The Beauty of What We'll Never Know | Pico Iyer | TED

Vertaald door: Desiree Kramer Nagekeken door: Peter van de Ven

One hot October morning,

Op een hete morgen in oktober

I got off the all-night train

stapte ik uit een nachttrein

in Mandalay,

in Mandalay,

the old royal capital of Burma,

de oude hoofdstad van Birma,

now Myanmar.

nu Myanmar.

And out on the street, I ran into a group of rough men

Op straat kwam ik een groep stoere mannen tegen

standing beside their bicycle rickshaws.

die naast hun riksja's stonden.

And one of them came up

Eén van die mannen stapte naar voren

and offered to show me around.

en bood me een rondrit aan.

The price he quoted was outrageous.

De prijs die hij berekende was belachelijk.

It was less than I would pay for a bar of chocolate at home.

Die was minder dan waar ik thuis een reep chocola voor kon kopen.

So I clambered into his trishaw,

Dus klom ik in zijn riksja

and he began pedaling us slowly between palaces and pagodas.

en hij begon langzaam rond te fietsen tussen de paleizen en pagoda's.

And as he did, he told me how he had come to the city from his village.

En terwijl hij fietste,

vertelde hij dat hij van een dorpje naar de stad was verhuisd.

He'd earned a degree in mathematics.

Hij had wiskunde gestudeerd.

His dream was to be a teacher.

Hij droomde ervan om leraar te worden.

But of course, life is hard under a military dictatorship,

Maar natuurlijk is het leven zwaar onder militaire dictatuur

and so for now, this was the only way he could make a living.

en dit was zo'n beetje de enige manier om rond te komen.

Many nights, he told me, he actually slept in his trishaw

Hij vertelde dat hij veel nachten in zijn riksja sliep,

so he could catch the first visitors off the all-night train.

zodat hij de eerste bezoekers vanuit de nachttrein kon oppikken.

And very soon, we found that in certain ways,

Al snel kwamen we erachter

dat we op bepaalde gebieden zoveel gemeen hadden --

we had so much in common --

we were both in our 20s,

we waren allebei in de twintig,

we were both fascinated by foreign cultures --

we waren allebei gefascineerd door andere culturen --

that he invited me home.

dat hij me bij hem thuis uitnodigde.

So we turned off the wide, crowded streets,

Dus nam hij een afslag vanaf een drukke straat

and we began bumping down rough, wild alleyways.

en we reden door onbestrate steegjes met diepe kuilen.

There were broken shacks all around.

We zagen allerlei krotten om ons heen.

I really lost the sense of where I was,

Ik wist echt even niet meer waar ik was

and I realized that anything could happen to me now.

en ik besefte dat er nu van alles met me zou kunnen gebeuren.

I could get mugged or drugged

Ik zou beroofd kunnen worden of gedrogeeerd

or something worse.

of erger.

Nobody would know.

Niemand zou het weten.

Finally, he stopped and led me into a hut,

Eindelijk stopte hij en bracht me naar zijn hut

which consisted of just one tiny room.

die bestond uit maar één kleine kamer.

And then he leaned down,

Toen bukte hij

and reached under his bed.

en zocht iets onder zijn bed.

And something in me froze.

Ik was als verlamd.

I waited to see what he would pull out.

Ik wachtte en keek wat hij daaronder vandaan haalde.

And finally he extracted a box.

Uiteindelijk haalde hij een doos tevoorschijn.

Inside it was every single letter he had ever received

In die doos zaten alle brieven

die hij ooit van buitenlandse bezoekers had ontvangen

from visitors from abroad,

and on some of them he had pasted

en op sommige brieven

little black-and-white worn snapshots

had hij kleine beschadigde zwart-wit fotootjes geplakt

of his new foreign friends.

van zijn nieuwe buitenlandse vrienden.

So when we said goodbye that night,

Toen we elkaar gedag zeiden die avond,

I realized he had also shown me

realiseerde ik me

dat hij mij het geheim van reizen had laten zien,

the secret point of travel,

which is to take a plunge,

wat zoiets is als een duik nemen,

to go inwardly as well as outwardly

zowel in je binnenste als naar buiten,

to places you would never go otherwise,

naar plekken waar je anders nooit zou komen,

to venture into uncertainty,

om je te wagen aan onzekerheid,

ambiguity,

dubbelzinnigheid,

even fear.

zelfs angst.

At home, it's dangerously easy

Thuis is het gevaarlijk eenvoudig

to assume we're on top of things.

om aan te nemen dat we alles in de hand hebben.

Out in the world, you are reminded every moment that you're not,

Als je je buiten in de wereld begeeft,

word je er ieder moment aan herinnerd dat je dat niet hebt

and you can't get to the bottom of things, either.

en dat je ook niet precies begrijpt waarom dingen zijn zoals ze zijn.

Everywhere, "People wish to be settled,"

Overal "willen mensen zeker zijn,"

Ralph Waldo Emerson reminded us,

zei Ralph Waldo Emerson,

"but only insofar as we are unsettled

"maar slechts in zoverre we onzeker zijn,

is there any hope for us."

is er hoop voor ons."

At this conference, we've been lucky enough

Op deze conferentie hebben we het geluk

to hear some exhilarating new ideas and discoveries

om verfrissende nieuwe ideeën en ontdekkingen te horen

and, really, about all the ways

en over alle manieren

in which knowledge is being pushed excitingly forwards.

waarop enthousiast kennis wordt verbeterd.

But at some point, knowledge gives out.

Maar op sommige momenten geldt kennis niet.

And that is the moment

En dat zijn de momenten

when your life is truly decided:

waarop je leven wezenlijk wordt bepaald:

you fall in love;

je wordt verliefd;

you lose a friend;

je verliest een vriend;

the lights go out.

het licht gaat uit.

And it's then, when you're lost or uneasy or carried out of yourself,

En dan, wanneer je je verloren voelt of ongemakkelijk of je jezelf niet bent,

that you find out who you are.

dan vind je uit wie je bent.

I don't believe that ignorance is bliss.

Ik geloof niet dat onwetendheid gelukzalig maakt.

Science has unquestionably made our lives

De wetenschap heeft onze levens ongetwijfeld

brighter and longer and healthier.

helderder en langer en gezonder gemaakt.

And I am forever grateful to the teachers who showed me the laws of physics

En ik ben de leraren dankbaar die mij de wetten van de fysica leerden

and pointed out that three times three makes nine.

en mij erop wezen dat drie maal drie negen is.

I can count that out on my fingers

Ik kan dat op mijn vingers natellen

any time of night or day.

op elk moment van de dag.

But when a mathematician tells me

Maar als een wiskundige mij vertelt

that minus three times minus three makes nine,

dat min drie keer min drie, negen is,

that's a kind of logic that almost feels like trust.

dan is dat de soort logica die bijna als vertrouwen voelt.

The opposite of knowledge, in other words, isn't always ignorance.

Het tegengestelde van kennis is dus niet altijd onwetendheid.

It can be wonder.

Het kan verwondering zijn.

Or mystery.

Of mysterie.

Possibility.

Mogelijkheid.

And in my life, I've found it's the things I don't know

Tijdens mijn leven ben ik erachter gekomen

dat het gaat om de dingen die ik niet weet.

that have lifted me up and pushed me forwards

Daar word ik blij van en die zorgen ervoor dat ik doorga,

much more than the things I do know.

veel meer dan de dingen die ik al ken.

It's also the things I don't know

Het onbekende

that have often brought me closer to everybody around me.

heeft me ook vaker dichterbij iedereen om mij heen gebracht.

For eight straight Novembers, recently,

De laatste acht novembermaanden

I traveled every year across Japan with the Dalai Lama.

heb ik elk jaar door Japan gereisd met de Dalai Lama.

And the one thing he said every day

En elke dag weer zei hij die ene zin

that most seemed to give people reassurance and confidence

waarmee hij de meeste mensen geruststelling en vertrouwen bood:

was, "I don't know."

"Ik weet het niet."

"What's going to happen to Tibet?"

"Wat gaat er met Tibet gebeuren?"

"When are we ever going to get world peace?"

"Wanneer komt er eindelijk wereldvrede?"

"What's the best way to raise children?"

"Wat is de beste manier om je kinderen op te voeden?"

"Frankly," says this very wise man,

Deze wijze man zegt ronduit:

"I don't know."

"Ik weet het niet."

The Nobel Prize-winning economist Daniel Kahneman

Econoom en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman

has spent more than 60 years now researching human behavior,

heeft langer dan 60 jaar het menselijk gedrag onderzocht

and his conclusion is

en zijn conclusie is

that we are always much more confident of what we think we know

dat we altijd meer vertrouwen hebben in wat we denken dat we weten

than we should be.

dan gerechtvaardigd is.

We have, as he memorably puts it,

We hebben, zoals hij op een memorabele manier zegt:

an "unlimited ability to ignore our ignorance."

"een onbegrensd vermogen om onze onwetendheid te negeren."

We know -- quote, unquote -- our team is going to win this weekend,

We 'weten' dat ons team dit weekend gaat winnen

and we only remember that knowledge

en we herinneren ons die kennis alleen maar

on the rare occasions when we're right.

in de zeldzame gevallen dat we gelijk hadden.

Most of the time, we're in the dark.

Meestal dus niet.

And that's where real intimacy lies.

En dat is waar het echte vertrouwen ligt.

Do you know what your lover is going to do tomorrow?

Weet je wat je geliefde morgen gaat doen?

Do you want to know?

Wil je dat weten?

The parents of us all, as some people call them,

De ouders van ons allen, zoals sommige mensen hen noemen,

Adam and Eve,

Adam en Eva,

could never die, so long as they were eating from the tree of life.

konden niet doodgaan zolang ze van de boom des levens aten.

But the minute they began nibbling

Maar vrijwel meteen

from the tree of the knowledge of good and evil,

toen ze begonnen te eten van de boom van de kennis van goed en kwaad,

they fell from their innocence.

verloren ze hun onschuld.

They grew embarrassed and fretful,

Ze voelden zich beschaamd en ontdaan,

self-conscious.

zelfbewust.

And they learned, a little too late, perhaps,

En ze leerden misschien net iets te laat

that there are certainly some things that we need to know,

dat er zeker dingen zijn die we moeten weten,

but there are many, many more that are better left unexplored.

maar dat we over veel meer dingen beter in het ongewisse blijven.

Now, when I was a kid,

Toen ik nog een kind was,

I knew it all, of course.

wist ik het natuurlijk allemaal.

I had been spending 20 years in classrooms collecting facts,

Ik heb 20 jaar op school feiten verzameld

and I was actually in the information business,

en ik werkte in de informatiebranche;

writing articles for Time Magazine.

ik schreef artikelen voor Time Magazine.

And I took my first real trip to Japan for two-and-a-half weeks,

Mijn eerste reisje naar Japan duurde twee en een halve week;

and I came back with a 40-page essay

ik kwam terug met een essay van 40 bladzijden

explaining every last detail about Japan's temples,

waarin ik zeer gedetailleerd alles over de Japanse tempels,

its fashions, its baseball games,

mode, honkbalwedstrijden

its soul.

en de Japanse ziel schreef.

But underneath all that,

Maar buiten dat alles

something that I couldn't understand

was er iets dat mij zo raakte,

so moved me for reasons I couldn't explain to you yet,

wat ik niet begreep en ik toen niet kon uitleggen,

that I decided to go and live in Japan.

waardoor ik besloot in Japan te gaan wonen.

And now that I've been there for 28 years,

En nu ik daar al 28 jaar woon,

I really couldn't tell you very much at all

kan ik jullie echt niet veel vertellen

about my adopted home.

over mijn nieuwe thuis.

Which is wonderful,

Wat mooi is,

because it means every day I'm making some new discovery,

omdat het betekent dat ik elke dag nieuwe ontdekkingen doe

and in the process,

en in dat proces

looking around the corner and seeing the hundred thousand things

kijk ik om de hoek

en zie honderdduizend dingen die ik nooit zal weten.

I'll never know.

Knowledge is a priceless gift.

Kennis is een onbetaalbaar geschenk.

But the illusion of knowledge can be more dangerous than ignorance.

Maar de illusie van kennis kan gevaarlijker zijn dan onwetendheid.

Thinking that you know your lover

Denken dat je je geliefde kent,

or your enemy

of je vijand,

can be more treacherous

kan verraderlijker zijn

than acknowledging you'll never know them.

dan toegeven dat je ze nooit zal kennen.

Every morning in Japan, as the sun is flooding into our little apartment,

Elke ochtend in Japan, als de zonnestralen ons kleine appartement binnen schijnen,

I take great pains not to consult the weather forecast,

kost het me grote moeite om niet naar het weerbericht te kijken,

because if I do,

want als ik dat doe,

my mind will be overclouded, distracted,

zal mijn geest somber zijn, afgeleid,

even when the day is bright.

zelfs als het een heldere dag is.

I've been a full-time writer now for 34 years.

Ik ben al 34 jaar fulltime schrijver.

And the one thing that I have learned

En het belangrijkste wat ik geleerd heb,

is that transformation comes when I'm not in charge,

is dat transformatie gebeurt als je niet de leiding neemt,

when I don't know what's coming next,

als je niet weet wat er gaat komen,

when I can't assume I am bigger than everything around me.

als ik niet denk dat ik groter ben dan alles om me heen.

And the same is true in love

En hetzelfde geldt voor liefde,

or in moments of crisis.

of op momenten van crisis.

Suddenly, we're back in that trishaw again

Plotseling zijn we weer terug in de riksjaw

and we're bumping off the broad, well-lit streets;

en rijden we weg van de brede verlichte straten.

and we're reminded, really, of the first law of travel

We worden herinnerd aan de belangrijkste wet van het reizen

and, therefore, of life:

en dus ook van het leven:

you're only as strong as your readiness to surrender.

je bent maar zo sterk als je bereidheid tot overgave.

In the end, perhaps,

Tenslotte is mens zijn misschien

being human

is much more important

veel belangrijker

than being fully in the know.

dan alles willen weten.

Thank you.

Dank jullie wel.

(Applause)

(Applaus)