A guerilla gardener in South Central LA | Ron Finley

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Vertaald door: Axel Saffran Nagekeken door: Valérie Boor

I live in South Central.

Ik woon in South Central.

This is South Central:

Dit is South Central:

liquor stores,

slijterijen,

fast food,

fast food,

vacant lots.

braakliggend terrein.

So the city planners, they get together and they figure

De planologen kwamen bij elkaar

they're going to change the name South Central to make it represent something else,

en besloten de naam South Central te veranderen zodat hij iets anders weergeeft.

so they change it to South Los Angeles,

Ze veranderden het in South Los Angeles.

like this is going to fix what's really going wrong in the city.

Alsof dat oplost wat er mis is met de stad.

This is South Los Angeles. (Laughter)

Dit is South Los Angeles. (Gelach)

Liquor stores,

Slijterijen,

fast food,

fast food,

vacant lots.

braakliggend terrein.

Just like 26.5 million other Americans,

Net als 26,5 miljoen andere Amerikanen

I live in a food desert,

leef ik in een voedselwoestijn.

South Central Los Angeles,

South Central L. A... thuis van de drive-in én van de drive-by (moorden).

home of the drive-thru and the drive-by.

South Central L. A... thuis van de drive-in én van de drive-by (moorden).

Funny thing is, the drive-thrus are killing more people than the drive-bys.

Het grappige is dat de drive-ins meer slachtoffers maken dan de liquidaties.

People are dying from curable diseases

Mensen sterven aan geneesbare ziekten in South Central Los Angeles.

in South Central Los Angeles.

Mensen sterven aan geneesbare ziekten in South Central Los Angeles.

For instance, the obesity rate in my neighborhood

Overgewicht komt in mijn buurt bijvoorbeeld 5x vaker voor dan in pakweg Beverly Hills,

is five times higher than, say, Beverly Hills,

Overgewicht komt in mijn buurt bijvoorbeeld 5x vaker voor dan in pakweg Beverly Hills,

which is probably eight, 10 miles away.

dat zo'n 8 à 10 kilometer verderop ligt.

I got tired of seeing this happening.

Dit begon mij teveel te worden.

And I was wondering, how would you feel

Ik vroeg me af: hoe zou jij je voelen

if you had no access to healthy food,

als je geen toegang had tot gezond voedsel?

if every time you walk out your door you see the ill effects

Als elke keer als je het huis uitkomt, je het onheil ziet

that the present food system has on your neighborhood?

dat het huidige voedselsysteem aanricht in jouw buurt?

I see wheelchairs bought and sold

Ik zie rolstoelen die verhandeld worden

like used cars.

als waren het gebruikte auto's.

I see dialysis centers popping up like Starbucks.

Dialysecentra verspreiden zich als Starbucks.

And I figured, this has to stop.

Ik vond dat het genoeg was.

So I figured that the problem is the solution.

Ik dacht bij mezelf: het probleem is tevens de oplossing.

Food is the problem and food is the solution.

Voedsel is het probleem en voedsel is de oplossing.

Plus I got tired of driving 45 minutes round trip

Ook was ik het beu om 45 minuten te moeten rijden

to get an apple that wasn't impregnated with pesticides.

om een appel te bemachigen die niet vol pesticiden zat.

So what I did, I planted a food forest in front of my house.

Dus plantte ik een oerwoud van voedsel voor mijn huis.

It was on a strip of land that we call a parkway.

Dat was op een strook land die we een 'parkway' noemen

It's 150 feet by 10 feet.

van 45 meter bij 3 meter.

Thing is, it's owned by the city.

Die is eigendom van de gemeente,

But you have to maintain it.

maar jij moet hem onderhouden.

So I'm like, "Cool. I can do whatever the hell I want,

Dus ik dacht: "Mooi, ik doe lekker wat ik wil,

since it's my responsibility and I gotta maintain it."

want het is mijn verantwoordelijkheid."

And this is how I decided to maintain it.

Ik besloot hem zó te onderhouden.

So me and my group, L.A. Green Grounds, we got together

Samen met mijn groep L.A. Green Grounds

and we started planting my food forest, fruit trees,

begon ik eten te verbouwen,

you know, the whole nine, vegetables.

de hele santekraam... van fruitbomen tot groenten.

What we do, we're a pay-it-forward kind of group,

Wij zijn een bonte groep tuiniers die ontvangen hulp weer doorgeven aan anderen.

where it's composed of gardeners from all walks of life,

Wij zijn een bonte groep tuiniers die ontvangen hulp weer doorgeven aan anderen.

from all over the city, and it's completely volunteer,

Allemaal vrijwilligers uit de hele stad.

and everything we do is free.

Alles wat we doen is gratis.

And the garden, it was beautiful.

De tuin was hartstikke mooi.

And then somebody complained.

En toen diende iemand een klacht in.

The city came down on me,

Ik kreeg de gemeente op mijn dak.

and basically gave me a citation saying that I had to remove my garden,

Die sommeerde me om mijn tuin te verwijderen

which this citation was turning into a warrant.

en dat werd een heus bevelschrift.

And I'm like, "Come on, really?

Ik dacht: "Waar zijn jullie mee bezig?

A warrant for planting food on a piece of land

Een bevelschrift voor het planten van voedsel

that you could care less about?" (Laughter)

op een stuk land dat je niets kan schelen?"

And I was like, "Cool. Bring it."

Ik dacht: "Goed dan, kom maar op."

Because this time it wasn't coming up.

Deze keer zou ik niet zwichten.

So L.A. Times got ahold of it. Steve Lopez did a story on it

De L.A. Times pakte het verhaal op. Steven Lopez berichtte erover

and talked to the councilman,

en sprak met het gemeenteraadslid.

and one of the Green Grounds members,

Een van de Green Ground-leden plaatste een petitie op Change.org

they put up a petition on Change.org,

Een van de Green Ground-leden plaatste een petitie op Change.org

and with 900 signatures, we were a success.

en met 900 handtekeningen waren we een succes.

We had a victory on our hands.

We stevenden af op een overwinning.

My councilman even called in and said how they endorse

Mijn raadslid belde zelfs om te zeggen hoe geweldig ze vinden wat we doen.

and love what we're doing.

Mijn raadslid belde zelfs om te zeggen hoe geweldig ze vinden wat we doen.

I mean, come on, why wouldn't they?

En dat kan toch ook niet anders?

L.A. leads the United States in vacant lots that the city actually owns.

L.A. heeft de meeste braakliggende gronden van de V.S., in eigendom van de gemeente.

They own 26 square miles of vacant lots.

Ze bezitten 67 km2 aan braakliggend terrein.

That's 20 Central Parks.

Dat is 20 maal Central Park.

That's enough space to plant 725 million tomato plants.

Genoeg om 725 miljoen tomatenplanten op te kweken.

Why in the hell would they not okay this?

Hoe zouden ze hier op tegen kunnen zijn?

Growing one plant will give you 1,000, 10,000 seeds.

Eén plant geeft je 1000, 10.000 zaden.

When one dollar's worth of green beans

Een dollar aan groene bonen geeft je een oogst ter waarde van 75 dollar.

will give you 75 dollars' worth of produce.

Een dollar aan groene bonen geeft je een oogst ter waarde van 75 dollar.

It's my gospel, when I'm telling people, grow your own food.

Het is mijn evangelie. Ik vertel mensen: teel je eigen voedsel.

Growing your own food is like printing your own money.

Je eigen voedsel telen is als het drukken van je eigen geld.

(Applause)

(Applaus)

See, I have a legacy in South Central.

Ik ben verbonden met South Central.

I grew up there. I raised my sons there.

Ik groeide er op. Ik bracht er mijn zoons groot.

And I refuse to be a part of this manufactured reality

En ik weiger deel uit te maken van een voorgekauwde werkelijkheid,

that was manufactured for me by some other people,

die anderen voor mij hebben bedacht.

and I'm manufacturing my own reality.

Ik maak mijn eigen realiteit.

See, I'm an artist.

Ik ben een kunstenaar.

Gardening is my graffiti. I grow my art.

Tuinieren is mijn grafiti. Ik teel mijn kunst.

Just like a graffiti artist, where they beautify walls,

Zoals grafiti-kunstenaars muren verfraaien,

me, I beautify lawns, parkways.

verfraai ik gazons, grasstroken.

I use the garden, the soil, like it's a piece of cloth,

De tuin en de aarde zijn mijn doek

and the plants and the trees,

en de planten en bomen zijn mijn verfraaiingen voor dat doek.

that's my embellishment for that cloth.

en de planten en bomen zijn mijn verfraaiingen voor dat doek.

You'd be surprised what the soil could do

Je zou versteld staan wat aarde kan doen als je haar als schildersdoek gebruikt.

if you let it be your canvas.

Je zou versteld staan wat aarde kan doen als je haar als schildersdoek gebruikt.

You just couldn't imagine how amazing a sunflower is

Je kunt je niet indenken hoe grandioos een zonnebloem is

and how it affects people.

en hoe ze mensen beïnvloedt.

So what happened?

Dus wat gebeurde er?

I have witnessed my garden become a tool for the education,

Ik zag mijn tuin het gereedschap worden voor de transformatie van mijn buurt.

a tool for the transformation of my neighborhood.

Ik zag mijn tuin het gereedschap worden voor de transformatie van mijn buurt.

To change the community, you have to change the composition of the soil.

Om de gemeenschap te veranderen, moet je de samenstelling van de aarde veranderen.

We are the soil.

Wij zijn de aarde.

You'd be surprised how kids are affected by this.

Het zou je verbazen hoe dit kinderen beïnvloedt.

Gardening is the most therapeutic

Tuinieren is de meest therapeutische

and defiant act you can do,

en opstandige daad die je kunt verrichten,

especially in the inner city.

vooral in de binnenstad.

Plus you get strawberries.

En je krijgt aardbeien.

(Laughter)

(Gelach)

I remember this time,

Ik herinner me

there was this mother and a daughter came,

een moeder en dochter die om half elf 's avonds in mijn tuin waren.

it was, like, 10:30 at night, and they were in my yard,

een moeder en dochter die om half elf 's avonds in mijn tuin waren.

and I came out and they looked so ashamed.

Ik kwam naar buiten en ze schaamden zich.

So I'm like, man, it made me feel bad that they were there,

Ik voelde me rot toen ik ze daar zag,

and I told them, you know, you don't have to do this like this.

en ik vertelde ze: je hoeft dit niet zo te doen.

This is on the street for a reason.

Dit staat niet voor niets op straat.

It made me feel ashamed to see people

Ik schaamde me om mensen te zien

that were this close to me that were hungry,

die zo dichtbij mij honger hadden.

and this only reinforced why I do this,

Het sterkte me in wat ik deed.

and people asked me, "Fin, aren't you afraid

Mensen vroegen me: "Fin, ben je niet bang dat mensen je eten gaan stelen?"

people are going to steal your food?"

Mensen vroegen me: "Fin, ben je niet bang dat mensen je eten gaan stelen?"

And I'm like, "Hell no, I ain't afraid they're gonna steal it.

Dan zeg ik: "Nee, natuurlijk niet!

That's why it's on the street.

Daarom staat het op straat.

That's the whole idea.

Dat is de bedoeling.

I want them to take it, but at the same time,

Ik wil dat ze het nemen, maar tegelijkertijd

I want them to take back their health."

wil ik dat ze hun gezondheid terugwinnen."

There's another time when I put

Een andere keer legde ik een tuin aan

a garden in this homeless shelter in downtown Los Angeles.

in een daklozenopvang in de binnenstad van L.A.

These are the guys, they helped me unload the truck.

Dit zijn de mensen. Ze hielpen de vrachtwagen uitladen.

It was cool, and they just shared the stories

Het was geweldig. Ze vertelden hoe ze dit ervoeren

about how this affected them and how

Het was geweldig. Ze vertelden hoe ze dit ervoeren

they used to plant with their mother and their grandmother,

en hoe ze vroeger pootten met hun moeder en grootmoeder.

and it was just cool to see how this changed them,

De verandering in hen was mooi om te zien,

if it was only for that one moment.

al was het maar voor dat ene moment.

So Green Grounds has gone on to plant

Green Grounds heeft nu zo'n 20 tuinen aangelegd.

maybe 20 gardens.

Green Grounds heeft nu zo'n 20 tuinen aangelegd.

We've had, like, 50 people come to our dig-ins

Zo'n 50 mensen zijn komen helpen op onze schoffelsessies

and participate, and it's all volunteers.

en dat zijn allemaal vrijwilligers.

If kids grow kale, kids eat kale.

Kinderen die boerenkool verbouwen, eten ook boerenkool.

(Laughter)

(Gelach)

If they grow tomatoes, they eat tomatoes. (Applause)

Wie tomaten verbouwt, eet ook tomaten. (Applaus)

But when none of this is presented to them,

Maar als dit alles hen vreemd is,

if they're not shown how food affects the mind and the body,

als hen niet getoond wordt hoe voedsel lichaam en geest beïnvloedt,

they blindly eat whatever the hell you put in front of them.

eten ze blindelings wat je voor hun neus zet.

I see young people

Ik zie jonge mensen die willen werken

and they want to work,

Ik zie jonge mensen die willen werken

but they're in this thing where they're caught up --

maar ze zitten ergens in verstrikt --

I see kids of color and they're just on this track

gekleurde kinderen die op een spoor zitten dat voor hen ontworpen is

that's designed for them,

gekleurde kinderen die op een spoor zitten dat voor hen ontworpen is

that leads them to nowhere.

en nergens heen leidt.

So with gardening, I see an opportunity

In het tuinieren zie ik een kans

where we can train these kids

om deze kinderen te leren

to take over their communities,

verantwoordelijkheid te nemen voor hun gemeenschappen

to have a sustainable life.

en een duurzaam leven te leiden.

And when we do this, who knows?

Als we dit doen, wie weet...

We might produce the next George Washington Carver.

We konden wel eens de nieuwe George Washington Carver voortbrengen.

but if we don't change the composition of the soil,

Maar dat lukt niet zonder de samenstelling van de grond te veranderen.

we will never do this.

Maar dat lukt niet zonder de samenstelling van de grond te veranderen.

Now this is one of my plans. This is what I want to do.

Hier is een van mijn plannen.

I want to plant a whole block of gardens

Ik wil in een hele wijk volkstuintjes aanleggen

where people can share in the food in the same block.

waar mensen binnen die wijk voedsel kunnen delen.

I want to take shipping containers

Ik wil scheepscontainers ombouwen tot gezondheidscafé's.

and turn them into healthy cafes.

Ik wil scheepscontainers ombouwen tot gezonde café's.

Now don't get me wrong.

Begrijp me niet verkeerd.

I'm not talking about no free shit,

Ik heb het niet over gratis spullen,

because free is not sustainable.

want gratis is niet duurzaam.

The funny thing about sustainability,

Het gekke van duurzaamheid is dat het in stand gehouden moet worden.

you have to sustain it.

Het gekke van duurzaamheid is dat het in stand gehouden moet worden.

(Laughter) (Applause)

(Gelach) (Applaus)

What I'm talking about is putting people to work,

Ik heb het over mensen aan het werk helpen,

and getting kids off the street, and letting them know

kinderen van de straat krijgen en hen te laten delen in

the joy, the pride and the honor in growing your own food,

de vreugde, de trots en de eer van het verbouwen van je eigen voedsel,

opening farmer's markets.

het openen van boerenmarkten.

So what I want to do here,

Ik wil dit sexy maken.

we gotta make this sexy.

Ik wil dit sexy maken.

So I want us all to become ecolutionary renegades,

Ik wil dat we allemaal ecolutionaire rebellen worden,

gangstas, gangsta gardeners.

gangstas, gangsta-tuiniers.

We gotta flip the script on what a gangsta is.

We moeten de gangsta een ander verhaal geven.

If you ain't a gardener, you ain't gangsta.

Als je niet tuiniert, ben je geen gangsta.

Get gangsta with your shovel, okay?

Gangsta word je met je schop, oké?

And let that be your weapon of choice.

Laat dat je favoriete wapen zijn.

(Applause)

(Applaus)

So basically, if you want to meet with me,

Mocht je met me willen praten,

you know, if you want to meet,

Mocht je met me willen praten,

don't call me if you want to sit around in cushy chairs

bel dan niet als je alleen maar rond de tafel wil zitten

and have meetings where you talk about doing some shit --

om te vergaderen over het doen van dingen.

where you talk about doing some shit.

Als je wil praten over dingen doen.

If you want to meet with me, come to the garden

Als je me wil ontmoeten, kom dan naar de tuin

with your shovel so we can plant some shit.

met je schop, dan planten we meteen wat zooi.

Peace. Thank you.

Vrede. Dank je wel.

(Applause)

(Applaus)

Thank you. (Applause)

Dank je wel (Applaus)