Ian Ritchie: The day I turned down Tim Berners-Lee

Translator: Liridon Shala Reviewer: Besnik Bleta

Well we all know the World Wide Web

Kështu pra, të gjithë e dimë se World Wide Web-i

has absolutely transformed publishing, broadcasting,

ka transformuar absolutisht publikimin, transmetimin,

commerce and social connectivity,

lidhjet tregtare dhe shoqërore,

but where did it all come from?

por nga erdhi e gjithë kjo?

And I'll quote three people:

Unë do të citoj tre persona:

Vannevar Bush, Doug Engelbart and Tim Berners-Lee.

Vannevar Bush, Doug Engelbart dhe Tim Berners-Lee.

So let's just run through these guys.

Pra, le të vazhdojmë me këta tre djem.

This is Vannevar Bush.

Ky është Vannevar Bush-i.

Vannevar Bush was the U.S. government's chief scientific adviser during the war.

Vannevar Bush-i ishte këshilltari kryesor shkencor i qeverisë së ShBA-ve gjatë luftës.

And in 1945,

Dhe në 1945-n,

he published an article in a magazine called Atlantic Monthly.

botoi një artikull në një revistë të quajtur Atlantic Monthy.

And the article was called "As We May Think."

Artikulli kish për titull "Siç Mund Ta Marrim Me Mend."

And what Vannevar Bush was saying

Ajo çka po thosh Vannevar Bush-i ishte

was the way we use information is broken.

se mënyra si i përdorim informacionet ishte së prapthi.

We don't work in terms of libraries

Ne nuk funksionojmë si bibliotekat

and catalog systems and so forth.

dhe sistemesh katalogu e kështu me radhë.

The brain works by association.

Truri ynë funksionon përmes përqasjesh.

With one item in its thought, it snaps instantly to the next item.

Mendojmë diçka dhe truri kalon atypëratyshëm te objekti tjetër.

And the way information is structured

Dhe mënyra se si është i strukturuar informacioni

is totally incapable of keeping up with this process.

është tërësisht e paaftë të ecë me ritmet e këtij procesi.

And so he suggested a machine,

Ndaj ky sugjeroi një makinë,

and he called it the memex.

të cilën e quajti memeks.

And the memex would link information,

Dhe memeksi do të lidhte informacionet,

one piece of information to a related piece of information and so forth.

një copë informacioni me një copë tjetër informacioni e kështu me radhë.

Now this was in 1945.

Tani, bëhet fjalë për 1945-n.

A computer in those days

Një kompjuter në atë kohë

was something the secret services used to use for code breaking.

ishte diçka që e përdornin shërbimet sekrete për deshifruar kode.

And nobody knew anything about it.

Dhe askush nuk dinte gjë për të.

So this was before the computer was invented.

Pra, kjo ishte gjendja përpara se të zbulohej kompjuteri.

And he proposed this machine called the memex.

Kështu që ky propozoi këtë makinë me emrin memeks.

And he had a platform where you linked information to other information,

Pra, një platformë ku informacionet lidheshin me të tjerë informacione,

and then you could call it up at will.

dhe mandej mund t'i merrnit sipas dëshirës.

So spinning forward,

Po shtyhemi ca përpara në kohë,

one of the guys who read this article was a guy called Doug Engelbart,

njëri nga djemtë që e lexoi këtë artikull qe Doug Engelbart,

and he was a U.S. Air Force officer.

një oficer i Forcave Ajrore të Sh.B.A.-ve.

And he was reading it in their library in the Far East.

Dhe e lexoi në bibliotekën e tyre në Lindjen e Largët.

And he was so inspired by this article,

Dhe u frymëzua aq shumë nga ky artikull,

it kind of directed the rest of his life.

saqë thuajse iu bë busulla e tij për gjithë jetën.

And by the mid-60s, he was able to put this into action

Aty nga mesi i viteve '60, qe në gjendje ta vinte në jetë

when he worked at the Stanford Research Lab in California.

teksa punonte në Stanford Research Lab në Kaliforni.

He built a system.

Ai ndërtoi një sistem.

The system was designed to augment human intelligence, it was called.

Sistemi qe konceptuar të shtonte inteligjencën njerëzore, thuhej.

And in a premonition of today's world

Dhe si parathënie e botës së sotme

of cloud computing and softwares of service,

me pajisjet dhe programet rerore kompjuterike,

his system was called NLS

sistemi i tij quhej NLS

for oN-Line System.

shkurtim për oN-Line Sistem.

And this is Doug Engelbart.

Ky këtu është Doug Engelbart.

He was giving a presentation at the Fall Joint Computer Conference

Këtu po jepte një paraqitje në konferencën Fall Joint Computer

in 1968.

më 1968-n.

What he showed --

Ajo që ai tregoi ---

he sat on a stage like this, and he demonstrated this system.

u ul në skenë kështu, dhe demonstroi sistemin e tij.

He had his head mic like I've got.

Në kokë pati një mikrofon sikurse e kam unë.

And he works this system.

Dhe përdori sistemin e vet.

And you can see, he's working between documents

Dhe mund ta shihni, po punon nëpër dokumente

and graphics and so forth.

dhe grafikë e kështu me radhë.

And he's driving it all

Dhe krejt këtë po e bën

with this platform here,

me këtë platformën këtu,

with a five-finger keyboard

me një tastierë pesëgishte

and the world's first computer mouse,

dhe me miun e parë kompjuterik në botë,

which he specially designed in order to do this system.

të cilin e projektoi pikërisht për të plotësuar këtë sistem.

So this is where the mouse came from as well.

Pra, ky është vendi prej nga na erdh miu.

So this is Doug Engelbart.

Ky pra është Doug Engelbart-i.

The trouble with Doug Engelbart's system

Problemi me sistemin e Doug Engelbart-it

was that the computers in those days cost several million pounds.

qe që kompjuterët në atë kohë kushtonin ndoca milionë sterlina.

So for a personal computer,

Pra, të kishe një kompjuter personal,

a few million pounds was like having a personal jet plane;

ca milionë sterlina, qe njësoj si të kishe avion privat;

it wasn't really very practical.

vërtet që nuk qe shumë praktike.

But spin on to the 80s

Mirëpo, shtyhuni edhe ca, te vitet '80

when personal computers did arrive,

kur mbërritën kompjuterët personalë,

then there was room for this kind of system on personal computers.

me ta u krijua hapësirë për këtë lloj sistemi te kompjuteri personal.

And my company, OWL

Dhe kompania ime, OWL

built a system called Guide for the Apple Macintosh.

ndërtoi një sistem të quajtur Guide për Apple Macintosh.

And we delivered the world's first hypertext system.

Dhe hodhëm në qarkullim sistemin e parë hipertekst në botë.

And this began to get a head of steam.

Çka zuri të fuqizohej më pas.

Apple introduced a thing called HyperCard,

Apple paraqiti një gjë të quajtur HyperCard,

and they made a bit of a fuss about it.

dhe bëri goxha zhurmë rreth saj.

They had a 12-page supplement in the Wall Street Journal the day it launched.

Ditën që u hodh në qarkullim, rreth saj u botua në Wall Street Journal një suplement prej 12 faqesh.

The magazines started to cover it.

Për të filluan të flisnin revistat.

Byte magazine and Communications at the ACM

Revista Byte dhe ajo Communication në ACM

had special issues covering hypertext.

botuan numra specialë për hipertekstin.

We developed a PC version of this product

Ne zhvilluam një version PC-je për këtë produkt

as well as the Macintosh version.

si edhe një version për MAcintosh.

And our PC version became quite mature.

Dhe versioni ynë për PC u bë goxha i arrirë.

These are some examples of this system in action in the late 80s.

Ja disa shembuj të sistemit në punë e sipër, aty nga fundi i viteve '80.

You were able to deliver documents, were able to do it over networks.

Përmes tij ishit në gjendje të dërgonit dokumente, ta bënit këtë nëpër rrjete.

We developed a system such

Ne zhvilluam një sistem të tillë

that it had a markup language based on html.

që kish një gjuhë "markup" të bazuar në html.

We called it hml: hypertext markup language.

E quajtëm hml: hypertext markup language.

And the system was capable of doing

Dhe sistemi qe i aftë të mundësonte

very, very large documentation systems over computer networks.

sistemim dokumentesh shumë të mëdha përmes rrjetesh kompjuterikë.

So I took this system to a trade show in Versailles near Paris

Kështu që e prura këtë sistem në një panair tregtar në Versajë, afër Parisit

in late November 1990.

nga fundi i Nëntorit 1990.

And I was approached by a nice young man called Tim Berners-Lee

Dhe më vjen një i ri i hijshëm i quajtur Tim Berners-Lee

who said, "Are you Ian Ritchie?" and I said, "Yeah."

që më tha, "Ju jeni Ian Ritchie?" dhe i them, "Po."

And he said, "I need to talk to you."

Më thotë, "Më duhet të flas me ju."

And he told me about his proposed system called the World Wide Web.

Dhe më tregoi rreth një sistemi të propozuar prej tij, të quajtur World Wide Web.

And I thought, well, that's got a pretentious name,

Dhe mendova, si shumë me mburrje ky emri,

especially since the whole system ran on his computer in his office.

për më tepër që krejt sistemi xhironte te kompjuteri i vet, brenda zyrës së tij.

But he was completely convinced that his World Wide Web

Por ja që ish plotësisht i bindur që World Wide Web-i i tij

would take over the world one day.

një ditë do të mund të pushtonte botën.

And he tried to persuade me to write the browser for it,

Dhe u përpoq të më bindte për të shkruar shfletuesin për të,

because his system didn't have any graphics or fonts or layout or anything;

ngaqë sistemi i tij nuk kish as grafikë, as shkronja, as skemë, asgjë;

it was just plain text.

qe vetëm tekst i thjeshtë.

I thought, well, you know, interesting,

Mendova, epo mirë, e keni parasysh, interesante,

but a guy from CERN, he's not going to do this.

por dikush nga CERN-i nuk e bën dot këtë.

So we didn't do it.

Ndaj nuk bëmë gjë.

In the next couple of years,

Disa vite më pas,

the hypertext community didn't recognize him either.

komuniteti i hipertekstit, po njësoj, e la në hije.

In 1992, his paper was rejected for the Hypertext Conference.

Më 1992-shin, punimi i tij u refuzua për Konferencën mbi Hipertekstin.

In 1993,

Më 1993-shin,

there was a table at the conference in Seattle,

pati një takim në konferencën në Seattle,

and a guy called Marc Andreessen

dhe dikush i quajtur Marc Andreessen

was demonstrating his little browser for the World Wide Web.

po demonstronte shfletuesin e vet të vockël për World Wide Web-in.

And I saw it, and I thought, yep, that's it.

E pashë, dhe mendova, po, ajo është.

And the very next year, in 1994, we had the conference here in Edinburgh,

Pikërisht vitin tjetër, më 1994, patëm konferencën këtu në Edinburgh,

and I had no opposition in having Tim Berners-Lee as the keynote speaker.

dhe nuk isha kundër ftimit të Tim Berners-Lee-së si një nga folësit kryesorë.

So that puts me in pretty illustrious company.

E kjo më vë në krah të një grupi të shquar.

There was a guy called Dick Rowe

Dikur, një tip i quajtur Dick Rowe

who was at Decca Records and turned down The Beatles.

i cili punonte për Decca Records, refuzoi The Beatles.

There was a guy called Gary Kildall

Një tjetër, i qujatur Gary Kildall,

who went flying his plane

po bënte xhiro me avionin e tij

when IBM came looking for an operating system

kur ata të IBM-së erdhën për t'i kërkuar një sistem operativ

for the IBM PC,

për PC-të IBM,

and he wasn't there, so they went back to see Bill Gates.

dhe meqë nuk e gjetën, u kthyen për t'u takuar me Bill Gates-in.

And the 12 publishers

Apo 12 botuesit,

who turned down J.K. Rowling's Harry Potter, I guess.

mendoj, që i refuzuan Harry Potter-in J.K. Rowling-ut.

On the other hand, there's Marc Andreessen

Më anë tjetër, kemi Marc Andreessen-in

who wrote the world's first browser for the World Wide Web.

që shkroi shfletuesin e parë në botë për World Wide Web-in.

And according to Fortune magazine,

Dhe sipas revistës Fortune,

he's worth 700 million dollars.

vlen 700 milionë dollarë.

But is he happy?

Mirëpo a është i lumtur?

(Laughter)

(Të qeshura)

(Applause)

(Duartrokitje)