạch dự phòng, đúng kiểu phương án B

is what the second kind of immortality story offers,

đó là điều mà dạng thứ hai của câu chuyện về sự bất tử đưa ra,

and that's resurrection.

và đó là sự tái sinh.

And it stays with the idea that I am this body,

Nó đi theo ý tưởng rằng Tôi là thân thể này,

I am this physical organism.

Tôi là những bộ phận sống này.

It accepts that I'm going to have to die

Chấp nhận rằng tôi sẽ chết

but says, despite that,

nhưng dù vậy

I can rise up and I can live again.

Tôi có thể tỉnh dậy và sống trở lại.

In other words, I can do what Jesus did.

Nói cách khác, tôi có thể làm được như Jesus đã từng.

Jesus died, he was three days in the [tomb],

Jesus chết, ông đã được chôn dưới mồ 3 ngày,

and then he rose up and lived again.

rồi sau đó tỉnh dậy và sống trở lại.

And the idea that we can all be resurrected to live again

Và tư tưởng chúng ta đều có thể được hồi sinh sống lại

is orthodox believe, not just for Christians

là niềm tin chính thống, không chỉ với Đạo Thiên chúa

but also Jews and Muslims.

mà với cả đạo Do Thái, đạo Hồi.

But our desire to believe this story

Nhưng chúng ta khát khao tin vào câu chuyện này

is so deeply embedded

đã lún sâu đến nỗi

that we are reinventing it again

chúng ta đang sáng tác lại nó một lần nữa

for the scientific age,

trong thời đại khoa học,

for example, with the idea of cryonics.

ví dụ, ý tưởng đóng băng xác chết.

That's the idea that when you die,

Ý tưởng đó là khi bạn chết đi,

you can have yourself frozen,

bạn có thể tự đóng băng chính mình lại,

and then, at some point when technology

rồi một lúc nào đó khi công nghệ

has advanced enough,

đã tiến bộ tới mức

you can be thawed out and repaired and revived

có thể rã đông bạn sửa chữa lại, làm bạn thức tỉnh

and so resurrected.

và hồi sinh bạn.

And so some people believe an omnipotent god

Có những người tin rằng một đấng toàn năng

will resurrect them to live again,

sẽ hồi sinh họ trở lại.

and other people believe an omnipotent scientist will do it.

và những người khác tin rằng một nhà khoa học đại tài sẽ làm được điều đó.

But for others, the whole idea of resurrection,

Nhưng với những người còn lại, mọi ý tưởng về sự hồi sinh,

of climbing out of the grave,

đội mồ sống dậy,

it's just too much like a bad zombie movie.

nó quá giống như một bộ phim chán ngắt về thây ma.

They find the body too messy, too unreliable

Họ thấy thân thể quá mục nát, rệu rã

to guarantee eternal life,

để có thể đảm bảo sự trường tồn mãi mãi,

and so they set their hopes on the third,

vì vậy họ đặt niềm tin vào câu chuyện thứ 3,

more spiritual immortality story,

câu chuyện về linh hồn bất tử,

the idea that we can leave our body behind

ý tưởng là chúng ta có thể bỏ lại thân thể

and live on as a soul.

và sống tiếp bằng linh hồn.

Now, the majority of people on Earth

Hầu hết mọi người trên trái đất

believe they have a soul,

đều tin rằng họ có linh hồn,

and the idea is central to many religions.

và ý tưởng đó là trọng tâm của nhiều tôn giáo.

But even though, in its current form,

Mặc dù vậy ở dạng hiện tại,

in its traditional form,

hay dạng truyền thống của nó,

the idea of the soul is still hugely popular,

ý tưởng về linh hồn vẫn cực kỳ phổ biến.

nonetheless we are again

tuy nhiên chúng ta lại một lần nữa

reinventing it for the digital age,

sáng tác lại nó trong thời đại số,

for example with the idea

ví dụ với ý tưởng

that you can leave your body behind

rằng bạn có thể rời khỏi cơ thể

by uploading your mind, your essence,

bằng cách tải dữ liệu về suy nghĩ, về cốt lõi của mình,

the real you, onto a computer,

thực trạng của mình lên một cái máy tính,

and so live on as an avatar in the ether.

và sống bằng một biểu tượng đại điện,

But of course there are skeptics who say

Nhưng dĩ nhiên là những người hoài nghi sẽ nói

if we look at the evidence of science,

nếu chúng ta nhìn vào bằng chứng khoa học,

particularly neuroscience,

đặc biệt là khoa học thần kinh,

it suggests that your mind,

nó cho rằng tâm trí bạn,

your essence, the real you,

tính cách của bạn, thực trạng của bạn,

is very much dependent on a particular part

rất phụ thuộc vào một bộ phận

of your body, that is, your brain.

của cơ thể, đó là bộ não.

And such skeptics can find comfort

Và những người hoài nghi có thể tìm thấy lời giải thích

in the fourth kind of immortality story,

trong bốn dạng câu chuyện về sự bất tử,

and that is legacy,

và đó là di sản,

the idea that you can live on

ý tưởng đó là bạn có thể sống mãi

through the echo you leave in the world,

bằng danh tiếng của mình để lại trên đời,

like the great Greek warrior Achilles,

giống như chiến binh Hi Lạp vĩ đại Achilles (Asin),

who sacrificed his life fighting at Troy

người đã hi sinh tính mạng trong trận chiến thành Troy

so that he might win immortal fame.

vì thế anh ta có được danh tiếng muôn đời.

And the pursuit of fame is as widespread

Và việc theo đuổi danh vọng đang lan rộng

and popular now as it ever was,

và phổ biến hơn bao giờ hết,

and in our digital age,

trong thời đại số của chúng ta,

it's even easier to achieve.

nó còn dễ dàng đạt được hơn.

You don't need to be a great warrior like Achilles

Bạn không cần phải là một chiến binh vĩ đại như Achilles

or a great king or hero.

hoặc một vị vua hay anh hùng.

All you need is an Internet connection and a funny cat. (Laughter)

Tất cả những gì bạn cần là một kết nối Internet và một con mèo ngộ nghĩnh.

But some people prefer to leave a more tangible,

Nhưng nhiều người muốn để lại thứ thực tiễn hơn,

biological legacy -- children, for example.

di sản sinh học -- ví dụ như con cái,

Or they like, they hope, to live on

Hay họ mong muốn, hi vọng, được sống

as part of some greater whole,

như là một phần của điều gì đó to lớn hơn,

a nation or a family or a tribe,

như một quốc gia hoặc một gia đình hoặc một bộ lạc,

their gene pool.

bộ gen của họ.

But again, there are skeptics

Nhưng một lần nữa, những người hoài nghi

who doubt whether legacy

lại nghi ngờ rằng liệu di sản ấy

really is immortality.

có thực sự bất tử.

Woody Allen, for example, who said,

Ví dụ Woody Allen đã nói

"I don't want to live on in the hearts of my countrymen.

" Tôi không muốn sống trong tim của đồng bào mình.

I want to live on in my apartment."

Tôi muốn sống trong căn hộ của mình"

So those are the four

Vậy đó là 4 dạng

basic kinds of immortality stories,

cơ bản của câu chuyện về sự bất tử,

and I've tried to give just some sense

và tôi đã cố mang lại một vài cảm nhận

of how they're retold by each generation

về những câu chuyện đó được kể lại thế nào qua các thế hệ

with just slight variations

nó chỉ khác đi một chút

to fit the fashions of the day.

cho phù hợp với thời đại.

And the fact that they recur in this way,

Và sự thật việc họ cứ diễn lại nó như vậy,

in such a similar form but in such different belief systems,

cùng một phong cách giống nhau nhưng trong những hệ thống tín ngưỡng khác nhau,

suggests, I think,

Tôi đề nghị,

that we should be skeptical of the truth

rằng chúng ta nên hoài nghi về sự thật

of any particular version of these stories.

của bất cứ phiên bản nào của những câu chuyện trên.

The fact that some people believe

Sự thật rằng vài người tin tưởng

an omnipotent god will resurrect them to live again

vào một thánh quyền năng sẽ hồi sinh họ

and others believe an omnipotent scientist will do it

và những người khác tin tưởng rằng một nhà khoa học đại tài sẽ làm đươc điều đó

suggests that neither are really believing this

tôi cho rằng với những bằng chứng rõ ràng này

on the strength of the evidence.

những điều đó đều không đáng tin.

Rather, we believe these stories

Hơn nữa, chúng ta tin vào những câu chuyện này

because we are biased to believe them,

do chúng ta có thiên hướng nghiêng về phía tin tưởng vào đó,

and we are biased to believe them

và chúng ta tin vào đó

because we are so afraid of death.

vì chúng ta sợ cái chết.

So the question is,

Vậy câu hỏi đặt ra là,

are we doomed to lead the one life we have

chúng ta phải chấp nhận sống chỉ một cuộc đời mình có

in a way that is shaped by fear and denial,

theo một lối sống được tạo nên bởi lo sợ và phủ nhận,

or can we overcome this bias?

hay chúng ta có thể vượt qua định kiến này?

Well the Greek philosopher Epicurus

Nhà triết học vĩ đại Hi Lạp Epicurus

thought we could.

cho rằng chúng ta có thể.

He argued that the fear of death is natural,

Ông cho rằng lo sợ về cái chết là tự nhiên,

but it is not rational.

nhưng không lý trí.

"Death," he said, "is nothing to us,

"Chết", như ông nói, " chả là gì với chúng ta,

because when we are here, death is not,

bởi vì khi ta ở đây, c ái chết không ở đây,

and when death is here, we are gone."

và khi cái chết ở đây, chúng ta đã ra đi."

Now this is often quoted, but it's difficult

Đây chỉ là lời trích dẫn, nhưng nó khó

to really grasp, to really internalize,

để thực sự nắm bắt được, để hiểu được một cách sâu sát,

because exactly this idea of being gone

bởi vì ý nghĩa về sự ra đi

is so difficult to imagine.

là khó để hình dung ra.

So 2,000 years later, another philosopher,

Nên 2000 năm sau, một nhà triết học khác,

Ludwig Wittgenstein, put it like this:

Ludwig Wittgenstein, diễn đạt nó thế này:

"Death is not an event in life:

" Cái chết không phải là một sự kiện trong đời:

We do not live to experience death.

Chúng ta không sống để trải nghiệm cái chết.

And so," he added,

vậy nên," ông thêm vào,

"in this sense, life has no end."

"theo cảm nhận này, cuộc sống không có kết thúc."

So it was natural for me as a child

Vậy điều đó là tự nhiên đối với tôi lúc bé

to fear being swallowed by the void,

khi sợ bị nuốt chửng bởi cái lỗ hổng ấy,

but it wasn't rational,

nhưng điều đó là không lý trí,

because being swallowed by the void

bởi vì bị nuốt chửng bởi một cái hố

is not something that any of us

là điều gì đó mà ai trong chúng ta

will ever live to experience.

sẽ cũng sống để trải nghiệm.

Now, overcoming this bias is not easy because

Giờ đây, việc vượt qua định kiến này là không dễ dàng bởi vì

the fear of death is so deeply embedded in us,

nỗi sợ về cái chết đã ăn sâu trong mỗi chúng ta,

yet when we see that the fear itself is not rational,

tuy nhiên, chúng ta lại không lý trí khi nhìn vào lỗi sợ đó,

and when we bring out into the open

và khi đó, chúng ta hoá ra lại mở ra

the ways in which it can unconsciously bias us,

con đường để nó có thể làm lệch hướng chúng ta một cách vô thức,

then we can at least start

rồi chúng ta ít nhất có thể

to try to minimize the influence it has

cố gắng giảm thiểu tác động của nó

on our lives.

lên cuộc sống của mình.

Now, I find it helps to see life

Giờ đây, tôi thấy nó giúp chúng ta nhìn cuộc sống

as being like a book:

giống như một cuốn sách:

Just as a book is bounded by its covers,

Chỉ như một cuốn sách được giới hạn bởi hai tờ bìa,

by beginning and end,

bởi bắt đầu và kết thúc,

so our lives are bounded by birth and death,

vậy cuộc sống của chúng ta được giới hạn bởi sinh ra và chết đi,

and even though a book is limited by beginning and end,

và cho dù cuốn sách có bị giới hạn bởi sự bắt đầu và kết thúc,

it can encompass distant landscapes,

nó vẫn có thể chứa đựng những khung cảnh bao la,

exotic figures, fantastic adventures.

những hình ảnh ngoài đời thực, những cuộc phiêu lưu kỳ thú.

And even though a book is limited by beginning and end,

Dù cuốn sách có bị giới hạn bởi bắt đầu và kết thúc,

the characters within it

những nhân vật trong đó

know no horizons.

không biết tới những chân trời.

They only know the moments that make up their story,

Họ chỉ biết đến những giây phút tạo nên câu chuyện của họ,

even when the book is closed.

kể cả khi cuốn sách được gấp lại.

And so the characters of a book

Thì những nhân vật trong cuốn sách

are not afraid of reaching the last page.

cũng không lo sợ khi tiến đến trang cuối.

Long John Silver is not afraid of you

Long John Silver không lo sợ

finishing your copy of "Treasure Island."

khi bạn kết thúc cuốn "Đảo Kho Báu."

And so it should be with us.

và chúng ta cũng nên như vậy.

Imagine the book of your life,

Hình dung cuốn sách của cuộc đời mình,

its covers, its beginning and end, and your birth and your death.

bìa ngoài của nó là bắt đầu và kết thúc, và đó là sự sinh ra và chết đi của bạn.

You can only know the moments in between,

Bạn chỉ biết đến những giây phút ở giữa,

the moments that make up your life.

những giây phút làm nên cuộc đời bạn.

It makes no sense for you to fear

Không có lý do gì để bạn phải lo lắng

what is outside of those covers,

cái gì ở ngoài những trang bìa kia,

whether before your birth

dù đó là trước khi bạn sinh ra

or after your death.

hay sau khi chết đi.

And you needn't worry how long the book is,

Và bạn cũng không cần phải lo lắng về việc cuốn sách dày như thế nào,

or whether it's a comic strip or an epic.

hay đó là cuốn truyện tranh khôi hài hay một bản anh hùng ca.

The only thing that matters

Chỉ có một điều quan trọng là

is that you make it a good story.

bạn tạo nên một cốt truyện hay.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(tiếng vỗ tay)