Nizar Ibrahim: How we unearthed the spinosaurus

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Barbara Guzik

These dragons from deep time are incredible creatures.

Te smoki z zamierzchłych czasów to niesamowite stworzenia.

They're bizzarre,

Są niezwykłe,

a także piękne,

they're beautiful,

and there's very little we know about them.

a wiemy o nich tak niewiele.

These thoughts were going through my head

Takie myśli pojawiły się w mojej głowie,

gdy patrzyłem na strony mojej pierwszej książki o dinozaurach.

when I looked at the pages of my first dinosaur book.

I was about five years old at the time,

Miałem około 5 lat

i wtedy właśnie zdecydowałem,

and I decided there and then

że zostanę paleontologiem.

that I would become a paleontologist.

Paleontology allowed me to combine my love for animals

Paleontologia pozwoliła mi połączyć miłość do zwierząt

with my desire to travel to far-flung corners of the world.

z pragnieniem podróżowania w odległe zakątki świata.

And now, a few years later, I've led several expeditions

Minęło już parę lat, poprowadziłem kilka ekspedycji

to the ultimate far-flung corner on this planet, the Sahara.

na jeden z najdalszych zakątków planety, Saharę.

Pracuję w tym miejscu, bo staram się odkryć

I've worked in the Sahara because I've been on a quest

to uncover new remains of a bizarre, giant predatory dinosaur

nowe szczątki niezwykłego dinozaura, ogromnego drapieżnika,

called Spinosaurus.

zwanego spinozaurem.

A few bones of this animal have been found

Kilka kości tego zwierzęcia znaleziono

in the deserts of Egypt

na pustyniach Egiptu.

and were described about 100 years ago by a German paleontologist.

Około 100 lat temu opisał je niemiecki paleontolog.

Unfortunately, all his Spinosaurus bones were destroyed in World War II.

Niestety, kości te zostały zniszczone podczas II wojny światowej.

So all we're left with are just a few drawings and notes.

Zostało nam tylko kilka rysunków i zapisków.

From these drawings,

Ze szkiców wiemy,

że to stworzenie, które żyło około 100 milionów lat temu,

we know that this creature, which lived about 100 million years ago,

was very big,

było bardzo duże,

na plecach wyrastały mu kolce, tworzące wspaniały żagiel.

it had tall spines on its back, forming a magnificent sail,

and it had long, slender jaws, a bit like a crocodile,

Miało też długie, smukłe szczęki, trochę jak krokodyl,

with conical teeth,

ze stożkowatymi zębami.

that may have been used to catch slippery prey, like fish.

Mogły być używane do chwytania śliskiej zdobyczy, na przykład ryb.

But that was pretty much all we knew

Nie dowiedzieliśmy się niczego więcej

about this animal for the next 100 years.

przez kolejne 100 lat.

My fieldwork took me to the border region between Morocco and Algeria,

Mój obszar pracy znajdował się na granicy Maroka i Algierii,

a place called the Kem Kem.

w miejscu zwanym Kem Kem.

It's a difficult place to work in.

To trudne miejsce do pracy.

You have to deal with sandstorms and snakes and scorpions,

Trzeba liczyć się z burzami piaskowymi, wężami i skorpionami,

and it's very difficult to find good fossils there.

i ciężko tam znaleźć dobre skamieniałości.

Ale ciężka praca opłaciła się.

But our hard work paid off.

We discovered many incredible specimens.

Znaleźliśmy wiele niesamowitych okazów.

To największa kość dinozaura,

There's the largest dinosaur bone

that had ever been found in this part of the Sahara.

jaką znaleziono w tej części Sahary.

We found remains of giant predatory dinosaurs,

Znaleźliśmy szczątki ogromnych drapieżników,

medium-sized predatory dinosaurs,

średnich drapieżników,

and seven or eight different kinds of crocodile-like hunters.

i osiem różnych drapieżników, podobnych do krokodyli.

These fossils were deposited in a river system.

Te skamieniałości zachowały się w systemie rzecznym.

The river system was also home to a giant, car-sized coelacanth,

Był to także dom dla ogromnych, wielkości auta, celakantokształtnych,

a monster sawfish,

potwornej ryby piły.

and the skies over the river system were filled with pterosaurs,

Niebo nad rzeką było pełne pterozaurów,

flying reptiles.

latających gadów.

It was a pretty dangerous place,

To było dość niebezpieczne miejsce.

not the kind of place where you'd want to travel to if you had a time machine.

Nie chcielibyście się tam przenieść wehikułem czasu.

Znajdujemy te niesamowite skamieniałości zwierząt,

So we're finding all these incredible fossils of animals

które żyły wraz ze spinozaurem,

that lived alongside Spinosaurus,

but Spinosaurus itself proved to be very elusive.

ale on sam pozostawał nieuchwytny.

We were just finding bits and pieces

Znajdowaliśmy tylko fragmenty,

and I was hoping that we'd find a partial skeleton at some point.

miałem nadzieję, że w końcu odkryjemy częściowy szkielet.

Finally, very recently,

W końcu, bardzo niedawno,

we were able to track down a dig site

udało nam się znaleźć wykopalisko,

where a local fossil hunter found several bones of Spinosaurus.

na którym lokalny poszukiwacz skamielin odkrył kilka kości spinozaura.

We returned to the site, we collected more bones.

Powróciliśmy w to miejsce, zebraliśmy więcej kości.

And so after 100 years we finally had another partial skeleton

Po 100 latach w końcu mieliśmy kolejny częściowy szkielet

of this bizarre creature.

tego niesamowitego zwierzęcia.

And we were able to reconstruct it.

Mogliśmy go zrekonstruować.

We now know that Spinosaurus had a head

Wiemy, że spinozaur miał głowę

podobną do krokodyla,

a little bit like a crocodile,

very different from other predatory dinosaurs,

całkiem inną niż drapieżne dinozaury,

zupełnie inną niż tyranozaur.

very different from the T. rex.

But the really interesting information came from the rest of the skeleton.

Ale najciekawsze informacje pochodzą z pozostałej części szkieletu.

We had long spines,

Mieliśmy długie kolce,

które tworzą ogromny żagiel.

the spines forming the big sail.

We had leg bones, we had skull bones,

Kości nóg, kości czaszki,

we had paddle-shaped feet, wide feet --

mieliśmy też płetwowate, szerokie stopy,

again, very unusual, no other dinosaur has feet like this --

kolejna, nietypowa rzecz dla dinozaurów.

Sądzimy, że mogły służyć do chodzenia po miękkim podłożu

and we think they may have been used to walk on soft sediment,

or maybe for paddling in the water.

albo do pływania.

We also looked at the fine microstructure of the bone,

Przyjrzeliśmy się mikrostrukturze kości,

the inside structure of Spinosaurus bones,

ich wewnętrznej strukturze.

and it turns out that they're very dense and compact.

Okazało się, że są bardzo zbite.

To typowa cecha zwierząt, które spędzają dużo czasu w wodzie.

Again, this is something we see in animals that spend a lot of time in the water,

it's useful for buoyancy control in the water.

Pozwala to lepiej utrzymywać się na powierzchni.

We C.T.-scanned all of our bones and built a digital Spinosaurus skeleton.

Prześwietliliśmy kości i zbudowaliśmy cyfrowy szkielet spinozaura.

And when we looked at the digital skeleton,

Patrząc na niego,

we realized that yes, this was a dinosaur unlike any other.

zdaliśmy sobie sprawę, że ten dinozaur jest zupełnie inny.

It's bigger than a T. rex,

Większy od tyranozaura,

and yes, the head has "fish-eating" written all over it,

a jego głowa mówi wyraźnie, że żywił się rybami,

but really the entire skeleton has "water-loving" written all over it --

a cały szkielet mówi, że uwielbiał wodę.

dense bone, paddle-like feet, and the hind limbs are reduced in size,

Zbite kości, płetwowate stopy, zredukowane tylne kończyny,

and again, this is something we see in animals

wszystko to jest obecne u zwierząt,

that spend a substantial amount of time in the water.

które większość czasu przebywają w wodzie.

So, as we fleshed out our Spinosaurus --

Obudowaliśmy naszego spinozaura ciałem.

Patrzę na przyczep mięśni i owijam go skórą.

I'm looking at muscle attachments and wrapping our dinosaur in skin --

we realize that we're dealing with a river monster,

Zdaliśmy sobie sprawę, że mamy do czynienia z rzecznym potworem.

To drapieżnik, większy od tyranozaura,

a predatory dinosaur, bigger than T. rex,

the ruler of this ancient river of giants,

władca pradawnych, rzecznych gigantów,

feeding on the many aquatic animals I showed you earlier on.

żywiący się stworzeniami wodnymi, które pokazywałem wcześniej.

So that's really what makes this an incredible discovery.

Dlatego właśnie to odkrycie jest niesamowite.

It's a dinosaur like no other.

To zupełnie inny dinozaur.

And some people told me, "Wow, this is a once-in-a-lifetime discovery.

Niektórzy mówili mi, że takie odkrycie zdarza się tylko raz w życiu.

There are not many things left to discover in the world."

Bo już nie zostało wiele do odkrycia.

Well, I think nothing could be further from the truth.

Uważam, że to nieprawda.

I think the Sahara's still full of treasures,

Sahara jest pełna skarbów.

and when people tell me there are no places left to explore,

Kiedy ktoś mówi mi, że nie ma już miejsc niezbadanych,

I like to quote a famous dinosaur hunter, Roy Chapman Andrews,

cytuję słynnego poszukiwacza dinozaurów, Roya Chapmana Andrewsa,

and he said, "Always, there has been an adventure just around the corner --

"Przygoda kryje się tuż za rogiem,

świat jest wciąż pełen takich zakamarków".

and the world is still full of corners."

That was true many decades ago

Taka była prawda wiele dekad temu,

when Roy Chapman Andrews wrote these lines.

kiedy Andrews napisał te słowa,

And it is still true today.

i wciąż jest to prawdą dzisiaj.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)