AnnMarie Thomas: Hands-on science with squishy circuits

AnnMarie Thomas: Yumuşak devrelerle interaktif bilim

Çeviri: Beril Devlet Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I'm a huge believer in hands-on education.

İnteraktif eğitime gönülden inanıyorum.

But you have to have the right tools.

Ancak doğru araçalara sahip olmak gerek.

If I'm going to teach my daughter about electronics,

Kızımın eline, elektronik hakkında birşeyler öğretmek için

I'm not going to give her a soldering iron.

lehim havyası verecek değilim.

And similarly, she finds prototyping boards

Benzer şekilde model levhalarını

really frustrating for her little hands.

küçücük elleriyle tutmakta zorlanabilir.

So my wonderful student Sam and I

Başarılı öğrencim Sam ile birlikte

decided to look at the most tangible thing we could think of:

düşünebildiğimiz en elle tutulur şey olan

Play-Doh.

oyun hamuru üzerinde durduk.

And so we spent a summer

Bir yaz boyunca değişik oyun hamuru

looking at different Play-Doh recipes.

tarifleri araştırdık.

And these recipes probably look really familiar

Siz de evde oyun hamuru yapmayı denedinizse,

to any of you who have made homemade play-dough --

her evde bulunan malzemeyle yapılan bu tarifler

pretty standard ingredients you probably have in your kitchen.

hepinize gayet tanıdık gelecektir.

We have two favorite recipes --

Tariflerden ikisi favorilerimiz oldu.

one that has these ingredients

İlkinde bu malzemeler bulunuyor

and a second that had sugar instead of salt.

ikincisinde de tuz yerine şeker var.

And they're great. We can make great little sculptures with these.

Harikalar. Bunlarla şahane heykelcikler yapabiliriz.

But the really cool thing about them is when we put them together.

Asıl şahane yanı bunları birleştirdiğinizde ortaya çıkıyor.

You see that really salty Play-Doh?

Bu son derece tuzlu oyun hamuru

Well, it conducts electricity.

elektriği geçiyior.

And this is nothing new.

Bildiğimiz bir şey.

It turns out that regular Play-Doh that you buy at the store conducts electricity,

Fen dersi öğretmenlerinin yıllardır kullandığı ve

and high school physics teachers have used that for years.

çarşıdan aldığımız standart oyun hamuru iletken.

But our homemade play-dough

Ama evde yaptığımız hamurun iletkenliği

actually has half the resistance of commercial Play-Doh.

piyasadakinin yarısı kadar.

And that sugar dough?

Peki ya şekerli oyun hamuru?

Well it's 150 times more resistant to electric current

Şekerli hamur, tuzlu olana göre elektiğe

than that salt dough.

150 kat daha dirençli, yani yalıtkan.

So what does that mean?

Bu ne anlama geliyor?

Well it means if you them together you suddenly have circuits --

Demek ki bu ikisini birlikte kullanarak

circuits that the most creative, tiny, little hands

minik ellerin kendi kendine yapacağı

can build on their own.

elektrik devreleri elde etmek mümkün.

(Applause)

(Alkış)

And so I want to do a little demo for you.

Şimdi size küçük bir örneğini göstereceğim.

So if I take this salt dough,

Bu tuzlu hamuru alalım

again, it's like the play-dough you probably made as kids,

muhtemelen sizin de çocukken yaptığımız oyun hamuruna benziyor

and I plug it in --

akıma bağlayalım

it's a two-lead battery pack, simple battery pack,

bu iki pille çalışan basit bir akım verici

you can buy them at Radio Shack

bunları herhangi elektrikçiden alabilirsiniz.

and pretty much anywhere else --

hemen her yerde bulunabilir

we can actually then

bunları birleştirince

light things up.

ışık yanıyor.

But if any of you have studied electrical engineering,

Elektrik mühendisliği okuduysanız

we can also create a short circuit.

kısa devre de yaptırabilirsiniz.

If I push these together, the light turns off.

Şu ikisini takınca ışık sönüyor.

Right, the current wants to run through the play-dough, not through that LED.

Evet, akım oyun hamurundan geçmek istiyor, LED'de değil.

If I separate them again, I have some light.

Tekrar ayırırsak, ışık yeniden yanıyor.

Well now if I take that sugar dough,

Şimdi şekerli hamuru alırsak

the sugar dough doesn't want to conduct electricity.

yalıtkan hamur elektirği geçirmeyecek.

It's like a wall to the electricity.

Elektrik karşısında bir duvar örecek, adeta.

If I place that between, now all the dough is touching,

Şunu araya yerleştirirsem, bütün hamur temas edecek

but if I stick that light back in,

ve bunu yeniden saplayınca

I have light.

ışık yanacak.

In fact, I could even add some movement to my sculptures.

Hatta heykellerime birkaç hareket bile yaptırabilirim.

If I want a spinning tail, let's grab a motor,

dönen bir kuyruk istiyorsam, bir motor alır

put some play-dough on it, stick it on

oyun hamuruna yerleştiririm ve

and we have spinning.

işte hareket.

(Applause)

(Alkış)

And once you have the basics,

Temeli aldıktan sonra

we can make a slightly more complicated circuit.

biraz daha karmaşık devreler yapabiliriz.

We call this our sushi circuit. It's very popular with kids.

Buna suşi devresi diyoruz. Çocuklar arasında çok tutuluyor.

I plug in again the power to it.

Akıma bağlıyorum.

And now I can start talking about parallel and series circuits.

Şimdi de elimde paralel akım serileri oldu.

I can start plugging in lots of lights.

Bir sürü ışık takabilirim.

And we can start talking about things like electrical load.

Artık elektrik yükü gibi şeylerden bahsetmeye başlayabiliriz.

What happens if I put in lots of lights

Bir sürü ışık takarsam ne olur?

and then add a motor?

hatta bir de motor?

It'll dim.

Hepsi sönükleşir.

We can even add microprocessors

Mikro işlemciler de ekleyebiliriz.

and have this as an input

ve bunun katkısıyla yaptığımız devrenin çıkardığı

and create squishy sound music that we've done.

yumuşak müzik sesini de duyabiliriz.

You could do parallel and series circuits

Paralel ve seri devreler yapabiliriz.

for kids using this.

Çocuklar da kullanabilir.

So this is all in your home kitchen.

Özetle bunların hepsi mutfağınızdaki malzemelerle yapılıyor.

We've actually tried to turn it into an electrical engineering lab.

Biz mutfağı elektrik laboratuvarına dönüştürmeyi denedik.

We have a website, it's all there. These are the home recipes.

Tüm bilgiler web sayfamızda var. Tarifler orada.

We've got some videos. You can make them yourselves.

Evde çekilmiş videolarımız var. Siz de kendinizinkileri çekip yükleyebilirsiniz.

And it's been really fun since we put them up to see where these have gone.

Bütün bunlara başlamak ve nerelere gidebileceğiniz görmek gerçekten çok eğlenceliydi.

We've had a mom in Utah who used them with her kids,

Utah'dan bir anne çocuklarıyla birlikte

to a science researcher in the U.K.,

İngiltere'de yapılan bilimsel bir araştırma için bunları denedi.

and curriculum developers in Hawaii.

ve Havai'deki bir müfredat geliştirme çalışmasına da katkı yaptı.

So I would encourage you all to grab some Play-Doh,

Hepinize tavsiye ederim. Biraz oyun hamuru alın

grab some salt, grab some sugar and start playing.

biraz tuz ve biraz da şeker. Oynamaya başlayın.

We don't usually think of our kitchen as an electrical engineering lab

Mutfağımızı elektrik laboratuvarı olarak görmeye ya da

or little kids as circuit designers,

çocuklarımızın devre tasarlamasına alışık değiliz ama

but maybe we should.

alışmaya başlasak iyi olur.

Have fun. Thank you.

İyi eğlenceler. Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)