An Art Made of Trust, Vulnerability and Connection | Marina Abramović | TED Talks

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Ramazan Şen

Now...

Şimdi...

let's go back in time.

zamanda geriye gidelim.

It's 1974.

1974 yılı.

There is the gallery somewhere

Dünyanın bir yerinde

in the world,

bir galeri var

and there is a young girl, age 23,

ve 23 yaşında bir genç kız var,

standing in the middle of the space.

alanın ortasında duruyor.

In the front of her is a table.

Önünde ise bir masa var.

On the table there are 76 objects

Masada ise zevk ve acı için

for pleasure and for pain.

76 obje var.

Some of the objects are

Objelerden bazıları

a glass of water, a coat, a shoe, a rose.

bir bardak su, bir manto, bir ayakkabı, bir gül.

But also the knife, the razor blade, the hammer

Ama bir bıçak, bir jilet, bir çekiç

and the pistol with one bullet.

ve bir kurşunla bir tabanca da var.

There are instructions which say,

Şöyle diyen talimatlar var,

"I'm an object.

"Ben bir objeyim.

You can use everything on the table on me.

Masadaki her şeyi üzerimde kullanabilirsiniz.

I'm taking all responsibility -- even killing me.

Bütün sorumluluğu alıyorum -- öldürseniz bile.

And the time is six hours."

Ve zamanınız altı saat."

The beginning of this performance was easy.

Bu performansa başlamak kolaydı.

People would give me the glass of water to drink,

İnsanlar içmem için bir bardak su verdiler,

they'd give me the rose.

gülü verdiler.

But very soon after,

Ama kısa bir süre sonra,

there was a man who took the scissors and cut my clothes,

makası alıp giysilerimi kesen bir adam oldu

and then they took the thorns of the rose and stuck them in my stomach.

ve sonra gülün dikenlerini alıp karnıma sapladılar.

Somebody took the razor blade and cut my neck and drank the blood,

Biri jleti alıp boynumu kesti ve kanı içti,

and I still have the scar.

hâlâ izi duruyor.

The women would tell the men what to do.

Kadınlar adamlara ne yapacaklarını söyledi.

And the men didn't rape me because it was just a normal opening,

Adamlar bana tecavüz etmedi, çünkü normal bir açılıştı,

and it was all public,

halka tamamen açıktı

and they were with their wives.

ve karılarıyla birlikteydiler.

They carried me around and put me on the table,

Beni taşıyıp masaya koydular

and put the knife between my legs.

ve bacaklarımın arasına bıçak koydular.

And somebody took the pistol and bullet and put it against my temple.

Biri tabancayı ve mermiyi alıp şakaklarıma dayadı.

And another person took the pistol and they started a fight.

Başka biri tabancayı aldı ve kavga etmeye başladılar.

And after six hours were finished,

Altı saat bittikten sonra,

I...

ben...

started walking towards the public.

halka doğru yürümeye başladım.

I was a mess.

Darmadağandım.

I was half-naked, I was full of blood and tears were running down my face.

Yarı çıplaktım, kan revan içindeydim ve yüzümden yaşlar boşanıyordu.

And everybody escaped, they just ran away.

Herkes kaçtı, sadece kaçıp gittiler.

They could not confront myself, with myself as a normal human being.

Normal bir insan olarak benimle yüz yüze gelemediler.

And then --

Ve sonra --

what happened

olan şey,

is I went to the hotel, it was at two in the morning.

otele gittim, sabaha karşı ikiydi.

And

Ve

I looked at myself in the mirror,

kendime aynada baktım

and I had a piece of gray hair.

ve bir tutam beyaz saçım vardı.

Alright --

Tamam --

please take off your blindfolds.

lütfen göz bağlarınızı çıkarın.

Welcome to the performance world.

Performans dünyasına hoş geldiniz.

First of all, let's explain what the performance is.

Öncelikle performansın ne olduğunu açıklayalım.

So many artists, so many different explanations,

Pek çok sanatçı, pek çok farklı açıklama,

but my explanation for performance is very simple.

ama benim performans için açıklamam çok basit.

Performance is a mental and physical construction

Performans, sanatçının belli bir zamanda,

that the performer makes in a specific time

seyirci önündeki bir yerde

in a space in front of an audience

yaptığı zihinsel ve fiziksel kurgudur

and then energy dialogue happens.

ve sonra enerji diyaloğu gerçekleşir.

The audience and the performer make the piece together.

Seyirci ve sanatçı eseri beraberce çıkarırlar.

And the difference between performance and theater is huge.

Performans ve tiyatro arasındaki fark çok büyüktür.

In the theater, the knife is not a knife

Tiyatroda bıçak, bıçak değildir

and the blood is just ketchup.

ve kan da sadece ketçaptır.

In the performance, the blood is the material,

Performansta ise, kan materyaldir,

and the razor blade or knife is the tool.

jilet veya bıçak bir araçtır.

It's all about being there in the real time,

Gerçek zamanlı olarak orada olmakla ilgilidir

and you can't rehearse performance,

ve performansı prova edemezsiniz,

because you can't do many of these types of things twice -- ever.

çünkü bu tip şeyleri ikinci kez yapamazsınız -- hiçbir şekilde.

Which is very important, the performance is --

Bu çok önemli, performans --

you know, all human beings are always afraid of very simple things.

bilirsiniz, bütün insanlar her zaman çok basit şeylerden korkarlar.

We're afraid of suffering, we're afraid of pain,

Acı çekmekten korkarız, acıdan korkarız,

we're afraid of mortality.

ölümden korkarız.

So what I'm doing --

Yani yaptığım şey,

I'm staging these kinds of fears in front of the audience.

bu tip korkuları seyirci önünde sergilemek.

I'm using your energy,

Enerjinizi kullanıyorum

and with this energy I can go and push my body as far as I can.

ve bu enerjiyle gidip bedenimi olabildiğince çok zorlayabiliyorum.

And then I liberate myself from these fears.

Sonra kendimi bu korkulardan özgürleştiriyorum.

And I'm your mirror.

Ben sizin aynanızım.

If I can do this for myself, you can do it for you.

Eğer ben bunu kendim için yapabiliyorsam, siz de kendiniz için yapabilirsiniz.

After Belgrade, where I was born,

Doğduğum yer olan Belgrad'dan sonra

I went to Amsterdam.

Amsterdam'a gittim.

And you know, I've been doing performances

Biliyorsunuz, son 40 yıldır

since the last 40 years.

performanslar sergiliyorum.

And here I met Ulay,

Burada Ulay'la tanıştım

and he was the person I actually fell in love with.

ve aslında âşık olduğum kişi oydu.

And we made, for 12 years, performances together.

12 yıl birlikte performans gerçekleştirdik.

You know the knife and the pistols and the bullets,

Bıçak, silah ve mermileri biliyorsunuz,

I exchange into love and trust.

onları sevgi ve güvenle değiştirdim.

So to do this kind work you have to trust the person completely

Bu tip işleri yapmak için, kişiye tamamen güvenmelisiniz,

because this arrow is pointing to my heart.

çünkü bu ok kalbime doğru işaret ediyor.

So, heart beating and adrenaline is rushing and so on,

Yani kalp çarpıyor ve adrenalin hücum ediyor vesaire,

is about trust, is about total trust to another human being.

güvenle ilgili, başka bir insana tamamen güvenle ilgili.

Our relationship was 12 years,

İlişkimiz 12 yıl sürdü

and we worked on so many subjects, both male and female energy.

ve birçok konuyla, hem erkek, hem kadın enerjisiyle ilgili çalıştık.

And as every relationship comes to an end, ours went too.

Her ilişkinin sonu geldiği gibi, bizimkinin de geldi.

We didn't make phone calls like normal human beings do

Normal insanların yaptığı gibi telefon açıp,

and say, you know, "This is over."

bilirsiniz, şöyle demedik,"Bitti".

We walked the Great Wall of China to say goodbye.

Hoşçakal demek için Çin Seddi'nde yürüdük.

I started at the Yellow Sea, and he started from the Gobi Desert.

Ben Sarı Deniz'de başladım ve o da Gobi Çölü'nde başladı.

We walked, each of us, three months,

Her birimiz üç ay,

two and a half thousand kilometers.

2.500 kilometre yürüdük.

It was the mountains, it was difficult.

Dağlar vardı, zordu.

It was climbing, it was ruins.

Tırmanma vardı, yıkıntılar vardı.

It was, you know, going through the 12 Chinese provinces,

12 Çin vilayetinden geçmek gerekiyordu,

this was before China was open in '87.

bu 87'de, Çin daha açılmadan önceydi.

And we succeeded to meet in the middle

Ve hoşçakal demek için

to say goodbye.

ortada buluşmayı başardık.

And then our relationship stopped.

Sonra da ilişkimiz bitti.

And now, it completely changed how I see the public.

Şimdi halka bakışımı tamamen değiştirdi.

And one very important piece I made in those days

O günlerde ortaya çıkardığım en önemli eserlerden biri de,

was "Balkan Baroque."

"Balkan Baroku" (Balkan Baroque).

And this was the time of the Balkan Wars,

O zamanlar Balkan Savaşları vardı

and I wanted to create some very strong, charismatic image,

ve birtakım güçlü ve etkileyici görüntüler yaratmak istedim,

something that could serve for any war at any time,

herhangi bir zamandaki herhangi bir savaşa hizmet edebilecek bir şey,

because the Balkan Wars are now finished, but there's always some war, somewhere.

çünkü Balkan Savaşları artık bitti, ama her zaman bir yerlerde bir savaş var.

So here I am washing

İşte burada 2500 tane

two and a half thousand dead, big, bloody cow bones.

ölü, büyük, kanlı inek kemiğini yıkıyorum.

You can't wash the blood, you never can wash shame off the wars.

Kanı yıkayamazsınız, savaşların utancını hiçbir zaman yıkayamazsınız.

So I'm washing this six hours, six days, and wars are coming off these bones,

İşte altı saat, altı gün yıkıyorum ve savaşlar bu kemiklerden çıkıyor

and becoming possible -- an unbearable smell.

ve mümkün hâle geliyor -- dayanılmaz bir koku.

But then something stays in the memory.

Ama sonra akılda bir şeyler kalıyor.

I want to show you the one who really changed my life,

Size gerçekten hayatımı değiştiren şeyi göstereceğim

and this was the performance in MoMa, which I just recently made.

ve bu henüz yeni gerçekleştirdiğim MoMa'daki performans.

This performance -- when I said to the curator,

Bu performans -- küratöre şöyle dediğimde,

"I'm just going to sit at the chair,

"Sadece sandalyede oturacağım

and there will be an empty chair at the front,

ve önümde boş bir sandalye olacak,

and anybody from the public can come and sit as long as they want."

halktan isteyen herkes gelip istediği kadar oturabilir."

The curator said to me,

Küratör bana şöyle dedi,

"That's ridiculous, you know, this is New York,

"Bu çok saçma, biliyorsun, burası New York,

this chair will be empty,

bu sandalye boş kalacak,

nobody has time to sit in front of you."

kimsenin senin önünde oturmak için zamanı yok."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But I sit for three months.

Ama üç ay boyunca oturdum.

And I sit everyday, eight hours --

Her gün, sekiz saat boyunca oturdum --

the opening of the museum --

müzenin açılışıyla --

and 10 hours on Friday when the museum is open 10 hours,

müzenin 10 saat açık olduğu Cuma günleri 10 saat

and I never move.

ve hiç hareket etmedim.

And I removed the table and I'm still sitting,

Masayı kaldırdım ve hâlen oturuyorum

and this changed everything.

ve bu her şeyi değiştirdi.

This performance, maybe 10 or 15 years ago --

Bu performansla belki 10 veya 15 yıl önce --

nothing would have happened.

hiçbir şey olmazdı.

But the need of people to actually experience something different,

Ancak insanların aslında farklı bir şeyler deneyimleme ihtiyacı,

the public was not anymore the group --

halk artık bir grup değildi --

relation was one to one.

ilişki birebirdi.

I was watching these people, they would come and sit in front of me,

Bu insanları seyrediyordum, gelip önüme oturdular,

but they would have to wait for hours and hours and hours

ama bu pozisyona gelmek için saatlerce, saatlerce ve saatlerce

to get to this position,

beklemek zorundaydılar

and finally, they sit.

ve sonunda oturdular.

And what happened?

Sonra ne oldu?

They are observed by the other people,

Diğer insanlar tarafından incelendiler,

they're photographed, they're filmed by the camera,

fotoğraflandılar, kamerayla filmleri çekildi,

they're observed by me

benim tarafımdan incelendiler

and they have nowhere to escape except in themselves.

ve kendileri dışında kaçacak yerleri yok.

And that makes a difference.

Bu fark yaratıyor.

There was so much pain and loneliness,

Çok acı ve yalnızlık vardı,

there's so much incredible things when you look in somebody else's eyes,

birinin gözlerine baktığınızda bir sürü inanılmaz şey görürsünüz,

because in the gaze with that total stranger,

çünkü o yabancıya bakarken,

that you never even say one word -- everything happened.

bir kelime bile söylemezsiniz -- her şey gerçekleşti.

And I understood when I stood up from that chair after three months,

Üç ay sonra o sandalyeden kalktığımda,

I am not the same anymore.

artık aynı değildim.

And I understood that I have a very strong mission,

Güçlü bir amacım olduğunu anladım,

that I have to communicate this experience

bu deneyimi herkese anlatmam

to everybody.

gerekiyordu.

And this is how, for me, was born the idea

Benim için manevi performans sanatları enstitüsüne

to have an institute of immaterial performing arts.

sahip olma fikri böyle doğdu.

Because thinking about immateriality,

Çünkü maneviyatla ilgili düşününce,

performance is time-based art.

performans zamana dayalı sanattır.

It's not like a painting.

Bir tablo gibi değildir.

You have the painting on the wall, the next day it's there.

Duvarda tablo var, yarın orada.

Performance, if you are missing it, you only have the memory,

Performansta ise, eğer kaçırdıysanız, sadece anısı var

or the story of somebody else telling you,

veya birinin size anlattığı bir hikâye,

but you actually missed the whole thing.

ama aslında bütününü kaçırdınız.

So you have to be there.

Yani orada olmanız lazım.

And in my point, if you talk about immaterial art,

Bana göre, eğer manevi sanattan bahsediyorsanız,

music is the highest -- absolutely highest art of all,

müzik en yüksekte olanı -- kesinlikle sanatların en üstünü,

because it's the most immaterial.

çünkü en manevi olanı.

And then after this is performance, and then everything else.

Ondan sonra performans gelir ve sonra diğerleri.

That's my subjective way.

Bu benim subjektif bakışım.

This institute is going to happen in Hudson, upstate New York,

Bu enstitü New York şehri dışındaki Hudson'da olacak

and we are trying to build with Rem Koolhaas, an idea.

ve Rem Koolhaas'la inşa etmeye çalışıyoruz, bir fikir.

And it's very simple.

Çok basit.

If you want to get experience, you have to give me your time.

Eğer deneyimlemek istiyorsanız, bana zamanınızı vermeniz lazım.

You have to sign the contract before you enter the building,

Binaya girmeden önce orada tam altı saatinizi harcayacağınıza

that you will spend there a full six hours,

dair bir kontrat imzalamanız lazım,

you have to give me your word of honor.

bana şeref sözü vermeniz lazım.

It's something so old-fashioned,

Oldukça eski moda bir şey,

but if you don't respect your own word of honor and you leave before --

ama kendi şeref sözünüze saygı duymayıp önce çıkarsanız --

that's not my problem.

benim sorunum değil.

But it's six hours, the experience.

Ama deneyim altı saat.

And then after you finish, you get a certificate of accomplishment,

Bitirdikten sonra, başarı sertifikası alıyorsunuz,

so get home and frame it if you want.

yani eve gidip isterseniz çerçeveletebilirsiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

This is orientation hall.

Burası oryantasyon salonu.

The public comes in, and the first thing you have to do is dress in lab coats.

Halk içeri giriyor ve ilk yapmanız gereken şey laboratuvar önlükleri giymek.

It's this importance

Sadece seyirci olmaktan deneyimleyen olmaya

of stepping from being just a viewer into experimenter.

adım atmanın önemini anlatıyor bu.

And then you go to the lockers

Sonra kilitli dolaplara gidip

and you put your watch, your iPhone, your iPod, your computer

saatinizi, iPhone'unuzu, iPod'unuzu, bilgisayarınızı

and everything digital, electronic.

ve dijital, elektronik her şeyinizi koyuyorsunuz.

And you are getting free time for yourself for the first time.

İlk defa kendiniz için boş zamanınız oluyor.

Because there is nothing wrong with technology,

Çünkü teknolojiyle ilgili yanlış bir şey yok,

our approach to technology is wrong.

teknolojiye yaklaşımımız yanlış.

We are losing the time we have for ourselves.

Kendimiz için olan zamanı kaybediyoruz.

This is an institute to actually give you back this time.

Bu enstitü, size bu zamanınızı geri vermek için.

So what you do here,

Burada yaptığınız şey,

first you start slow walking, you start slowing down.

önce yavaşça yürümeye başlıyorsunuz, yavaşlamaya başlıyorsunuz.

You're going back to simplicity.

Basitliğe geri dönüyorsunuz.

After slow walking, you're going to learn how to drink water --

Yavaş yürümeden sonra, su içmeyi öğreneceksiniz --

very simple, drinking water for maybe half an hour.

çok basit, belki yarım saat su içme.

After this, you're going to the magnet chamber,

Ondan sonra, mıknatıs odasına gidiyorsunuz,

where you're going to create some magnet streams on your body.

orada vücudunuzda birtakım manyetik dalgalar yaratacaksınız.

Then after this, you go to crystal chamber.

Ondan sonra, kristal odasına gidersiniz.

After crystal chamber, you go to eye-gazing chamber,

Kristal odasından sonra, gözle bakma odasına gidersiniz,

after eye-gazing chamber, you go to a chamber where you are lying down.

gözle bakma odasından sonra, uzandığınız bir odaya gidersiniz.

So it's the three basic positions of the human body,

Bu insan bedeninin üç temel pozisyonu,

sitting, standing and lying.

oturma, dikilme ve yatma.

And slow walking.

Ve yavaş yürüme.

And there is a sound chamber.

Sonra ses odası var.

And then after you've seen all of this,

Bütün bunları gördükten ve kendinizi

and prepared yourself mentally and physically,

zihinsel ve fiziksel olarak hazırladıktan sonra,

then you are ready to see something with a long duration,

manevi sanat gibi uzun süreli

like in immaterial art.

bir şeyi görmeye hazırsınız.

It can be music, it can be opera, it can be a theater piece,

Müzik olabilir, opera olabilir, bir tiyatro eseri olabilir,

it can be film, it can be video dance.

film olabilir, video dansı olabilir.

You go to the long duration chairs because now you are comfortable.

Uzun süreli sandalyelere gidersiniz, çünkü artık rahatsınız.

In the long duration chairs,

Uzun süreli koltuklarda,

you're transported to the big place where you're going to see the work.

çalışmayı göreceğiniz büyük bir alana taşınırsınız.

And if you fall asleep,

Eğer uyuyakalırsanız,

which is very possible because it's been a long day,

ki bu çok mümkün, çünkü uzun bir gündü,

you're going to be transported to the parking lot.

araba parkına taşınacaksınız.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And you know, sleeping is very important.

Biliyorsunuz ki uyku çok önemli.

In sleeping, you're still receiving art.

Uykuda hâlâ sanat alıyorsunuz.

So in the parking lot you stay for a certain amount of time,

Araba parkında, belli bir zaman kalırsınız

and then after this you just, you know, go back,

ve sonra da geri dönüp

you see more of the things you like to see

görmek istediğiniz şeyleri görürsünüz

or go home with your certificate.

veya sertifikanızla eve dönersiniz.

So this institute right now is virtual.

Şu an bu enstitü sanal.

Right now, I am just making my institute in Brazil,

Şimdi enstitümü Brezilya'da yapıyorum,

then it's going to be in Australia,

sonra Avustralya'da olacak,

then it's coming here, to Canada and everywhere.

sonra buraya geliyor, Kanada'ya ve her yere.

And this is to experience a kind of simple method,

Bunun amacı, bu tür basit bir yöntemi deneyimlemek,

how you go back to simplicity in your own life.

hayatınızda nasıl basitliğe geri döneceğinizle ilgili.

Counting rice will be another thing.

Pirinç saymak bir diğer yol.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

You know, if you count rice you can make life, too.

Biliyorsunuz, eğer pirinç sayarsınız, hayatınızı da kazanırsınız.

How to count rice for six hours?

Altı saat nasıl pirinç sayarsınız?

It's incredibly important.

Son derece önemli.

You know, you go through this whole range of being bored, being angry,

Bilirsiniz, tüm bu sıkılma, kızma, tamamen hüsrana uğrama,

being completely frustrated, not finishing the amount of rice you're counting.

saydığınız pirinç miktarını bitirememe silsilesinden geçersiniz.

And then this unbelievable amount of peace you get

Sonra tatmin edici işi bitirdiğinizde yaşadığınız

when satisfying work is finished --

o inanılmaz derecedeki huzur --

or counting sand in the desert.

veya çölde kum saymak.

Or having the sound-isolated situation --

Ya da ses geçirmez durumu yaşamak --

that you have headphones, that you don't hear anything,

kulaklıklarınız var, hiçbir şey duymuyorsunuz

and you're just there together without sound,

ve orada sadece sesle bir aradasınız,

with the people experiencing silence, just the simple silence.

sessizliği, sadece basit sessizliği deneyimleyen insanlarla.

We are always doing things we like in our life.

Yaşantımızda hep sevdiğimiz şeyleri yapıyoruz.

And this is why you're not changing.

Bu yüzden de değişmiyorsunuz.

You do things in life --

Hayatta bir şeyler yaparsınız --

it's just nothing happens if you always do things the same way.

eğer hep aynı şekilde yaparsanız, hiçbir şey olmaz.

But my method is to do things I'm afraid of, the things I fear,

Ancak benim yöntemim korktuğum şeyleri, ürktüğüm şeyleri,

the things I don't know,

bilmediğim şeyleri yapmak,

to go to territory that nobody's ever been.

kimsenin henüz bulunmadığı alanlara girmek.

And then also to include the failure.

Sonra başarısızlığı dâhil etmek.

I think failure is important

Bence başarısızlık önemli,

because if you go, if you experiment, you can fail.

çünkü giderseniz, deneyimlerseniz, başarısız olabilirsiniz.

If you don't go into that area and you don't fail,

Eğer o alana gitmez ve başarısız olmazsanız,

you are actually repeating yourself over and over again.

kendinizi durmadan tekrarlayıp durursunuz.

And I think that human beings right now need a change,

Bence insanlar artık değişime ihtiyaç duyuyor

and the only change to be made is a personal level change.

ve yapılacak tek değişim kişisel seviyede değişim.

You have to make the change on yourself.

Kendinizde değişiklik yapmak zorundasınız.

Because the only way to change consciousness

Çünkü bilinci değiştirmenin ve

and to change the world around us,

çevrenizdeki dünyayı değiştirmenin tek yolu

is to start with yourself.

kendinizle başlamak.

It's so easy to criticize how it's different,

Dünyada bir şeylerin nasıl farklı olduğu

the things in the world and they're not right,

ve doğru olmadığı, hükümetlerin yozlaşmış

and the governments are corrupted and there's hunger in the world

olduğu, dünyada açlık olduğu ve savaşlar, öldürme

and there's wars -- the killing.

olduğu eleştirisini yapmak çok kolay.

But what we do on the personal level --

Ama kişisel seviyede yaptığımız şey --

what is our contribution to this whole thing?

bütün bu şeye bizim katkımız ne?

Can you turn to your neighbor, the one you don't know,

Şimdi yanınızdakine dönüp, tanımadığınıza

and look at them for two full minutes in their eyes, right now?

ve gözlerine tam iki dakika bakabilir misiniz?

(Chatter)

(Konuşmalar)

I'm asking two minutes of your time, that's so little.

İki dakikalık zamanınızı istiyorum, bu çok az.

Breathe slowly, don't try to blink, don't be self-conscious.

Yavaşça nefes alın, gözünüzü kırpmamaya çalışın, içinize kapanmayın.

Be relaxed.

Rahat olun.

And just look a complete stranger in your eyes, in his eyes.

Yalnızca gözlerinizle tanımadığınız yabancının gözlerine bakın.

(Silence)

(Sessizlik)

Thank you for trusting me.

Bana güvendiğiniz için teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

Chris Anderson: Thank you.

Chris Anderson: Teşekkürler.

Thank you so much.

Çok teşekkürler.