An Art Made of Trust, Vulnerability and Connection | Marina Abramović | TED Talks

Vertaald door: Lysanne Erlings Nagekeken door: Peter van de Ven

Now...

Welnu...

let's go back in time.

laten we teruggaan in de tijd.

It's 1974.

Het is 1974.

There is the gallery somewhere

Er is een galerie ergens

in the world,

in de wereld

and there is a young girl, age 23,

waar een jonge 23-jarige vrouw

standing in the middle of the space.

middenin de ruimte staat.

In the front of her is a table.

Voor haar staat een tafel.

On the table there are 76 objects

Op de tafel liggen 76 voorwerpen

for pleasure and for pain.

voor genot en pijn.

Some of the objects are

Er staat onder meer

a glass of water, a coat, a shoe, a rose.

een glas water, een jas, een schoen, een roos.

But also the knife, the razor blade, the hammer

Maar ook een mes, een scheermes, een hamer

and the pistol with one bullet.

en een pistool met één kogel.

There are instructions which say,

Er zijn instructies die luiden:

"I'm an object.

"Ik ben een voorwerp.

You can use everything on the table on me.

Je kunt alles op de tafel op mij gebruiken.

I'm taking all responsibility -- even killing me.

Ik neem alle verantwoordelijkheid -- zelfs als je me doodt.

And the time is six hours."

En je hebt zes uur."

The beginning of this performance was easy.

Het begin van deze performance was gemakkelijk.

People would give me the glass of water to drink,

Mensen gaven me het glas water te drinken,

they'd give me the rose.

ze gaven me de roos.

But very soon after,

Maar niet lang daarna

there was a man who took the scissors and cut my clothes,

was er een man die de schaar pakte en mijn kleren openknipte,

and then they took the thorns of the rose and stuck them in my stomach.

en ze staken de doorns van de roos in mijn buik.

Somebody took the razor blade and cut my neck and drank the blood,

Iemand pakte het scheermes, sneed in mijn nek en dronk het bloed;

and I still have the scar.

ik heb nog steeds het litteken.

The women would tell the men what to do.

De vrouwen zeiden de mannen wat ze moesten doen.

And the men didn't rape me because it was just a normal opening,

De mannen verkrachtten me niet, omdat het gewoon een opening was

and it was all public,

met kunstpubliek,

and they were with their wives.

en ze waren met hun vrouwen.

They carried me around and put me on the table,

Ze droegen me rond en zetten me op de tafel

and put the knife between my legs.

en staken het mes tussen mijn benen.

And somebody took the pistol and bullet and put it against my temple.

Iemand pakte het pistool met de kogel en zette het tegen mijn slaap.

And another person took the pistol and they started a fight.

Iemand anders pakte het pistool en begon ruzie te zoeken.

And after six hours were finished,

Toen de zes uur om waren,

I...

begon ik...

started walking towards the public.

naar het publiek toe te lopen.

I was a mess.

Ik was er slecht aan toe.

I was half-naked, I was full of blood and tears were running down my face.

Ik was half naakt, zat onder het bloed, de tranen rolden over mijn gezicht.

And everybody escaped, they just ran away.

Iedereen vluchtte, ze renden gewoon weg.

They could not confront myself, with myself as a normal human being.

Ze konden de confrontatie niet aan, met mij als een gewoon mens.

And then --

En toen --

what happened

wat er gebeurde,

is I went to the hotel, it was at two in the morning.

is dat ik naar mijn hotel ging; het was twee uur 's nachts.

And

En ...

I looked at myself in the mirror,

ik keek naar mezelf in de spiegel.

and I had a piece of gray hair.

Ik had een grijze haar.

Alright --

Oké,

please take off your blindfolds.

neem nu je blinddoek af.

Welcome to the performance world.

Welkom in de performancewereld.

First of all, let's explain what the performance is.

Laat me allereerst uitleggen wat een performance is.

So many artists, so many different explanations,

Er zijn net zo veel opvattingen als kunstenaars,

but my explanation for performance is very simple.

maar mijn opvatting van performance is erg eenvoudig.

Performance is a mental and physical construction

Performance is een mentale en fysieke constructie

that the performer makes in a specific time

die de kunstenaar uitvoert op een specifieke tijd

in a space in front of an audience

in een ruimte voor publiek

and then energy dialogue happens.

waardoor een dialoog van energie plaatsvindt.

The audience and the performer make the piece together.

Het publiek en de kunstenaar maken de performance samen.

And the difference between performance and theater is huge.

En het verschil tussen performance en theater is gigantisch.

In the theater, the knife is not a knife

In het theater is het mes geen mes

and the blood is just ketchup.

en bloed is gewoon ketchup.

In the performance, the blood is the material,

In een performance is bloed het materiaal

and the razor blade or knife is the tool.

en is het scheermes of mes het middel.

It's all about being there in the real time,

Het draait om het live aanwezig zijn

and you can't rehearse performance,

en je kunt performances niet repeteren,

because you can't do many of these types of things twice -- ever.

want veel van deze dingen kun je niet tweemaal uitvoeren -- nooit.

Which is very important, the performance is --

Wat erg belangrijk is, is dat de performance --

you know, all human beings are always afraid of very simple things.

weet je, alle mensen zijn bang voor de simpele dingen.

We're afraid of suffering, we're afraid of pain,

We zijn bang om te lijden; we zijn bang voor pijn;

we're afraid of mortality.

we zijn bang voor sterfelijkheid.

So what I'm doing --

Dus wat ik doe,

I'm staging these kinds of fears in front of the audience.

ik voer deze angsten op voor de neuzen van het publiek.

I'm using your energy,

Ik gebruik jouw energie

and with this energy I can go and push my body as far as I can.

en met deze energie kan ik mijn lichaam tot aan zijn grens laten gaan.

And then I liberate myself from these fears.

Daarmee bevrijd ik mezelf van deze angsten.

And I'm your mirror.

En ik ben jouw spiegel:

If I can do this for myself, you can do it for you.

als ik dit voor mezelf kan doen, kan jij dat ook voor jouzelf.

After Belgrade, where I was born,

Ik ben geboren in Belgrado

I went to Amsterdam.

en verhuisde later naar Amsterdam.

And you know, I've been doing performances

Ik begon met het maken van performances

since the last 40 years.

zo'n 40 jaar geleden.

And here I met Ulay,

En hier ontmoette ik Ulay,

and he was the person I actually fell in love with.

degene op wie ik echt verliefd werd.

And we made, for 12 years, performances together.

Gedurende 12 jaar maakten we samen performances.

You know the knife and the pistols and the bullets,

Het mes, het pistool en de kogels

I exchange into love and trust.

ruilde ik in voor liefde en vertrouwen.

So to do this kind work you have to trust the person completely

Om dit werk te doen moet je iemand compleet vertrouwen,

because this arrow is pointing to my heart.

want deze pijl is direct op mijn hart gericht.

So, heart beating and adrenaline is rushing and so on,

Bij een kloppend hart en adrenaline die door het lijf giert,

is about trust, is about total trust to another human being.

gaat het om vertrouwen, totaal vertrouwen in een ander mens.

Our relationship was 12 years,

We waren 12 jaar samen

and we worked on so many subjects, both male and female energy.

en werkten aan zo veel projecten; mannelijke en vrouwelijke energie.

And as every relationship comes to an end, ours went too.

En zoals aan elke relatie een einde komt, ging ook die van ons over.

We didn't make phone calls like normal human beings do

We belden elkaar niet op zoals de meeste mensen doen

and say, you know, "This is over."

om te zeggen dat het over was.

We walked the Great Wall of China to say goodbye.

Als afscheid liepen we over de Chinese Muur.

I started at the Yellow Sea, and he started from the Gobi Desert.

Ik begon bij de Gele Zee, hij bij de Gobi woestijn.

We walked, each of us, three months,

We liepen allebei drie maanden,

two and a half thousand kilometers.

tweeënhalf duizend kilometer.

It was the mountains, it was difficult.

Het is in de bergen, dus het was moeilijk.

It was climbing, it was ruins.

We moesten klimmen; het was een ruïne.

We gingen door de 12 Chinese provincies,

It was, you know, going through the 12 Chinese provinces,

this was before China was open in '87.

want dit was voordat China z'n grenzen opende, in '87.

And we succeeded to meet in the middle

We haalden het en ontmoetten elkaar in het midden

to say goodbye.

om afscheid te nemen.

And then our relationship stopped.

En dat was het einde van onze relatie.

And now, it completely changed how I see the public.

Het was een keerpunt in mijn perceptie van het publiek.

And one very important piece I made in those days

Een belangrijk stuk dat ik in die tijd maakte,

was "Balkan Baroque."

was 'Balkan Barok'.

And this was the time of the Balkan Wars,

Dit was ten tijde van de oorlogen in de Balkan

and I wanted to create some very strong, charismatic image,

en ik wilde een sterk en charismatisch beeld creëeren,

something that could serve for any war at any time,

iets dat tijdens elke oorlog dienst kon doen,

because the Balkan Wars are now finished, but there's always some war, somewhere.

want de Balkanoorlog is voorbij, maar er is altijd ergens oorlog.

So here I am washing

Hier zit ik tweeënhalf duizend grote, dode, bloederige koeienbotten te wassen.

two and a half thousand dead, big, bloody cow bones.

You can't wash the blood, you never can wash shame off the wars.

Je kunt het bloed niet wegwassen, je kunt de schaamte niet verwijderen.

So I'm washing this six hours, six days, and wars are coming off these bones,

Ik waste de botten zes uur, zes dagen, en er kwamen oorlogen van de botten af,

and becoming possible -- an unbearable smell.

maar het werd onmogelijk -- de stank was ondraaglijk.

But then something stays in the memory.

Maar er blijft iets achter in de geest.

I want to show you the one who really changed my life,

Ik wil je het stuk laten zien dat mijn leven heeft veranderd.

and this was the performance in MoMa, which I just recently made.

Dit was de performance in MoMa, die ik recentelijk heb gemaakt.

This performance -- when I said to the curator,

Deze performance -- toen ik tegen de curator zei:

"I'm just going to sit at the chair,

"Ik ga in deze stoel zitten

and there will be an empty chair at the front,

en er komt een lege stoel tegenover mij te staan,

and anybody from the public can come and sit as long as they want."

en iedereen die wil, kan daar komen zitten",

The curator said to me,

zei de curator:

"That's ridiculous, you know, this is New York,

"Dat is belachelijk. Dit is New York,

this chair will be empty,

die stoel blijft leeg,

niemand heeft tijd om tegenover jou te zitten."

nobody has time to sit in front of you."

(Laughter)

(Gelach)

But I sit for three months.

Maar ik zat daar drie maanden.

And I sit everyday, eight hours --

Elke dag, acht uur --

the opening of the museum --

MoMa's openingstijden --

and 10 hours on Friday when the museum is open 10 hours,

en tien uur op vrijdag, want dan is het langer open,

and I never move.

en ik beweeg nooit.

And I removed the table and I'm still sitting,

Ik liet de tafel weghalen, maar ik bleef zitten

and this changed everything.

en dit veranderde alles.

This performance, maybe 10 or 15 years ago --

Als ik deze performance 10 of 15 jaar geleden had gemaakt,

nothing would have happened.

was er wellicht niets gebeurd.

But the need of people to actually experience something different,

Maar mensen hebben de behoefte iets nieuws te ervaren,

the public was not anymore the group --

bezoekers behoorden niet langer tot een groep --

relation was one to one.

we zagen elkaar een op een.

I was watching these people, they would come and sit in front of me,

Ik observeerde deze mensen, die voor me kwamen zitten,

but they would have to wait for hours and hours and hours

nadat ze uren en uren in de rij hadden gestaan

to get to this position,

om daar te komen

and finally, they sit.

en eindelijk te zitten.

And what happened?

En wat gebeurde er?

They are observed by the other people,

Zij worden weer geobserveerd door de andere mensen,

they're photographed, they're filmed by the camera,

ze worden gefotografeerd, vastgelegd door een filmcamera,

they're observed by me

geobserveerd door mij,

and they have nowhere to escape except in themselves.

en kunnen nergens heen om te ontsnappen, behalve in zichzelf.

And that makes a difference.

En dat maakt een verschil.

There was so much pain and loneliness,

Er was zoveel pijn en eenzaamheid,

there's so much incredible things when you look in somebody else's eyes,

er zijn zoveel ongelooflijke dingen die je in andermans ogen kunt zien,

because in the gaze with that total stranger,

want in de blik van een vreemdeling,

that you never even say one word -- everything happened.

die je nooit gesproken hebt, gebeurt alles.

And I understood when I stood up from that chair after three months,

En toen ik na drie maanden van die stoel afkwam,

besefte ik dat ik niet langer dezelfde was.

I am not the same anymore.

And I understood that I have a very strong mission,

Ik besefte ook dat ik een belangrijke missie heb:

that I have to communicate this experience

deze ervaring onder de aandacht brengen

to everybody.

van zoveel mogelijk mensen.

And this is how, for me, was born the idea

En hier ontstond het idee

to have an institute of immaterial performing arts.

om een instituut op te richten voor immateriële performancekunsten.

Because thinking about immateriality,

Want immaterialiteit...

performance is op tijd gebaseerde kunst,

performance is time-based art.

It's not like a painting.

niet zoals een schilderij.

You have the painting on the wall, the next day it's there.

Een schilderij aan de muur blijft daar hangen.

Performance, if you are missing it, you only have the memory,

Van een performance is de herinnering het enige dat overblijft,

or the story of somebody else telling you,

of het verhaal dat iemand je erover vertelt,

but you actually missed the whole thing.

terwijl jij alles gemist hebt.

So you have to be there.

Dus je moet erbij zijn.

And in my point, if you talk about immaterial art,

Naar mijn mening, als het gaat om immateriële kunsten,

music is the highest -- absolutely highest art of all,

is muziek de hoogste vorm -- absoluut de hoogste kunstvorm,

because it's the most immaterial.

want het is de meest immateriële.

And then after this is performance, and then everything else.

Daarna komt performancekunst, gevolgd door de rest.

That's my subjective way.

Dat is mijn mening.

This institute is going to happen in Hudson, upstate New York,

Dit instituut komt in Hudson, New York,

and we are trying to build with Rem Koolhaas, an idea.

en we zijn met Rem Koolhaas aan het brainstormen over de realisatie.

And it's very simple.

Het is erg simpel.

If you want to get experience, you have to give me your time.

Als je het wilt ervaren, moet je mij je tijd geven.

You have to sign the contract before you enter the building,

Voordat je het gebouw ingaat, moet je een contract ondertekenen

that you will spend there a full six hours,

waarin je toezegt daar zes uur te blijven,

you have to give me your word of honor.

je moet me dat plechtig beloven.

It's something so old-fashioned,

Het is misschien ouderwets,

but if you don't respect your own word of honor and you leave before --

maar als je je beloftes niet respecteert en eerder vertrekt --

that's not my problem.

is dat niet mijn probleem.

But it's six hours, the experience.

Maar de hele ervaring duurt zes uur.

And then after you finish, you get a certificate of accomplishment,

Als je dat doorstaat, krijg je een certificaat

so get home and frame it if you want.

dat je thuis kunt inlijsten als je wilt.

(Laughter)

(Gelach)

This is orientation hall.

Dit is de oriëntatiezaal.

The public comes in, and the first thing you have to do is dress in lab coats.

Als het publiek binnenkomt, moeten ze laboratoriumjassen aandoen.

It's this importance

Dit is belangrijk,

of stepping from being just a viewer into experimenter.

want het transformeert ze van kijker naar participant.

And then you go to the lockers

Vervolgens ga je naar de kluisjes,

and you put your watch, your iPhone, your iPod, your computer

waar je je horloge, telefoon, tablet, laptop

and everything digital, electronic.

en alle andere digitale dingen achterlaat.

And you are getting free time for yourself for the first time.

In ruil daarvoor krijg je voor het eerst vrije tijd voor jezelf.

Because there is nothing wrong with technology,

Want er is niets mis met technologie,

our approach to technology is wrong.

maar onze relatie ermee is verkeerd.

We are losing the time we have for ourselves.

Het neemt ons onze vrije tijd af.

This is an institute to actually give you back this time.

Het museum geeft je dit terug.

So what you do here,

Wat je hier doet,

first you start slow walking, you start slowing down.

is langzamer gaan lopen en vervolgens alles langzamer aanpakken.

You're going back to simplicity.

Je gaat terug naar de basics.

After slow walking, you're going to learn how to drink water --

Eerst loop je trager, dan leer je water te drinken --

very simple, drinking water for maybe half an hour.

gewoon, simpelweg water drinken, voor een half uurtje.

After this, you're going to the magnet chamber,

Vervolgens ga je naar de magneetkamer,

where you're going to create some magnet streams on your body.

waar je magnetische krachten op je lichaam laat inwerken.

Then after this, you go to crystal chamber.

Daarna komt de kristalkamer,

After crystal chamber, you go to eye-gazing chamber,

welke weer leidt naar de staarkamer,

after eye-gazing chamber, you go to a chamber where you are lying down.

waarna je in een kamer komt waar iedereen ligt.

So it's the three basic positions of the human body,

Dit zijn de basisposities van het lichaam:

sitting, standing and lying.

zitten, staan en liggen.

And slow walking.

En langzaam lopen.

And there is a sound chamber.

Er is ook een geluidskamer.

And then after you've seen all of this,

Nadat je dit allemaal doorlopen hebt

and prepared yourself mentally and physically,

en jezelf mentaal en lichamelijk hebt voorbereid,

then you are ready to see something with a long duration,

ben je klaar om iets te ervaren dat langer duurt,

like in immaterial art.

zoals immateriële kunst.

It can be music, it can be opera, it can be a theater piece,

Dat kan muziek zijn, maar ook opera of een theaterstuk,

it can be film, it can be video dance.

film, video of dans.

You go to the long duration chairs because now you are comfortable.

Nu ga je naar de langeduurstoelen, want nu ben je ontspannen.

In the long duration chairs,

Met deze stoelen

you're transported to the big place where you're going to see the work.

kun je naar de ruimte met de kunst gebracht worden.

And if you fall asleep,

En als je in slaap valt,

which is very possible because it's been a long day,

wat erg goed mogelijk is, want het is een lange dag,

you're going to be transported to the parking lot.

wordt je naar de parkeerplaats gebracht.

(Laughter)

(Gelach)

And you know, sleeping is very important.

Maar, slaap is erg belangrijk.

In sleeping, you're still receiving art.

Tijdens je slaap ben je nog steeds vatbaar voor kunst.

So in the parking lot you stay for a certain amount of time,

Je kunt een tijdje op de parkeerplaats blijven,

and then after this you just, you know, go back,

om vervolgens terug het museum in te gaan,

you see more of the things you like to see

zodat je meer kunt zien,

or go home with your certificate.

of je gaat met je certificaat naar huis.

So this institute right now is virtual.

Dit museum is nu nog virtueel.

Right now, I am just making my institute in Brazil,

Momenteel realiseer ik het in Brazilië,

then it's going to be in Australia,

daarna gaat het naar Australië

then it's coming here, to Canada and everywhere.

en vervolgens komt het hierheen, gaat het naar Canada en verder.

And this is to experience a kind of simple method,

Allemaal om te ervaren

how you go back to simplicity in your own life.

hoe je eenvoud terug kunt laten keren in je eigen leven.

Counting rice will be another thing.

Bijvoorbeeld door rijst te tellen.

(Laughter)

(Gelach)

You know, if you count rice you can make life, too.

Als je rijst kunt tellen, kun je ook het leven aan.

How to count rice for six hours?

Hoe ziet dat eruit, zes uur lang rijst tellen?

It's incredibly important.

Een erg belangrijke taak.

You know, you go through this whole range of being bored, being angry,

Je gaat door een variatie aan emoties: verveeldheid, boosheid,

being completely frustrated, not finishing the amount of rice you're counting.

je wordt compleet gefrustreerd, omdat je niet alle korrels kunt tellen.

And then this unbelievable amount of peace you get

Vervolgens daalt een enorme rust over je

when satisfying work is finished --

als zulk werk afgelopen is --

or counting sand in the desert.

te vergelijken met het tellen van zand in de woestijn.

Or having the sound-isolated situation --

Er is ook een situatie waarin je afgesloten bent van geluid --

that you have headphones, that you don't hear anything,

je hebt koptelefoons en hoort helemaal niets,

and you're just there together without sound,

je bent daar met andere mensen, samen zonder geluid

with the people experiencing silence, just the simple silence.

en iedereen ervaart stilte, enkel de simpele stilte.

We are always doing things we like in our life.

In ons leven doen we alleen dingen die we leuk vinden.

And this is why you're not changing.

En daarom veranderen we niet.

You do things in life --

Je doet dingen in je leven --

it's just nothing happens if you always do things the same way.

alleen gebeurt er niets als je altijd hetzelfde doet.

But my method is to do things I'm afraid of, the things I fear,

Ik doe juist dingen waar ik bang voor ben,

the things I don't know,

dingen die onbekend zijn,

to go to territory that nobody's ever been.

naar plekken gaan waar niemand geweest is.

And then also to include the failure.

Vooral ook om falen mee te maken.

I think failure is important

Ik denk dat falen belangrijk is,

because if you go, if you experiment, you can fail.

want als je voor iets gaat, als je experimenteert, kan je falen.

If you don't go into that area and you don't fail,

Als je de kwetsbaarheid niet opzoekt en je faalt niet,

you are actually repeating yourself over and over again.

herhaal je jezelf in feite steeds maar weer.

And I think that human beings right now need a change,

Ik denk dat mensen, juist nu, moeten veranderen

and the only change to be made is a personal level change.

en dat kan alleen op een persoonlijk niveau.

You have to make the change on yourself.

Je moet de verandering zelf in gang zetten.

Because the only way to change consciousness

Want de enige manier om bewustzijn te veranderen

and to change the world around us,

en de wereld om ons heen te veranderen,

is to start with yourself.

is om bij jezelf te beginnen.

It's so easy to criticize how it's different,

Het is zo makkelijk om kritiek te hebben

the things in the world and they're not right,

op de dingen in de wereld die niet goed gaan,

and the governments are corrupted and there's hunger in the world

op corrupte overheden, hongersnood,

and there's wars -- the killing.

oorlogen -- dood en verderf.

But what we do on the personal level --

Maar wat doen wij hier persoonlijk tegen --

what is our contribution to this whole thing?

wat is onze contributie bij deze problematieken?

Can you turn to your neighbor, the one you don't know,

Kun je je tot je buurman keren, iemand die je niet kent,

and look at them for two full minutes in their eyes, right now?

en diegene twee minuten lang in de ogen staren? Nu?

(Chatter)

(Gepraat)

I'm asking two minutes of your time, that's so little.

Ik vraag slechts om twee minuten, zo weinig.

Breathe slowly, don't try to blink, don't be self-conscious.

Adem langzaam, knipper niet, probeer niet zelfbewust te zijn.

Be relaxed.

Ontspan jezelf.

And just look a complete stranger in your eyes, in his eyes.

En kijk een volstrekt onbekende in de ogen.

(Silence)

(Stilte)

Thank you for trusting me.

Dankjewel voor je vertrouwen.

(Applause)

(Applaus)

Chris Anderson: Thank you.

Chris Anderson: Dankjewel.

Thank you so much.

Heel erg bedankt.