What makes us feel good about our work? | Dan Ariely

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Karolina Zynkowska Korekta: Magdalena Stonawska

I want to talk a little bit today about labor and work.

Chciałbym dziś opowiedzieć

o pracy i pracowaniu.

When we think about how people work,

Kiedy myślimy o tym, jak ludzie pracują,

the naive intuition we have

intuicja nam podpowiada,

is that people are like rats in a maze --

że zachowujemy się jak szczury w labiryncie,

że obchodzą nas tylko pieniądze.

that all people care about is money,

and the moment we give them money,

Wynagrodzenia sprawiają,

we can direct them to work one way,

że możemy kazać ludziom pracować

we can direct them to work another way.

w ten czy inny sposób.

This is why we give bonuses to bankers and pay in all kinds of ways.

Dlatego dajemy premie bankierom i płacimy im na wiele różnych sposobów.

Mamy uproszczone wyobrażenie tego,

And we really have this incredibly simplistic view

of why people work, and what the labor market looks like.

dlaczego ludzie pracują i jak wygląda rynek pracy.

At the same time, if you think about it,

Jednocześnie, jeśli się nad tym zastanowić,

there's all kinds of strange behaviors in the world around us.

w otaczającym nas świecie obserwujemy różne rodzaje dziwnych zachowań.

Think about something like mountaineering and mountain climbing.

Pomyślcie na przykład o alpinizmie i wspinaczce górskiej.

Jeśli czytacie książki napisane przez ludzi, którzy zdobywają trudne, wymagające szczyty,

If you read books of people who climb mountains, difficult mountains,

do you think that those books are full of moments of joy and happiness?

czy te książki są pełne momentów szczęścia i radości?

No, they are full of misery.

Nie, są pełne cierpienia.

Właściwie dotyczą głównie odmrożeń i problemów z chodzeniem,

In fact, it's all about frostbite and having difficulty walking,

and difficulty breathing --

problemów z oddychaniem,

cold, challenging circumstances.

wychłodzenia, ekstremalnych sytuacji.

And if people were just trying to be happy,

Zakładając, że chodziło im tylko o uczucie spełnienia

the moment they would get to the top,

tuż po zdobyciu szczytu,

they would say, "This was a terrible mistake.

powiedzieliby: „To była straszna pomyłka.

I'll never do it again."

Nigdy więcej tego nie zrobię".

(Śmiech)

(Laughter)

"Instead, let me sit on a beach somewhere drinking mojitos."

„Zamiast tego wolę sobie posiedzieć gdzieś na plaży i pić mohito".

But instead, people go down,

Ale tak nie jest. Ludzie wracają z wyprawy,

and after they recover, they go up again.

by po powrocie do formy zdobywać kolejne szczyty.

And if you think about mountain climbing as an example,

Wspinaczka to świetny materiał

it suggests all kinds of things.

do wielu przemyśleń.

Pokazuje, że zależy nam na celu, na osiągnięciu szczytu.

It suggests that we care about reaching the end, a peak.

Że zależy nam na walce, na wyzwaniu.

It suggests that we care about the fight, about the challenge.

It suggests that there's all kinds of other things that motivate us

Że istnieje wiele innych rzeczy,

które motywują nas do pracy i działania na wiele sposobów.

to work or behave in all kinds of ways.

Sam zacząłem o tym myśleć po tym,

And for me personally, I started thinking about this

after a student came to visit me.

jak odwiedził mnie student,

którego uczyłem kilka lat wcześniej.

This was one of my students from a few years earlier,

Pewnego dnia przyszedł na uniwersytet

and he came one day back to campus.

i opowiedział mi następującą historię.

And he told me the following story:

He said that for more than two weeks,

Przez ponad dwa tygodnie pracował nad prezentacją w Power Poincie.

he was working on a PowerPoint presentation.

He was working in a big bank,

Pracował w dużym banku,

and this was in preparation for a merger and acquisition.

który przygotowywał się do fuzji i przejęcia innej instytucji.

And he was working very hard on this presentation --

Pracował nad tą prezentacją bardzo ciężko -

graphs, tables, information.

wykresy, tabele, informacje.

He stayed late at night every day.

Codziennie siedział do późna w nocy.

And the day before it was due,

Dzień przed ustalonym terminem

he sent his PowerPoint presentation to his boss,

wysłał prezentację do swojego szefa,

który mu odpisał:

and his boss wrote him back and said,

"Nice presentation, but the merger is canceled."

„Świetna prezentacja, ale fuzja została odwołana".

And the guy was deeply depressed.

Mój były student totalnie się załamał.

Now at the moment when he was working,

Kiedy pracował nad prezentacją,

he was actually quite happy.

był całkiem zadowolony.

Every night he was enjoying his work,

Każdego wieczoru cieszył się ze swojej pracy,

he was staying late, he was perfecting this PowerPoint presentation.

kładł się późno, ciągle udoskonalając tę prezentację.

But knowing that nobody would ever watch it made him quite depressed.

Ale świadomość, że nikt jej nigdy nie zobaczy, mocno go przygnębiła.

So I started thinking about how do we experiment

Więc zacząłem myśleć nad tym, jak rozumiemy

with this idea of the fruits of our labor.

pojęcie „owoców naszej pracy".

And to start with, we created a little experiment

Na początku przeprowadziliśmy mały eksperyment,

in which we gave people Legos,

w którym dawaliśmy ludziom klocki Lego i kazaliśmy im coś z nich zbudować.

and we asked them to build with Legos.

And for some people, we gave them Legos and we said,

Niektórym ludziom daliśmy klocki, mówiąc:

"Hey, would you like to build this Bionicle for three dollars?

„Hej, może chciałbyś zbudować Bionicle'a za trzy dolary?

We'll pay you three dollars for it."

Zapłacimy ci za niego trzy dolary".

And people said yes, and they built with these Legos.

Ludzie się zgadzali i budowali z tych klocków.

And when they finished, we took it, we put it under the table,

Kiedy skończyli, zabraliśmy im je, schowaliśmy pod stołem

and we said, "Would you like to build another one,

i spytaliśmy: „Chciałbyś może zbudować następnego, tym razem za 2,70 $?"

this time for $2.70?"

If they said yes, we gave them another one,

Jeżeli się zgadzali, znów dawaliśmy im klocki.

and when they finished, we asked them,

Po skończeniu zapytaliśmy ich:

„Chcecie może zbudować kolejnego?" za 2,40 $, 2,10 $ i tak dalej,

"Do you want to build another one?" for $2.40, $2.10, and so on,

until at some point people said,

aż w pewnym momencie ktoś powiedział: „Już nie chcę. Nie warto".

"No more. It's not worth it for me."

Nazwaliśmy to wariantem znaczenia.

This was what we called the meaningful condition.

People built one Bionicle after another.

Ludzie budowali jednego Bionicle'a za drugim.

After they finished every one of them,

Każdą skończoną sztukę chowaliśmy pod stołem.

we put them under the table.

Na końcu eksperymentu powiedzieliśmy im,

And we told them that at the end of the experiment,

we will take all these Bionicles, we will disassemble them,

że rozbierzemy te Bionicle,

we will put them back in the boxes,

włożymy klocki z powrotem do pudełka i damy je następnemu uczestnikowi.

and we will use it for the next participant.

There was another condition.

Był też inny wariant.

This other condition was inspired by David, my student.

Został on zainspirowany przez Davida, mojego studenta.

And this other condition we called the Sisyphic condition.

Ten wariant nazwaliśmy wariantem Syzyfa.

And if you remember the story about Sisyphus,

Jeśli pamiętacie historię o Syzyfie,

Sisyphus was punished by the gods to push the same rock up a hill,

który - ukarany przez bogów - musiał wtaczać na górę głaz,

and when he almost got to the end,

a kiedy był już prawie przy wierzchołku,

the rock would roll over, and he would have to start again.

skała wymykała mu się z rąk, spadała na sam dół zbocza i Syzyf musiał zaczynać od początku.

And you can think about this as the essence of doing futile work.

Możecie myśleć o tym jako o kwintesencji bezcelowej pracy.

You can imagine that if he pushed the rock on different hills,

Można sobie wyobrazić, że gdyby wtaczał głaz za każdym razem na inną górę,

at least he would have some sense of progress.

przynajmniej mielibyśmy jakieś poczucie rozwoju.

Also, if you look at prison movies,

Jeśli spojrzycie na filmy o tematyce więziennej,

czasem strażnicy torturują więźnia

sometimes the way that the guards torture the prisoners

is to get them to dig a hole, and when the prisoner is finished,

każąc mu wykopać dół,

a kiedy skazany wykona zadanie, każą mu go zasypać i wykopać go od nowa.

they ask him to fill the hole back up and then dig again.

There's something about this cyclical version

Coś w tym cyklicznym sposobie

of doing something over and over and over

wielokrotnego wykonywania czynności

that seems to be particularly demotivating.

zdaje się być wyjątkowo demotywujące.

So in the second condition of this experiment,

I właśnie to zbadaliśmy w drugim wariancie naszego eksperymentu.

that's exactly what we did.

Zapytaliśmy ludzi: „Chcielibyście zbudować Bionicle'a za trzy dolary?"

We asked people,

"Would you like to build one Bionicle for three dollars?"

And if they said yes, they built it.

Jeżeli się zgodzili, budowali go.

Wtedy pytaliśmy ich: „Chcecie zbudować następnego za 2,70 $?"

Then we asked them, "Do you want to build another one for $2.70?"

And if they said yes, we gave them a new one,

Jeżeli się zgadzali, dawaliśmy im klocki

and as they were building it,

i kiedy go budowali,

we took apart the one that they just finished.

rozkładaliśmy tego, którego już ukończyli.

Kiedy skończyli drugiego,

And when they finished that,

we said, "Would you like to build another one,

powiedzieliśmy: „Chcielibyście zbudować kolejnego za 30 centów mniej?"

this time for 30 cents less?"

And if they said yes,

Jeżeli się zgadzali, dawaliśmy im tego, którego oni zbudowali, a my rozmontowaliśmy.

we gave them the one that they built and we broke.

Więc był to niekończący się cykl:

So this was an endless cycle of them building,

oni budowali, a my niszczyliśmy to na ich oczach.

and us destroying in front of their eyes.

Now what happens when you compare these two conditions?

Co się stanie, jeżeli porównamy te dwie sytuacje?

The first thing that happened was that people built many more Bionicles --

Po pierwsze, ludzie budowali

dużo więcej, bo 11 Bionicle'ów w wariancie znaczenia,

eleven in the meaningful condition,

podczas gdy tylko 7 w wariancie Syzyfa.

versus seven in the Sisyphus condition.

And by the way, we should point out that this was not big meaning.

Należy zaznaczyć, że ta sytuacja nie była jakaś znacząca.

Ludzie nie leczyli raka ani nie budowali mostów.

People were not curing cancer or building bridges.

People were building Bionicles for a few cents.

Po prostu budowali Bionicle za kilka centów.

And not only that, everybody knew

Co więcej, wszyscy wiedzieli, że te zabawki zostaną niedługo zniszczone.

that the Bionicles would be destroyed quite soon.

So there was not a real opportunity for big meaning.

Więc nie było możliwości, żeby ta sytuacja miała jakieś wielkie znaczenie.

But even the small meaning made a difference.

Ale nawet małe znaczenie robi różnicę.

Now we had another version of this experiment.

Zrobiliśmy też inną wersję tego eksperymentu.

In this other version of the experiment,

W tej innej wersji

we didn't put people in this situation,

nie stawialiśmy ludzi w takiej sytuacji,

we just described to them the situation,

tylko opisywaliśmy ją, tak jak ja wam teraz opisuję.

much as I am describing to you now,

and we asked them to predict what the result would be.

Prosiliśmy ich, aby przewidzieli, jaki będzie rezultat eksperymentu.

I co się stało?

What happened?

People predicted the right direction but not the right magnitude.

Ludzie dobrze ocenili kierunek, ale źle ocenili skalę.

People who were just given the description of the experiment

Ludzie, którym opisano eksperyment, powiedzieli,

said that in the meaningful condition,

że przy wariancie znaczenia badani prawdopodobnie zbudują jednego Bionicle'a więcej.

people would probably build one more Bionicle.

So people understand that meaning is important,

Więc ludzie rozumieli, że znaczenie jest ważne,

nie rozumieli tylko wielkości tego znaczenia,

they just don't understand the magnitude of the importance,

the extent to which it's important.

jak bardzo jest to istotne.

Przebadaliśmy jeszcze inne dane.

There was one other piece of data we looked at.

Jak o tym pomyśleć, są ludzie, którzy lubią klocki Lego i ludzie, którzy ich nie lubią.

If you think about it, there are some people who love Legos,

and some people who don't.

And you would speculate that the people who love Legos

Możecie snuć domysły, że ludzie, którzy lubią Lego,

zbudują więcej Bionicle'ów, nawet za mniejsze pieniądze,

would build more Legos, even for less money,

because after all, they get more internal joy from it.

po prostu dlatego, że czerpią z tego radość.

And the people who love Legos less would build less Legos

A ci, którzy mniej lubią klocki Lego, zbudują mniej,

because the enjoyment that they derive from it is lower.

bo radość, jaką z tego czerpią, jest mniejsza.

And that's actually what we found in the meaningful condition.

I właśnie to powiązanie odnaleźliśmy w wariancie znaczenia.

There was a very nice correlation between the love of Legos

Jest duża korelacja między miłością do Lego

and the amount of Legos people built.

a ilością zabawek, jakie ludzie budowali.

Co się stało przy wariancie Syzyfa?

What happened in the Sisyphic condition?

In that condition, the correlation was zero --

W tym przypadku korelacja wynosiła zero.

there was no relationship between the love of Legos,

Nie było związku między upodobaniem do Lego i ilością zbudowanych zabawek,

and how much people built,

which suggests to me that with this manipulation

co nasuwa mi myśl, że ta manipulacja polegająca na

of breaking things in front of people's eyes,

niszczeniu zbudowanych rzeczy na oczach ich konstruktorów

całkowicie zlikwidowała radość, jaką mogli czerpać z tej czynności.

we basically crushed any joy that they could get out of this activity.

We basically eliminated it.

Po prostu ją wyeliminowaliśmy.

Soon after I finished running this experiment,

Niedługo po zakończeniu eksperymentu

I went to talk to a big software company in Seattle.

pojechałem do Seattle na rozmowę z dużą firmą produkującą oprogramowanie.

I can't tell you who they were, but they were a big company in Seattle.

Nie mogę wam powiedzieć, kto to, ale była to duża firma z Seattle produkująca oprogramowanie.

W tej firmie była grupa ludzi umieszczona w innym budynku.

This was a group within the software company

that was put in a different building,

and they asked them to innovate,

Mieli oni za zadanie stworzyć i zrewolucjonizować następny duży produkt dla tej firmy.

and create the next big product for this company.

And the week before I showed up,

Tydzień przed moim przyjazdem

the CEO of this big software company went to that group, 200 engineers,

dyrektor generalny firmy poszedł do tej grupy 200 inżynierów

and canceled the project.

i anulował ich projekt.

And I stood there in front of 200

Stałem tam przed grupą 200 najbardziej przybitych ludzi, z jakimi kiedykolwiek rozmawiałem.

of the most depressed people I've ever talked to.

Opowiedziałem im trochę o eksperymencie z klockami Lego

And I described to them some of these Lego experiments,

and they said they felt like they had just been through that experiment.

i powiedzieli, że czują się, jakby wzięli w nim udział.

Spytałem ich:

And I asked them, I said,

"How many of you now show up to work later than you used to?"

„Ilu z was pojawia się teraz w pracy później niż zwykle?"

And everybody raised their hand.

Wszyscy podnieśli rękę.

I said, "How many of you now go home earlier than you used to?"

Zapytałem: „Ilu z was wychodzi teraz do domu wcześniej niż zwykło to robić?"

Wszyscy podnieśli rękę.

Everybody raised their hand.

Spytałem: „Ilu z was podkolorowuje teraz trochę raporty rozliczeniowe?"

I asked them, "How many of you now add

not-so-kosher things to your expense reports?"

And they didn't raise their hands,

Nie podnieśli co prawda rąk,

but they took me out to dinner

ale zabrali mnie na obiad i pokazali, co potrafią zrobić z raportami rozliczeniowymi.

and showed me what they could do with expense reports.

Zapytałem ich wtedy:

And then I asked them, I said,

„Co mógłby zrobić dyrektor generalny, żebyście nie byli tacy przygnębieni?"

"What could the CEO have done to make you not as depressed?"

And they came up with all kinds of ideas.

Podali mnóstwo różnych pomysłów.

They said the CEO could have asked them to present to the whole company

Powiedzieli, że dyrekor generalny mógł ich poprosić o zaprezentowanie całej firmie

about their journey over the last two years

drogi, jaką pokonali przez ostatnie dwa lata i co postanowili zrobić.

and what they decided to do.

He could have asked them to think about which aspect of their technology

Mógł ich poprosić, aby pomyśleli, który aspekt ich technologii

pasowałby do innych części firmy.

could fit with other parts of the organization.

He could have asked them to build some next-generation prototypes,

Mógł ich poprosić o zbudowanie kilku prototypów następnej generacji,

and see how they would work.

aby zobaczyć, jak by one działały.

But the thing is that any one of those would require some effort and motivation.

Ale rzecz w tym, że każde z tych działań

wymagałoby trochę wysiłku i motywacji.

And I think the CEO basically did not understand the importance of meaning.

Myślę, że dyrektor generalny po prostu nie doceniał wagi znaczenia.

W przypadku, gdyby dyrektor i nasi uczestnicy

If the CEO, just like our participants,

thought the essence of meaning is unimportant,

myśleli, że znaczenie jest nieważne,

then he [wouldn't] care.

nie obchodziłoby ich to.

And he would say, "At the moment I directed you in this way,

Dyrektor powiedziałby im: „Kazałem wam zrobić tak,

and now that I'm directing you in this way,

a teraz każę zrobić wam inaczej,

everything will be okay."

wszystko będzie w porządku".

But if you understood how important meaning is,

Ale gdyby rozumiał jak ważne jest znaczenie,

then you would figure out that it's actually important

wiedziałby, że to szalenie istotne,

to spend some time, energy and effort

aby włożyć trochę czasu, energii i wysiłku

w to, by ludzi obchodziło to, co robią.

in getting people to care more about what they're doing.

Kolejny eksperyment trochę się różnił.

The next experiment was slightly different.

We took a sheet of paper with random letters,

Wzięliśmy kartkę papieru z zapisanymi na niej losowymi literami

i prosiliśmy ludzi, aby znaleźli pary identycznych liter obok siebie.

and we asked people to find pairs of letters

that were identical next to each other.

That was the task.

Takie było zadanie.

People did the first sheet,

Ludzie przejrzeli pierwszą kartkę.

then we asked if they wanted to do another for a little less money,

Wtedy pytaliśmy ich, czy chcą przejrzeć następną za trochę mniej pieniędzy

i kolejną za jeszcze trochę mniej pieniędzy, i tak dalej.

the next sheet for a little bit less, and so on and so forth.

Mieliśmy trzy sytuacje.

And we had three conditions.

In the first condition, people wrote their name on the sheet,

W pierwszej sytuacji, ludzie pisali swoje imię na kartce,

found all the pairs of letters,

odnajdywali pary liter i oddawali kartkę eksperymentatorowi.

gave it to the experimenter,

the experimenter would look at it,

Eksperymentator spoglądał na nią, przebiegał wzrokiem z góry na dół,

scan it from top to bottom,

say "Uh huh," and put it on the pile next to them.

mówił „aha" i odkładał na stosik leżący obok.

In the second condition, people did not write their name on it.

W drugiej sytuacji ludzie nie podpisywali się na kartkach.

The experimenter looked at it,

Eksperymentator brał kartkę

took the sheet of paper, did not look at it, did not scan it,

i bez przyglądania się czy sprawdzania

and simply put it on the pile of pages.

odkładał na stosik innych kartek.

So you take a piece, you just put it on the side.

Po prostu brał kartkę i odkładał ją na bok.

In the third condition,

W trzeciej sytuacji

the experimenter got the sheet of paper,

eksperymentator brał kartkę papieru i wkładał ją do niszczarki.

and put it directly into a shredder.

(Laughter)

Co się stało w tych trzech sytuacjach?

What happened in those three conditions?

In this plot I'm showing you at what pay rate people stopped.

Na tym wykresie pokazuję wam, przy jakiej stawce ludzie przestawali działać.

So low numbers mean that people worked harder.

Niskie liczby oznaczają, że ludzie pracowali ciężej. Pracowali dużo dłużej.

They worked for much longer.

In the acknowledged condition,

W przypadku uznania, ludzie pracowali aż do stawki 15 centów.

people worked all the way down to 15 cents.

At 15 cents per page,

Przy 15 centach za stronę zaprzestali wysiłku.

they basically stopped these efforts.

In the shredder condition, it was twice as much -- 30 cents per sheet.

W sytuacji z niszczarką to było dwa razy więcej - 30 centów.

And this is basically the result we had before.

Taki sam skutek mieliśmy już wcześniej.

You shred people's efforts, output --

Jeśli niszczysz wysiłki i pracę ludzi,

you get them not to be as happy with what they're doing.

nie są zadowoleni z tego, co robią.

But I should point out, by the way,

Chciałbym przy okazji zauważyć,

że w sytuacji z niszczarką ludzie mogli oszukiwać.

that in the shredder condition, people could have cheated.

They could have done not so good work,

Mogli wykonać pracę słabiej,

because they realized people were just shredding it.

bo wiedzieli, że dokument i tak zaraz zostanie zniszczony.

So maybe the first sheet you'd do good work,

Więc może przy pierwszej kartce byście się starali,

but then you see nobody is really testing it,

ale gdybyście zobaczyli, że nikt tego nie sprawdza,

so you would do more and more and more.

robilibyście więcej i więcej i więcej.

So in fact, in the shredder condition,

Więc, w zasadzie, w przypadku z niszczarką

people could have submitted more work and gotten more money,

ludzie mogli wykonać więcej pracy i dostać więcej pieniędzy,

wkładając w to mniej wysiłku.

and put less effort into it.

But what about the ignored condition?

A co z sytuacją, w której ignorowano pracę?

Would the ignored condition be more like the acknowledged

Przypomina ona bardziej sytuację uznania czy sytuację z niszczarką?

or more like the shredder, or somewhere in the middle?

A może jest gdzieś pośrodku?

It turns out it was almost like the shredder.

Okazuje się, że było prawie tak, jak w przypadku z niszczarką.

Now there's good news and bad news here.

Mamy tu dobrą i złą wiadomość.

The bad news is that ignoring the performance of people

Zła jest taka, że ignorowanie ludzkich wysiłków

jest prawie tak szkodliwe, jak niszczenie ich na ich oczach.

is almost as bad as shredding their effort in front of their eyes.

Ignoring gets you a whole way out there.

Ignorowanie doprowadzi do prawie takich samych wyników.

The good news is that by simply looking at something that somebody has done,

Dobra wiadomość jest taka, że spojrzenie na czyjąś pracę

scanning it and saying "Uh huh,"

i przebiegnięcie jej wzrokiem z krótkim „aha"

that seems to be quite sufficient

wydaje się wystarczające,

to dramatically improve people's motivations.

aby znacząco podnieść ludzką motywację.

So the good news is that adding motivation

Więc dobra wiadomość jest taka, że motywowanie ludzi nie jest zbyt trudne.

doesn't seem to be so difficult.

The bad news is that eliminating motivations

Zła wiadomość jest taka, że niszczenie motywacji

seems to be incredibly easy,

jest niesamowicie łatwe

and if we don't think about it carefully, we might overdo it.

i jeśli nie będziemy wystarczająco uważni, możemy do tego dopuścić.

So this is all in terms of negative motivation,

Wszystko to dotyczy negatywnej motywacji

or eliminating negative motivation.

i jej usuwania.

Następna rzecz, jaką chcę wam pokazać, dotyczy pozytywnej motywacji.

The next part I want to show you is something about positive motivation.

So there is a store in the U.S. called IKEA.

Jest w Stanach sklep o nazwie IKEA.

And IKEA is a store with kind of okay furniture

Sprzedają tam całkiem dobre meble, które bardzo długo się skręca.

that takes a long time to assemble.

(Laughter)

(Śmiech)

I don't know about you,

Nie wiem, jak wy, ale mnie skręcenie czegoś od nich

but every time I assemble one of those,

it takes me much longer, it's much more effortful,

za każdym razem zajmuje więcej czasu, wymaga więcej wysiłku i wprowadza spore zamieszanie.

it's much more confusing, I put things in the wrong way --

Źle skręcam rzeczy.

I can't say I enjoy those pieces.

Nie mogę powiedzieć, żebym lubił te części.

Nie mogę powiedzieć, żebym lubił sam proces skręcania.

I can't say I enjoy the process.

But when I finish it,

Ale kiedy skończę, meble z IKEI podobają mi się

I seem to like those IKEA pieces of furniture

more than I like other ones.

bardziej niż wszystkie inne.

(Laughter)

And there's an old story about cake mixes.

Jest taka stara historia o ciastach w proszku.

So when they started cake mixes in the '40s,

Kiedy weszły na rynek w latach '40,

należało wsypać proszek do formy

they would take this powder and they would put it in a box,

and they would ask housewives to basically pour it in,

i panie domu musiały po prostu nalać tam trochę wody, zamieszać,

stir some water in it,

włożyć do piekarnika i - voila! - miały ciasto.

mix it, put it in the oven, and -- voila -- you had cake.

But it turns out they were very unpopular.

Jednak te ciasta nie zyskały popularności.

People did not want them,

Ludzie ich nie chcieli.

and they thought about all kinds of reasons for that.

I wymyślali ku temu różne powody.

Może smak był nieodpowiedni?

Maybe the taste was not good?

No, the taste was great.

Nie, smak był wspaniały.

What they figured out was that there was not enough effort involved.

Jak się okazało, chodziło o to, że ciasta wymagały za mało wysiłku.

It was so easy that nobody could serve cake to their guests

Były tak proste, że nikt nie chciał ich podać gościom,

and say, "Here is my cake."

mówiąc: „Oto moje ciasto".

No, it was somebody else's cake, as if you bought it in the store.

Nie, nie, nie, to było czyjeś ciasto, nie twoje.

Tak, jak byś kupił je w sklepie.

It didn't really feel like your own.

Nie czuło się, że to twoje własne ciasto.

So what did they do?

Więc co zrobiono?

They took the eggs and the milk out of the powder.

Wyciągnięto z proszku jaja i mleko.

(Laughter)

(Śmiech)

Now you had to break the eggs and add them,

Teraz trzeba rozbić i dodać jaja.

you had to measure the milk and add it, mixing it.

Odmierzyć mleko i dodać je, mieszając.

Teraz to twoje ciasto. Wszystko jest w porządku.

Now it was your cake. Now everything was fine.

(Laughter)

(Brawa)

(Applause)

Now, I think a little bit like the IKEA effect,

Pomyślcie teraz o efekcie IKEI:

by getting people to work harder,

zmuszanie ludzi do ciężkiej pracy sprawia,

they actually got them to love what they're doing

że bardziej cenią to, co robią.

to a higher degree.

Jak sprawdziliśmy to zagadnienie eksperymentalnie?

So how do we look at this question experimentally?

Poprosiliśmy ludzi, aby złożyli coś z origami.

We asked people to build some origami.

We gave them instructions on how to create origami,

Daliśmy im instrukcje, jak składać origami

and we gave them a sheet of paper.

i kilka kartek papieru.

And these were all novices,

To byli nowicjusze, zbudowali naprawdę brzydkie rzeczy,

and they built something that was really quite ugly --

nothing like a frog or a crane.

nic w stylu żaby czy żurawia.

Ale wtedy powiedzieliśmy im: „Popatrzcie, to origami należy do nas.

But then we told them, "Look, this origami really belongs to us.

You worked for us, but I'll tell you what, we'll sell it to you.

Pracowaliście dla nas, ale wiecie co, sprzedamy wam to.

How much do you want to pay for it?"

Ile chcecie za to zapłacić?"

And we measured how much they were willing to pay for it.

I zmierzyliśmy, jak dużo byli w stanie za to zapłacić.

And we had two types of people:

Mieliśmy dwie grupy ludzi.

We had the people who built it,

Jednych, którzy złożyli to origami

and the people who did not build it,

i innych, którzy nic nie składali, byli jedynie obserwatorami.

and just looked at it as external observers.

And what we found was that the builders thought

Jak się okazało, twórcy uważali,

that these were beautiful pieces of origami --

że te origami były piękne

(Laughter)

i chcieli za nie zapłacić pięć razy więcej

and they were willing to pay five times more for them

than the people who just evaluated them externally.

niż ludzie, którzy tylko oceniali je z zewnątrz.

Now you could say -- if you were a builder,

Załóżmy teraz, że jesteście twórcami.

do you think [you'd say], "Oh, I love this origami,

Czy pomyślelibyście: „Och, uwielbiam to origami, ale wiem, że nikomu innemu się nie spodoba"?

but I know that nobody else would love it?"

Or "I love this origami, and everybody else will love it as well?"

Czy może pomyślelibyście: „Uwielbiam to origami i na pewno innych też ono zachwyci"?

Which one of those two is correct?

Która z tych wersji jest prawidłowa?

Turns out the builders not only loved the origami more,

Okazuje się, że twórcy nie tylko bardziej cenili origami,

they thought that everybody would see the world in their view.

ale też myśleli, że wszyscy będą podzielać ich pogląd.

Myśleli, że każdemu będzie się ono podobać.

They thought everybody else would love it more as well.

W następnej wersji próbowaliśmy osiągnąć efekt IKEI.

In the next version, we tried to do the IKEA effect.

We tried to make it more difficult.

Trochę to utrudniliśmy.

NIektórym ludziom daliśmy takie samo zadanie.

So for some people, we gave the same task.

For some people, we made it harder by hiding the instructions.

Dla innych wprowadziliśmy trochę trudności, ukrywając instrukcje.

Na kartce mieliśmy małe diagramy pokazujące, jak składać origami.

At the top of the sheet, we had little diagrams

of how you fold origami.

Po prostu ukryliśmy je przed niektórymi ludźmi.

For some people, we just eliminated that.

Więc było trudniej. I co się stało?

So now this was tougher.

What happened?

Cóż, obiektywnie rzecz biorąc, origami było teraz brzydsze i trudniejsze do złożenia.

Well in an objective way,

the origami now was uglier, it was more difficult.

Kiedy popatrzyliśmy na „łatwe origami",

Now when we looked at the easy origami, we saw the same thing --

widzieliśmy ten sam efekt: twórcom podobało się bardziej, oceniającym mniej.

builders loved it more, evaluators loved it less.

When you looked at the hard instructions,

Przy braku instrukcji

the effect was larger.

efekt się zwiększył.

Why?

Dlaczego? Ponieważ teraz twórcom ich praca jeszcze bardziej się podobała.

Because now the builders loved it even more.

(Laughter)

They put all this extra effort into it.

Włożyli w to dodatkowy wysiłek.

A oceniający? Podobało im się jeszcze mniej.

And evaluators?

They loved it even less.

Because in reality, it was even uglier than the first version.

Bo w rzeczywistości było to brzydsze niż w pierwszej wersji.

(Laughter)

To mówi nam wiele o tym, jak oceniamy rzeczy.

Of course, this tells you something about how we evaluate things.

Now think about kids.

Pomyślcie teraz o dzieciach.

Wyobraźcie sobie, że pytam was: „Za ile sprzedalibyście własne dzieci?"

Imagine I asked you, "How much would you sell your kids for?"

Your memories and associations and so on.

Wasze wspomnienia i powiązania i tak dalej.

Most people would say for a lot, a lot of money.

Większość ludzi podałaby ogromną, ogromną sumę...

(Laughter)

On good days.

jeśli ostatnio były grzeczne.

(Laughter)

(Śmiech)

But imagine this was slightly different.

Ale wyobraźcie sobie to trochę inaczej.

Imagine if you did not have your kids.

Wyobraźcie sobie, że nie mielibyście własnych dzieci

i pewnego dnia poszlibyście do parku, gdzie spotkalibyście parę dzieciaków,

And one day you went to the park and you met some kids.

They were just like your kids,

które byłyby takie, jak wasze dzieci.

and you played with them for a few hours,

Bawilibyście się z nimi przez kilka godzin,

a kiedy już mielibyście odchodzić, ich rodzice powiedzieliby:

and when you were about to leave, the parents said, "Hey, by the way,

„Hej, tak przy okazji, zanim pójdziesz, jeśli jesteś zainteresowany, to one są na sprzedaż".

just before you leave, if you're interested, they're for sale."

(Laughter)

(Śmiech)

How much would you pay for them now?

Ile teraz byście za nie zapłacili?

Most people say not that much.

Większość ludzi nie podaje wysokiej ceny,

dlatego, że nasze dzieci są tak cenne

And this is because our kids are so valuable,

not just because of who they are,

nie tylko ze względu na to, kim są,

but because of us,

ale ze względu na nas, bo są z nami połączone;

because they are so connected to us,

and because of the time and connection.

ze względu na czas i związek.

Aha, jeśli uważacie, że instrukcje z IKEI nie są zbyt dobre,

By the way, if you think IKEA instructions are not good,

what about the instructions that come with kids, those are really tough.

pomyślcie o instrukcjach obsługi dzieci!

Te są naprawdę trudne.

(Laughter)

(Śmiech)

By the way, these are my kids, which, of course, are wonderful and so on.

Przy okazji, to są moje dzieci, które oczywiście są cudowne i tak dalej.

Which comes to tell you one more thing,

Co sprawia, że powiem wam jeszcze jedną rzecz.

which is, much like our builders,

Tak jak twórcy,

when they look at the creature of their creation,

kiedy patrzymy na wynik naszej kreacji

nie zdajemy sobie sprawy, że inni ludzie nie widzą ich tak jak my.

we don't see that other people don't see things our way.

Pozwólcie jeszcze na ostatni komentarz.

Let me say one last comment.

Jeśli pomyślicie o Adamie Smisie i Karolu Marksie,

If you think about Adam Smith versus Karl Marx,

Adam Smith had a very important notion of efficiency.

Adam Smith zaprezentował bardzo ważny pogląd na wydajność.

He gave an example of a pin factory.

Jako przykład podał fabrykę szpilek.

He said pins have 12 different steps,

Powiedział, że produkcja szpilki ma 12 etapów

and if one person does all 12 steps, production is very low.

i gdyby wszystkie 12 wykonywała jedna osoba, produkcja byłaby bardzo niska.

But if you get one person to do step one,

Ale jeżeli jedna osoba będzie wykonywać etap pierwszy,

and one person to do step two and step three and so on,

jedna - etap drugi, jedna trzeci i tak dalej,

production can increase tremendously.

produkcja znacząco wzrośnie.

And indeed, this is a great example,

I rzeczywiście, to wspaniały przykład i przyczyna rewolucji przemysłowej i wydajności.

and the reason for the Industrial Revolution and efficiency.

Karol Marks, z drugiej strony,

Karl Marx, on the other hand,

said that the alienation of labor is incredibly important

powiedział, że alienacja pracy jest niezmiernie istotna

in how people think about the connection to what they are doing.

ze względu na to, jak ludzie łączą się z tym, co robią.

And if you do all 12 steps, you care about the pin.

Jeżeli wykonasz wszystkie 12 etapów, dbasz o produkt, bo to twoja szpilka.

But if you do one step every time, maybe you don't care as much.

Ale gdybyś wykonywał cały czas tylko jeden etap, może nie przykładałbyś tak wielkiej wagi.

Myślę, że w kwestii rewolucji przemysłowej

I think that in the Industrial Revolution,

Adam Smith miał więcej racji niż Karol Marks,

Adam Smith was more correct than Karl Marx.

But the reality is that we've switched,

ale w rzeczywistości zrobiliśmy pewien zwrot

i obecnie żyjemy w dobie gospodarki opartej na wiedzy.

and now we're in the knowledge economy.

You can ask yourself, what happens in a knowledge economy?

Jesteście ciekawi, co dzieje się w gospodarce opartej na wiedzy?

Is efficiency still more important than meaning?

Czy wydajność nadal jest bardziej istotna niż znaczenie?

I think the answer is no.

Myślę, że odpowiedź brzmi nie.

I think that as we move to situations

Uważam, że w sytuacjach,

in which people have to decide on their own

kiedy ludzie muszą sami zadecydować,

about how much effort, attention, caring, how connected they feel to it,

jak wiele wysiłku, uwagi poświęcą pracy, jak bardzo czują się z nią związani,

kiedy myślą o pracy w drodze do pracy i pod prysznicem i tak dalej,

are they thinking about labor on the way to work,

and in the shower and so on,

all of a sudden Marx has more things to say to us.

nagle to Marks ma więcej do powiedzenia.

So when we think about labor,

Więc kiedy myślimy o pracy, zwykle utożsamiamy motywację z zapłatą,

we usually think about motivation and payment as the same thing,

but the reality is that we should probably add all kinds of things to it --

ale tak naprawdę powinniśmy dodać do tego całą masę innych rzeczy -

meaning, creation, challenges, ownership, identity, pride, etc.

znaczenie, tworzenie, wyzwania, posiadanie, tożsamość, dumę, i tak dalej.

The good news is that if we added all of those components

Dobra wiadomość jest taka, że jeśli dodamy te elementy i pomyślimy o nich,

and thought about them --

o tym, jak nadajemy znaczenie, skąd bierze się duma, motywacja,

how do we create our own meaning, pride, motivation,

and how do we do it in our workplace,

jak to wykorzystać w naszym miejscu pracy i dla pracowników,

and for the employees --

I think we could get people to be both more productive and happier.

myślę, że uczynimy ludzi bardziej produktywnymi i jednocześnie szczęśliwszymi.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)