The Beauty of What We'll Never Know | Pico Iyer | TED

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

One hot October morning,

ပူအိုက်တဲ့ အောက်တိုဘာ တစ်မနက်မှာ

I got off the all-night train

ညလုံးပေါက် ရထားပေါ်ကနေ

in Mandalay,

မန္တလေးမှာ ဆင်းခဲ့တယ်၊

the old royal capital of Burma,

ဗမာပြည်၊ အခုတော့ မြန်မာပြည်ရဲ့

now Myanmar.

ရှေးဟောင်း မင်းနေပြည်တော်ပါ။

And out on the street, I ran into a group of rough men

လမ်းအပြင်ပမှာ သူတို့ရဲ့ ဆိုက်ကားတွေ ဘေးမှာရပ်နေတဲ့ ကြမ်းတမ်းတဲ့

standing beside their bicycle rickshaws.

ယောက်ျားအုပ်တစ်အုပ်ထဲ ပြေးဝင်လိုက်တယ်။

And one of them came up

သူတို့ထဲက တစ်ယောက်က လာပြီး

and offered to show me around.

ကျွန်တော့ကို လိုက်ပြဖို့ ကမ်းလှမ်းတယ်။

The price he quoted was outrageous.

သူခေါ်တဲ့ စျေးက တရားလွန်ပါ။

It was less than I would pay for a bar of chocolate at home.

အိမ်မှာဆို ချောကလက်တစ်တောင့်အတွက် ပေးမှာထက် နည်းပါတယ်။

So I clambered into his trishaw,

ဒါနဲ့ သူ့ဆိုက်ကားထဲ ကုပ်တက်လိုက်တယ်။

and he began pedaling us slowly between palaces and pagodas.

နောက်တော့ ကျွန်တော်တို့ကို နန်းတော်တွေနဲ့ စေတီတွေကြား ဖြည်းဖြည်းချင်း စနင်းတယ်။

And as he did, he told me how he had come to the city from his village.

နင်းနေတုန်း သူက ရွာကနေ မြို့ကိုတက်လာခဲ့ ပုံကို ကျွန်တော်ကို ပြောပြတယ်။

He'd earned a degree in mathematics.

သူဟာ သင်္ချာဘွဲ့ ရထားသူပါ။

His dream was to be a teacher.

သူ့အိပ်မက်က ကျောင်းဆရာဖြစ်ဖို့ပါ။

But of course, life is hard under a military dictatorship,

ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းကျတော့ စစ်အာဏာရှင်စနစ် အောက်မှာ ဘဝဟာ ခက်ခဲပါတယ်။

and so for now, this was the only way he could make a living.

ဒီတော့ သူအသက်မွေးဝမ်းကျောင်း နိုင်တာ ဒါပဲပေါ့။

Many nights, he told me, he actually slept in his trishaw

ညပေါင်းများစွာ တကယ်က ဆိုက်ကားထဲမှာ သူအိပ်ခဲ့ရတာကို ကျွန်တော့ သူပြောပြတယ်။

so he could catch the first visitors off the all-night train.

ညလုံးပေါက် ရထားကဆင်းတဲ့ ပထမဆုံး ခရီးသည်တွေကို ဖမ်းမိအောင်လို့ပါ။

And very soon, we found that in certain ways,

သိပ်မကြာခင်မှာ ကျွန်တော်တို့တွေဟာ အတော်များများ တူတဲ့

we had so much in common --

အချက်တွေ ရှိတာ သိလာရတယ်။

we were both in our 20s,

နှစ်ယောက်လုံး ၂၀ ကျော်တွေပါ။

we were both fascinated by foreign cultures --

နှစ်ယောက်လုံး နိုင်ငံခြား ယဉ်ကေးမှုတွေကို စိတ်ဝင်စားကြတယ်။

that he invited me home.

ကျွန်တော့ကို သူ့အိမ်ကို ဖိတ်တယ်။

So we turned off the wide, crowded streets,

ဒါနဲ့ ကျယ်ပြီး လူရှုပ်တဲ့ လမ်းတွေကို ကွေ့ချိုးပြီး

and we began bumping down rough, wild alleyways.

ကြမ်းတမ်း ခေါင်ဖျားတဲ့ နောက်ဖေးလမ်းတွေ ထဲမှာ တဂျုံးဂျုံးစသွားကြတယ်။

There were broken shacks all around.

ဘေးတစ်ဝိုက်မှာက ကျိုးပျက်နေတဲ့ တဲကုပ်တွေရှိပါတယ်။

I really lost the sense of where I was,

ကိုယ်ဘယ်ရောက်နေလဲ ဆိုတာ ပျောက်ဆုံးနေပြီး

and I realized that anything could happen to me now.

အခု ဘာမဆို ဖြစ်သွားနိုင်တယ်ဆိုတာ သဘောပေါက်မိတယ်။

I could get mugged or drugged

ရိုက်နှက် လုယူခံရတာ၊ ဆေးခပ်ခံရတာ (သို့)

or something worse.

ဒီထက်ဆိုးတာ တစ်ခုခုပေါ့။

Nobody would know.

ဘယ်သူမှ သိမှာ မဟုတ်ဘူးလေ။

Finally, he stopped and led me into a hut,

နောက်ဆုံးတော့ သူရပ်လိုက်ပြီး တဲလေး တစ်လုံးထဲ ကျွန်တော့ကို ခေါ်သွားတယ်။

which consisted of just one tiny room.

အခန်းတစ်ခန်းသာပါတဲ့ တဲလေးပါ။

And then he leaned down,

နောက်တော့ သူအောက်ကို ကိုင်းလိုက်ပြီး

and reached under his bed.

အိပ်ရာအောက်ကို လှမ်းလိုက်တယ်။

And something in me froze.

ကျွန်တော့ကိုယ်ထဲမှာ အေးစက်သွားတယ်။

I waited to see what he would pull out.

သူဘာများ ဆွဲထုတ်မလဲ စောင့်ကြည့်လိုက်တယ်။

And finally he extracted a box.

နောက်ဆုံး ဘူးတစ်ဘူး သူ ဆွဲထုတ်လိုက်တယ်။

Inside it was every single letter he had ever received

အတွင်းမှာက နိုင်ငံခြား ဧည့်သည်တွေဆီက

from visitors from abroad,

သူရထားတဲ့ စာအစောင်စောင်ပါ။

and on some of them he had pasted

တစ်ချို့စာတွေမှာ သူ့ရဲ့ နိုင်ငံခြာသား

little black-and-white worn snapshots

မိတ်ဆွေသစ်တွေရဲ့ အဖြူအမည်း လျှပ်တစ်ပြက်

of his new foreign friends.

ဓါတ်ပုံဟောင်းလေးတွေ ကပ်ထားတယ်။

So when we said goodbye that night,

ဒါနဲ့ ဒီည အပြန်နှုတ်ဆက်တော့

I realized he had also shown me

ခရီးထွက်တာရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်ကို ကျွန်တော့ကို

the secret point of travel,

သူပြလိုက်တာ သဘောပေါက်မိတယ်။

which is to take a plunge,

ဒါက စွန့်စားဖို့၊

to go inwardly as well as outwardly

အခြားနည်းနဲ့ဆို သင်ဘယ်တော့မှ သွားမှာမဟုတ်တဲ့ နေရာတွေကို

to places you would never go otherwise,

အတွင်းရော၊ အပြင်ပန်းပါသွားဖို့၊

to venture into uncertainty,

မသေချာ၊ မရေရာမှုထဲကို

ambiguity,

ကြောက်တာတောင်မှ

even fear.

အရဲစွန့်ဖို့ပါ။

At home, it's dangerously easy

အိမ်မှာဆို ကျွန်တော်တို့ဟာ အရာတွေရဲ့ ထိပ်မှာ

to assume we're on top of things.

ရှိနေတာ ပုံဖမ်းဖို့ ကြောက်ဖွယ်လိလိ လွယ်တယ်။

Out in the world, you are reminded every moment that you're not,

အပြင် လောက မှာကျတော့ ကိုယ်ဟာ ကာလတိုင်းအတွက် မဟုတ်ဘူးဆိုတာနဲ့

and you can't get to the bottom of things, either.

ကိုယ်ဟာ အရာတွေရဲ့ အောက်ကို မရောက်နိုင်တာပါ သတိပေးတယ်။

Everywhere, "People wish to be settled,"

နေရာတိုင်းမှာ Ralph Waldo Emerson သတိပေးသလို

Ralph Waldo Emerson reminded us,

"လူတွေဟာ နေသားတကျရှိလိုကြပေမဲ့

"but only insofar as we are unsettled

နေသားမကျသရွေ့အထိပဲ ကျွန်တော်တို့အတွက်

is there any hope for us."

မျှော်လင့်ချက်ရှိပါတယ်။"

At this conference, we've been lucky enough

ဒီအစည်းအဝေးကြီးမှာ ရင်ဖိုရတဲ့ စိတ်ကူးသစ်တွေနဲ့

to hear some exhilarating new ideas and discoveries

ရှာဖွေမှုတွေကို ကြားရတာ ကံကောင်းတာပါ။

and, really, about all the ways

တကယ်မှာတော့ အသိသုတကို

in which knowledge is being pushed excitingly forwards.

စိတ်လှုပ်ရှားစွာ ရှေ့တန်းတင်တဲ့ နည်းတွေ အားလုံးအကြောင်းပါ။

But at some point, knowledge gives out.

ဒါပေမဲ့ တစ်ချက်မှာတော့ အသိသုတဟာ ကုန်သွားတယ်။

And that is the moment

အဲဒီကာလဟာ သင့်ဘဝကို

when your life is truly decided:

အစစ်အမှန်ဆုံးဖြတ်ခံရတဲ့အချိန်ပါ။

you fall in love;

သင် ချစ်မိတယ်၊

you lose a friend;

မိတ်ဆွေတစ်ဦး ဆုံးရှုံးတယ်၊

the lights go out.

မီးတွေ ပျက်သွားတယ်၊

And it's then, when you're lost or uneasy or carried out of yourself,

အဲဒီကာလပါ၊ သင်ဟာ သင့်ဟာ ပျောက်ဆုံး၊ မသက်မသာဖြစ်၊ သင်ဆီကနေ ဆွဲထုတ်ခံရချိန်၊

that you find out who you are.

သင်ဘယ်သူဆိုတာ သိရှိချိန်ပါ။

I don't believe that ignorance is bliss.

မသိခြင်းဟာ အတိသုဆိုတာ ကျွန်တော် မယုံဘူး။

Science has unquestionably made our lives

သိပ္ပံပညာဟာ ယုံမှားစရာမလိုအောင် ကျွန်တော်တို့ ဘဝတွေကို ပိုတောက်ပ၊

brighter and longer and healthier.

ပိုအသက်ရှည် ပိုကျန်းမာအောင် ဖန်တီးပေးထားတယ်။

And I am forever grateful to the teachers who showed me the laws of physics

ရူပဗေဒ နိယာမတွေ ကျွန်တော့ကို ပြသပေးပြီး သုံးနဲ့ သုံးမြှောက်ရင်

and pointed out that three times three makes nine.

ကိုးဆိုတာ ထောက်ပြပေးခဲ့တဲ့ ဆရာတွေကို အမြဲ ကျေးဇူးတင်တယ်။

I can count that out on my fingers

ဒါကို နေ့ သို့မဟုတ် ည အချိန်မရွေး

any time of night or day.

တွက်ထုတ်လို့ရတယ်။

But when a mathematician tells me

ဒါပေမဲ့ သင်္ချာပညာရှင်က

that minus three times minus three makes nine,

အနုတ်သုံးကို အနုတ်သုံး နဲ့ မြှောက်ရင် ကိုးဖြစ်တယ်လို့ ပြောတော့

that's a kind of logic that almost feels like trust.

ယုံကြည်မှုလိုနီးနီး ခံစားရတဲ့ ယုတ္တိတစ်မျိုးပါ။

The opposite of knowledge, in other words, isn't always ignorance.

တစ်နည်းဆိုရင် အသိသုတရဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဟာ မသိခြင်းဆိုတာ အမြဲတော့ မဟုတ်ဘူး။

It can be wonder.

အံ့ဩဖွယ် ကောင်းနိုင်တယ်။

Or mystery.

(သို့) ဆန်းကျယ်တယ်၊

Possibility.

ဖြစ်နိုင်ခြေပေါ့။

And in my life, I've found it's the things I don't know

ကျွန်တော့ ဘဝမှာ ကိုယ့်ကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ရှေ့ကိုတွန်းပို့တဲ့

that have lifted me up and pushed me forwards

ကိုယ်မသိတဲ့ အရာတွေက ကိုယ်သိတာတွေထက်

much more than the things I do know.

ပိုများတာ တွေ့ရပါတယ်။

It's also the things I don't know

ကိုယ်မသိတဲ့ အရာတွေကပဲ

that have often brought me closer to everybody around me.

ကိုယ့်ကို လူတိုင်းနဲ့ ပိုနီးစပ်ဖို့ ကိုယ်အနားကို ဆောင်ကြဉ်းပေးပါတယ်။

For eight straight Novembers, recently,

မကြာခင်က နိုဝင်ဘာလတိုင်း ရှစ်နှစ်ဆက်တိုက်

I traveled every year across Japan with the Dalai Lama.

Dalai Lama နဲ့အတူ နှစ်တိုင်း ဂျပန် အနံ့ ခရီးထွက်ခဲ့တယ်။

And the one thing he said every day

သူ ကျွန်တော့ကို နေ့တိုင်းပြောတာ တစ်ခုက

that most seemed to give people reassurance and confidence

အများစု ထင်ရတာက လူတွေကို စိတ်ချပြီး ယုံကြည်မှုပေးဖို့ပါ။

was, "I don't know."

"ကျုပ် မသိဘူး"တဲ့။

"What's going to happen to Tibet?"

"တိဗက်မှာ ဘာတွေ ဆက်ဖြစ်မှာလဲ။"

"When are we ever going to get world peace?"

"ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေး ဘယ်တော့ရမလဲ။"

"What's the best way to raise children?"

"ကလေးတွေပျိုးထောင်ဖို့ အကောင်းဆုံက ဘာလဲ။"

"Frankly," says this very wise man,

ဒီပညာရှိကြီးက ပြောတာက "ပွင့်ပွင့်လင်းပြောရရင်

"I don't know."

ကျုပ် မသိဘူးဗျာ။"

The Nobel Prize-winning economist Daniel Kahneman

Nobel ဆုရှင် စီးပွားရေးပညာရှင် Daniel Kahneman ဟာ

has spent more than 60 years now researching human behavior,

လူသား အပြုအမူကို သုတောသနပြုနေတာ အခုဆို နှစ် ၆၀ ကျော်ပါပြီ။

and his conclusion is

သူ့ရဲ့ သုံးသပ်ချက်က

that we are always much more confident of what we think we know

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ အမြဲတမ်းတော့ဖြစ်သင့်တာ ထက် ပိုပြီးကျွန်ုပ်တို့ သိတယ်ထင်တာမှာ

than we should be.

အများကြီး ပိုယုံကြည်မှုရှိကြပါတယ်။

We have, as he memorably puts it,

သူ မှတ်မှတ်ရရ ပြောတာက ကျွန်တော်တို့မှာ

an "unlimited ability to ignore our ignorance."

မသိမှုကို လျစ်လျှူရှုဖို့ အကန့်အသတ်မဲ့တဲ့ အစွမ်းတစ်ခုရှိတာပါ။

We know -- quote, unquote -- our team is going to win this weekend,

ကျွန်တော်တို့ သိတယ်၊ ကိုးကားတယ်၊ ကိုကား တာဖျက်တယ်၊ တို့အသင်း ဒီသီတင်းပတ်နိုင်မယ်၊

and we only remember that knowledge

ကိုယ်မှန်တဲ့ ရှားပါးတဲ့ ကာလတွေမှာ

on the rare occasions when we're right.

ဒီအသိသုတသာ မှတ်မိကြပါတယ်

Most of the time, we're in the dark.

အချိန်အများစုမှာတော့ အမှောင်ထဲမှာပါ။

And that's where real intimacy lies.

ဒါက ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်မှု ရှိရာပါ။

Do you know what your lover is going to do tomorrow?

ခင်ဗျားရဲ့ ချစ်သူ မနက်ဖြန်ဘာလုပ်မယ် ဆိုတာသိလား။

Do you want to know?

ခင်ဗျားသိချင်လား

The parents of us all, as some people call them,

ကျွန်တော်တို့ အားလုံးရဲ့ မိဘတွေ၊ တစ်ချို့တွေ ခေါ်သလိုပေါ့၊

Adam and Eve,

အာဒမ်နဲ့ ဧဝဟာ

could never die, so long as they were eating from the tree of life.

ဇီဝသစ်ပင်ကနေသာ စားနေခဲ့သရွေ့ ဘယ်တော့မှ မသေလောက်ဘူး။

But the minute they began nibbling

ဒါပေမဲ့ ကောင်းမှုနဲ့ မကောင်းမှုရဲ့ အသိသုတ

from the tree of the knowledge of good and evil,

သစ်ပင်ကနေ တစ်တိတစ်တိဝါးပြီး ခဏခြင်းမှာ

they fell from their innocence.

အပြစ်ကင်းတာကနေ ကျဆင်းခဲ့တယ်။

They grew embarrassed and fretful,

ရှက်ကိုးရှက်ကန်းဖြစ်ကာ ဗျာများပြီး

self-conscious.

မဝံ့မရဲ ဖြစ်လာတယ်။

And they learned, a little too late, perhaps,

ဖြစ်နိုင်တာက သူတို့ အသိနည်းနည်း နောက်ကျသွားတာက

that there are certainly some things that we need to know,

ကိုယ်သိဖို့လိုတာတွေ ရှိတာ အသေအချာရှိပေမဲ့

but there are many, many more that are better left unexplored.

မစူးစမ်းပဲ ချန်ထားရင် ပိုကောင်းတာတွေ အများကြီး ပိုရှိတာကိုပါ။

Now, when I was a kid,

ကဲ ကျွန်တော် ကလေးတုန်းက

I knew it all, of course.

အကုန်လုံး သိခဲ့တယ်၊ တကယ်ပါ။

I had been spending 20 years in classrooms collecting facts,

စာသင်ခန်းတွေထဲမှာ အချက်တွေ စုဆောင်းရင်း အနှစ် ၂၀ ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။

and I was actually in the information business,

Time Magazine အတွက် ဆောင်းပါးတွေ ရေးရင်း သတင်းအချက်အလက်

writing articles for Time Magazine.

လုပ်ငန်းမှာ တကယ် ရှိခဲ့တယ်။

And I took my first real trip to Japan for two-and-a-half weeks,

ဂျပန်ကို နှစ်ပတ်ခွဲကြာ ပထမဆုံး တကယ့် ခရီးထွက်ခဲ့တယ်။

and I came back with a 40-page essay

ဂျပန်ရဲ့ ဘုရားကျောင်းတွေ၊ ဖက်ရှင်တွေ၊

explaining every last detail about Japan's temples,

ဘေ့စ်ဘောပွဲတွေ၊ ဂျပန်ရဲ့ စိတ်ထားကို အသေးစိတ်ရှင်းထားတဲ့

its fashions, its baseball games,

စာမျက်နှာ ၄၀ စာတမ်းနဲ့

its soul.

ပြန်လာခဲ့တယ်။

But underneath all that,

ဒါပေမဲ့ ဒါအားလုံးရဲ့ အောက်မှာ

something that I couldn't understand

ခင်ဗျားတို့ကို ရှင်းမပြနိုင်သေးတဲ့ ကိုယ့်ကို ဒီလောက် လှုပ်ခပ်စေတဲ့

so moved me for reasons I couldn't explain to you yet,

အကြောင်းရင်းတွေအတွက် ကျွန်တော် နားမလည်နိုင်ခဲ့တဲ့ တစ်ခုခု၊

that I decided to go and live in Japan.

ဂျပန်မှာ သွားနေဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တာပါ။

And now that I've been there for 28 years,

အခု ဒီမှာနေတာ ၂၈ နှစ်ရှိပါပြီ။

I really couldn't tell you very much at all

ကျွန်တော့ရဲ့ မွေးစားအိမ်အကြောင်း

about my adopted home.

တကယ်ကို အများကြီး မပြောနိုင်ပါဘူး။

Which is wonderful,

ဒါက အံ့သြစရာပါ၊

because it means every day I'm making some new discovery,

အကြောင်းက နေ့တိုင်း ရှာဖွေမှု အသစ်လုပ်နေရင်း

and in the process,

ဒီဖြစ်စဉ်မှာ

looking around the corner and seeing the hundred thousand things

ဟိုနား ဒီနားမှာ ကြည့်ရင်း ဘယ်တော့မှ သိမှာမဟုတ်တဲ့ သိန်းချီတဲ့ အရာတွေ

I'll never know.

မြင်နေတယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။

Knowledge is a priceless gift.

အသိသုတဟာ အဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ လက်ဆောင် တစ်ခုပါ။

But the illusion of knowledge can be more dangerous than ignorance.

ဒါပေမဲ့ အသိသုတရဲ့ အစွဲမှားမှုဟာ မသိခြင်းထက် ပိုအန္တရာယ် ပေးနိုင်ပါတယ်။

Thinking that you know your lover

သင့်ရဲ့ ချစ်သူ သို့မဟုတ် ရန်သူကို

or your enemy

သိတယ်လို့ ထင်တာဟာ

can be more treacherous

သူတို့ကို ဘယ်တော့မှ မသိဘူးလို့

than acknowledging you'll never know them.

ဝန်ခံတာထက် ပိုပြီး ဒုက္ခပေးတတ်ပါတယ်။

Every morning in Japan, as the sun is flooding into our little apartment,

ဂျပန်မှာ မနက်တိုင်း ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တိုက်ခန်းလေးထဲ နေဟာ လှိမ့်ဝင်လာတဲ့အခါ

I take great pains not to consult the weather forecast,

မိုးလေဝသ ခန့်မှန်းချက်ကို မကြည့်ဖို့ အတော် ဒုက္ခခံလိုက်တယ်၊

because if I do,

အကြောင်းက လုပ်လိုက်ရင်

my mind will be overclouded, distracted,

ကျွန်တော့ စိတ်ဟာ မကြည်မလင်နဲ့ အာရုံပျက်မှာမို့လို့ပါ။

even when the day is bright.

နေ့ဟာ လင်းနေတယ်ဆိုတာတောင်ပါ။

I've been a full-time writer now for 34 years.

ကျွန်တော် အချိန်ပြည့် စာရေးဆရာ ဖြစ်တာ ၃၄ နှစ်ရှိပါပြီ။

And the one thing that I have learned

ကျွန်တော် သင်ယူမိတာတစ်ခုက

is that transformation comes when I'm not in charge,

ကိုယ်ဟာ ထိန်းချုပ်မှု မရှိတဲ့အခါမှာ ကိုယ် နောက်ဘာဖြစ်မှာကို မသိတဲ့အခါ၊

when I don't know what's coming next,

ကိုယ်ဟာ ကိုယ့်ဝန်းကျင်က အရာရာတိုင်းထက်

when I can't assume I am bigger than everything around me.

ပိုကြီးတယ်လို့ ထင်မြင်မိတဲ့အခါ ပြောင်းလဲခြင်း ဖြစ်လာတာပါ။

And the same is true in love

အချစ် (သို့) သေရေးရှင်ရေး

or in moments of crisis.

ကာလတွေမှာလည်း ဒီအတိုင်းပါပဲ။

Suddenly, we're back in that trishaw again

ရုတ်တရက် ဆိုက်ကားဆီ ကျွန်တော်တို့ တစ်ခါပြန်လာကြပြီး

and we're bumping off the broad, well-lit streets;

ကျယ်ပြန့်ပြီး လင်းထိန်နေတဲ့ လမ်းတွေမှာ တဂျိုင်းဂျိုင်း နှင်နေကာ

and we're reminded, really, of the first law of travel

ခရီးရဲ့ ဒါကြောင့် ဘဝရဲ့ ပထမဆုံး ဥပေဒသကို

and, therefore, of life:

တကယ်ပဲ အမှတ်ရစေပါတယ်။

you're only as strong as your readiness to surrender.

သင်ဟာ အရှုံးပေးဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်သလောက် ပဲ ကြံခိုင်ပါတယ်။

In the end, perhaps,

အဆုံးမှာတော့ ဖြစ်နိုင်တာက

being human

လူသားဖြစ်ခြင်းဟာ

is much more important

အတွင်းကျကျ သိခြင်းထက်

than being fully in the know.

အများကြီး ပိုအရေးပါတယ်ဆိုတာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)