Memory Banda: A Warrior’s Cry Against Child Marriage | TED

Tłumaczenie: Kacper Borowiecki Korekta: Rysia Wand

I'll begin today

Zacznę dzisiaj

by sharing a poem

od prezentacji wiersza

written by my friend from Malawi,

napisanego przez moją koleżankę z Malawi,

Eileen Piri.

Eileen Piri.

Eileen is only 13 years old,

Eileen ma tylko 13 lat,

but when we were going through the collection of poetry that we wrote,

ale kiedy przeglądaliśmy pisaną przez nas poezję,

I found her poem so interesting,

zainteresowałam się tym wierszem,

so motivating.

zmotywował mnie.

So I'll read it to you.

Przeczytam go wam.

She entitled her poem "I'll Marry When I Want."

Nazwała swój wiersz: "Wyjdę za mąż, gdy zechcę".

(Laughter)

(Śmiech)

"I'll marry when I want.

"Wyjdę za mąż, gdy zechcę.

My mother can't force me to marry.

Matka mnie nie zmusi.

My father cannot force me to marry.

Ojciec nie może mnie zmusić.

My uncle, my aunt,

Mój wuj, moja ciotka,

my brother or sister,

moja siostra czy brat,

cannot force me to marry.

nikt nie może mnie zmusić.

No one in the world

Nikt na tym świecie

can force me to marry.

nie może zmusić mnie do małżeństwa.

I'll marry when I want.

Wyjdę za mąż, gdy zechcę.

Even if you beat me,

Nawet jeśli mnie pobijesz,

even if you chase me away,

nawet jeśli mnie odpędzisz,

even if you do anything bad to me,

jeśli zrobisz mi coś złego,

I'll marry when I want.

wyjdę za mąż, gdy zechcę.

I'll marry when I want,

Wyjdę za mąż, gdy zechcę

but not before I am well educated,

dopiero jak będę dobrze wykształcona

and not before I am all grown up.

i jak całkiem dorosnę.

I'll marry when I want."

Wyjdę za mąż, gdy zechcę".

This poem might seem odd,

Może wydać się dziwne,

written by a 13-year-old girl,

że napisała go 13-letnia dziewczynka,

but where I and Eileen come from,

ale tam, skąd ja i Eileen pochodzimy,

this poem, which I have just read to you,

wiersz, który właśnie odczytałam,

is a warrior's cry.

jest okrzykiem wojennym.

I am from Malawi.

Jestem z Malawi.

Malawi is one of the poorest countries,

Malawi to jeden z najbiedniejszych krajów,

very poor,

bardzo biedny,

where gender equality is questionable.

gdzie równość płci jest wątpliwa.

Growing up in that country,

Dorastając w tym państwie,

I couldn't make my own choices in life.

nie mogłam dokonywać własnych decyzji życiowych.

I couldn't even explore

Nie mogłam nawet odkryć

personal opportunities in life.

osobistych możliwości w życiu.

I will tell you a story

Opowiem wam historię

of two different girls,

dwóch różnych dziewczyn,

two beautiful girls.

dwóch pięknych dziewczyn.

These girls grew up

Te dziewczyny dorastały

under the same roof.

pod jednym dachem.

They were eating the same food.

Jadły to samo jedzenie.

Sometimes, they would share clothes,

Czasami dzieliły się ubraniami,

and even shoes.

a nawet butami.

But their lives ended up differently,

Ich życie potoczyło się inaczej,

in two different paths.

na dwa różne sposoby.

The other girl is my little sister.

Drugą dziewczyną jest moja młodsza siostra.

My little sister was only 11 years old

Moja siostra miała tylko 11 lat,

when she got pregnant.

kiedy zaszła w ciążę.

It's a hurtful thing.

To bolesna sprawa.

Not only did it hurt her, even me.

Boli nie tylko ją, ale i mnie.

I was going through a hard time as well.

Mnie też było ciężko.

As it is in my culture,

W mojej kulturze

once you reach puberty stage,

po osiągnięciu dojrzałości płciowej

you are supposed to go to initiation camps.

masz pojechać na obóz inicjacyjny.

In these initiation camps,

Na tych obozach uczą cię,

you are taught how to sexually please a man.

jak seksualnie zaspokajać mężczyznę.

There is this special day,

Jest taki specjalny dzień,

which they call "Very Special Day"

nazywany "Bardzo Specjalnym Dniem",

where a man who is hired by the community

kiedy mężczyzna zatrudniony przez wioskę

comes to the camp

przychodzi do obozu

and sleeps with the little girls.

i śpi z małymi dziewczynkami.

Imagine the trauma that these young girls

Wyobraźcie sobie, z jaką traumą te dziewczynki

go through every day.

muszą się codziennie zmagać.

Most girls end up pregnant.

Większość z nich zachodzi w ciążę.

They even contract HIV and AIDS

Zarażają się nawet HIV i AIDS

and other sexually transmitted diseases.

oraz innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.

For my little sister, she ended up being pregnant.

Dla mojej siostrzyczki skończyło się to ciążą.

Today, she's only 16 years old

Dziś ma tylko szesnaście lat

and she has three children.

i trójkę dzieci.

Her first marriage did not survive,

Jej pierwsze małżeństwo nie przetrwało,

nor did her second marriage.

drugie także się rozpadło.

On the other side, there is this girl.

Z drugiej strony mamy tę dziewczynę.

She's amazing.

Jest niesamowita.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

I call her amazing because she is.

Nazywam ją niesamowitą, bo taka jest.

She's very fabulous.

Jest wspaniała.

That girl is me. (Laughter)

Ja jestem tą dziewczyną.

(Śmiech)

When I was 13 years old,

Kiedy miałam 13 lat,

I was told, you are grown up,

powiedziano mi, że dorosłam,

you have now reached of age,

że osiągnęłam wiek,

you're supposed to go to the initiation camp.

kiedy powinnam pojechać na obóz inicjacyjny.

I was like, "What?

Powiedziałam: "Co?

I'm not going to go to the initiation camps."

Nie pojadę na obóz inicjacyjny".

You know what the women said to me?

Wiecie, co kobiety mi powiedziały?

"You are a stupid girl. Stubborn.

"Jesteś głupią dziewczynką. Upartą.

You do not respect the traditions of our society, of our community."

Nie respektujesz tradycji naszego społeczeństwa i wioski".

I said no because I knew where I was going.

Powiedziałam "nie", bo wiedziałam, dokąd idę.

I knew what I wanted in life.

Wiedziałam, czego chcę w życiu.

I had a lot of dreams as a young girl.

Jako mała dziewczynka marzyłam o wielu rzeczach.

I wanted to get well educated,

Chciałam zdobyć wykształcenie,

to find a decent job in the future.

zdobyć porządną pracę w przyszłości.

I was imagining myself as a lawyer,

Widziałam siebie jako prawnika

seated on that big chair.

siedzącego na wielkim krześle.

Those were the imaginations that

Takie marzenia

were going through my mind every day.

miałam codziennie.

And I knew that one day,

Wiedziałam, że pewnego dnia

I would contribute something, a little something to my community.

wezmę w czymś udział, zrobię coś dla mojej wioski.

But every day after refusing,

Każdego dnia po odmowie

women would tell me,

kobiety pytały mnie:

"Look at you, you're all grown up. Your little sister has a baby.

"Popatrz na siebie, dorosłaś. Twoja młodsza siostra ma dziecko.

What about you?"

A co z tobą?".

That was the music that I was hearing every day,

To była śpiewka, którą słyszałam codziennie,

and that is the music that girls hear every day

śpiewka, którą dziewczyny słyszą codziennie,

when they don't do something that the community needs them to do.

jeśli nie robią czegoś, czego chce od nich społeczeństwo.

When I compared the two stories between me and my sister,

Kiedy porównałam historię swoją i mojej siostry

I said, "Why can't I do something?

powiedziałam: "Czemu nie mogę nic zrobić?

Why can't I change something that has happened for a long time

Czemu nie mogę zmienić czegoś, co od dawna ma miejsce

in our community?"

w naszej społeczności?".

That was when I called other girls

Zebrałam inne dziewczyny,

just like my sister, who have children,

które mają dzieci tak jak moja siostra,

who have been in class but they have forgotten how to read and write.

które były w szkole, ale zapomniały, jak się pisze i czyta.

I said, "Come on, we can remind each other

Powiedziałam: "Przypomnimy sobie nawzajem,

how to read and write again,

jak się pisze i czyta,

how to hold the pen, how to read, to hold the book."

jak trzymać długopis, czytać, trzymać książkę".

It was a great time I had with them.

Mam świetne wspomnienia z naszej pracy.

Nor did I just learn a little about them,

Nie tylko dowiedziałam się trochę o nich,

but they were able to tell me their personal stories,

ale opowiadały mi swoje własne historie,

what they were facing every day

z jakimi problemami spotykają się

as young mothers.

jako młode matki.

That was when I was like,

Wtedy pomyślałam:

'Why can't we take all these things that are happening to us

"Czemu nie możemy zebrać wszystkich rzeczy, które nas dotykają

and present them and tell our mothers, our traditional leaders,

i powiedzieć naszym matkom, naszym tradycyjnym przywódcom,

that these are the wrong things?"

że te rzeczy są złe?".

It was a scary thing to do,

To było trudne do zrobienia,

because these traditional leaders,

bo ci tradycyjni przywódcy

they are already accustomed to the things

są już przyzwyczajeni do rzeczy,

that have been there for ages.

które mają miejsce od zawsze.

A hard thing to change,

Trudno to zmienić,

but a good thing to try.

ale warto spróbować.

So we tried.

Spróbowaliśmy.

It was very hard, but we pushed.

Było bardzo trudno, ale się udało.

And I'm here to say that in my community,

Mogę wam powiedzieć, że nasza wioska

it was the first community after girls

była pierwszą, w której dziewczyny

pushed so hard to our traditional leader,

tak mocno nacisnęły przywódców,

and our leader stood up for us and said no girl has to be married

że wstawili się za nami i ogłosili, że żadna dziewczyna nie wyjdzie za mąż

before the age of 18.

zanim nie skończy 18 lat.

(Applause)

(Brawa)

In my community,

To w mojej wiosce

that was the first time a community,

jako w pierwszej

they had to call the bylaws,

ustanowiono regulamin,

the first bylaw that protected girls

pierwszy regulamin chroniący dziewczęta

in our community.

w naszej wsi.

We did not stop there.

Nie zatrzymaliśmy się.

We forged ahead.

Poszliśmy dalej.

We were determined to fight for girls not just in my community,

Postanowiliśmy walczyć o dziewczyny nie tylko w naszej,

but even in other communities.

ale i w innych wsiach.

When the child marriage bill was being presented in February,

Kiedy ustawa o małżeństwach dzieci była w lutym prezentowana,

we were there at the Parliament house.

byliśmy w budynku parlamentu.

Every day, when the members of Parliament were entering,

Każdego ranka pytaliśmy wchodzących parlamentarzystów:

we were telling them, "Would you please support the bill?"

"Czy poprzecie ustawę?".

And we don't have much technology like here,

Nie mieliśmy technologii takiej, jak tu,

but we have our small phones.

ale mieliśmy komórki.

So we said, "Why can't we get their numbers and text them?"

Stwierdziliśmy: "A może zdobyć ich numery telefonów i SMS-ować?".

So we did that. It was a good thing.

Zrobiliśmy to. To był dobry pomysł.

(Applause)

(Brawa)

So when the bill passed, we texted them back,

Kiedy ustawa przeszła, odpisaliśmy im:

"Thank you for supporting the bill."

"Dziękujemy za wsparcie ustawy".

(Laughter)

(Śmiech)

And when the bill was signed by the president,

Kiedy prezydent podpisał ustawę,

making it into law, it was a plus.

wprowadzając ją w życie, to był plus.

Now, in Malawi, 18 is the legal marriage age, from 15 to 18.

Teraz w Malawi wolno wyjść za mąż w wieku 18, a nie 15 lat.

(Applause)

(Brawa)

It's a good thing to know that the bill passed,

To dobrze, że ustawa przeszła,

but let me tell you this:

ale muszę coś dodać.

There are countries where 18 is the legal marriage age,

Są kraje, gdzie 18 lat to legalny wiek małżeństwa,

but don't we hear cries of women and girls every day?

ale czy nie słychać tam płaczu kobiet i dziewczyn?

Every day, girls' lives are being wasted away.

Każdego dnia marnuje się życie kolejnych dziewczyn.

This is high time for leaders to honor their commitment.

Nadszedł czas, żeby liderzy wywiązali się z obietnic.

In honoring this commitment,

Wywiązanie się z obietnic oznacza

it means keeping girls' issues at heart every time.

stałe przykładanie wagi do spraw kobiet.

We don't have to be subjected as second,

Nie trzeba spychać nas na drugie miejsce.

but they have to know that women, as we are in this room,

Muszą wiedzieć, że kobiety takie jak my tutaj

we are not just women, we are not just girls,

nie są tylko kobietami, nie są tylko dziewczynami.

we are extraordinary.

Jesteśmy niezwykłe.

We can do more.

Możemy zrobić więcej.

And another thing for Malawi,

Inna rzecz dotycząca Malawi

and not just Malawi but other countries:

oraz innych państw:

The laws which are there,

mamy już prawa.

you know how a law is not a law until it is enforced?

Czym jednak jest prawo, jeśli nie jest egzekwowane?

The law which has just recently passed

Prawo, które niedawno wprowadzono

and the laws that in other countries have been there,

i prawa w innych krajach już są,

they need to be publicized at the local level,

ale muszą być ogłoszone na poziomie lokalnym,

at the community level,

na poziomie społeczności,

where girls' issues are very striking.

gdzie problemy dziewczyn są uderzające.

Girls face issues, difficult issues, at the community level every day.

Wiejskie dziewczyny każdego dnia napotykają na trudne problemy.

So if these young girls know that there are laws that protect them,

Jeśli młode dziewczyny dowiedzą się, że są prawa, które je chronią,

they will be able to stand up and defend themselves

będą mogły się postawić i obronić,

because they will know that there is a law that protects them.

bo będą wiedziały, że prawo je chroni.

And another thing I would say is that

Chcę także powiedzieć,

girls' voices and women's voices

że głosy dziewczyn i kobiet

are beautiful, they are there,

są piękne, są wśród nas,

but we cannot do this alone.

ale nie możemy zrobić tego same.

Male advocates, they have to jump in,

Życzliwi mężczyźni muszą się dołączyć,

to step in and work together.

wkroczyć i działać razem.

It's a collective work.

To praca zbiorowa.

What we need is what girls elsewhere need:

Potrzebujemy tego, co wszystkie dziewczyny:

good education, and above all, not to marry whilst 11.

dobrej edukacji i przede wszystkim

nie wydawania za mąż 11-latek.

And furthermore,

Co więcej,

I know that together,

wiem, że razem

we can transform the legal,

możemy zmienić prawne,

the cultural and political framework

kulturalne i polityczne ramy,

that denies girls of their rights.

które odmawiają dziewczynom ich praw.

I am standing here today

Stoję dzisiaj przed wami

and declaring that we can end child marriage in a generation.

i oświadczam, że jedno pokolenie może zakończyć zjawisko małżeństw dzieci.

This is the moment

To chwila,

where a girl and a girl, and millions of girls worldwide,

kiedy każda dziewczyna miliony dziewcząt na świecie

will be able to say,

będą mogły powiedzieć:

"I will marry when I want."

"Wyjdę za mąż, gdy zechcę".

(Applause)

(Brawa)

Thank you. (Applause)

Dziękuję. (Brawa)