Robin Ince: Science versus wonder?

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Els De Keyser

I'd like to apologize, first of all, to all of you

Ik wil graag jullie mijn excuses aanbieden,

because I have no form

want ik sta hier zonder enige vorm

of PowerPoint presentation.

van PowerPoint-presentatie.

So what I'm going to do

Ik zal

is, every now and again, I will make this gesture,

af en toe dit gebaar maken

and in a moment of PowerPoint democracy,

en middels PowerPoint-democratie

you can imagine what you'd like to see.

kunnen jullie je dan voorstellen wat je ook maar wil.

I do a radio show.

Ik heb een radioshow.

The radio show is called "The Infinite Monkey Cage."

Die radioshow heet 'De Oneindige Apenkooi'.

It's about science, it's about rationalism.

Het gaat over wetenschap, over rationalisme.

So therefore, we get a lot of complaints

Elke week krijgen we

every single week --

een heleboel klachten.

complaints including one we get very often,

Eentje krijgen we heel vaak,

which is to say the very title, "Infinite Monkey Cage,"

namelijk dat de naam 'De Oneindige Apenkooi'

celebrates the idea of vivisection.

het idee van vivisectie zou propageren.

We have made it quite clear to these people

We hebben het deze mensen duidelijk gemaakt

that an infinite monkey cage is roomy.

dat er in een oneindige apenkooi veel plaats is.

(Laughter)

(Gelach)

We also had someone else who said,

Nog iemand zei:

"'The Infinite Monkey Cage' idea is ridiculous.

"Het idee van 'De Oneindige Apenkooi' is belachelijk.

An infinite number of monkeys

Een oneindig aantal apen

could never write the works of Shakespeare.

zou nooit de werken van Shakespeare kunnen schrijven.

We know this because they did an experiment."

We weten dit omdat we een experiment hebben gedaan."

Yes, they gave 12 monkeys a typewriter for a week,

Ze gaven 12 apen een week lang een typemachine

and after a week, they only used it as a bathroom.

en na een week hadden ze die alleen maar als wc gebruikt.

(Laughter)

(Gelach)

So the main element though, the main complaint we get --

Maar de belangrijkste klacht die we krijgen -

and one that I find most worrying --

en een die ik het meest verontrustend vind -

is that people say, "Oh, why do you insist

is dat mensen zeggen: "Ach, waarom moet je altijd weer

on ruining the magic?

de magie verpesten?

You bring in science, and it ruins the magic."

Haal de wetenschap erbij en de magie is naar de vaantjes."

Now I'm an arts graduate;

Nu ben ik afgestudeerd in de letteren.

I love myth and magic

Ik hou van mythe, magie,

and existentialism and self-loathing.

existentialisme en zelfhaat.

That's what I do.

Echt waar.

But I also don't understand

Maar ik begrijp ook niet

how it does ruin the magic.

hoe wetenschap de magie verpest.

All of the magic, I think,

Alle magie, denk ik,

that may well be taken away by science

die wordt weggenomen door de wetenschap

is then replaced by something as wonderful.

wordt dan vervangen door iets even prachtigs.

Astrology, for instance:

Neem nu astrologie.

like many rationalists, I'm a Pisces.

Net als vele rationalisten heb ik Vissen als sterrenbeeld.

(Laughter)

(Gelach)

Now astrology --

Astrologie dan.

we remove the banal idea

We nemen het banale idee weg

that your life could be predicted;

dat je leven voorspelbaar is.

that you'll, perhaps today, meet a lucky man

Dat je vandaag misschien een gelukkige man

who's wearing a hat.

met een hoed zal ontmoeten.

That is gone.

Dat is voorbij.

But if we want to look at the sky and see predictions, we still can.

Maar als we naar de hemel kijken, kunnen we nog steeds voorspellingen doen.

We can see predictions of galaxies forming,

We zien voorspellingen van zich vormende sterrenstelsels,

of galaxies colliding into each other, of new solar systems.

van botsende sterrenstelsels, van nieuwe zonnestelsels.

This is a wonderful thing.

Dat is prachtig.

If the Sun could one day -- and indeed the Earth, in fact --

Als de zon op een dag - en de aarde ook -

if the Earth could read its own astrological, astronomical chart,

als de aarde haar eigen astrologische, astronomische kaart zou kunnen lezen,

one day it would say,

dan zal er ooit staan:

"Not a good day for making plans.

"Geen goede dag om plannen te maken.

You'll been engulfed by a red giant."

Je gaat opgeslokt worden door een rode reus."

And that to me as well,

Als je nu denkt dat ik ermee inzit

that if you think I'm worried about losing worlds,

om werelden kwijt te raken,

well Many Worlds theory --

dan is de vele-werelden-theorie -

one of the most beautiful, fascinating,

een zeer mooie, fascinerende,

sometimes terrifying ideas

soms angstaanjagende idee

from the quantum interpretation --

uit de kwantuminterpretatie -

is a wonderful thing.

een prachtig ding.

That every person here, every decision that you've made today,

Dat je voor elke beslissing die je vandaag hebt gemaakt,

every decision you've made in your life,

voor elke beslissing die je hebt gemaakt in je leven,

you've not really made that decision,

je dat besluit niet echt hebt gemaakt,

but in fact, every single permutation of those decisions

maar dat in feite elke mogelijke versie van die beslissingen

is made, each one going off into a new universe.

wordt genomen en elk ervan de start is van een nieuw universum.

That is a wonderful idea.

Dat is een prachtig idee.

If you ever think that your life is rubbish,

Als je ooit denkt dat je leven een puinhoop is,

always remember

onthoud dan altijd dat er een andere jij is,

there's another you that's made much worse decisions than that.

die nog veel ergere beslissingen heeft genomen.

(Laughter)

(Gelach)

If you ever think, "Ah, I want to end it all,"

Als je ooit denkt: "Ach, ik wil er een einde aan maken,"

don't end it all.

doe het dan niet.

Remember that in the majority of universes,

Vergeet niet dat je in het merendeel van alle universa

you don't even exist in the first place.

niet eens bestaat.

This to me, in its own strange way,

Dit is voor mij op zijn eigen vreemde manier

is very, very comforting.

een zeer, zeer geruststellende gedachte.

Now reincarnation, that's another thing gone -- the afterlife.

Reïncarnatie, nog iets dat weg is - het hiernamaals.

But it's not gone.

Maar het is niet weg.

Science actually says

De wetenschap zegt eigenlijk

we will live forever.

dat wij eeuwig zullen leven.

Well, there is one proviso.

Er zit echter een maar aan vast.

We won't actually live forever. You won't live forever.

We zullen niet echt eeuwig leven. Je zal niet eeuwig leven.

Your consciousness, the you-ness of you, the me-ness of me --

Je bewustzijn, jouw jou-heid, mijn mij-heid

that gets this one go.

zijn geen blijvertjes.

But every single thing that makes us,

Maar elk ding waaruit we bestaan,

every atom in us,

elk atoom in ons,

has already created a myriad of different things

heeft al in een myriade andere dingen gezeten

and will go on to create a myriad of new things.

en zal nog deel gaan uitmaken van een myriade nieuwe dingen.

We have been mountains

We zijn bergen,

and apples and pulsars

appels, pulsars

and other people's knees.

en andermans knieën geweest.

Who knows, maybe one of your atoms was once Napoleon's knee.

Wie weet, misschien zat een van jullie atomen ooit in Napoleons knie.

That is a good thing.

Dat is goed.

Unlike the occupants of the universe,

In tegenstelling tot de bewoners van het universum

the universe itself is not wasteful.

is het universum zelf niet spilziek.

We are all totally recyclable.

We zijn allemaal volledig recyclebaar.

And when we die,

Als we sterven, hoeven we niet eens

we don't even have to be placed in different refuse sacs.

in verschillende zakken gesorteerd te worden.

This is a wonderful thing.

Prachtig.

Understanding, to me,

Begrip doet voor mij

does not remove the wonder and the joy.

de verwondering en de vreugde niet verloren gaan.

For instance, my wife could turn to me and she may say,

Mijn vrouw zou me kunnen vragen:

"Why do you love me?"

"Waarom heb je me lief?"

And I can with all honesty

Ik kan haar dan in alle eerlijkheid

look her in the eye and say,

in de ogen kijken en zeggen:

"Because our pheromones

"Omdat onze feromonen waren afgestemd

matched our olfactory receptors."

op onze olfactorische receptoren."

(Laughter)

(Gelach)

Though I'll probably also say something

Hoewel ik waarschijnlijk ook wel iets zal zeggen

about her hair and personality as well.

over haar kapsel en haar persoonlijkheid.

And that is a wonderful thing there.

Weer prachtig.

Love does not die because of that thing.

Liefde gaat daar niet aan kapot.

Pain doesn't go away either.

Maar pijn gaat er ook niet mee over.

This is a terrible thing, even though I understand pain.

Het is iets vreselijks, ook al begrijp ik waar het vandaan komt.

If someone punches me --

Als iemand me slaat -

and because of my personality,

en door de aard van mijn persoonlijkheid

this is recently a regular occurrence --

komt dat nogal eens voor -

I understand where the pain comes from.

begrijp ik waar de pijn vandaan komt.

It is basically momentum to energy

Het is eigenlijk een energie-impuls

where the four-vector is constant -- that's what it is.

met een constante vierde vector - zo is dat.

But at no point can I react and go,

Maar nooit zal ik zo reageren:

"Ha! Is that the best momentum-to-energy fourth vector constant you've got?"

"Ha! Is dat de beste energie-impuls met een constante vierde vector die je in huis hebt?"

No, I just spit out a tooth.

Nee, ik spuug alleen maar een tand uit.

(Laughter)

(Gelach)

And that is all of these different things -- the love for my child.

Zo gaat dat met die dingen. Neem nu de liefde voor mijn kind.

I have a son. His name is Archie.

Ik heb een zoon. Hij heet Archie.

I'm very lucky,

Ik heb veel geluk

because he's better than all the other children.

want hij is beter dan alle andere kinderen.

Now I know you don't think that.

Nu weet ik dat je denkt van niet.

You may well have your own children

Jullie denken van jullie kinderen

and think, "Oh no, my child's best."

waarschijnlijk: "Oh nee, mijn kind is het beste."

That's the wonderful thing about evolution --

Dat is het mooie aan evolutie:

the predilection to believe

die voorliefde om te geloven

that our child is best.

dat je eigen kind het beste is.

Now in many ways, that's just a survival thing.

Dat heeft alles met overleven te maken.

The fact we see here is the vehicle for our genes,

Dat 'ding' is de drager van onze genen

and therefore we love it.

en daarom houden we ervan.

But we don't notice that bit; we just unconditionally love.

Maar dat merken we niet eens: we hebben gewoon onvoorwaardelijk lief.

That is a wonderful thing.

Ook een prachtig ding.

Though I should say that my son is best

Hoewel ik toch moet zeggen dat mijn zoon de beste is,

and is better than your children.

een stuk beter dan jullie kinderen.

I've done some tests.

Ik heb wat tests gedaan.

And all of these things to me

Al deze dingen geven mij

give such joy and excitement and wonder.

zoveel vreugde, opwinding en verwondering.

Even quantum mechanics can give you an excuse

Zelfs de kwantummechanica kan je een excuus

for bad housework, for instance.

bezorgen voor bijvoorbeeld slecht huishoudelijk werk.

Perhaps you've been at home for a week on your own.

Waarschijnlijk ben je al eens een weekje alleen thuis geweest.

You house is in a terrible state.

Je huis bevindt zich in een verschrikkelijke toestand.

Your partner is about to return.

Je partner staat op het punt om thuis te komen.

You think, what should I do?

Je denkt: "Wat moet ik doen?"

Do nothing.

Doe niets.

All you have to do

Het enige wat je hoeft te doen

is, when she walks in, using a quantum interpretation,

als ze binnenkomt, is met behulp van een kwantuminterpretatie

say, "I'm so sorry.

zeggen: "Het spijt me.

I stopped observing the house for a moment,

Ik stopte even met het observeren van het huis

and when I started observing again,

en toen ik terug keek,

everything had happened."

was dit allemaal gebeurd."

(Laughter)

(Gelach)

That's the strong anthropic principle of vacuuming.

Dat is het sterke antropisch principe van stofzuigen.

For me, it's a very, very important thing.

Voor mij een zeer, zeer belangrijk iets.

Even on my journey up here --

Zelfs op mijn reis naar hier

the joy that I have on my journey up here every single time.

ervaar ik telkens weer opnieuw dezelfde vreugde.

If you actually think, you remove the myth and there is still something wonderful.

Als je echt denkt, gooi je de mythe weg en hou je altijd nog iets prachtigs over.

I'm sitting on a train.

Ik zit op een trein.

Every time I breathe in,

Elke keer als ik inadem,

I'm breathing in a million-billion-billion

adem ik een miljoen miljard miljard

atoms of oxygen.

zuurstofatomen in.

I'm sitting on a chair.

Ik zit op mijn bank.

Even though I know the chair is made of atoms

Hoewel ik weet dat de bank van atomen is gemaakt

and therefore actually in many ways empty space,

en ik dus eigenlijk op heel veel lege ruimte zit,

I find it comfortable.

vind ik ze comfortabel.

I look out the window, and I realize

Ik kijk uit het raam en ik realiseer me

that every single time we stop and I look out that window,

dat elke keer dat we stoppen en ik uit het raam kijk,

framed in that window,

ik, waar we ook zijn,

wherever we are,

ingelijst in dat venster

I am observing more life

meer leven observeer

than there is in the rest of the known universe

dan er is in de rest van het bekende universum

beyond the planet Earth.

buiten de planeet aarde.

If you go to the safari parks

Als je naar safariparken

on Saturn or Jupiter,

op Saturnus of Jupiter zou gaan,

you will be disappointed.

zou je van een kale reis thuiskomen.

And I realize I'm observing this

Ik realiseer me dat ik dit observeer

with the brain, the human brain,

met de hersenen, het menselijk brein,

the most complex thing in the known universe.

het meest complexe ding in het bekende universum.

That, to me, is an incredible thing.

Dat is voor mij iets ongelooflijks.

And do you know what, that might be enough.

Dat zou genoeg moeten zijn.

Steven Weinberg, the Nobel laureate, once said,

Steven Weinberg, de Nobelprijswinnaar, heeft eens gezegd:

"The more the universe seems comprehensible,

"Hoe begrijpelijker het universum wordt,

the more it seems pointless."

hoe zinlozer het lijkt."

Now for some people,

Voor sommigen

that seems to lead to an idea of nihilism.

lijkt dat te leiden tot een idee van nihilisme.

But for me, it doesn't. That is a wonderful thing.

Voor mij niet. Het is prachtig.

I'm glad the universe is pointless.

Ik ben blij dat het universum zinloos is.

It means if I get to the end of my life,

Het betekent dat als ik aan het einde ben van mijn leven,

the universe can't turn to me and go, "What have you been doing, you idiot?

het universum zich mij niet gaat zeggen: "Waar ben je mee bezig geweest, jij idioot?

That's not the point."

Dat was de bedoeling niet."

I can make my own purpose.

Ik kan mijn eigen doelen bepalen.

You can make your own purpose.

Jullie kunnen je eigen doelen bepalen.

We have the individual power

Wij hebben de individuele macht

to go, "This is what I want to do."

om te zeggen: "Dit is wat ik wil doen."

And in a pointless universe, that, to me, is a wonderful thing.

In een zinloos universum lijkt me dat een prachtig iets.

I have chosen to make silly jokes

Ik heb ervoor gekozen om flauwe grappen te maken

about quantum mechanics and the Copenhagen interpretation.

over de kwantummechanica en de Kopenhagen-interpretatie.

You, I imagine, can do much better things with your time.

Maar ik kan me voorstellen dat je wel wat beters kan doen met je tijd.

Thank you very much. Goodbye.

Heel hartelijk bedankt. Tot ziens.

(Applause)

(Applaus)