Lesley Hazleton: A "tourist" reads the Koran

Lesley Hazleton: Kuran'ı okumak üzerine

Çeviri: Sinan Özcan Gözden geçirme: Salim Sarımurat

Kuran'ın cennet tarifinde

You may have heard about the Koran's idea of paradise

geçtiği söylenen 72 huri bahsini

being 72 virgins,

duymuşsunuzdur.

Bu konuya geri döneceğime dair söz vererek geçiyorum.

and I promise I will come back to those virgins.

Ama aslında biz, burada kuzeybatıda,

But in fact, here in the Northwest, we're living very close

Kuran'da 36 defa

to the real Koranic idea of paradise,

"içinden ırmaklar akan bahçeler" diye

defined 36 times as "gardens watered by running streams."

tarif edilen cennete

oldukça benzeyen bir hayatı yaşıyoruz.

Since I live on a houseboat on the running stream of Lake Union,

Union Gölü'ne akan bir ırmağın kenarındaki tekne evimde yaşadığımdan

bu bana tamamıyla mantıklı geliyor.

this makes perfect sense to me.

But the thing is, how come it's news to most people?

Fakat asıl mesele şu: nasıl oluyor da bu pekçok insana yeni geliyor?

I know many well-intentioned non-Muslims

İyi niyetle Kuran'ı okumaya başladıktan

who've begun reading the Koran, but given up,

sonra ona has farklılıklardan ötürü vazgeçmiş

disconcerted by its "otherness."

birçok gayrimüslim tanıyorum.

Tarihçi Thomas Carlyle, Muhammed'in

The historian Thomas Carlyle considered Muhammad

dünyanın en büyük kahramanlarından biri olduğunu

one of the world's greatest heroes,

yet even he called the Koran

düşünmekle beraber, Kuran'ı;

"Şimdiye kadar karşılaştığım okuması en zahmetli,

"as toilsome reading as I ever undertook; a wearisome, confused jumble."

yıpratıcı ve karmaşık kitap." olarak tanımlıyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Sanırım sorun biraz da şu:

Part of the problem, I think, is that we imagine

biz Kuran'ı, diğer kitapları okurken yaptığımız gibi,

that the Koran can be read as we usually read a book --

yağmurlu bir öğleden sonra

as though we can curl up with it on a rainy afternoon

bir kase patlamış mısır eşliğinde bir kenara kıvrılarak

with a bowl of popcorn within reach,

okuyabileceğimiz bir kitapmış gibi zannediyoruz.

as though God --

Sanki Allah herhangi bir yazar,

and the Koran is entirely in the voice of God speaking to Muhammad --

Kuran ise Allah'ın Muhammed'le konuşmalarının derlendiği ve

çok satanlar listesindeki herhangi bir kitapmış gibi düşünüyoruz.

were just another author on the best-seller list.

Yet, the fact that so few people do actually read the Koran

Oysa ki çok az insanın

Kuran'ı gerçekten okuyor olmasının sebebi,

ondan alıntı yapmanın -- veya aslında yanlış aktarmanın --

is precisely why it's so easy to quote -- that is, to misquote.

çok kolay olması.

(Laughter)

Kuran'ın genel anlam bütünlüğünden koparılarak,

Phrases and snippets taken out of context

in what I call the "highlighter version,"

çeşitli ifade ve bölümlerin toplanmasından oluşmuş,

which is the one favored by both Muslim fundamentalists

daha özet bir uyarlamasını hem köktenci müslümanlar

and anti-Muslim Islamophobes.

hem de gayrimüslim islamofobikler daha çok tercih ediyor.

Böylece bu yaz

So this past spring,

bir hevesle Muhammed'in biyografisini

as I was gearing up to begin writing a biography of Muhammad,

yazmaya hazırlanırken Kuran'ı

I realized I needed to read the Koran properly --

hakkıyla okumaya ihtiyacım olduğunu farkettim.

Yapabildiğim kadarıyla hakkını vermeliydim.

as properly as I could, that is.

Şu anda Arapçam

My Arabic is reduced by now to wielding a dictionary,

sözlük kullanmaktan ibaret.

so I took four well-known translations

Ben de dört adet iyi bilinen tercümeyi alıp,

and decided to read them side by side, verse by verse,

Kuran'ın orijinal yedinci yüzyıl Arapçası

ile beraber kelime çevirisini

along with a transliteration and the original seventh-century Arabic.

cüz cüz ayet ayet

okumaya karar verdim.

Tabi benim bir avantajım vardı.

Now, I did have an advantage.

My last book was about the story behind the Shi'a-Sunni split,

Son kitabım

Şii-Sünni ihtilafının hikayesi üzerineydi

and for that, I'd worked closely with the earliest Islamic histories,

ve bu nedenle İslam tarihi üzerine yakından çalışmalar yapmıştım.

so I knew the events to which the Koran constantly refers,

Bu nedenle Kuran'da sıklıkla

atıfta bulunulan olaylar ve dolayısıyla

its frame of reference.

Kuran'ın referans çerçevesi hakkında bilgi sahibiydim.

I knew enough, that is, to know that I'd be a tourist in the Koran --

Ama şunun farkındaydım ki,

her ne kadar Kuran'da gezinen

an informed one,

bilgi sahibi ve hatta

an experienced one, even,

deneyim sahibi bir turist olsam da

but still an outsider,

ben hala başka birinin

an agnostic Jew reading someone else's holy book.

kutsal kitabını okuyan

agnostik (bilinemezci) bir Yahudi idim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So I read slowly.

Bu nedenle gayet yavaş okudum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I'd set aside three weeks for this project,

Başlarken bu proje için üç haftamı ayırdım.

and that, I think, is what is meant by "hubris" --

Ki kibir bu değilse nedir...

(Gülüşmeler)

(Laughter)

Çünkü ancak üç ay sonunda bitirebildim.

because it turned out to be three months.

(Laughter)

I did resist the temptation to skip to the back,

Geri atlayıp baş taraftaki daha kısa ve

açıkça daha mistik bölümleri okuma arzuma karşı koydum.

where the shorter and more clearly mystical chapters are.

Fakat ne zaman

But every time I thought I was beginning to get a handle on the Koran --

Kuran'ı kavramaya başladığımı düşünsem --

that feeling of "I get it now" --

"Tamam şimdi oldu" desem --

bir gece sonunda kayıp gidiyordu.

it would slip away overnight,

Ve ertesi sabah yabancı bir yerde

and I'd come back in the morning,

wondering if I wasn't lost in a strange land.

kaybolmuş olma ihtimalimi düşünüyordum.

Ama yine de mekan bana tanıdık geliyordu.

And yet, the terrain was very familiar.

The Koran declares that it comes to renew the message

Kuran, Tevrat ve İncil'in mesajını yenilemek

tazelemek için indirildiğini ifade ediyor.

of the Torah and the Gospels.

So one-third of it reprises the stories of Biblical figures

Zaten üçte biri,

İncilde de geçen İbrahim, Musa

like Abraham, Moses, Joseph, Mary, Jesus.

Yusuf, Meryem ve İsa

gibi şahısların kıssalarını tekrarlıyor.

Allah kendisinin daha önceki tezahürü olan

God himself was utterly familiar

from his earlier manifestation as Yahweh,

Yehova'dan alışkın olduğumuz gibi, ısrarla

jealously insisting on no other gods.

kendisinden başka ilah olmadığını vurguluyordu.

The presence of camels, mountains, desert wells and springs

Develer, Dağlar,

Çöldeki kuyular ve nehirler,

took me back to the year I spent wandering the Sinai Desert.

beni Sina Çölünde dolaşarak

geçirdiğim yıla götürdü.

Ve bir de o dil vardı elbette.

And then there was the language, the rhythmic cadence of it,

Ondaki ritmik ahenk...

reminding me of evenings spent listening to Bedouin elders

Bana, bedevi ihtiyarların, saatlerce ezberden anlattıkları

hikayeleri dinleyerek geçirdiğim

recite hours-long narrative poems

akşamları hatırlatıyordu.

entirely from memory.

Ve ben neden

And I began to grasp why it's said

şöyle dendiğini anlamaya başladım:

that the Koran is really the Koran only in Arabic.

Kuran ancak

Arapça olarak Kuran'dır.

Take the Fatihah, the seven-verse opening chapter

Fatiha'yı ele alalım.

7 ayetli açılış suresi, öyle ki

that is the Lord's Prayer and the Shema Yisrael of Islam combined.

"Pederimiz Babamız" (Hristiyanlıktaki en bilinen dua) ve "Şema İsrail"in (Tevratın açılışı) birleşimi denebilir.

It's just 29 words in Arabic,

Arapça haliyle sadece 29 kelime iken,

tercümeleri 65 ile 72 kelimeye kadar çıkıyor.

but anywhere from 65 to 72 in translation.

Ve sanki kelimeler eklendikçe

And yet the more you add, the more seems to go missing.

anlam daha fazla kayboluyor.

Arapça'nın büyülü ve neredeyse

The Arabic has an incantatory, almost hypnotic quality

hipnoz edici bir kalitesi,

that begs to be heard rather than read,

okunmaktan çok dinlenmeyi, analiz edilmesinden

çok hissedilmeyi bekleyen bir özelliği var.

felt more than analyzed.

It wants to be chanted out loud,

Adeta bir şarkı gibi söylenmek istiyor ki

to sound its music in the ear and on the tongue.

müziği kulakta ve dilde duyulabilsin.

Bu yüzden Kuran'ın İngilizce tercümesi

So the Koran in English is a kind of shadow of itself,

kendisinin bir gölgesi gibi

or as Arthur Arberry called his version,

ya da Arthur Arberry'nin kendi uyarlamasındaki

"an interpretation."

tabiriyle: "bir anlam çıkarma/yorumlama".

But all is not lost in translation.

Tabi anlamın tamamı tercüme ile kaybolmuyor.

Tıpkı Kuran'ın vaadettiği gibi, sabredenler ödüllendirilecektir.

As the Koran promises, patience is rewarded,

and there are many surprises --

Kuran'da İncil'den farklı olarak

a degree of environmental awareness, for instance,

pek çok sürprizler bulunuyor: bir çevre bilinci,

and of humans as mere stewards of God's creation,

ya da insanın Allah'ın yarattıklarının vekili olması

gibi pek çok sürpriz.

unmatched in the Bible.

And where the Bible is addressed exclusively to men,

Ve özellikle erkeklere yazılmış İncil'de ikinci ya da üçüncü

using the second- and third-person masculine,

şahıs olarak tamamen erkeğe hitap edilirken;

Kuran kadını da dahil ediyor,

the Koran includes women --

talking, for instance,

ve mesela şöyle diyor:

of believing men and believing women,

"inanan erkekler ve kadınlar" veya

honorable men and honorable women.

"onurlu erkekler ve kadınlar."

Or take the infamous verse about killing the unbelievers.

Ya da şu kötü şöhretli ayeti ele alın;

kafirlerin öldürülmesi hakkında olanı.

Evet öyle söyleniyor,

Yes, it does say that,

but in a very specific context:

ama çok özel bir durum için:

the anticipated conquest of the sanctuary city of Mecca,

savaşın ekseriyetle yasak (haram) olduğu

kutsal şehir Mekke'nin

where fighting was usually forbidden.

beklenen fethi için.

And the permission comes hedged about with qualifiers.

Ve öldürme izni çeşitli niteliklerle sınırlandırılmış bir şekilde geliyor.

Not "You must kill unbelievers in Mecca,"

"Mekke'deki kafirleri öldürmelisiniz" şeklinde değil,

but you can, you are allowed to,

ancak sadece onlara verilen mühlet dolduğu zaman

but only after a grace period is over,

ve eğer sadece aranızda başka antlaşma yapılmamışsa

and only if there's no other pact in place,

ve eğer sadece onlar Kabe'ye girmenizi engellemeye karkarsa

and only if they try to stop you getting to the Kaaba,

ve eğer sadece ilk saldıran onlar olursa

and only if they attack you first.

onları öldürebilirsiniz.

And even then -- God is merciful;

Ve o zaman bile -- Allah merhametlidir,

ve bağışlayacıdır --

forgiveness is supreme --

and so, essentially,

ve bu yüzden de en güzeli

better if you don't.

hiç kimseyi öldürmemenizdir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

This was perhaps the biggest surprise --

Bu belki de -- en azından sabit fikirli olmayanlar için

how flexible the Koran is,

Kuran'ın ne kadar

at least in minds that are not fundamentally inflexible.

esnek olduğunu gösteren

en büyük sürprizdi.

"Some of these verses are definite in meaning," it says,

Kuran der ki: "Bu ayetlerin bazılarının anlamı çok kesindir."

"Ama bazıları ise oldukça muğlaktır."

"and others are ambiguous."

"Kalpleri sapıklıktan

The perverse at heart will seek out the ambiguities,

katılaşmış olanlar bu muğlak noktaları

trying to create discord by pinning down meanings of their own.

fazlaca kurcalayarak

bir uyumsuzluk bulmaya çalışırlar.

Only God knows the true meaning.

Herşeyin doğrusunu sadece Allah bilir."

The phrase "God is subtle" appears again and again,

"Allah Latif'tir (lütuf sahibi)" ifadesi

tekrar tekrar belirir.

and indeed, the whole of the Koran is far more subtle

Ve aslında, Kuran'ın tamamı, bize inandırılandan

than most of us have been led to believe.

çok daha fazla zariftir.

Mesela bahsettiğim şu

As in, for instance, that little matter of virgins and paradise.

huriler ve cennet

meselesinde olduğu gibi.

Old-fashioned orientalism comes into play here.

Eski moda oryantalizm burada devreye giriyor.

The word used four times is "houris,"

Oryantalizm, Kuran'da dört yerde geçen

Huriler kelimesini

şöyle tasvir ediyor:

rendered as dark-eyed maidens with swelling breasts,

kara gözlü, göğüsleri henüz tomurcuklanmış yaşıt eşler

or as fair, high-bosomed virgins.

veya açıkça dik göğüslü bakireler.

Bununla beraber, orijinal Arapçadaki ifadesiyle

Yet all there is in the original Arabic is that one word: houris.

tek kelime: Huriler.

Not a swelling breast or high bosom in sight.

Kabarık ya da dik göğüs ifadesine yer vermeden.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Now this may be a way of saying "pure beings," like in angels,

Şimdi aslında burada kastedilen

-- melekler gibi -- saf varlıklar veya

antik Yunan'da geçen Kouros veya Kórē gibi

or it may be like the Greek "kouros" or "kore,"

ebedi gençliğe sahip varlıklar olabilir.

an eternal youth.

But the truth is, nobody really knows.

Ama gerçek şu ki hiç kimse doğrusunu bilmiyor

And that's the point.

ve asıl mesele de bu.

Because the Koran is quite clear

Çünkü Kuran'da gayet açık bir şekilde

when it says that you'll be "a new creation in paradise,"

şöyle deniyor: "hepiniz cennette

yeniden yaratılacaksınız" ve

and that you will be "recreated in a form unknown to you,"

"hiçbirinizin bilmediği bir şekilde

yeniden yaratılacaksınız."

which seems to me a far more appealing prospect

Ki bu bana bir bakire vaadinden

than a virgin.

çok daha çekici geliyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And that number 72 never appears.

Ve şu 72 sayısı hiçbir yerde geçmiyor.

There are no 72 virgins in the Koran.

Kuran'ın hiçbir ayetinde

72 bakireden bahsedilmiyor.

That idea only came into being 300 years later,

O düşünce Kuran' nazilinden 300 yıl sonra ortaya çıktı.

and most Islamic scholars see it as the equivalent

Ve çoğu İslam alimi, bulutların üstünde oturup

of people with wings sitting on clouds and strumming harps.

arp çalan kanatlı insanlar fikrini onunla

eşdeğer görüyor.

Paradise is quite the opposite.

Cennet ise bunun oldukça zıttıdır.

O bekaret değil,

It's not virginity;

it's fecundity;

doğurganlıktır,

it's plenty.

bolluktur,

içinden ırmaklar akan

It's gardens watered by running streams.

bahçelerdir.

Teşekkürler.

Thank you.

(Applause)

(Alkışlar)