Nizar Ibrahim: How we unearthed the spinosaurus

Translator: Tharanga Wijethilake Reviewer: Dulini Mudunkotuwa

These dragons from deep time are incredible creatures.

ඈත අතීතයේ ජීවත් වුනු මේ මකරු විශ්මයජනක සත්ව කොට්ටාශයක්.

They're bizzarre,

උන් අසාමාන්‍යයි ,

they're beautiful,

උන් ඉතාම ලස්සණයි,

and there's very little we know about them.

ඒ වගේම අපි උන් ගැන දන්නේ ඉතාම අල්ප වශයෙන්.

These thoughts were going through my head

මම ඉස්සරවෙලාම ඩයිනොසරයින් ගැන කියවදදී එහෙමයි මට හිතුනේ.

when I looked at the pages of my first dinosaur book.

මම ඉස්සරවෙලාම ඩයිනොසරයින් ගැන කියවදදී එහෙමයි මට හිතුනේ.

I was about five years old at the time,

එතකොට මට වයස අවුරුදු 5ක් විතර ඇති,

and I decided there and then

එදා තමයි මම මුලින්ම තීරණය කලේ

that I would become a paleontologist.

අනාගතයේ මම ඈත අතීතයේ ජීවත් වුන සත්වයින් ගැන අධ්‍යයනය කරනවා කියල.

Paleontology allowed me to combine my love for animals

එක නිසා මට පුළුවන් උනා සත්තුන්ට තියෙන මගේ ආසාවයි

with my desire to travel to far-flung corners of the world.

ලෝකේ ඉතාම ඈත කෙළවරවල් වලට යන්න තියෙන ආසාවයි දෙකම ඉෂ්ට කර ගන්න.

And now, a few years later, I've led several expeditions

මම දැනට ගවේෂණ කිහිපයක්ම කරලා තියෙනවා.

to the ultimate far-flung corner on this planet, the Sahara.

ලෝකේ ඉතාමත්ම දුර තැනකට , සහරා කාන්තරයට.

I've worked in the Sahara because I've been on a quest

මම එහෙට ගියේ මට යමක් හොයා ගන්න ඕනේ නිසා.

to uncover new remains of a bizarre, giant predatory dinosaur

මම හෙව්වේ අමුතු මාංශ භක්ෂක ඩයිනොසරයෙක්,

called Spinosaurus.

උගේ නම ස්පිනසොරස් (ස්පයිනසොරස් ).

A few bones of this animal have been found

උගේ අස්ථි කිහිපයක් කලින් හොයා ගෙන තිබුණා

in the deserts of Egypt

ඊජිප්තු කාන්තාර වලින්

and were described about 100 years ago by a German paleontologist.

ජර්මන් ජාතික විද්‍යාඥයෙක් ඒ ගැන විස්තර කරලා තිබ්බ අවුරුදු 100කට විතර කලින්.

Unfortunately, all his Spinosaurus bones were destroyed in World War II.

අවාසනාවකට ඒ සියල්ල දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී විනාශ වෙලා ගියා.

So all we're left with are just a few drawings and notes.

එක නිසා අපිට ඉතිරි වෙලා තිබ්බේ ඇඳපු රූප කිහිපයක් විතරයි.

From these drawings,

ඒ පින්තුර වලින් ,

we know that this creature, which lived about 100 million years ago,

අපි දැනගෙන හිටිය ඌ අවුරුදු මිලියන 100 කට කලින් ජීවත් උන කියල,

was very big,

ඌ ඉතාම විශාල සතෙක්,

it had tall spines on its back, forming a magnificent sail,

උගේ කොඳු නාරටිය දිගට උස අස්ථි තිබුන රුවලක් වගේ පෙනෙන්න,

and it had long, slender jaws, a bit like a crocodile,

ඌට හීනි දිග හොම්බක් තිබුනා හරියට කිඹුලෙකුට වගේ,

with conical teeth,

උල් දත් එක්ක,

that may have been used to catch slippery prey, like fish.

ලිස්සනසුළු මාළු වගේ සත්තු අල්ලා ගන්න ඒක පහසු වෙන්න ඇති.

But that was pretty much all we knew

අපි දැනගෙන එච්චරයි,

about this animal for the next 100 years.

ඊළඟ අවුරුදු 100 ටම.

My fieldwork took me to the border region between Morocco and Algeria,

මගේ ක්ෂේත්‍ර චාරිකා තිබුනේ මොරෝක්කොවයි අල්ජීරියාවයි අතරේ දේශ සීමාවේ,

a place called the Kem Kem.

එතන නම "කෙම් කෙම්".

It's a difficult place to work in.

එතන වැඩ කරන්න අමාරුයි.

You have to deal with sandstorms and snakes and scorpions,

වැලි කුණාටු සර්පයින් ගෝනුස්සෝ ගහන තැනක් එක,

and it's very difficult to find good fossils there.

හොඳ තත්ත්වයේ ෆොසිල හොයා ගන්න හරිම අමාරුයි.

But our hard work paid off.

නමුත් අපේ මහන්සියේ ප්‍රතිඵල තිබ්බා.

We discovered many incredible specimens.

අපි ඉතාම සුවිශේෂී නිදර්ශක හොයාගත්තා.

There's the largest dinosaur bone

මේ තමයි ලොකුම අස්ථිය මෙතෙක්

that had ever been found in this part of the Sahara.

සහරා කාන්තාරයේ ඒ කලාපයෙන් හොයා ගෙන තියෙන.

We found remains of giant predatory dinosaurs,

අපි හොයා ගත්තා විශාල මාංශ භක්ෂක ඩයිනසෝරයෙකුගේ කොටස්,

medium-sized predatory dinosaurs,

මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ සතෙකුගේ කොටස් හම්බ වුනා,

and seven or eight different kinds of crocodile-like hunters.

ඒ වගේම කිඹුලන් වගේ සත්තු වර්ග හත අටක් හොයා ගත්තා.

These fossils were deposited in a river system.

මේවා තිබුනේ ගංඟා පද්ධතියක් පතුලේ තැන්පත් වෙලා.

The river system was also home to a giant, car-sized coelacanth,

මේ ගංඟා පද්ධතියේ කාරයක් තරම් සීලකාන්ත් කියන මත්ස්‍යයිනුත් ඉඳල තියෙනවා,

a monster sawfish,

ඌ ඉතාම විශාල දැති මෝරුන් විශේෂයක්,

and the skies over the river system were filled with pterosaurs,

ඒ ගංගා පද්ධතිය ඉහල අහස පිරිලා තිබිල තියෙන්නේ තෙරසොරයින්ගෙන්,

flying reptiles.

උන් පියාඹන උරග විශේෂයක්.

It was a pretty dangerous place,

එක ඉතාම භයානක තැනක්,

not the kind of place where you'd want to travel to if you had a time machine.

කාල යන්ත්‍රයක් තිබුනොත් මෙතන නම් යන්නට හොඳ තැනක් නෙවෙයි.

So we're finding all these incredible fossils of animals

ඉතින් අපි ස්පයිනසොරස් එක්ක ජීවත් උන අනිත් සත්තුන්ගේ මේ ෆොසිල සොයාගන්න අතරේ,

that lived alongside Spinosaurus,

ඉතින් අපි ස්පයිනසොරස් එක්ක ජීවත් උන අනිත් සත්තුන්ගේ මේ ෆොසිල සොයාගන්න අතරේ,

but Spinosaurus itself proved to be very elusive.

අවශ්‍ය වුනු ෆොසිලය තිබුනේ සැඟවිලා.

We were just finding bits and pieces

අපිට හම්බ වුනේ ඉතාම සුළු කොටස් විතරයි,

and I was hoping that we'd find a partial skeleton at some point.

මම බලාපොරොත්තු වුනා ඇටසකිල්ලේ කොටසක් හම්බ වෙයි කියලා.

Finally, very recently,

අන්තිමේදී , මේ ලඟදි,

we were able to track down a dig site

අපිට කැනීම් වලක් හොයා ගන්න පුළුවන් උනා

where a local fossil hunter found several bones of Spinosaurus.

ඒ පළාතේ ෆොසිල හොයන්නෙක් අස්ථි කිහිපයක් හොයා ගත්ත .

We returned to the site, we collected more bones.

අපිට එතනින් තවත් අස්ථි හම්බ උනා.

And so after 100 years we finally had another partial skeleton

අන්තිමේදී අවුරුදු 100 කට පස්සේ අපිට මේ අසාමාන්‍ය සත්වයාගේ අසම්පුර්ණ අස්ථි පද්ධතියක් එතැනින්ම හම්බ වුනා.

of this bizarre creature.

අන්තිමේදී අවුරුදු 100 කට පස්සේ අපිට මේ අසාමාන්‍ය සත්වයාගේ අසම්පුර්ණ අස්ථි පද්ධතියක් එතැනින්ම හම්බ වුනා.

And we were able to reconstruct it.

ඒ අපිට එක ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්න පුළුවන් වුනා.

We now know that Spinosaurus had a head

අපි දැන් දන්නවා ස්පයිනසොරස්ගේ හිස

a little bit like a crocodile,

තරමක් කිඹුලෙකුගේ වගේ,

very different from other predatory dinosaurs,

අනික් මාංශ භක්ෂක සත්තුන්ගෙන් වෙනස්,

very different from the T. rex.

ටිරනසොරස් රෙක්ස් ට වැඩ හුඟක් වෙනස්.

But the really interesting information came from the rest of the skeleton.

නමුත් හුඟක් වැදගත් වුනේ අස්ථි පද්ධතියේ අනික් කොටස්.

We had long spines,

ඌට දිග කොඳු ඇට තිබුනා,

the spines forming the big sail.

දිග කොඳු ඇට රුවලක් හැදෙන විදියට පිහිටලා තිබුනා.

We had leg bones, we had skull bones,

පාදයේ අස්ථි තිබුනා , හිස්කබලේ අස්ථි තිබුනා,

we had paddle-shaped feet, wide feet --

ඌට තිබුනේ හබල් වගේ පළල පතුලක්--

again, very unusual, no other dinosaur has feet like this --

මේකත් ඉතාම අසාමාන්‍යයි . වෙන කිසිම ඩයිනසොරයෙකුට එහෙම කකුල් නැහැ--

and we think they may have been used to walk on soft sediment,

අපි හිතන්නේ ඒවා රොන් මඩ උඩ ඇවිදින එක ලෙහෙසි කරන්න ඇති,

or maybe for paddling in the water.

ඒ වගේම වතුරේදී හබල් ගාන්නත් උදව්වක්.

We also looked at the fine microstructure of the bone,

අපි අස්ථිවල ක්ෂුද්‍ර ආකෘතිය අධ්‍යයනය කරා,

the inside structure of Spinosaurus bones,

ඒ කියන්නේ අස්ථි ඇතුලේ ආකෘතිය,

and it turns out that they're very dense and compact.

ඒවා ඉතාම සංයුක්ත සහ ඉහල ඝනත්වයක් තිබුනා.

Again, this is something we see in animals that spend a lot of time in the water,

සාමාන්‍යයෙන් එහෙම ලක්ෂණ තියෙන්නේ වතුරේ ගොඩක් කාලය ගත කරන සත්තුන්ගේ,

it's useful for buoyancy control in the water.

උත්ප්ලවකතාවය පාලනය කරන්න එක හුඟක් උදව් වෙනවා.

We C.T.-scanned all of our bones and built a digital Spinosaurus skeleton.

අපි ඒව ස්කෑන් කරලා පරිඝනක ආශ්‍රිත ආකෘතියක් හැදුවා.

And when we looked at the digital skeleton,

අපි ඒ ආකෘතිය දිහා බැලුවම,

we realized that yes, this was a dinosaur unlike any other.

අපිට තේරුණා මේ ඉතාම වෙනස් ඩයිනසොරයෙක් බව.

It's bigger than a T. rex,

මේ සත ටී. රෙක්ස් ට වඩා විශාලයි,

and yes, the head has "fish-eating" written all over it,

ඔලුව දිහා බලපු ගමන් මාළු මත යැපෙන්නෙක් බව පැහැදිලියි,

but really the entire skeleton has "water-loving" written all over it --

මුළු අස්ථි පද්ධතියේම තිබ්බේ ජලචාරි සතෙකුගේ ලක්ෂණ--

dense bone, paddle-like feet, and the hind limbs are reduced in size,

ඝනත්වයෙන් ඉහල අස්ථි, හබල් වගේ පාද , කොට පසු ගාත්,

and again, this is something we see in animals

මේ වගේ ලක්ෂණ අපි දකින්නේ

that spend a substantial amount of time in the water.

සැලකියයුතු කාලයක් වතුරේ ගත කරන සත්තු අතරේ.

So, as we fleshed out our Spinosaurus --

ඉතින් අපි ස්පයිනසොරස්ගේ පේශි අධ්‍යයනය කරද්දී--

I'm looking at muscle attachments and wrapping our dinosaur in skin --

අපි දැන් දකින රූපවල පේශි වගේම උගේ හම ගැනත් හොයල බලද්දී --

we realize that we're dealing with a river monster,

අපිට තේරුණා අපි ගනුදෙනු කරන්නේ ගංගාශ්‍රිත දැවැන්තයෙක් එක්ක කියල,

a predatory dinosaur, bigger than T. rex,

ටී. රෙක්ස් ටත් වැඩ ලොකු මාංශ භක්ෂක ඩයිනසොරයෙක්,

the ruler of this ancient river of giants,

අතීත ගංගාශ්‍රිත යෝධයින් අතර නායකයා,

feeding on the many aquatic animals I showed you earlier on.

ඉස්සරවෙලා මම කියපු සියලු ජලජ සත්තු ආහාරයට ගන්න.

So that's really what makes this an incredible discovery.

එක තමයි මේ සොයා ගැනීම එතරම්ම වැදගත් .

It's a dinosaur like no other.

මේ සතා අනික් ඔක්කොටම වඩා හුඟක් වෙනස් ෴

And some people told me, "Wow, this is a once-in-a-lifetime discovery.

සමහරු මට කිව්වා "මේවගේ සොයා ගැනීම් ඉතාම දුර්ලභයි ,

There are not many things left to discover in the world."

අද ලෝකේ තවත් හුඟක් දේවල් අලුතින් හොයාගන්න ඉතුරු වෙලා නැහැ" කියල .

Well, I think nothing could be further from the truth.

මම හිතන්නේ මේවා සත්‍යයට හුඟක් ලං වෙන්නේ නැහැ.

I think the Sahara's still full of treasures,

මම හිතන්නේ සහරා කාන්තාරයේ තවත් හුඟක් සම්පත් තියෙනවා,

and when people tell me there are no places left to explore,

එක නිසා කෙනෙක් මට කිව්වොත් තවත් කැනීම් කරන්න තැනක් ඉතිරි වෙලා නැහැ කියල,

I like to quote a famous dinosaur hunter, Roy Chapman Andrews,

මම රෝයි චැප්මන් ඇනඩ්රුව්ස් කියන පොසිල හොයන්නගේ කියමනක් කියන්නම් ,

and he said, "Always, there has been an adventure just around the corner --

ඔහු කිව්වා "ලෝකේ කොනක හැම තිස්සෙම වීර ක්‍රියා සිද්ධ වෙනවා,

and the world is still full of corners."

අදටත් ලෝකේ මේ වගේ කොන් ගොඩක් තියෙනවා" කියල .

That was true many decades ago

දශක ගණනාවකට කලින් එක සත්‍යයක්

when Roy Chapman Andrews wrote these lines.

ඔහුගේ ප්‍රකාශය එදාට වගේම

And it is still true today.

අදටත් ඉතාම වලංගුයි.

Thank you.

බොහොම ස්තූතියි.

(Applause)

(අත්පොලසන් )