Andy Yen: Think your email's private? Think again

Translator: Besnik Bleta Reviewer: Alba Xhani

Twenty-five years ago, scientists at CERN created the World Wide Web.

Njëzet e pesë vjet më parë, shkencëtarë të CERN-it krijuan World Wide Web-in.

Since then, the Internet has transformed the way we communicate,

Prej asaj kohe, Interneti e ka shndërruar mënyrën si komunikojmë,

the way we do business, and even the way we live.

si merremi me biznes, madje edhe si jetojmë.

In many ways,

Në shumë mënyra,

the ideas that gave birth to Google, Facebook, Twitter, and so many others,

idetë nga të cilat lindi Google, Facebook, Twitter, dhe mjaft të tjera,

have now really transformed our lives,

e kanë shndërruar vërtet jetën tonë,

and this has brought us many real benefits such as a more connected society.

dhe kjo na ka sjellë shumë përfitime, një shoqëri më të bashkuar, fjala vjen.

However, there are also some downsides to this.

Megjithatë ka edhe ca probleme.

Sot, një person i zakonshëm ka në rrjet një sasi mbresëlënëse

Today, the average person has an astounding amount

of personal information online,

të dhënash personale,

and we add to this online information every single time we post on Facebook,

të dhëna në internet që shtohen sa herë që postojmë në Facebook,

each time we search on Google,

sa herë që kërkojmë në Google,

and each time we send an email.

dhe sa herë që dërgojmë një email.

Now, many of us probably think,

Mjaft prej jush mund të mendojnë,

well, one email, there's nothing in there, right?

epo, një email, s’ka asgjë në të, apo jo?

But if you consider a year's worth of emails,

Por nëse mendoni email-et e një viti,

or maybe even a lifetime of email,

ose ndoshta të të gjithë jetës,

collectively, this tells a lot.

të tërë tok, ata rrëfejnë shumë.

It tells where we have been, who we have met,

Tregojnë se ku kemi qenë, kë kemi takuar,

and in many ways, even what we're thinking about.

dhe, në shumë mënyra, madje edhe se ç’bluanim në mendje.

And the more scary part about this is our data now lasts forever,

Dhe pjesa më e frikshme e tërë kësaj është se sot të dhënat tona rrojnë përgjithmonë,

so your data can and will outlive you.

pra të dhënat tuaja do të rrojnë më shumë se ju.

What has happened is that we've largely lost control over our data

Ajo që ka ndodhur është se gati e kemi humbur kontrollin mbi të dhënat tona

and also our privacy.

dhe mbi privatësinë tonë gjithashtu.

So this year, as the web turns 25,

Ndaj këtë vit, kur web-i mbush 25 vjeç,

it's very important for us to take a moment

është shumë e rëndësishme për ne të ndalemi një çast

and think about the implications of this.

dhe të mendojmë rreth rrjedhojave që sjell.

We have to really think.

Na duhet vërtet ta mendojmë.

We've lost privacy, yes,

Kemi humbur privatësinë, po,

but actually what we've also lost is the idea of privacy itself.

por në fakt çka kemi humbur tjetër është vetë ideja e privatësisë.

If you think about it,

Po ta mendoni,

most of us here today probably remember what life was like before the Internet,

shumica prej nesh këtu e mban mend se si qe jeta para Internetit,

but today, there's a new generation

por sot ka një brez të ri

të cilit i mësohet që në moshë të njomë të ndajë gjithçka online me të tjerët,

that is being taught from a very young age to share everything online,

and this is a generation that is not going to remember when data was private.

dhe ky është një brez që s’do ta mbajë mend kohën kur të dhënat ishin private.

So we keep going down this road, 20 years from now,

Me këtë rrugë që kemi nisur, pas 20 vjetësh,

the word 'privacy' is going to have a completely different meaning

fjala 'privatësi' do të ketë një kuptim krejt tjetër

from what it means to you and I.

nga çka nënkupton për ne tani.

So, it's time for us to take a moment and think,

Pra, është koha që të ndalemi një çast dhe të mendojmë,

is there anything we can do about this?

a mund të bëjmë diçka për këtë?

And I believe there is.

Dhe unë besoj se po.

Let's take a look at one of the most widely used forms of communication

Le t’i hedhim një sy njërës prej formave më të përdorura të komunikimit

in the world today: email.

sot në botë: email-it.

Before the invention of email, we largely communicated using letters,

Para shpikjes së email-it, komunikonim thuajse tërësisht me letra,

and the process was quite simple.

dhe procesi qe goxha i thjeshtë.

You would first start by writing your message on a piece of paper,

Fillohej duke shkruar një mesazh në një copë letër,

then you would place it into a sealed envelope,

mandej shtihej në një zarf të mbyllur,

dhe prej këtu, vazhdohej me dërgimin

and from there, you would go ahead and send it

pasi të kishit vendosur mbi të adresën dhe një pullë.

after you put a stamp and address on it.

Unfortunately, today,

Mjerisht, sot,

when we actually send an email, we're not sending a letter.

kur dërgojmë një email, s’jemi duke dërguar një letër.

What you are sending, in many ways, is actually a postcard,

Nga shumë pikëpamje, ajo që po dërgoni, është faktikisht si një kartolinë,

and it's a postcard in the sense that everybody that sees it

kartolinë në kuptimin që cilido që e sheh,

from the time it leaves your computer to when it gets to the recipient

nga çasti që del nga kompjuteri juaj deri sa arrin në atë të marrësit,

can actually read the entire contents.

mundet faktikisht të lexojë krejt përmbajtjen.

So, the solution to this has been known for some time,

Zgjidhja për këtë, ka ca kohë që dihet,

and there's many attempts to do it.

dhe ka disa përpjekje për ta arritur.

The most basic solution is to use encryption,

Zgjidhja më e thjeshtë është të përdoret enkriptimi,

and the idea is quite simple.

dhe ideja është mjaft e thjeshtë.

First, you encrypt the connection

Së pari, enkriptoni lidhjen mes

between your computer and the email server.

kompjuterit tuaj dhe serverit të email-eve.

Then, you also encrypt the data as it sits on the server itself.

Kështu ju enkriptoni edhe të dhënat, meqënëse ato ndodhen në server.

But there's a problem with this,

Por këtu ka një problem,

and that is, the email servers also hold the encryption keys,

në serverat e email-eve ndodhen gjithashtu dhe kyçet e enkriptimit,

so now you have a really big lock with a key placed right next to it.

pra, tani vërtet keni një portë të kyçur, por me çelësin vendosur ngjitur me të.

But not only that, any government could lawfully ask for

Por jo vetëm kaq, cilado qeveri mund të kërkojë ligjërisht

and get the key to your data,

dhe të marrë kyçin e të dhënave tuaja,

and this is all without you being aware of it.

dhe krejt kjo, pa e marrë ju vesh fare.

So the way we fix this problem is actually relatively easy, in principle:

Mënyra se si e zgjidhim këtë problem është relativisht e lehtë, në parim:

You give everybody their own keys,

I jepet gjithkujt kyçi i vet,

and then you make sure the server doesn't actually have the keys.

dhe mandej siguroheni që në server të mos ruhet asnjë kyç.

This seems like common sense, right?

Duket se kështu ka kuptim, apo jo?

So the question that comes up is, why hasn't this been done yet?

Pyetja që lind është, pse nuk është bërë deri më sot?

Well, if we really think about it,

Po ta mendoni përnjëmend,

we see that the business model of the Internet today

shohim se modeli i sotshëm i biznesit për Internetin

really isn't compatible with privacy.

vërtet nuk përputhet me privatësinë.

Just take a look at some of the biggest names on the web,

Thjesht hidhini një sy disa prej emrave më të mëdhenj në web,

and you see that advertising plays a huge role.

dhe do të vini re se reklama luan një rol shumë të madh.

In fact, this year alone, advertising is 137 billion dollars,

Në fakt, vetëm këtë vit, reklamat zënë 137 miliardë dollarë,

and to optimize the ads that are shown to us,

dhe që të optimizojnë reklamat që na shfaqin,

companies have to know everything about us.

kompanive u duhet të dinë gjithçka mbi ne.

They need to know where we live,

U duhet të dinë ku banojmë,

how old we are, what we like, what we don't like,

ç’moshë kemi, ç’na pëlqen, ç’nuk na pëlqen,

and anything else they can get their hands on.

dhe gjithçka tjetër që mund të arrijnë.

And if you think about it,

Dhe po ta mendoni,

the best way to get this information is really just to invade our privacy.

rruga më e mirë për t’i patur këto të dhëna është të shkelet privatësia jonë.

So these companies aren't going to give us our privacy.

Ndaj s’bëhet fjalë që këto kompani të na japin privatësinë tonë.

If we want to have privacy online,

Nëse duam të kemi privatësi në internet,

what we have to do is we've got to go out and get it ourselves.

ajo që duhet të bëjmë është t’i shkojmë pas dhe ta marrim vetë.

For many years, when it came to email,

Për shumë vjet, kur qe fjala për email-in,

the only solution was something known as PGP,

zgjidhja e vetme ishte diçka e njohur si PGP,

which was quite complicated and only accessible to the tech-savvy.

që ishte jo pak e koklavitur, dhe e përdorshme vetëm nga ata që ia thonë.

Here's a diagram that basically shows

Ja një diagramë që tregon skematikisht

the process for encrypting and decrypting messages.

procesin e enkriptimit dhe dekriptimit të mesazheve.

So needless to say, this is not a solution for everybody,

Pra s’ka nevojë të thuhet që kjo s’është zgjidhje për këdo,

and this actually is part of the problem,

çka faktikisht është pjesë e problemit,

because if you think about communication,

ngaqë, po ta mendoni, komunikimi,

by definition, it involves having someone to communicate with.

me përkufizim, nënkupton pasjen e dikujt me të cilin të komunikohet.

So while PGP does a great job of what it's designed to do,

Pra, edhe pse PGP-ja e kryen bukur punën për të cilën është ndërtuar,

for the people out there who can't understand how to use it,

për njerëzit që s’mund ta kuptojnë se si të përdoret,

the option to communicate privately simply does not exist.

mundësia për të komunikuar në privatësi thjesht s’ekziston.

And this is a problem that we need to solve.

Dhe ky është problem që lypset ta zgjidhim.

So if we want to have privacy online,

Pra, nëse duam të kemi privatësi në rrjet,

the only way we can succeed is if we get the whole world on board,

e vetmja rrugë për suksesin është të angazhojmë tërë botën,

and this is only possible if we bring down the barrier to entry.

dhe kjo është e mundur vetëm nëse rrafshojmë pengesat ndaj hyrjes.

I think this is actually the key challenge that lies in the tech community.

Mendoj se kjo është sfida kryesore para komunitetit të informaticienëve.

What we really have to do is work and make privacy more accessible.

Çka na duhet të bëjmë vërtet është të punojmë për ta bërë privatësinë më të lehtë.

So last summer, when the Edward Snowden story came out,

Verën e kaluar, kur u mor vesh historia e Edward Snowden-it,

several colleagues and I decided to see if we could make this happen.

unë dhe disa kolegë vendosëm të shohim se a mund t’ia dilnim dot.

At that time, we were working at the European Organization for Nuclear Research

Në atë kohë punonim në Organizmin Europian për Kërkime Bërthamore

at the world's largest particle collider, which collides protons, by the way.

në përshpejtuesin e grimcave më të madh në botë, protone, meqë ra fjala.

We were all scientists, so we used our scientific creativity

Të gjithë ishim shkencëtarë, ndaj shtrydhëm mendjet tona krijuese

and came up with a very creative name for our project:

dhe arritëm në një emër shumë kreativ për projektin tonë:

ProtonMail. (Laughter)

ProtonMail. (Të qeshura)

Many startups these days actually begin in people's garages

Sot shumë kompani fillestare lindin faktikisht në garazhe

or people's basements.

ose bodrume.

We were a bit different.

Ne e bëmë pak më ndryshe.

We started out at the CERN cafeteria,

Ne e filluam në kafenenë e CERN-it,

which actually is great, because look,

çka ish e volitshme, ngaqë

you have all the food and water you could ever want.

kishim ushqim dhe ujë sa të donim.

But even better than this is that every day

Por akoma më e fortë se kjo është se çdo ditë

between 12 p.m. and 2 p.m., free of charge,

nga ora 12 e drekës deri në 2 pasdreke,

the CERN cafeteria comes with several thousand scientists and engineers,

kafeneja e CERN-it të ofron falas disa mijëra shkencëtarë dhe inxhinierë,

and these guys basically know the answers to everything.

dhe këta në fakt i dinë përgjigjet për gjithçka.

So it was in this environment that we began working.

Ky qe mjedisi ku filluam të punonim.

What we actually want to do is we want to take your email

Ajo që duam të bëjmë është ta marrim email-in tuaj

and turn it into something that looks more like this,

dhe ta shndërrojmë në diçka që ngjan më shumë me këtë,

but more importantly, we want to do it in a way

por edhe më e rëndësishme, duam ta bëjmë në një mënyrë

that you can't even tell that it's happened.

që ju as të mos e kuptoni se ndodhi.

So to do this, we actually need a combination of technology

Për ta arritur këtë, na duhet një ndërthurje e teknologjisë

and also design.

dhe gjithashtu e dizajnit.

So how do we go about doing something like this?

Si ta arrijmë diçka të tillë?

Po ja, mundet që mosruajtja e kyçeve në server të jetë ide e mirë.

Well, it's probably a good idea not to put the keys on the server.

So what we do is we generate encryption keys on your computer,

Atëherë ajo që bëjmë është krijimi i kyçeve të enkriptimit në kompjuterin tuaj,

and we don't generate a single key, but actually a pair of keys,

dhe nuk prodhojmë një kyç të vetëm, por një çift kyçesh,

so there's an RSA private key and an RSA public key,

pra kemi një kyç RSA privat dhe një kyç RSA publik,

and these keys are mathematically connected.

dhe këta kyçe janë të lidhur matematikisht.

So let's have a look and see how this works

Le të hedhim një sy për të parë se si funksionon

when multiple people communicate.

kur komunikojnë shumë vetë njëherësh.

So here we have Bob and Alice, who want to communicate privately.

Ja ku kemi Bobin dhe Lizën, që duan të komunikojnë privatisht.

So the key challenge is to take Bob's message

Sfida kryesore është të merret mesazhi i Bobit

and to get it to Alice in such a way that the server cannot read that message.

dhe t’i çohet Lizës pa mundur serveri ta lexojë atë mesazh.

So what we have to do is we have to encrypt it

Ajo që na duhet të bëjmë është ta enkriptojmë

before it even leaves Bob's computer,

para daljes nga kompjuteri i Bobit,

and one of the tricks is, we encrypt it using the public key from Alice.

një nga marifetet është të enkriptohet duke përdorur kyçin publik të Lizës.

Now this encrypted data is sent through the server to Alice,

Tani, këto të dhëna të enkriptuara i dërgohen Lizës përmes serverit,

and because the message was encrypted using Alice's public key,

dhe ngaqë mesazhi u enkriptua duke përdorur kyçin publik të Lizës,

the only key that can now decrypt it is a private key that belongs to Alice,

kyçi i vetëm që mund ta dekriptojë është kyçi privat që i përket Lizës,

and it turns out Alice is the only person that actually has this key.

dhe na del se Liza është personi i vetëm që e zotëron këtë kyç.

So we've now accomplished the objective,

Tani ia arritëm qëllimit tonë,

which is to get the message from Bob to Alice

që ishte kalimi i mesazhit nga Bobi te Liza

without the server being able to read what's going on.

pa qenë në gjendje serveri të lexojë se ç’ndodh.

Actually, what I've shown here is a highly simplified picture.

Ai që treguam këtu është një përshkrim tejet i thjeshtësuar.

The reality is much more complex

Realiteti është shumë më i ndërlikuar

and it requires a lot of software that looks a bit like this.

dhe kërkon përdorimin e mjaft programeve, që duken paksa si ky.

And that's actually the key design challenge:

Dhe kjo është sfida kryesore:

How do we take all this complexity, all this software,

Si të merremi me tërë këtë kompleksitet, këtë software,

and implement it in a way that the user cannot see it.

dhe ta implementojmë në një mënyrë që përdoruesit të mos i bjerë në sy.

I think with ProtonMail, we have gotten pretty close to doing this.

Them se me ProtonMail-in, i jemi afruar mjaft kësaj.

So let's see how it works in practice.

Ta shohim se si funksionon praktikisht.

Here, we've got Bob and Alice again,

Ja ku kemi Bobin dhe Lizën sërish,

who also want to communicate securely.

që duan të komunikojnë në mënyrë të sigurt.

They simply create accounts on ProtonMail,

Thjesht krijojnë llogari në ProtonMail,

which is quite simple and takes a few moments,

Çka është goxha e thjeshtë dhe ha vetëm pak çaste,

and all the key encryption and generation

dhe krejt krijimi i kyçeve të enkriptimit

is happening automatically in the background

ndodh vetvetiu në prapaskenë

as Bob is creating his account.

teksa Bobi po krijon llogarinë e vet.

Pasi të jetë krijuar llogaria e tij, ai thjesht klikon mbi "hartoni",

Once his account is created, he just clicks "compose,"

and now he can write his email like he does today.

dhe tani mund të shkruajë email-in e tij ashtu siç bën sot.

So he fills in his information,

Pra, plotëson të dhënat e veta,

and then after that, all he has to do is click "send,"

mandej pas kësaj, krejt çka i duhet të bëjë është të klikojë mbi "dërgoje",

and just like that, without understanding cryptography,

dhe thjesht me kaq, pa kuptuar kriptografinë,

and without doing anything different from how he writes email today,

dhe pa bërë ndonjë gjë ndryshe nga ç’bën për email-e sot,

Bob has just sent an encrypted message.

Bobi sapo dërgoi një mesazh të enkriptuar.

What we have here is really just the first step,

Ky këtu është thjesht hapi i parë,

but it shows that with improving technology,

por tregon se me përmirësimin e teknologjisë,

privacy doesn't have to be difficult, it doesn't have to be disruptive.

privatësia s’ka pse të jetë e vështirë, s’ka pse të shkaktojë shqetësim.

If we change the goal from maximizing ad revenue to protecting data,

Nëse synim vëmë mbrojtjen e të dhënave e jo rritjen e të ardhurave nga reklamat,

we can actually make it accessible.

mundemi ta vëmë në përdorim.

E di që pyetja në mendjen e gjithësecilit është,

Now, I know a question on everybody's minds is,

në rregull, mbrojtje privatësise, ky është synim i fuqishëm,

okay, protecting privacy, this is a great goal,

but can you actually do this

por a mund të arrihet ky

without the tons of money that advertisements give you?

pa paranë që reklamat hedhin lumë mbi ju?

And I think the answer is actually yes,

Mendoj se përgjigja në fakt është po,

because today, we've reached a point

sepse sot, po mbërrijmë në një pikë

where people around the world really understand how important privacy is,

ku njerëz anembanë rruzullit e kuptojnë vërtet se sa e rëndësishme është

and when you have that, anything is possible.

privatësia, dhe po patët këtë, gjithçka është e mundur.

Earlier this year,

Në fillimet e këtij viti,

ProtonMail actually had so many users that we ran out of resources,

ProtonMail-i pati kaq shumë përdorues sa na u mbaruan burimet,

and when this happened, our community of users got together

dhe kur ndodhi kjo, komuniteti i përdoruesve tanë u mblodh

and donated half a million dollars.

dhe dhuroi gjysmë milion dollarë.

So this is just an example of what can happen

Ky është thjesht një shembull se ç’mund të vijë

when you bring the community together towards a common goal.

kur komunitetin e bëni tok drejt një synimi të përbashkët.

We can also leverage the world.

Mundemi dhe të lëvizim botën.

Right now,

Tani për tani,

we have a quarter of a million people that have signed up for ProtonMail,

kemi çerek milioni njerëz të regjistruar për ProtonMail,

and these people come from everywhere,

dhe këta janë prej ngado,

and this really shows that privacy

kjo tregon vërtet që privatësia

is not just an American or a European issue,

s’është thjesht çështje amerikane ose europiane,

it's a global issue that impacts all of us.

është një problem botëror që na prek të tërëve.

It's something that we really have to pay attention to going forward.

Është diçka që na duhet vërtet të kujdesemi për të ecur përpara.

So what do we have to do to solve this problem?

Ç’duhet të bëjmë për ta zgjidhur këtë problem?

Well, first of all,

Së pari,

we need to support a different business model for the Internet,

lypset të përkrahim një tjetër model biznesi për Internetin,

one that does not rely entirely on advertisements

një të tillë që të ardhurat dhe rritjen e vet

for revenue and for growth.

s’i bazon tërësisht mbi reklamat.

We actually need to build a new Internet

Na duhet në fakt të ndërtojmë një Internet të ri

where our privacy and our ability to control our data is first and foremost.

ku privatësia jonë dhe aftësia për kontroll të të dhënave tona të jenë mbi gjithçka.

But even more importantly,

Por edhe më e rëndësishme,

we have to build an Internet where privacy is no longer just an option

na duhet të ndërtojmë një Internet ku privatësia të mos jetë më vetëm mundësi

but is also the default.

por të jetë e paracaktuar.

We have done the first step with ProtonMail,

Me ProtonMail-in kemi hedhur hapin e parë,

but this is really just the first step in a very, very long journey.

por ky është vërtet thjesht hapi i parë në një rrugë shumë, shumë të gjatë.

The good news I can share with you guys today,

Lajmi i mirë që mund t’ju jap sot,

the exciting news, is that we're not traveling alone.

lajmi ngazëllues është se në këtë rrugë nuk jemi vetëm.

The movement to protect people's privacy and freedom online

Lëvizja për mbrojtjen e privatësisë dhe lirisë së njerëzve në Internet

is really gaining momentum,

po fuqizohet vërtet,

and today, there are dozens of projects from all around the world

dhe sot ka dhjetëra projekte nga anembanë bota

who are working together to improve our privacy.

që punojnë së bashku për përmirësimin e privatësisë.

These projects protect things from our chat to voice communications,

Këto projekte mbrojnë që nga bisedat deri te komunikimet me zë,

also our file storage, our online search,

si edhe depozitimet tona të të dhënave, kërkimet tona në Internet,

our online browsing, and many other things.

shfletimin tonë në Internet, dhe mjaft gjëra të tjera.

And these projects are not backed by billions of dollars in advertising,

Këto projekte nuk bazohen te miliardat e dollarëve të reklamave,

but they've found support really from the people,

përkrahjen e kanë gjetur vërtet nga njerëzit,

from private individuals like you and I from all over the world.

nga individë anembanë botës që ashtu si ne, e çmojnë privatësinë.

This really matters, because ultimately,

Kjo ka vërtet rëndësi, sepse, tek e fundit,

privacy depends on each and every one of us,

privatësia varet nga secili prej nesh,

and we have to protect it now because our online data

dhe na duhet ta mbrojmë tani, sepse të dhënat tona në internet

is more than just a collection of ones and zeros.

janë diçka më shumë se një grumbull njëshash dhe zerosh.

It's actually a lot more than that.

Faktikisht janë shumë më tepër se kaq.

It's our lives, our personal stories,

Janë jeta jonë, historitë tona personale,

our friends, our families,

miqtë tanë, familjet tona,

and in many ways, also our hopes and our aspirations.

dhe në shumë pikëpamje, edhe shpresat dhe aspiratat tona.

We need to spend time now to really protect our right

Na duhet t'i kushtojmë kohë tani që të mbrojmë vërtet të drejtën tonë

to share this only with people that we want to share this with,

të ndajmë gjëra vetëm me njerëz me të cilët duam të ndajmë,

because without this, we simply can't have a free society.

sepse pa këtë, thjesht s’mund të kemi shoqëri të lirë.

So now's the time for us to collectively stand up and say,

Ndaj tani është koha që bashkërisht të dalim dhe të shpallim se,

yes, we do want to live in a world with online privacy,

po, duam të rrojmë në një botë me privatësi në internet,

and yes, we can work together to turn this vision into a reality.

se po, mund të punojmë tok për ta bërë realitet këtë përfytyrim.

Thank you.

Faleminderit.

(Duartrokitje)

(Applause)