The way we think about work is broken | Barry Schwartz

Translator: Munkhbaatar Lkhagvaa Reviewer: Indra Ganzorig

Today I'm going to talk about work.

Өнөөдөр би ажлын тухай ярих гэсэн юм.

And the question I want to ask and answer is this:

"Бид яагаад ажилладаг вэ?"

"Why do we work?"

Энэ асуултад хариулахыг хүсч байна.

Why do we drag ourselves out of bed every morning

Бид яагаад өглөө бүр эртлэн босч, ажил руугаа явдаг юм бол?

instead of living our lives

Үүний оронд хүссэнээрээ амьдарч,

just filled with bouncing from one TED-like adventure to another?

TED-ийн оролцогч нар шиг адал явдлаар дүүрэн амьдарч болохгүй гэж үү?

(Laughter)

(Инээд)

You may be asking yourselves that very question.

Та нар энэ асуултыг өөрсдөдөө тавьдаг байх.

Now, I know of course, we have to make a living,

Мэдээж амь зуухын тулд ажиллах ёстой.

but nobody in this room thinks that that's the answer to the question,

Гэвч энэ хариулт хангалтгүй гэдгийг бид бүгд мэдэж байгаа.

"Бид яагаад ажилладаг вэ?"

"Why do we work?"

For folks in this room, the work we do is challenging,

Ажил биднийг сорьж, сонирхлыг татаж,

it's engaging, it's stimulating, it's meaningful.

урмыг сэргээж, амьдралыг утга учиртай болгох ёстой.

And if we're lucky, it might even be important.

Аз таарвал хийж байгаа ажил чинь чухал байж ч болох юм.

So, we wouldn't work if we didn't get paid,

Тэгэхээр мөнгө бол ажил хийх

but that's not why we do what we do.

цорын ганц шалтгаан биш юм аа.

And in general,

Ер нь бол

I think we think that material rewards are a pretty bad reason

зөвхөн мөнгөний төлөө ажиллахыг

for doing the work that we do.

хүмүүс сайнаар хүлээж авдаггүй шүү дээ.

When we say of somebody that he's "in it for the money,"

Хэн нэгэн "Тэр энэ ажилд мөнгөнд л болж орсон" гэж хэлэх нь

we are not just being descriptive.

тийм ч сайхан сонсогдохгүй байгаа биз?

(Laughter)

(Инээд)

Now, I think this is totally obvious,

Энэ надад маш ойлгомжтой санагддаг.

but the very obviousness of it raises what is for me

Гэхдээ энэ тодорхой байдал нь

an incredibly profound question.

тун чухал асуудлыг гаргаж ирсэн.

Why, if this is so obvious,

Хэрэв ийм тодорхой юм бол

why is it that for the overwhelming majority of people on the planet,

яагаад энэ дэлхийн ихэнх хүмүүс

the work they do has none of the characteristics

өглөө эртлэн босч өдөр болгон ажил руугаа явах

that get us up and out of bed and off to the office every morning?

эрч хүчийг өгч чадах тийм ажлыг хийдэггүй юм бол?

How is it that we allow the majority of people on the planet

Яагаад дэлхийн ихэнх хүмүүс нэг хэвийн, утга учиргүй,

to do work that is monotonous, meaningless and soul-deadening?

урамгүй ажил хийж байгааг бид энгийн зүйл мэт хүлээн авдаг юм бол?

Why is it that as capitalism developed,

Капитализм хөгжихийн хэрээр

it created a mode of production, of goods and services,

хийж бүтээсэн ажлаасаа авдаг материаллаг бус сэтгэл ханамж

in which all the nonmaterial satisfactions that might come from work were eliminated?

хаана нь устаж алга болсон юм бол?

Workers who do this kind of work,

Ийм төрлийн ажил эрхлэгч нар

whether they do it in factories, in call centers,

үйлдвэрийн ажилтан бай, тусламжийн утасны оператор бай,

or in fulfillment warehouses,

эсвэл агуулахын ажилтан бай хэн ч байсан

do it for pay.

зөвхөн мөнгөний төлөө л ажилладаг.

There is certainly no other earthly reason to do what they do except for pay.

Мөнгөний төлөө л ийм ажил хийдэг. Өөр олигтой шалтгаан үнэндээ алга.

So the question is, "Why?"

Тэгэхээр асуулт нь "Яагаад?"

And here's the answer:

Хариултыг одоо хэлье.

the answer is technology.

Хариулт бол технологи.

Now, I know, I know --

Мэдэж байна аа.

yeah, yeah, yeah, technology, automation screws people, blah blah --

Технологи, автоматжуулалт нь хүмүүсийг байхгүй болгодог гэх мэт яриа хөвөрнө.

that's not what I mean.

Гэхдээ энэ биш.

I'm not talking about the kind of technology

Бидний амьдралын салшгүй хэсэг болсон,

that has enveloped our lives, and that people come to TED to hear about.

хүмүүс TED рүү сонсохоор ирдэг тэр технологийн тухай яриагүй байна.

I'm not talking about the technology of things,

Биет зүйлсийн технологи хэдий чухал боловч

profound though that is.

би энэ тухай ярих гээгүй юм.

I'm talking about another technology.

Би өөр технологийн тухай ярьж байна.

I'm talking about the technology of ideas.

Би бодол санааны технологийн тухай ярьж байна.

I call it, "idea technology" --

"Бодол санааны технологи" гэж нэрлэе.

how clever of me.

Мундаг байгаа биз?

(Laughter)

(Инээд)

In addition to creating things, science creates ideas.

Шинжлэх ухаан эд зүйлс бүтээхээс гадна бодол санааг бүтээдэг.

Science creates ways of understanding.

Шинжлэх ухаан харах өнцгийг шинээр бий болгодог.

And in the social sciences,

Нийгмийн шинжлэх ухаанд

the ways of understanding that get created are ways of understanding ourselves.

харах өнцөг нь хүн өөрийгөө ойлгоход чиглэсэн байдаг.

And they have an enormous influence on how we think, what we aspire to,

Харах өнцөг нь бидний юу бодож, юунд тэмүүлж, яаж аашилж буйд

and how we act.

асар нөлөө нөлөө үзүүлдэг.

If you think your poverty is God's will, you pray.

Хэрвээ хүн ядуу байгаа нь бурхны таалал гэж бодож байвал залбирдаг.

If you think your poverty is the result of your own inadequacy,

Ядуу байгаа нь өөрийн арчаагүй байдлаас гэж бодож байвал

you shrink into despair.

хүн сэтгэл санаагаар унадаг.

And if you think your poverty is the result of oppression and domination,

Хэрэв ядуу байдал нь бусдын мөлжлөг, дарангуйллаас болсон гэж бодож байвал

then you rise up in revolt.

эсэргүүцэн тэмцдэг.

Whether your response to poverty is resignation or revolution,

Хариу үйлдэл нь эсэргүүцэн тэмцэх үү эвлэрэх үү гэдэг нь

depends on how you understand the sources of your poverty.

ядуу байдлын чинь шалтгаан юу гэж ойлгосноос л хамаарна.

This is the role that ideas play in shaping us as human beings,

Иймд бодол санаа бидний ямар хүн болохыг тодорхойлоход чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

and this is why idea technology may be the most profoundly important technology

Ийм учраас л бодол санааны технологи хамгийн чухал шинжлэх ухааны

that science gives us.

нээлт байж болох юм.

And there's something special about idea technology,

Бодол санааны технологийг бусад эд зүйлсийн технологиос

that makes it different from the technology of things.

ялгах нэг зүйл бий.

With things, if the technology sucks,

Эд зүйлсийн технологи нь хэрэгцээгүй л бол

it just vanishes, right?

удахгүй алга болдог, тийм биз?

Bad technology disappears.

Муу технологи алга болдог.

With ideas --

Харин бодол санааны хувьд

false ideas about human beings will not go away

хүн төрөлхтөн буруу санаа бодолд үнэмшсэн л бол

if people believe that they're true.

тэр нь алга болдоггүй.

Because if people believe that they're true,

Нэгэнт хүмүүс үнэн гэдэгт нь итгэчихсэн бол

they create ways of living and institutions

тэдгээр буруу санаа бодолд таарсан амьдралын хэв маяг,

that are consistent with these very false ideas.

зохион байгуулалтыг шинээр бий болгодог.

And that's how the industrial revolution created a factory system

Ийм болохоор аж үйлдвэрийн хувьсгал үйлдвэржилтийн цогцолборыг бүтээснээр

in which there was really nothing you could possibly get out of your day's work,

ажилтан хийсэн ажлаасаа цалингаас өөр

except for the pay at the end of the day.

ямар ч үр шим авдаггүй билээ.

Because the father -- one of the fathers

Учир нь аж үйлдвэрийн хувьсгалын эцэг

of the Industrial Revolution, Adam Smith --

Адам Смит хэлэхдээ

was convinced that human beings were by their very natures lazy,

"Хүн байгалиасаа залхуу бөгөөд

and wouldn't do anything unless you made it worth their while,

өөрт ашигтай гэж үзсэн зүйлээ л хийдэг.

and the way you made it worth their while

Хийх ажлыг нь ашигтай болгохын тулд

was by incentivizing, by giving them rewards.

тэднийг урамшуулах шаардлагатай" гэжээ.

That was the only reason anyone ever did anything.

Энэ нь ажил хийх цорын ганц шалтгаан гэж ойлгожээ.

So we created a factory system consistent with that false view of human nature.

Ингээд хүний тухай энэ буруу ойлголт дээр үндэслэн үйлдвэрийн системийг үүсгэсэн.

But once that system of production was in place,

Үйлдвэрлэлийн систем ажиллаж эхлэхэд

there was really no other way for people to operate,

хүмүүст Адам Смитын онолын дагуу ажиллахаас өөр

except in a way that was consistent with Adam Smith's vision.

ямар ч арга байгаагүй.

So the work example is merely an example

Энэ жишээ нь буруу ойлголт нь

of how false ideas can create a circumstance

хэрхэн нөхцөл байдлыг өөрчлөх замаар зөв мэт үнэмшил төрүүлдэг

that ends up making them true.

болохыг харуулж байна.

It is not true

"Сайн ажилтан олдохгүй байна"

that you "just can't get good help anymore."

гэж хүмүүс ярьдаг нь худлаа.

It is true

Үнэндээ хүмүүст ач холбогдолгүй, сонирхолгүй ажлыг

that you "can't get good help anymore"

санал болгож байгаа бол "сайн ажилтан олдохгүй байна"

when you give people work to do that is demeaning and soulless.

гэх нь арга ч үгүй биз.

And interestingly enough, Adam Smith --

Сонирхолтой нь олон тооны үйлдвэрлэл,

the same guy who gave us this incredible invention

хөдөлмөрийн хуваарилалтын тухай ойлголтыг нээсэн

of mass production, and division of labor

мөнөөх Адам Смит маань

үүнийг ойлгож байж.

-- understood this.

He said, of people who worked in assembly lines,

Тэрээр угсралтын шугам дээр ажилладаг

of men who worked in assembly lines, he says:

ажилтны тухай ингэж хэлж байжээ:

"He generally becomes as stupid as it is possible for a human being to become."

"Хүн байж болох хамгийн тэнэг нэгэн болж хувирдаг газар."

Now, notice the word here is "become."

"Хувирдаг" гэж хэлснийг анзаарав уу?

"He generally becomes as stupid as it is possible for a human being to become."

"Хүн байж болох хамгийн тэнэг нэгэн болж хувирдаг газар"

Whether he intended it or not, what Adam Smith was telling us there,

Адам Смит яг үүнийг хэлэх гэсэн эсэхийг нь мэдэхгүй ч түүний хэлж байгаагаар

is that the very shape of the institution within which people work

хүмүүсийн дотор нь ажилладаг энэхүү системийн хэлбэр нь

creates people who are fitted to the demands of that institution

зөвхөн энэ системийн л хэрэгцээ шаардлагыг хангахыг

and deprives people of the opportunity

хүмүүсээс шаардаж,

ажлын сэтгэл ханамжийг өгдөггүй нөхцөл байдалд хүргэдэг.

to derive the kinds of satisfactions from their work that we take for granted.

The thing about science -- natural science --

Байгалийн шинжлэх ухааны хувьд

is that we can spin fantastic theories about the cosmos,

бид огторгуйн талаар төрөл бүрийн гайхалтай онолыг дэвшүүлдэг боловч

and have complete confidence

бид ямар онол гаргах нь огторгуйд

that the cosmos is completely indifferent to our theories.

огт падгүй гэдэгт бүрэн итгэлтэй байж чадна.

It's going to work the same damn way

Бид ямар онол гаргаж байгаагаас үл хамаарч

no matter what theories we have about the cosmos.

огторгуй жам ёсоороо байж л байна.

But we do have to worry about the theories we have of human nature,

Гэвч хүний тухай онолын хувьд санаа зовох хэрэгтэй.

because human nature will be changed by the theories we have

Учир нь хүн гэж юу болохыг тайлбарласан, тайлбарлахыг оролдсон

that are designed to explain and help us understand human beings.

онолуудын нөлөөн дор хүн гээч амьтан өөрчлөгдөж байдаг.

The distinguished anthropologist, Clifford Geertz, said, years ago,

Нэрт антропологич Клиффорд Гирц хүн араатан шинжээсээ салаагүй

that human beings are the "unfinished animals."

гэдгийг хэлж байсан билээ.

And what he meant by that was that it is only human nature

Үүгээр тэр юу хэлэх гэсэн бэ гэхээр

to have a human nature

хүний зан авир гэдэг нь

that is very much the product of the society in which people live.

хүмүүсийн амьдарч буй нийгмийн бүтээгдэхүүн юм.

That human nature, that is to say our human nature,

Хүний мөн чанар гэдэг бол

is much more created than it is discovered.

нээж олдог зүйл гэхээсээ илүү, шинээр бий болж байдаг зүйл юм.

We design human nature

Хүмүүний мөн чанар нь

by designing the institutions within which people live and work.

хүмүүсийн амьдарч ажиллаж буй орчин өөрчлөгдөхөд дагаж өөрчлөгддөг.

And so you people --

Энэ дэлхийн бүтээлч хүмүүстэй уулзаж буй энэ завшааныг ашиглаад

pretty much the closest I ever get to being with masters of the universe --

та бүхнээс гуйх нэг зүйл байна.

you people should be asking yourself a question,

Та нар гэртээ буцаж очоод

as you go back home to run your organizations.

удирдах ажилдаа буцаж ороод

Just what kind of human nature do you want to help design?

хүний мөн чанарыг хэрхэн өөрчлөхийг хүсч байгаагаа бодоод нэг үзээрэй.

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)

Thanks.

Баярлалаа.