The Beauty of What We'll Never Know | Pico Iyer | TED

Çeviri: Selda Yener Gözden geçirme: Ramazan Şen

One hot October morning,

Sıcak bir Ekim sabahı

I got off the all-night train

Mandalay'da

in Mandalay,

gece treninden indim,

the old royal capital of Burma,

Burma'nın eski kraliyet merkezi,

now Myanmar.

şimdi Myanmar.

And out on the street, I ran into a group of rough men

Caddeye çıkınca bisikletlerinin başında bekleyen

standing beside their bicycle rickshaws.

bir grup kaba saba adama rastladım.

And one of them came up

İçlerinden biri yaklaşıp

and offered to show me around.

bana etrafı gezdirmeyi teklif etti.

The price he quoted was outrageous.

Talep ettiği fiyat şok ediciydi.

It was less than I would pay for a bar of chocolate at home.

Kendi ülkemde bir kalıp çikolataya verdiğimden daha azdı.

So I clambered into his trishaw,

Üç tekerli bisikletine bindim

and he began pedaling us slowly between palaces and pagodas.

ve sarayların ve tapınakların arasında yavaşça pedal çevirmeye başladı.

And as he did, he told me how he had come to the city from his village.

Yolda giderken köyünden şehre nasıl geldiğinden bahsetti.

He'd earned a degree in mathematics.

Matematik okumuştu.

His dream was to be a teacher.

Hayali öğretmen olmaktı.

But of course, life is hard under a military dictatorship,

Tabii askeri diktatörlüğün altında yaşam zordu

and so for now, this was the only way he could make a living.

ve şimdilik geçimini sağlayabileceği tek yol buydu.

Many nights, he told me, he actually slept in his trishaw

Çoğu geceler üç tekerli bisikletinde uyuduğunu,

so he could catch the first visitors off the all-night train.

böylece gece treninden ilk inenleri yakalayabildiğini anlattı.

And very soon, we found that in certain ways,

Çok geçmeden birçok açıdan

we had so much in common --

ortak yönlerimiz olduğunu keşfettik;

we were both in our 20s,

ikimiz de 20 yaşındaydık,

we were both fascinated by foreign cultures --

yabancı kültürlere ilgi duyuyorduk

that he invited me home.

ve beni eve davet etti.

So we turned off the wide, crowded streets,

Sonra geniş, kalabalık caddelerden geçip

and we began bumping down rough, wild alleyways.

taşlı, ıssız dar yollarda sarsıla sarsıla yol almaya başladık.

There were broken shacks all around.

Her yerde derme çatma gecekondular vardı.

I really lost the sense of where I was,

Nerede olduğumu gerçekten bilmiyordum,

and I realized that anything could happen to me now.

o an başıma bir şey gelebileceğini fark ettim.

I could get mugged or drugged

Soyulabilir ya da uyuşturulabilirdim,

or something worse.

daha kötüsü de olabilirdi.

Nobody would know.

Kimse de bilmezdi.

Finally, he stopped and led me into a hut,

Sonunda durdu ve beni tek bir odadan ibaret olan

which consisted of just one tiny room.

bir kulübeye doğru götürdü.

And then he leaned down,

Eğildi ve

and reached under his bed.

yatağın altına uzandı.

And something in me froze.

İçimde bir şeyler donup kaldı.

I waited to see what he would pull out.

Ne çıkaracağını görmeyi bekledim.

And finally he extracted a box.

Sonunda bir kutu çıkardı.

Inside it was every single letter he had ever received

İçinde yurt dışından gelenlerden aldığı

from visitors from abroad,

mektuplar vardı,

and on some of them he had pasted

birkaç tanesinin üzerine

little black-and-white worn snapshots

yeni yabancı arkadaşlarının siyah-beyaz küçük

of his new foreign friends.

şipşak fotoğraflarını yapıştırmıştı.

So when we said goodbye that night,

Vedalaştığımız gece

I realized he had also shown me

bana seyahatin püf noktasını

the secret point of travel,

gösterdiğini de fark ettim;

which is to take a plunge,

dışa olduğu kadar

to go inwardly as well as outwardly

içe doğru,

to places you would never go otherwise,

başka türlü hiç gidemediğiniz yerlere gitmek,

to venture into uncertainty,

belirsizliği,

ambiguity,

bilinmezliği,

even fear.

hatta korkuyu göze almaktı.

At home, it's dangerously easy

Kendi ülkemizde olayların

to assume we're on top of things.

üstünde olduğumuzu sanmak korkunç kolaydır.

Out in the world, you are reminded every moment that you're not,

Dış dünyada ise, öyle olmadığı her an hatırlatılır

and you can't get to the bottom of things, either.

ve olayların temelini dahi bulamazsınız.

Everywhere, "People wish to be settled,"

Ralph Waldo Emerson'un dediği şeyi hatırlayalım:

Ralph Waldo Emerson reminded us,

"İnsanlar kararlı olmak ister,

"but only insofar as we are unsettled

ancak yalnız, kararsız olduğumuzda

is there any hope for us."

bizim için bir umut vardır."

At this conference, we've been lucky enough

Bu konferansta keyif verici yeni fikirler

to hear some exhilarating new ideas and discoveries

ve buluşlar duyacak kadar şanslıyız,

and, really, about all the ways

gerçekten de bilginin

in which knowledge is being pushed excitingly forwards.

hızla ilerlediğini görüyoruz.

But at some point, knowledge gives out.

Fakat bir noktada bilgi tükeniyor.

And that is the moment

İşte o an,

when your life is truly decided:

hayatınızın tümüne karar verildiği andır:

you fall in love;

Aşık olursunuz,

you lose a friend;

arkadaşınızı kaybedersiniz,

the lights go out.

karanlıkta kalırsınız.

And it's then, when you're lost or uneasy or carried out of yourself,

Kaybolduğunuz veya huzursuz olduğunuz veya kendiniz olmadığınız o an,

that you find out who you are.

kim olduğunuzu keşfettiğiniz andır.

I don't believe that ignorance is bliss.

Bilmemenin mutluluk olduğuna inanmıyorum.

Science has unquestionably made our lives

Bilim hiç tartışmasız hayatlarımızı

brighter and longer and healthier.

daha parlak, uzun ve sağlıklı hale getirdi.

And I am forever grateful to the teachers who showed me the laws of physics

Bana fizik kurallarını ve üç kere üçün dokuz yaptığını gösteren öğretmenlerime

and pointed out that three times three makes nine.

sonsuza kadar minnettarım.

I can count that out on my fingers

Gece veya gündüz olsun bunu

any time of night or day.

parmak hesabıyla yapabiliyorum.

But when a mathematician tells me

Fakat bir matematikçi

that minus three times minus three makes nine,

bana eksi üç kere eksi üçün dokuz ettiğini söylediği an,

that's a kind of logic that almost feels like trust.

mantıksal olarak sanki güven gibi bir şey hissettiriyor.

The opposite of knowledge, in other words, isn't always ignorance.

Bilginin zıttı, her zaman bilgisizlik demek değildir.

It can be wonder.

Merak etmek olabilir.

Or mystery.

Ya da gizem.

Possibility.

İhtimal.

And in my life, I've found it's the things I don't know

Kendi hayatımda, beni yükselten ve ileri götüren şeylerin

that have lifted me up and pushed me forwards

bildiğim şeylerdense bilmediklerim olduğunu

much more than the things I do know.

fark ettim.

It's also the things I don't know

Ayrıca, beni çevremdeki insanlara

that have often brought me closer to everybody around me.

daha çok yaklaştıran da bilmediğim şeylerdi.

For eight straight Novembers, recently,

Son sekiz yıldır kasım aylarında

I traveled every year across Japan with the Dalai Lama.

Dalai Lama'yla beraber Japonya'yı geziyorum.

And the one thing he said every day

Her gün söylediği şeylerden birisi de

that most seemed to give people reassurance and confidence

insanlara güven ve rahatlık veren şeyin

was, "I don't know."

"Bilmiyorum." demek olduğuydu.

"What's going to happen to Tibet?"

"Tibet'e ne olacaktı?"

"When are we ever going to get world peace?"

"Ne zaman dünyaya barış getireceğiz?"

"What's the best way to raise children?"

"Çocuk yetiştirmenin en iyi yolu neydi?"

"Frankly," says this very wise man,

"Açıkçası..." derdi bu bilge adam;

"I don't know."

"Bilmiyorum."

The Nobel Prize-winning economist Daniel Kahneman

Nobel ödüllü ekonomist Daniel Kahneman

has spent more than 60 years now researching human behavior,

insan davranışlarını araştırmaya 60 yıldan fazlasını vermiş

and his conclusion is

ve vardığı sonuç ise

that we are always much more confident of what we think we know

her zaman bildiğimizi düşündüğümüz şeylerden

than we should be.

olması gerekenden daha fazla eminiz.

We have, as he memorably puts it,

Her zaman hatırlattığı gibi

an "unlimited ability to ignore our ignorance."

"bilgisizliğimizi göz ardı etmek gibi sınırsız bir yeteneğimiz" var.

We know -- quote, unquote -- our team is going to win this weekend,

Tırnak içinde söylüyorum, "bu hafta sonu takımımız kazanacak"

and we only remember that knowledge

ve biz bu bilgiyi sadece

on the rare occasions when we're right.

haklı çıktığımız nadir zamanlarda hatırlayacağız.

Most of the time, we're in the dark.

Çoğu zaman karanlıktayız.

And that's where real intimacy lies.

Gerçek yakınlık işte orada yatar.

Do you know what your lover is going to do tomorrow?

Sevgilinizin yarın ne yapacağını biliyor musunuz?

Do you want to know?

Bilmek istiyor musunuz?

The parents of us all, as some people call them,

Bazılarının dediği gibi, hepimizin anne babası

Adam and Eve,

Adem ile Havva

could never die, so long as they were eating from the tree of life.

hayat ağacının meyvesini yemeseydi ölmeyecekti.

But the minute they began nibbling

Fakat iyi ve kötünün kökleri olan

from the tree of the knowledge of good and evil,

bilgi ağacının meyvesini ısırdıkları an

they fell from their innocence.

masumiyetlerini kaybettiler.

They grew embarrassed and fretful,

Utanç, öfke,

self-conscious.

mahcup hissettiler.

And they learned, a little too late, perhaps,

Biraz geç de olsa,

that there are certainly some things that we need to know,

gerçekten bilmemiz gereken şeyler olduğunu,

but there are many, many more that are better left unexplored.

ancak üstü kapalı kalması çok daha iyi olan birçok şey olduğunu öğrendiler.

Now, when I was a kid,

Çocukken

I knew it all, of course.

tabii ki hepsini biliyordum.

I had been spending 20 years in classrooms collecting facts,

20 yılımı sınıflarda, olgusal gerçekleri toplayarak geçirmiştim,

and I was actually in the information business,

bilfiil de bilgi sektöründeydim,

writing articles for Time Magazine.

Time dergisine makaleler yazıyordum.

And I took my first real trip to Japan for two-and-a-half weeks,

İki buçuk haftalığına Japonya'ya ilk seyahatimi yaptım

and I came back with a 40-page essay

ve Japonya'nın tapınaklarını,

explaining every last detail about Japan's temples,

modasını, beyzbol maçlarını,

its fashions, its baseball games,

ruhunu anlatan 40 sayfalık

its soul.

yazıyla döndüm.

But underneath all that,

Fakat alt taraftan

something that I couldn't understand

ne olduğunu anlayamadığım bir şey

so moved me for reasons I couldn't explain to you yet,

size şimdi açıklayamayacağım nedenlerle beni hareketlendirdi,

that I decided to go and live in Japan.

böylece Japonya'da yaşamaya karar verdim.

And now that I've been there for 28 years,

28 yıldır orada yaşıyorum,

I really couldn't tell you very much at all

benimsediğim yurdum hakkında

about my adopted home.

pek bir şey anlatamam.

Which is wonderful,

Bu harika bir şey,

because it means every day I'm making some new discovery,

çünkü bu, her gün yeni keşifler yapıyorum

and in the process,

ve bu süreçte

looking around the corner and seeing the hundred thousand things

köşede durup bilemeyeceğim yüz binlerce şeyi

I'll never know.

görüyorum demek oluyor.

Knowledge is a priceless gift.

Bilgi paha biçilmez bir armağandır.

But the illusion of knowledge can be more dangerous than ignorance.

Fakat bildiğini sanmak bilgisizlikten daha tehlikeli olabilir.

Thinking that you know your lover

Sevgilinizi veya düşmanınızı

or your enemy

tanıdığınızı sanmanız

can be more treacherous

onları hiç tanımadığınızı

than acknowledging you'll never know them.

kabul etmekten daha aldatıcı olabilir.

Every morning in Japan, as the sun is flooding into our little apartment,

Japonya'da her sabah güneş küçük dairemize vururken

I take great pains not to consult the weather forecast,

hava tahminlerine bakmaya zahmet etmiyorum

because if I do,

çünkü bakarsam

my mind will be overclouded, distracted,

gün aydınlıkken bile

even when the day is bright.

zihnim kapalı, dağınık olacak.

I've been a full-time writer now for 34 years.

34 yıllık tam zamanlı bir yazarım.

And the one thing that I have learned

Öğrendiğim tek şey

is that transformation comes when I'm not in charge,

değişimin iş başında değilken,

when I don't know what's coming next,

ardından ne geleceğini bilmezken,

when I can't assume I am bigger than everything around me.

çevremdeki her şeyden büyük olduğumu sanmazken geldiğiydi.

And the same is true in love

Aynı şey aşk

or in moments of crisis.

veya kriz anları için de geçerli.

Suddenly, we're back in that trishaw again

Birdenbire bisiklete geri döndük

and we're bumping off the broad, well-lit streets;

ve geniş, aydınlık caddelerde ilerliyorduk

and we're reminded, really, of the first law of travel

ve seyahatin ilk kuralını hatırladık

and, therefore, of life:

ve aynı zamanda hayatın:

you're only as strong as your readiness to surrender.

Yalnız, teslim olmaya hazır olduğunuz kadar güçlüsünüz.

In the end, perhaps,

Sonuç olarak,

being human

insan olmak

is much more important

çoğu kimsenin bilmediklerini bilmekten

than being fully in the know.

çok daha önemlidir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)