The way we think about work is broken | Barry Schwartz

Tłumaczenie: Sara Czekała Korekta: Barbara Guzik

Today I'm going to talk about work.

Dzisiaj będę mówił o pracy.

And the question I want to ask and answer is this:

Chciałbym odpowiedzieć na pytanie:

"Why do we work?"

"Dlaczego pracujemy?".

Why do we drag ourselves out of bed every morning

Po co codziennie rano wywlekamy się z łóżek

instead of living our lives

zamiast wypełniać nasze życie

just filled with bouncing from one TED-like adventure to another?

przygodami takim jak konferencje TED?

(Laughter)

(Śmiech)

You may be asking yourselves that very question.

Może też zadajecie sobie to pytanie.

Now, I know of course, we have to make a living,

Wiem, że trzeba zarabiać na życie,

but nobody in this room thinks that that's the answer to the question,

ale nikt z obecnych tutaj nie uważa, że to jest odpowiedź na pytanie:

"Why do we work?"

"Dlaczego pracujemy?".

For folks in this room, the work we do is challenging,

Dla ludzi tu obecnych praca jest wyzwaniem,

it's engaging, it's stimulating, it's meaningful.

jest ciekawa, stymulująca i ma znaczenie.

And if we're lucky, it might even be important.

Jeśli mamy szczęście, może być nawet ważna.

So, we wouldn't work if we didn't get paid,

Nie pracowalibyśmy, gdyby nam nie płacono,

but that's not why we do what we do.

ale nie dlatego pracujemy.

And in general,

W zasadzie uważamy,

I think we think that material rewards are a pretty bad reason

że korzyści materialne to bardzo zła motywacja

for doing the work that we do.

do wykonywania pracy.

When we say of somebody that he's "in it for the money,"

Kiedy mówimy o kimś, że "robi to dla pieniędzy",

we are not just being descriptive.

to mamy na myśli coś więcej niż tylko opis sytuacji.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, I think this is totally obvious,

To jest oczywiste

but the very obviousness of it raises what is for me

i właśnie dlatego rodzi się

an incredibly profound question.

bardzo istotne pytanie.

Why, if this is so obvious,

Dlaczego, jeśli to jest takie oczywiste,

why is it that for the overwhelming majority of people on the planet,

dla ogromnej większości ludzi

the work they do has none of the characteristics

praca, którą wykonują, nie motywuje ich

that get us up and out of bed and off to the office every morning?

do codziennego wstawania z łóżka i pójścia do biura?

How is it that we allow the majority of people on the planet

Dlaczego pozwalamy większości ludziom

to do work that is monotonous, meaningless and soul-deadening?

na monotonną, bezsensowną i wysysającą duszę pracę?

Why is it that as capitalism developed,

Dlaczego z rozwojem kapitalizmu

it created a mode of production, of goods and services,

rozwinął się model produkcji towarów i usług

in which all the nonmaterial satisfactions that might come from work were eliminated?

usuwający wszelkie niematerialne formy satysfakcji z pracy?

Workers who do this kind of work,

Pracownicy wykonujący taką pracę,

whether they do it in factories, in call centers,

w fabrykach, w call center

or in fulfillment warehouses,

czy w magazynach,

do it for pay.

pracują jedynie dla pieniędzy.

There is certainly no other earthly reason to do what they do except for pay.

Nie ma żadnego innego powodu, dla którego pracują.

So the question is, "Why?"

Dlaczego?

And here's the answer:

Odpowiedzią jest...

the answer is technology.

technologia.

Now, I know, I know --

Tak, wiem,

yeah, yeah, yeah, technology, automation screws people, blah blah --

technologia, automatyzacja oszukuje ludzi.

that's not what I mean.

Nie o to mi chodzi.

I'm not talking about the kind of technology

Nie mówię o technologii,

that has enveloped our lives, and that people come to TED to hear about.

która zawładnęła naszym życiem i o której mówi się na konferencjach TED.

I'm not talking about the technology of things,

Nie mówię o technologii rzeczy,

profound though that is.

choć to bardzo istotne.

I'm talking about another technology.

Mówię o innej technologii,

I'm talking about the technology of ideas.

technologii idei.

I call it, "idea technology" --

Nazywam to "technologią ideową".

how clever of me.

Jaki jestem mądry.

(Laughter)

(Śmiech)

In addition to creating things, science creates ideas.

Nauka tworzy nie tylko rzeczy, ale też idee.

Science creates ways of understanding.

Dzięki nauce wiele rozumiemy.

And in the social sciences,

W naukach społecznych,

the ways of understanding that get created are ways of understanding ourselves.

to, jak rozumiemy stworzone rzeczy, to sposób, w jaki rozumiemy siebie.

And they have an enormous influence on how we think, what we aspire to,

Mają ogromny wpływ na to, jak myślimy, do czego dążymy,

and how we act.

co robimy.

If you think your poverty is God's will, you pray.

Jeśli myślisz, że bieda jest wolą Boga, modlisz się.

If you think your poverty is the result of your own inadequacy,

Jeśli myślisz, że bieda to twoja wina,

you shrink into despair.

załamujesz się.

And if you think your poverty is the result of oppression and domination,

Jeśli myślisz, że bieda to skutek opresji i dominacji,

then you rise up in revolt.

robisz rewolucję.

Whether your response to poverty is resignation or revolution,

To, czy twoją reakcją będzie rezygnacja czy bunt,

depends on how you understand the sources of your poverty.

zależy od tego, jak rozumiesz powody swojej biedy.

This is the role that ideas play in shaping us as human beings,

Taką rolę odgrywają idee w kształtowaniu nas jako ludzi.

and this is why idea technology may be the most profoundly important technology

Dlatego technologia ideowa może być najważniejszą technologią,

that science gives us.

jaką daje nam nauka.

And there's something special about idea technology,

W technologii ideowej jest coś wyjątkowego,

that makes it different from the technology of things.

co odróżnia ją od technologii rzeczy.

With things, if the technology sucks,

Jeśli technologia rzeczy zawodzi,

it just vanishes, right?

po prostu znika.

Bad technology disappears.

Zła technologia znika.

With ideas --

Z ideami jest inaczej.

false ideas about human beings will not go away

Fałszywe przekonania o ludziach nie znikną,

if people believe that they're true.

jeśli ludzie w nie wierzą.

Because if people believe that they're true,

Jeśli ludzie wierzą, że są prawdziwe,

they create ways of living and institutions

pomagają im przetrwać, tworząc instytucje,

that are consistent with these very false ideas.

w których te fałszywe przekonania funkcjonują.

And that's how the industrial revolution created a factory system

Tak rewolucja przemysłowa stworzyła system fabryczny,

in which there was really nothing you could possibly get out of your day's work,

gdzie z codziennej pracy można wynieść tylko jedno,

except for the pay at the end of the day.

wypłatę na koniec dnia.

Because the father -- one of the fathers

Bo jeden z ojców rewolucji przemysłowej,

of the Industrial Revolution, Adam Smith --

Adam Smith,

was convinced that human beings were by their very natures lazy,

był przekonany, że ludzie są z natury leniwi

and wouldn't do anything unless you made it worth their while,

i nie będą nic robić, jeśli się im to nie opłaci,

and the way you made it worth their while

a opłaci im się,

was by incentivizing, by giving them rewards.

jeśli zmotywuje się ich nagrodami.

That was the only reason anyone ever did anything.

To jedyny powód, dla którego ludzie coś robią.

So we created a factory system consistent with that false view of human nature.

Stworzyliśmy system fabryczny,

w którym funkcjonuje ten fałszywy obraz natury człowieka.

But once that system of production was in place,

Kiedy przyjęliśmy taki system produkcyjny,

there was really no other way for people to operate,

ludzie nie mogli już inaczej działać,

except in a way that was consistent with Adam Smith's vision.

jak tylko zgodnie z poglądem Adama Smitha.

So the work example is merely an example

Praca jest tu tylko przykładem tego,

of how false ideas can create a circumstance

jak fałszywe idee mogą stworzyć sytuację,

that ends up making them true.

w której te idee nie mogą już być sprostowane.

It is not true

To nieprawda,

that you "just can't get good help anymore."

że "nie otrzymasz już właściwej pomocy".

It is true

To prawda,

that you "can't get good help anymore"

że jej nie otrzymasz,

when you give people work to do that is demeaning and soulless.

jeśli dajesz ludziom pracę upokarzającą i bezduszną.

And interestingly enough, Adam Smith --

Co ciekawe, Adam Smith,

the same guy who gave us this incredible invention

człowiek, który wymyślił

of mass production, and division of labor

masową produkcję i podział pracy,

-- understood this.

rozumiał to.

He said, of people who worked in assembly lines,

Powiedział, że ludzie pracujący przy liniach produkcyjnych

of men who worked in assembly lines, he says:

"He generally becomes as stupid as it is possible for a human being to become."

"stają się głupkami największymi na świecie".

Now, notice the word here is "become."

Zauważcie słowo "stają się".

"He generally becomes as stupid as it is possible for a human being to become."

"Stają się głupkami największymi na świecie".

Whether he intended it or not, what Adam Smith was telling us there,

Celowo lub nie, Adam Smith mówi nam,

is that the very shape of the institution within which people work

że charakter zakładu pracy tworzy ludzi

creates people who are fitted to the demands of that institution

dopasowanych do wymagań tej instytucji,

and deprives people of the opportunity

pozbawiając ludzi możliwości

to derive the kinds of satisfactions from their work that we take for granted.

czerpania oczywistej dla wszystkich satysfakcji z pracy.

The thing about science -- natural science --

W dziedzinie nauk przyrodniczych

is that we can spin fantastic theories about the cosmos,

tworzymy fascynujące teorie na temat kosmosu,

and have complete confidence

mając świadomość,

that the cosmos is completely indifferent to our theories.

że kosmos "ma w nosie" nasze teorie.

It's going to work the same damn way

I tak będzie funkcjonował

no matter what theories we have about the cosmos.

niezależnie od naszych teorii.

But we do have to worry about the theories we have of human nature,

Musimy się jednak przejmować teoriami dotyczącymi natury ludzkiej,

because human nature will be changed by the theories we have

bo one realnie wpływają na życie ludzi.

that are designed to explain and help us understand human beings.

Teorie powinny wyjaśniać funkcjonowanie ludzi i pomagać ich zrozumieć.

The distinguished anthropologist, Clifford Geertz, said, years ago,

Wiele lat temu wybitny antropolog Clifford Geertz powiedział,

that human beings are the "unfinished animals."

że ludzie to "niedokończone zwierzęta".

And what he meant by that was that it is only human nature

Miał na myśli, że tylko ludzie

to have a human nature

mają ludzką naturę,

that is very much the product of the society in which people live.

która jest produktem społeczeństwa, w którym żyją.

That human nature, that is to say our human nature,

Ta ludzka natura, czyli nasza ludzka natura,

is much more created than it is discovered.

jest bardziej stworzona niż odkryta.

We design human nature

Kształtujemy ludzką naturę,

by designing the institutions within which people live and work.

tworząc instytucje, w których ludzie żyją i pracują.

And so you people --

Dlatego wy, ludzie,

pretty much the closest I ever get to being with masters of the universe --

najbliższe mi istoty, władcy wszechświata,

you people should be asking yourself a question,

powinniście zadać sobie pytanie,

as you go back home to run your organizations.

kiedy wrócicie do domów, do swoich firm,

Just what kind of human nature do you want to help design?

jaki typ ludzkiej natury chcecie pomagać kształtować.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Thanks.

Dzięki.