Asha de Vos: Why you should care about whale poo

Translator: Chathuri Daluwatte Reviewer: Dulini Mudunkotuwa

In the 1600s, there were so many right whales in Cape Cod Bay

1600දී එක්සත් ජනපද නැගෙනහිර වෙරළට ඔබ්බෙන්

off the east coast of the U.S.

බොහෝ රයිට් තල්මසුන් වාසය කළහ. ජනකතා පවසන්නේ

that apparently you could walk across their backs

කේප් කෝඩ් බොක්කේ එක් කෙළවරක සිට අනෙක් කෙළවරට

from one end of the bay to the other.

රයිට් තල්මසුන්ගේ පිට මතින් ගමන් කළ හැකි වූ බවයි.

Today, they number in the hundreds, and they're endangered.

නමුත් අද එහි ජීවත් වන්නේ තල්මසුන් සිය ගණනක් පමණක් වන අතර ඔවුන් වඳ වී යන සත්ව විශේෂයකි.

Like them, many species of whales saw their numbers drastically reduced

වසර 200ක් තරම් කෙටි කාලයක් තුල

by 200 years of whaling,

මෙතරම් සීග්‍රයෙන් තල්මසුන් වඳ වීමට හේතුව

where they were hunted and killed for their whale meat, oil and whale bone.

මස්, තෙල් හා අස්ථි සඳහා දඩයම් කිරීමයි.

We only have whales in our waters today

අපේ මුහුදුවල තල්මසුන් තවමත් සිටීමට එකම හේතුව

because of the Save the Whales movement of the '70s.

70 දශකයේ ක්‍රියාත්මකවූ “සුරකින්න තල්මසුන්” ව්‍යාපාරයයි.

It was instrumental in stopping commercial whaling,

“අපට තල්මසුන් බේරා ගන්න බැරි නම් බේරාගන්නට පුළුවන් කුමක්ද?”

and was built on the idea that if we couldn't save whales,

යන අදහස පදනම් කරගෙන ගොඩනැගුණු මෙම ව්‍යාපාරය,

what could we save?

වාණිජ තල්මස් දඩයම නැවත්වීමට තීරණාත්මක විය.

It was ultimately a test of our political ability

එය, පාරිසරික විනාශය නතර කිරීමට අප සතු දේශපාලන හැකියාව පිළිබඳ

to halt environmental destruction.

අවසාන පරීක්ෂණය විය.

So in the early '80s, there was a ban on commercial whaling

මෙම ව්‍යාපාරයේ ප්‍රථිපලයක් ලෙස 80 දශකය මුල් භාගයේදී

that came into force as a result of this campaign.

වාණිජ තල්මස් දඩයම් තහනම ක්‍රියාත්මක කෙරුණි.

Whales in our waters are still low in numbers, however,

එනමුදු වර්තමානයේ වුවද මිනිසුන් ඇතිකරන තර්ජන රැසකට මුහුණ පාන තල්මසුන්

because they do face a range of other human-induced threats.

තවමත් ප්‍රමාණයෙන් අතලොස්සකි.

Unfortunately, many people still think that whale conservationists like myself

අවාසනාවකට බොහෝ දෙනා තවමත් සිතන්නේ මා වැනි තල්මස් සංරක්ෂකයන්ගේ

do what we do only because these creatures are charismatic and beautiful.

මැදිහත්වීම්වලට හේතුව තල්මසුන්ගේ ප්‍රතාපවත් අලංකාරය කියායි.

This is actually a disservice,

ඇත්තෙන්ම මෙය දුර්මතයකි.

because whales are ecosystem engineers.

මන්දයත් තල්මසුන් පරිසර පද්ධති ඉංජිනේරුවන් නිසා.

They help maintain the stability and health of the oceans,

ඔව්හු සාගරවල ඇති ස්ථාවරත්වය නඩත්තු කිරීමට උදව් කරමින්

and even provide services to human society.

මානව සමාජයට සේවය කරති.

So let's talk about why saving whales is critical

ඉතින් කතා කරමු තල්මසුන් සංරක්ෂණය

to the resiliency of the oceans.

සාගර නම්‍යතාවට තීරණාත්මක වන්නේ ඇයි කියා.

It boils down to two main things:

හේතු දෙකක් නිසා: තල්මස් මල සහ

whale poop and rotting carcasses.

තල්මස් මළකුණු.

As whales dive to the depths to feed and come up to the surface to breathe,

ආහාර ගැනීමට ගැඹුරු දියට කිමිදී, හුස්ම ගැනීමට මතුපිටට පැමිණෙනවිට

they actually release these enormous fecal plumes.

තල්මසුන් දැවැන්ත අශුචි වලාවන් මුදාහරි.

This whale pump, as it's called,

මෙම අශුචි වලාවන් අත්‍යවශ්‍ය දුර්ලභ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ

actually brings essential limiting nutrients from the depths

ගැඹුරු මුහුදේ සිට මතුපිටට ගෙන ඒමට උපකාරවේ.

to the surface waters where they stimulate the growth of phytoplankton,

මෙම පෝෂ්‍ය පදාර්ථ සියලු සාගර ආහාර දාමවල මූලය වන

which forms the base of all marine food chains.

ප්ලවාංග වර්ධනය උත්තේජනය කරයි.

So really, having more whales in the oceans pooping

මේ නිසා, සාගර වල වැඩි තල්මසුන් සංඛ්‍යාවක් ජීවත්වීම සහ මල පහකිරීම

is really beneficial to the entire ecosystem.

සමස්ත පරිසර පද්ධතියටම අතිශයින් ප්‍රයෝජනවත්වේ.

Whales are also known to undertake some of the longest migrations of all mammals.

තල්මසුන් දිගු සංක්‍රමණ සිදුකරන ක්ෂිරපායි සත්වයෙක් ලෙස සැලකේ.

Gray whales off America migrate 16,000 kilometers

අළු තල්මසුන් සෑම වසරකම ඇමෙරිකානු වෙරළෙන් ඔබ්බෙහි පිහිටි

between productive feeding areas and less productive calving, or birthing, areas

ඵලදායී පෝෂක ප්‍රදේශ හා අඩු ඵලදායී පැටවුන් බිහි කරන ප්‍රදේශ අතර

and back every year.

කිලෝමීටර 16,000ක් පමණ සංක්‍රමණය වේ.

As they do so, they transport fertilizer in the form of their feces

ඔව්හු එසේ සංක්‍රමණය වන විට පොහොර සුලභ තැන්වල සිට දුලබ තැන් දක්වා

from places that have it to places that need it.

තම මල ස්වරූපයෙන් පොහොර ප්‍රවාහනය කරති.

So clearly, whales are really important in nutrient cycling,

ඒ නිසා පැහැදිලිවම, සාගර හරහා තිරස්, සිරස් දෙදිශාවටම

both horizontally and vertically, through the oceans.

පෝෂක චක්‍රියකරණයට තල්මසුන් වැදගත් වේ.

But what's really cool is that they're also really important after they're dead.

එහෙත් ඇත්තම විස්මය නම් ඔවුන් මියගිය පසුවද තල්මසුන් වැදගත් වන ආකාරයයි.

Whale carcasses are some of the largest form of detritus

තල්මස් මළකුණු සාගර මතුපිට සිට කිඳා බසින විශාලතම සුන්බුන් වර්ගයකි.

to fall from the ocean's surface, and they're called whale fall.

මේ නිසා තල්මස් මළකුණු කිඳා බැසීම "තල්මස් වැටීම" නමින් හඳුන්වයි.

As these carcasses sink,

තල්මස් මළකුණු කිඳා බසින අතරතුර,

they provide a feast to some 400-odd species,

ආඳකුගේ හැඩය ගන්නා හැග්ෆිෂ් මසුන් ඇතුළු

including the eel-shaped, slime-producing hagfish.

සාගරයේ වසන 400කට වැඩි සත්ව විශේෂ ගණනාවකට භෝජන සංග්‍රහයක් සපයයි.

So over the 200 years of whaling,

ඉතින් වසර 200කට අධික තල්මස් දඩයමේදී

when we were busy killing and removing these carcasses from the oceans,

අප තල්මසුන් ඝාතනය කරමින් සහ

we likely altered the rate and geographic distribution of these whale falls

එම මළකුණු සාගරයෙන් ඉවත් කරමින්,

that would descend into deep oceans,

ගැඹුරු මුහුදට තල්මස් වැටීමේ වේගය සහ ව්‍යාප්තිය වෙනස් කර,

and as a result, probably led to a number of extinctions

තම පැවැත්ම සඳහා තල්මස් මළකුණු මත යැපෙන

of species that were most specialized

තවත් සත්ව විශේෂ ගණනාවක

and dependent on these carcasses for their survival.

වඳ වීමට හේතුකාරක වී ඇත.

Whale carcasses are also known to transport about 190,000 tons of carbon,

තල්මස් මළකුණු කාබන් ටොන් 190,000 පමණ

which is the equivalent of that produced

වායුගෝලයෙන් අවශෝෂණය කර ගැඹුරු මුහුදට ප්‍රවාහනය කරයි.

by 80,000 cars per year

මෙය වසරකට මෝටර් රථ 80,000 විසින් වායුගෝලයට මුදා හරින කාබන් ප්‍රමාණයට සමානය.

from the atmosphere to the deep oceans,

මෙසේ අතිරික්ත කාබන් වායුගෝලයෙන් ඉවත්කර,

and the deep oceans are what we call "carbon sinks,"

ගැඹුරු මුහුදේ සිරකර තබමින්

because they trap and hold excess carbon from the atmosphere,

ගෝලීය උණුසුම ඉහළ යාම ප්‍රමාද කිරීමට උපකාර වන නිසා

and therefore help to delay global warming.

ගැඹුරු මුහුදු “කාබන් නිවාරක” ලෙස සැලකේ.

Sometimes these carcasses also wash up on beaches

සමහර විට මෙම තල්මස් මළ සිරුරු වෙරළට ගසාගෙන එන අතර

and provide a meal to a number of predatory species on land.

ගොඩබිම වසන මාංශ භක්ෂක සත්ව විශේෂ වලට ආහාරයක් වෙයි.

The 200 years of whaling was clearly detrimental

වසර 200 ක තල්මස් දඩයම පැහැදිලිවම අහිතකර වූ අතර

and caused a reduction in the populations of whales

සියයට 60ත් 90ත් අතර ප්‍රතිශතයකින්

between 60 to 90 percent.

තල්මස් ගහනය අඩු කිරීමට හේතුවිය.

Clearly, the Save the Whales movement

පැහැදිලිවම, “සුරකින්න තල්මසුන්” ව්‍යාපාරය

was instrumental in preventing commercial whaling from going on,

වාණිජ තල්මස් දඩයම නැවත්වීමට තීරණාත්මක වූ අතර

but we need to revise this.

අප නැවත මෙය සංශෝධනය කල යුතුයි.

We need to address the more modern, pressing problems that these whales face

තල්මසුන් මුහුණ පාන වඩාත් අලුත්,

in our waters today.

දැවෙන ප්‍රශ්න විසදීමට සලකා බැලිය යුතුයි.

Amongst other things, we need to stop them

අනිකුත් කරුණු අතර,

from getting plowed down by container ships when they're in their feeding areas,

ඔවුන් තම පෝෂක ප්‍රදේශවල සිටින විට කන්ටේනර් නැව් වල හැපීම,

and stop them from getting entangled in fishing nets

මුහුදේ පා වෙමින් සිටින අතරතුර ධීවර දැල් වල පැටලීම

as they float around in the ocean.

නැවැත්විය යුතුයි.

We also need to learn to contextualize our conservation messages,

ඒ වගේම අපි ජනතාවට මේ සත්වයන්ගෙන් සැබෑ පරිසර පද්ධතියට ඇති අගය අවබෝධවන පරිදි,

so people really understand the true ecosystem value of these creatures.

අපගේ සංරක්ෂණ පණිවුඩ නිර්වචනය කල යුතුයි.

So, let's save the whales again,

ඉතින් අපි නැවත තල්මසුන් බේරා ගනිමු,

but this time, let's not just do it for their sake.

නමුත් මෙවර, හුදෙක් ඔවුන් වෙනුවෙන් එය නොකර

Let's also do it for ours.

අප වෙනුවෙන් එය කරමු.

Thank you.

ඔබට ස්තුතියි.

(Applause)

(අත්පොලසන්)