Where Is Home? | Pico Iyer | TED

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Ramazan Şen

Where do you come from?

Nerelisin?

It's such a simple question,

Oldukça basit bir soru,

but these days, of course, simple questions

fakat bu sıralarda elbette basit sorular

bring ever more complicated answers.

çok daha çetrefilli cevaplar buluyor.

People are always asking me where I come from,

İnsanlar bana hep nereli olduğumu soruyorlar

and they're expecting me to say India,

ve benden Hindistan dememi bekliyorlar,

and they're absolutely right insofar as 100 percent

bir yerde soyumun ve atalarımın

of my blood and ancestry does come from India.

Hindistan kökenli olduğunda yüzde yüz haklılar.

Except, I've never lived one day of my life there.

Ancak ben hayatımın bir gününü bile orada geçirmedim.

I can't speak even one word

Oranın 22.000'den fazla lehçesinden

of its more than 22,000 dialects.

bir kelime bile konuşamıyorum.

So I don't think I've really earned the right

Bu yüzden kendime Hintli deme

to call myself an Indian.

hakkını aslında göremiyorum.

And if "Where do you come from?"

Eğer "Nerelisin?" sorusunun anlamı,

means "Where were you born and raised and educated?"

"Nerede doğdun, büyüdün ve eğitim gördün?" ise

then I'm entirely of that funny little country

o zaman ben küçük ve eğlenceli bir ülke

known as England,

olan İngiltereliyim.

except I left England as soon as I completed

Ancak İngiltere'den lisans eğitimimi

my undergraduate education,

bitirir bitirmez ayrıldım.

and all the time I was growing up,

Küçüklüğüm boyunca,

I was the only kid in all my classes

tüm sınıflarımda ders kitaplarındaki

who didn't begin to look like the classic English heroes

klasik İngiliz kahramanlarına benzemeye

represented in our textbooks.

başlamayan tek çocuk bendim.

And if "Where do you come from?"

Eğer "Nerelisin?" sorusunun anlamı,

means "Where do you pay your taxes?

"Vergilerini nerede ödüyorsun?"

Where do you see your doctor and your dentist?"

"Doktora ve diş hekimine nerede gidiyorsun?" ise,

then I'm very much of the United States,

o zaman ben gerçek bir Amerikalıyım

and I have been for 48 years now,

ve çok küçüklüğümden beri,

since I was a really small child.

yani 48 yıldır öyleyim.

Except, for many of those years,

Yalnızca o yılların çoğunda,

I've had to carry around this funny little pink card

beni oturma izni olan bir yabancı olarak gösteren,

with green lines running through my face

fotoğrafım üzerinde yeşil çizgiler bulunan

identifying me as a permanent alien.

komik, küçük, pembe bir kart taşımak zorundaydım.

I do actually feel more alien the longer I live there.

Aslında orada yaşadıkça kendimi daha yabancı hissediyorum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And if "Where do you come from?"

Eğer "Nerelisin?" sorusunun

means "Which place goes deepest inside you

anlamı "Sizde en çok iz bırakan

and where do you try to spend most of your time?"

ve en çok zaman geçirmeye çalıştığınız ülke neresi?" ise,

then I'm Japanese,

o zaman Japonyalıyım.

because I've been living as much as I can

Çünkü son 25 yılda

for the last 25 years in Japan.

çoğu zamanımı Japonya'da geçirmeye çalıştım.

Except, all of those years I've been there on a tourist visa,

Yalnızca onca yıl orada turist vizesi ile yaşadım

and I'm fairly sure not many Japanese

ve oldukça eminim ki pek çok Japon

would want to consider me one of them.

beni kendilerinden saymak istemez.

And I say all this just to stress

Tüm bunları hayatımın

how very old-fashioned and straightforward

nasıl eski moda ve dolambaçsız olduğunu

vurgulamak için söylüyorum.

my background is,

because when I go to Hong Kong or Sydney or Vancouver,

Çünkü Hong Kong'a, Sidney'e, Vancouver'a ne zaman gitsem,

most of the kids I meet

tanıştığım birçok çocuk

are much more international and multi-cultured than I am.

benden çok daha enternasyonel ve çok kültürlü.

And they have one home associated with their parents,

Bu çocukların, aileleri ile bağlantılı bir evleri,

but another associated with their partners,

partnerleriyle bağlantılı başka bir evleri var,

a third connected maybe with the place where they happen to be,

üçüncü olarak da belki yaşadıkları yerle bağlantılı bir yer,

a fourth connected with the place they dream of being,

dördüncü yer ise olmayı hayal ettikleri yer

and many more besides.

ve bunlar yanında daha fazlası.

And their whole life will be spent taking pieces

Hayatlarının tamamı birçok farklı yerden parçalar alıp

of many different places and putting them together

onları mozaik cam üzerine

into a stained glass whole.

yerleştirmekle geçecek.

Home for them is really a work in progress.

Onlar için ev süregelen bir çalışma.

It's like a project on which they're constantly adding

Sürekli iyileştirme, geliştirme ve düzeltmeler

upgrades and improvements and corrections.

yaptıkları bir proje gibi.

And for more and more of us,

Ve giderek daha çok kişi için

home has really less to do with a piece of soil

ev kavramı toprak parçasından ziyade

than, you could say, with a piece of soul.

ruhumuzun bir parçasıdır diyebiliriz.

If somebody suddenly asks me, "Where's your home?"

Biri bana birdenbire "Evin neresi?" diye sorsa

I think about my sweetheart or my closest friends

sevgilimi, en yakın arkadaşlarımı

or the songs that travel with me wherever I happen to be.

ya da gittiğim yerde bana eşlik eden şarkıları düşünürüm.

And I'd always felt this way,

Hep böyle hissetmişimdir,

but it really came home to me, as it were,

ama böyle olduğunu şöyle anladım,

some years ago when I was climbing up the stairs

yıllar önce Kaliforniya'daki ailemin

in my parents' house in California,

evindeki merdivenleri çıkarken,

and I looked through the living room windows

oturma odasının pencerelerine bakıyordum

and I saw that we were encircled by 70-foot flames,

ve 20 metrelik alevlerle sarıldığımızı gördüm,

one of those wildfires that regularly tear through

Kaliforniya tepelerinde ve benzeri yerlerde

the hills of California and many other such places.

sıkça meydana gelen yangınlardan biriydi.

And three hours later, that fire had reduced

Üç saat sonra bu yangın evimi,

my home and every last thing in it

benim dışımda

except for me to ash.

her şeyi küle çevirmişti.

And when I woke up the next morning,

Ertesi sabah uyandığımda,

I was sleeping on a friend's floor,

arkadaşımın evinde yerde yatıyordum,

the only thing I had in the world was a toothbrush

dünyada sahip olduğum tek şey

I had just bought from an all-night supermarket.

gece açık süpermarketten henüz aldığım diş fırçasıydı.

Of course, if anybody asked me then,

O esnada elbette biri

"Where is your home?"

"Evin neresi?" diye sorsa,

I literally couldn't point to any physical construction.

somut bir mekândan söz etmem mümkün değildi.

My home would have to be whatever I carried around inside me.

Evim beraberimde taşıdığım şeyler olmalıydı.

And in so many ways, I think this is a terrific liberation.

Birçok farklı açıdan, bence bu ağır bir serbest kalıştı.

Because when my grandparents were born,

Çünkü aile büyüklerimin doğduklarından beri

they pretty much had their sense of home,

bir ev algıları, topluluk algıları,

their sense of community, even their sense of enmity,

hatta doğdukları günden beri kime düşmanlık duyacaklarına dair

assigned to them at birth,

algıları mevcuttu

and didn't have much chance of stepping outside of that.

ve bunların dışına çok fazla çıkma şansları yoktu.

And nowadays, at least some of us can choose our sense of home,

Bugünlerde bazılarımız hiç değilse, ev algısını seçme şansına sahip,

create our sense of community,

topluluk algısını oluşturabilir,

fashion our sense of self, and in so doing

kendisini biçimlendirebilir

ve bunları yaparken de belki

maybe step a little beyond

aile büyüklerimizden kalan siyah beyaz ayrımların

some of the black and white divisions

of our grandparents' age.

biraz dışına çıkabilir.

No coincidence that the president

Dünyanın en güçlü ülkesinin başkanının

of the strongest nation on Earth is half-Kenyan,

yarı Kenyalı, kısmen Endonezya'da büyümüş,

partly raised in Indonesia,

Çin kökenli Kanadalı kayınbiraderi

has a Chinese-Canadian brother-in-law.

olması tesadüf olmasa gerek.

The number of people living in countries not their own

Kendi ülkesinden uzaklarda yaşayanların sayısı

now comes to 220 million,

artık 220 milyonu bulmuş durumda

and that's an almost unimaginable number,

ve bu neredeyse hayal edilemeyecek bir sayı;

but it means that if you took the whole population of Canada

ancak Kanada'nın toplam nüfusunu

and the whole population of Australia

ve Avustralya'nın nüfusunu alıp,

and then the whole population of Australia again

tekrardan Avustralya'nın toplam nüfusunu

and the whole population of Canada again

ve tekrar Kanada'nın toplam nüfusunu alıp

and doubled that number,

bunu iki ile çarptığınızda,

you would still have fewer people than belong

bu büyük gezici kabilenin sayısından

to this great floating tribe.

daha az sayıda insan olacaktır.

And the number of us who live outside

Eski ulus devlet kategorisinden uzak

the old nation-state categories is increasing so quickly,

yaşayanların sayısı öyle hızla çoğalıyor ki,

by 64 million just in the last 12 years,

sadece geçtiğimiz 12 yılda 64 milyon arttı,

that soon there will be more of us than there are Americans.

ki yakında bizlerin sayısı Amerikalıları geçecek.

Already, we represent the fifth-largest nation on Earth.

Şu an dünya üzerindeki en büyük beşinci ulusu temsil ediyoruz.

And in fact, in Canada's largest city, Toronto,

Öyle ki Kanada'nın en büyük kenti Toronto'da

the average resident today is what used to be called

bugün ortalama bir vatandaş,

çok farklı bir ülkede doğmuş, yani eskiden yabancı denen biri.

a foreigner, somebody born in a very different country.

And I've always felt that the beauty of being surrounded by the foreign

Yabancılarla çevrelenmiş ortamda bulunmanın

farkındalığı artırdığını düşünmüşümdür.

is that it slaps you awake.

You can't take anything for granted.

Hiçbir şeyi hakkınız gibi göremezsiniz.

Travel, for me, is a little bit like being in love,

Benim için seyahat etmek biraz âşık olmak gibi,

because suddenly all your senses are at the setting marked "on."

çünkü birden bütün algılarınız "açık" olarak ayarlanır.

Suddenly you're alert to the secret patterns of the world.

Aniden dünyanın bütün gizli düzenlerine karşı uyanık olursunuz.

The real voyage of discovery, as Marcel Proust famously said,

Marcel Proust'un ünlü sözünde dediği gibi: "Gerçek keşif yolculuğu

consists not in seeing new sights,

yeni yerler görmek değil,

but in looking with new eyes.

yeni gözlerle bakmaktır."

And of course, once you have new eyes,

Elbette bir kez yeni gözlerinize kavuştuğunuzda,

even the old sights, even your home

eski gördüğünüz yerler bile, eviniz bile

become something different.

farklı bir anlam kazanır.

Many of the people living in countries not their own

Kendi ülkesinden uzakta yaşayan çoğu kimse,

are refugees who never wanted to leave home

ülkesini terk etmek istemeyen

and ache to go back home.

ve vatan hasreti çeken mülteciler.

But for the fortunate among us,

Ama aramızda şanslı olanlar için

I think the age of movement brings exhilarating new possibilities.

hareket çağı bence heyecan verici, yepyeni seçenekler sunuyor.

Certainly when I'm traveling,

Seyahat ederken kesinlikle,

especially to the major cities of the world,

bilhassa dünyanın en büyük şehirlerine giderken,

the typical person I meet today

bugün tanıştığım ortalama birisi,

will be, let's say, a half-Korean, half-German young woman

mesela Paris'te yaşayan, yarı Koreli, yarı Alman

living in Paris.

genç bir kadın oluyor.

And as soon as she meets a half-Thai,

O da Edinburglu yarı Taylandlı,

half-Canadian young guy from Edinburgh,

yarı Kanadalı genç bir adamla tanıştığında

she recognizes him as kin.

o kişiyi yakını olarak görüyor.

She realizes that she probably has much more in common with him

Tamamen Koreli ya da Alman birinden muhtemelen daha fazla ortak

than with anybody entirely of Korea or entirely of Germany.

noktaları bulunduğunun farkına varıyor.

So they become friends. They fall in love.

Böylece arkadaş oluyorlar, âşık oluyorlar.

They move to New York City.

New York'a yerleşiyorlar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Or Edinburgh.

Ya da Edinburgh'a.

And the little girl who arises out of their union

Birlikteliklerinden doğan küçük kız çocuğu,

will of course be not Korean or German

elbette ki Koreli, Alman,

or French or Thai or Scotch or Canadian

Fransız, Taylandlı, İskoç, Kanadalı

or even American, but a wonderful

ya da Amerikalı bile olmuyor, onun yerine

and constantly evolving mix of all those places.

bütün bu yerlerin harika ve sürekli evrilen bir karışımı oluyor.

And potentially, everything about the way

Potansiyel olarak bu genç kadının

that young woman dreams about the world,

dünyayı hayal etme,

writes about the world, thinks about the world,

dünyayı yazma, dünyayı düşünme biçimi

could be something different,

tamamen farklı bir şeyler oluyor,

because it comes out of this almost unprecedented

çünkü neredeyse eşsiz kültürlerin

blend of cultures.

sentezinden doğuyor.

Where you come from now is much less important

Bugün nereli olduğunuz, nereye gidiyor olduğunuzdan

than where you're going.

çok daha az önemlidir.

More and more of us are rooted in the future

Çoğumuz giderek geçmişe olduğu kadar

or the present tense as much as in the past.

gelecek veya şimdiki zamana da bağlı durumdayız.

And home, we know, is not just the place

Ve bildiğimiz şekliyle evimiz

where you happen to be born.

doğdumuz yer değil.

It's the place where you become yourself.

Kendimiz olduğumuz yerdir.

And yet,

Buna rağmen,

there is one great problem with movement,

hareketle ilgili büyük bir sorun var

and that is that it's really hard to get your bearings

ve o da havadayken bir yere uyum sağlamanın

when you're in midair.

gerçekten zor olması.

Some years ago, I noticed that I had accumulated

Yıllar önce, yalnızca United Airlines'da

one million miles on United Airlines alone.

bir milyon mil biriktirdiğimi fark ettim.

You all know that crazy system,

O çılgın sistemi hepiniz biliyorsunuz,

six days in hell, you get the seventh day free.

cehennemde altı gün, yedinci günse bedava.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And I began to think that really,

Ve bunu gerçekten şöyle düşünmeye başladım,

movement was only as good as the sense of stillness

bir perspektife koyarsak, hareket yalnızca

that you could bring to it to put it into perspective.

ona getirebildiğiniz sükûnet algısı kadar iyi.

And eight months after my house burned down,

Evim yandıktan sekiz ay sonra,

I ran into a friend who taught at a local high school,

yerel bir lisede ders veren bir arkadaşa rastladım

and he said, "I've got the perfect place for you."

ve bana şöyle dedi, "Senin için harika bir yerim var."

"Really?" I said. I'm always a bit skeptical

"Gerçekten mi?" dedim. İnsanlar bana böyle şeyler

when people say things like that.

söylediğinde her zaman biraz şüpheciyimdir:

"No, honestly," he went on,

"Hayır, gerçekten," diye devam etti,

"it's only three hours away by car,

"Arabayla sadece üç saat uzaklıkta

and it's not very expensive,

ve çok pahalı değil,

and it's probably not like anywhere you've stayed before."

şimdiye kadar kaldığın yerlere de muhtemelen pek benzemiyor."

"Hmm." I was beginning to get slightly intrigued. "What is it?"

"Hımm." Biraz merak etmeye başlamıştım. "Nedir?"

"Well —" Here my friend hemmed and hawed —

"Pekâlâ" —Burada arkadaşım kem küm etti —

"Well, actually it's a Catholic hermitage."

"Aslında bir Katolik inziva yeri."

This was the wrong answer.

Bu yanlış cevaptı.

I had spent 15 years in Anglican schools,

15 senemi Anglikan okullarda geçirdim,

so I had had enough hymnals and crosses to last me a lifetime.

yani bana hayatım boyunca yetecek kadar ilahi kitap ve haç gördüm.

Several lifetimes, actually.

Birkaç hayat için, aslında.

But my friend assured me that he wasn't Catholic,

Ama arkadaşım ne kendisinin, ne de çoğu öğrencisinin

nor were most of his students,

Katolik olmadığını garanti etti,

but he took his classes there every spring.

ancak her bahar derslerini orada yapıyordu.

And as he had it, even the most restless, distractible,

Ona göre, en hareketli, en dikkati dağınık,

testosterone-addled 15-year-old Californian boy

testosterondan kafayı bozmuş olan 15 yaşındaki Kaliforniyalı çocuk bile

only had to spend three days in silence

sessizlikte sadece üç gün harcadığında

and something in him cooled down and cleared out.

içinde bir şeyler yatışıp arınıyordu.

He found himself.

Kendini buluyordu.

And I thought, "Anything that works for a 15-year-old boy

Ben de şöyle düşündüm, "15 yaşında birine iyi gelen şey

ought to work for me."

bana da iyi gelmeli."

So I got in my car, and I drove three hours north

Böylece arabama bindim ve sahil boyunca kuzeye doğru

along the coast,

üç saat araba sürdüm,

and the roads grew emptier and narrower,

yollar boşalmaya ve daralmaya başladı

and then I turned onto an even narrower path,

ve sonra daha da dar bir yola girdim,

barely paved, that snaked for two miles

neredeyse asfaltsız, bu şekilde dağın tepesine kadar

up to the top of a mountain.

iki mil kıvrıldı.

And when I got out of my car,

Arabadan dışarı çıktığımda,

the air was pulsing.

hava titreşiyordu.

The whole place was absolutely silent,

Her yer bütünüyle sessizlik içindeydi,

but the silence wasn't an absence of noise.

ama sessizlik sesin yokluğu değildi.

It was really a presence of a kind of energy or quickening.

Aslında bir tür enerji veya canlandırmanın varlığıydı.

And at my feet was the great, still blue plate

Ve ayaklarımın altında Pasifik Okyanusu'nun

of the Pacific Ocean.

büyük, sakin, mavi görüntüsü vardı.

All around me were 800 acres of wild dry brush.

Çevremde ise 800 dönüm kuru yaban otları vardı.

And I went down to the room in which I was to be sleeping.

Uyuyacağım odaya gittim.

Small but eminently comfortable,

Küçüktü, ama fazlasıyla rahattı,

it had a bed and a rocking chair

bir yatak, bir sallanan sandalye,

and a long desk and even longer picture windows

uzun bir masa ve küçük, müstakil,

looking out on a small, private, walled garden,

duvarla çevrili bir bahçeye bakan, masadan uzun pencereler

and then 1,200 feet of golden pampas grass

ve sonra 300 metre kadar denize doğru uzanan

running down to the sea.

altın rengi pampa otları.

And I sat down, and I began to write,

Oturup yazmaya başladım

and write, and write,

ve yazdım ve yazdım,

even though I'd gone there really to get away from my desk.

oraya sadece masamdan uzaklaşmak için gittiğim hâlde.

And by the time I got up, four hours had passed.

Kalktığım zaman dört saat geçmişti.

Night had fallen,

Gece çökmüştü

and I went out under this great overturned saltshaker of stars,

ve o muazzam alt üst olmuş yıldız tuzluğunun altına gittim,

and I could see the tail lights of cars

arabaların arka ışıklarının 20 kilometre güneydeki

disappearing around the headlands 12 miles to the south.

burnun orada kaybolduğunu görebiliyordum.

And it really seemed like my concerns of the previous day

Önceki günün kaygıları sahiden

vanishing.

kayboluyor gibiydi.

And the next day, when I woke up

Ertesi gün uyandığımda,

in the absence of telephones and TVs and laptops,

telefonlar, TV'ler, dizüstü bilgisayarların yokluğunda,

the days seemed to stretch for a thousand hours.

günler binlerce saat uzamış gibi geldi.

It was really all the freedom I know when I'm traveling,

Seyahat ettiğimde bildiğim tüm özgürlük buydu,

but it also profoundly felt like coming home.

ama aynı zamanda içten içe eve dönmek gibiydi.

And I'm not a religious person,

Dine düşkün bir insan değilim,

so I didn't go to the services.

o yüzden ayinlere gitmedim.

I didn't consult the monks for guidance.

Rahiplere akıl danışmadım.

I just took walks along the monastery road

Sadece manastır yolunda yürüyüşler yaptım

and sent postcards to loved ones.

ve sevdiklerime kartpostallar yolladım.

I looked at the clouds,

Bulutlara baktım

and I did what is hardest of all for me to do usually,

ve benim için yapması genelde en zor şey olan şeyi yaptım,

which is nothing at all.

hiçbir şey yapmadım.

And I started to go back to this place,

Sonra o yere tekrar gitmeye başladım

and I noticed that I was doing my most important work there

ve fark edilmeden, sadece sessizce oturarak

invisibly just by sitting still,

en önemli çalışmamı yaptığımı

and certainly coming to my most critical decisions

ve son e-postadan bir sonraki randevuya koşarken

the way I never could when I was racing

hiçbir şekilde yapamadığım biçimde

from the last email to the next appointment.

en kritik kararlarımı verdiğimi fark ettim.

And I began to think that something in me

İçimde bir şeylerin gerçekten sükûnet için ağladığını

had really been crying out for stillness,

düşünmeye başladım,

but of course I couldn't hear it

ama elbette ki onu duyamamıştım,

because I was running around so much.

çünkü sağa sola çok koşturuyordum.

I was like some crazy guy who puts on a blindfold

Gözlerini bağlayıp, sonra da hiçbir şey görememekten

and then complains that he can't see a thing.

yakınan çılgın bir adam gibiydim.

And I thought back to that wonderful phrase

Küçükken Seneca'dan öğrendiğim

I had learned as a boy from Seneca,

harika sözleri tekrar düşündüm,

in which he says, "That man is poor

şöyle diyor, "Fakir insan malı az olan değil,

not who has little but who hankers after more."

arzusu çok olandır."

And, of course, I'm not suggesting

Elbette buradaki herkesin manastıra

that anybody here go into a monastery.

gitmesini öğütlemiyorum.

That's not the point.

Asıl fikir bu değil.

But I do think it's only by stopping movement

Ama sadece hareket etmeyi durdurarak nereye gideceğinizi

that you can see where to go.

görebileceğinizi düşünüyorum.

And it's only by stepping out of your life and the world

Sadece hayatınızın ve dünyanızın dışına çıkarak,

that you can see what you most deeply care about

en çok neye önem verdiğinizi anlayabilir

and find a home.

ve evinizi bulabilirsiniz.

And I've noticed so many people now

Artık pek çok insanın her sabah

take conscious measures to sit quietly for 30 minutes

30 dakika cihazları olmadan odanın bir köşesinde

every morning just collecting themselves

sadece kendine gelmek için sessizce oturmak

in one corner of the room without their devices,

veya her akşam koşmaya gitmek

or go running every evening,

veya bir arkadaşlarıyla uzun bir sohbet ederken

or leave their cell phones behind

when they go to have a long conversation with a friend.

cep telefonlarını geride bırakmak

için bilinçli adımlar attığını fark ediyorum.

Movement is a fantastic privilege,

Hareket olağanüstü bir ayrıcalık

and it allows us to do so much that our grandparents

ve aile büyüklerimizin hiçbir zaman hayal dahi edemediği

could never have dreamed of doing.

birçok şeyi yapmamızı sağlıyor.

But movement, ultimately,

Ancak hareket sonuçta

only has a meaning if you have a home to go back to.

sadece gidecek bir eviniz varsa anlam ifade ediyor.

And home, in the end, is of course

Ev sonuçta, elbette ki

not just the place where you sleep.

sadece uyuduğunuz yer değil.

It's the place where you stand.

Kaldığınız yerdir.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)