A guerilla gardener in South Central LA | Ron Finley

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Alena Zhaliazniak Reviewer: Hanna Baradzina

I live in South Central.

Я жыву ў Паўднёва-Цантральным.

This is South Central:

Вось як ён выглядае:

liquor stores,

гарэлачныя магазіны,

fast food,

рэстараны хуткага харчавання,

vacant lots.

пустэчы.

So the city planners, they get together and they figure

Горадабудаўнікі сабраліся, пачухалі патыліцы

they're going to change the name South Central to make it represent something else,

і вырашылі, што нашаму раёну патрэбна лепшая рэпутацыя,

so they change it to South Los Angeles,

таму яны змянілі імя на Паўдёвы Лас-Анджалес,

like this is going to fix what's really going wrong in the city.

быццам гэта можа змяніць стан рэчаў у раёне.

This is South Los Angeles. (Laughter)

Гэта вам Паўдёвы Лас-Анджалес. (Смех)

Liquor stores,

Гарэлачныя магазіны,

fast food,

рэстараны хуткага харчавання,

vacant lots.

пустэчы.

Just like 26.5 million other Americans,

Як і 26,5 мільёнаў амерыканцаў,

I live in a food desert,

я жыву ў харчовай пустыні,

South Central Los Angeles,

Паўднёва-Цантральным Лас-Анджаласе,

home of the drive-thru and the drive-by.

радзіма аўта-перакусачных і ганстарскіх войнаў.

Funny thing is, the drive-thrus are killing more people than the drive-bys.

Цікава, што аўта-перакусачныя на вуліцы забіваюць больш людзей, чым ганстары .

People are dying from curable diseases

Людзі паміраюць ад хваробаў, якія можна лячыць

in South Central Los Angeles.

у Паўднёва-Цантральным Лас-Анджаласе.

For instance, the obesity rate in my neighborhood

Напрыклад, колькасць атлусценняў у маім раёне

is five times higher than, say, Beverly Hills,

у 5 разоў большая за Бэверлі Хілз,

which is probably eight, 10 miles away.

што ляжыць на адлегласці 15 км.

I got tired of seeing this happening.

Мне надакучыла за гэтым назіраць.

And I was wondering, how would you feel

Цікава, як бы вы сябе адчулі,

if you had no access to healthy food,

калі б у вас не было дзе купляць здаровую ежу,

if every time you walk out your door you see the ill effects

калі б кожны раз, выходзячы з дому, вы б бачылі ўплыў

that the present food system has on your neighborhood?

нездаровага харчавання на вашых суседзях?

I see wheelchairs bought and sold

Я назіраю, як інвалідныя вазкі купляюцца і прадаюцца,

like used cars.

быццам бэушныя аўто.

I see dialysis centers popping up like Starbucks.

Я гляджу, як цэнтры дыалізау ўзнікаюць хутчэй за новыя кавярні.

And I figured, this has to stop.

Па мне, гэтая сітуацыя павінна змяніцца.

So I figured that the problem is the solution.

Я так разлічыў – сама праблема павінна стаць вырашэннем.

Food is the problem and food is the solution.

Ежа – гэта праблема і ежа – гэта вырашэнне.

Plus I got tired of driving 45 minutes round trip

Да таго ж, мне абрыдла праводзіць 45 хвілін у машыне,

to get an apple that wasn't impregnated with pesticides.

каб набыць яблык, не забруджаны пестыцыдамі.

So what I did, I planted a food forest in front of my house.

Таму я зрабіў наступнае – я пасадзіў сабе гародзік перад хатай.

It was on a strip of land that we call a parkway.

На кавалку зямлі, што завецца паласой азелянення.

It's 150 feet by 10 feet.

Ён памерам 45 метраў на 3.

Thing is, it's owned by the city.

Насамрэч, кавалак належыць гораду.

But you have to maintain it.

Але ты як жыхар павінен яго даглядаць.

So I'm like, "Cool. I can do whatever the hell I want,

Я і разлічыў, што я магу з ім рабіць што хачу,

since it's my responsibility and I gotta maintain it."

калі ўжо гэта мой абавязак ім займацца.

And this is how I decided to maintain it.

Вось я і заняўся, гэтак.

So me and my group, L.A. Green Grounds, we got together

З маёй суполкай “Зялёныя асяроддзі Лас-Анджалеса”

and we started planting my food forest, fruit trees,

мы пачалі садзіць гэтак званы харчоўны лес, фруктовыя дрэвы,

you know, the whole nine, vegetables.

і да таго падобнае, у тым ліку і гародніну.

What we do, we're a pay-it-forward kind of group,

Мы – суполка, што думае наперад,

where it's composed of gardeners from all walks of life,

і мы – агароднікі, што валодаюць шматлікімі прафесіямі,

from all over the city, and it's completely volunteer,

жыхары розных раёнаў гораду, валанцёры,

and everything we do is free.

і вынік нашае працы бясплатны.

And the garden, it was beautiful.

І які ж мы зрабілі гарод!

And then somebody complained.

А пасля нехта паскардзіўся.

The city came down on me,

Улады пачалі мяне правяраць.

and basically gave me a citation saying that I had to remove my garden,

Гэта скончылася тым, што мне прыйшоў афіцыйны загад пазбавіцца гароду,

which this citation was turning into a warrant.

за невыкананне якога абяцалі позву ў суд.

And I'm like, "Come on, really?

Я падумаў сабе – вы што, насамрэч?

A warrant for planting food on a piece of land

Позва за пасадку гародніны на кавалку зямлі,

that you could care less about?" (Laughter)

які нікому ні на што не годны? (Смех)

And I was like, "Cool. Bring it."

І сказаў сабе – давайце будам змагацца.

Because this time it wasn't coming up.

Таму што менавіта да гэтага справа і шла.

So L.A. Times got ahold of it. Steve Lopez did a story on it

Газета Эл Эй Таймз пачула пра справу. Стыў Лопез напісаў пра яе,

and talked to the councilman,

паразмаўляўшы з членам гарадской рады,

and one of the Green Grounds members,

і з адным з сябраў маёй суполкі,

they put up a petition on Change.org,

яны склалі петыцыю на старонцы change.org,

and with 900 signatures, we were a success.

якая паспяхова атрымала 900 подпісаў.

We had a victory on our hands.

Мы перамаглі.

My councilman even called in and said how they endorse

Член рады майго вокругу нават патэлефанаваў сказаць,

and love what we're doing.

як моцна рада падтрымлівае нашу дзейнасць.

I mean, come on, why wouldn't they?

Без сэнсу было б не падтрымаць!

L.A. leads the United States in vacant lots that the city actually owns.

У Лас-Анджалесе больш чым у іншых гарадах ЗША гарадскіх пустэчаў.

They own 26 square miles of vacant lots.

У горада ажно 67 квадратных кіламетраў такой маёмасці.

That's 20 Central Parks.

Гэта як 20 Цэнтральных паркаў Нью-Ёрку.

That's enough space to plant 725 million tomato plants.

Гэтага месца хопіць на 725 мільёнаў раслінаў тамату.

Why in the hell would they not okay this?

Якога перуна ім гэта не падтрымліваць?

Growing one plant will give you 1,000, 10,000 seeds.

Адна ўзрослая расліна падорыць вам 1 000 ці нават 10 000 зярнятак.

When one dollar's worth of green beans

Насадзіце фасолі на адзін даляр,

will give you 75 dollars' worth of produce.

атрымаеце ураджай варты 75-ці.

It's my gospel, when I'm telling people, grow your own food.

Гэткае мае вучэнне я прапаную людзям, расціце сваю ежу.

Growing your own food is like printing your own money.

Расціць сабе ежу, што друкаваць сабе грошы.

(Applause)

(Воплескі)

See, I have a legacy in South Central.

Мая спадчына ў Паўднёва-Цантральным.

I grew up there. I raised my sons there.

Я там вырас. Я там выгадаваў сваіх сыноў.

And I refuse to be a part of this manufactured reality

Я адмаўляюся стаць часткай рэальнасці,

that was manufactured for me by some other people,

створанай для мяне нейкім іншымі людзьмі.

and I'm manufacturing my own reality.

Я ствару лепш сваю рэальнасць.

See, I'm an artist.

Я ж мастак.

Gardening is my graffiti. I grow my art.

Агародніцтва – гэта мае графіці. Я вырошчваю мастацкія творы.

Just like a graffiti artist, where they beautify walls,

Як мастакі графіці ўпрыгожваюць сцены,

me, I beautify lawns, parkways.

я ўпрыгожваю газоны і прыдарожныя палосы.

I use the garden, the soil, like it's a piece of cloth,

Для мяне гарод, глеба падобныя да кавалка матэрыялу,

and the plants and the trees,

а расліны і дрэвы -

that's my embellishment for that cloth.

гэта мае упрыгожанні для гэтага матэрыялу.

You'd be surprised what the soil could do

Вы здзівіцеся, што можа падараваць глеба,

if you let it be your canvas.

калі да яе ставіцца бы да палатна.

You just couldn't imagine how amazing a sunflower is

Вы папросту не дасьце веры,

and how it affects people.

што сланечнік – гэта нязвыклае стварэнне, здольнае вызываць рэакцыю.

So what happened?

Ну дык і што здарылася?

I have witnessed my garden become a tool for the education,

Я стаў сведкам таго, што мой гарод ператварыўся ў адукацыйную прыладу,

a tool for the transformation of my neighborhood.

прыладу ператварэння майго раёну.

To change the community, you have to change the composition of the soil.

Каб змяніць супольніцтва, трэба змяніць складнікі глебы.

We are the soil.

Мы гэтая глеба.

You'd be surprised how kids are affected by this.

Вы здзівіцеся, наколькі ўплывае ўсё гэта на дзяцей.

Gardening is the most therapeutic

Агародніцтва – найбольш тэрапеўтычны

and defiant act you can do,

і дзёрзкі ўчынак, які можна зрабіць,

especially in the inner city.

асабліва ў неспакойных раёнах.

Plus you get strawberries.

Да таго ж у вас яшчэ і будуць трускаўкі.

(Laughter)

(Смех)

I remember this time,

Прыпамінаецца,

there was this mother and a daughter came,

калі маці з дачкой

it was, like, 10:30 at night, and they were in my yard,

недзе ў палове на адзінадцатую ўвечары былі ў мяне на гародзе,

and I came out and they looked so ashamed.

я выйшаў і яны засаромеліся.

So I'm like, man, it made me feel bad that they were there,

І я, як мужык, засароміўся, што яны вымушаны былі там быць.

and I told them, you know, you don't have to do this like this.

Я ім сказаў, што не трэба збіраць ежу так, у цемры.

This is on the street for a reason.

На тое ж і яна з другога боку майго плоту.

It made me feel ashamed to see people

Я засаромеўся,

that were this close to me that were hungry,

што людзі, якія жывуць побач са мной, жывуць у галадэчы.

and this only reinforced why I do this,

Гэта падтрымала мяне ў маіх намаганнях.

and people asked me, "Fin, aren't you afraid

Калі людзі ў мяне пытаюцца ці не баюся я,

people are going to steal your food?"

што маю ежу пакрадуць,

And I'm like, "Hell no, I ain't afraid they're gonna steal it.

я ім у адказ: “На які чорт мне баяцца?

That's why it's on the street.

Гарод жа-ж на гарадской вуліцы.

That's the whole idea.

Менавіта для таго,

I want them to take it, but at the same time,

каб у ім збіралі маю гародніну,

I want them to take back their health."

і гэтым вярталі сабе здароўе.”

There's another time when I put

Яшчэ гісторыя – я садзіў гарод

a garden in this homeless shelter in downtown Los Angeles.

у прытулку для бяздомнікаў у самім Лас-Анджалесе.

These are the guys, they helped me unload the truck.

Гэта яны на здымку, дапамагаюць мне разгрузіць машыну.

It was cool, and they just shared the stories

Мы прыемна правялі час, дзелячыся думкамі,

about how this affected them and how

як працэс стварэння гароду на іх паўплываў,

they used to plant with their mother and their grandmother,

успамінамі, як яны тое самае рабілі са сваімі маці ці бабулямі.

and it was just cool to see how this changed them,

Файна было паназіраць, як размова і праца іх змяніла,

if it was only for that one moment.

хоць і ненадоўга.

So Green Grounds has gone on to plant

Такім чынам Зялёныя Асяроддзі пасадзілі

maybe 20 gardens.

недзе з 20 гародаў.

We've had, like, 50 people come to our dig-ins

На нашыя зборы па ўзрушванню зямлі

and participate, and it's all volunteers.

прыходзіла ажно да 50-ці чалавек, усе валанцёры.

If kids grow kale, kids eat kale.

Калі моладзь вырошчвае шпінат, яна яго будзе есці.

(Laughter)

(Смех)

If they grow tomatoes, they eat tomatoes. (Applause)

А калі яны вырошчваюць таматы, то ад іх не будуць адмаўляцца. (Воплескі)

But when none of this is presented to them,

Але калі ім на гэта не раскрыць вочы,

if they're not shown how food affects the mind and the body,

калі ім не паказаць, як харчаванне сказваецца на думках і целе,

they blindly eat whatever the hell you put in front of them.

то яны слепа будуць есці абышто, калі яно перад імі стаіць.

I see young people

Я бачу моладзь,

and they want to work,

якая хоча працаваць,

but they're in this thing where they're caught up --

але яны захраснулі ў гэткім коле.

I see kids of color and they're just on this track

Як чорная моладзь, якая коціцца па непрыемнай дарозе,

that's designed for them,

што для яе была пакладзена,

that leads them to nowhere.

але якая вядзе ў нікуды.

So with gardening, I see an opportunity

З агародніцтвам я бачу магчымасць

where we can train these kids

навучыць гэтых юнакоў і дзяўчат,

to take over their communities,

як кіраваць сваімі асяроддзямі,

to have a sustainable life.

як жыць, падтрымліваючы самі сябе.

And when we do this, who knows?

А як навучым, то хто ведае?

We might produce the next George Washington Carver.

Можа з іх вырасце наступны чорны вынаходзец і навукоўца Джордж Вашынгтон Карвер.

but if we don't change the composition of the soil,

Калі мы не нагнаім глебу,

we will never do this.

такога мы не вырасцім.

Now this is one of my plans. This is what I want to do.

Мае планы наступныя.

I want to plant a whole block of gardens

Я жачу засадзіць гародам цэлую гарадскую вуліцу.

where people can share in the food in the same block.

Каб людзі гэтае вуліцы дзяліліся адно з адным ураджаем.

I want to take shipping containers

Я хачу ператварыць кантэйнеры

and turn them into healthy cafes.

у кавярні са здаровай ежай.

Now don't get me wrong.

Не зразумейце мяне няслушна.

I'm not talking about no free shit,

Я не мару пра бесплатныя рэчы,

because free is not sustainable.

бо бесплатнае не можа сабе з цягам часу падтрымліваць.

The funny thing about sustainability,

Смешна, але каб жыццё было устойлівым,

you have to sustain it.

яго трэба ўстойваць.

(Laughter) (Applause)

(Смех) (Воплескі)

What I'm talking about is putting people to work,

Мае ідэі вядуць да вартаснай працы,

and getting kids off the street, and letting them know

да заахвочвання дзяцей у другі бок ад крыміналу вуліцы,

the joy, the pride and the honor in growing your own food,

да разумення імі радасці, гонару і павагі, да якіх прыводзіць вырошчванне сваёй ежы,

opening farmer's markets.

да адкрыцця агародніцкіх кірмашоў.

So what I want to do here,

І ўсё гэтае, што я мару зрабіць,

we gotta make this sexy.

яму трэба дадаць сэксапіл.

So I want us all to become ecolutionary renegades,

Я хачу, каб мы сталі экалагічнымі адшчапенцамі,

gangstas, gangsta gardeners.

ганстарамі, ганстарамі агародніцтва.

We gotta flip the script on what a gangsta is.

Трэба радыкальна перамяніць разуменне таго, што значыцца ганстар.

If you ain't a gardener, you ain't gangsta.

Калі рукі не запэцканыя ў зямлі, ты не ганстар.

Get gangsta with your shovel, okay?

Каб стаць ганстарам, бяры рыдлёўку, уцяміў?

And let that be your weapon of choice.

І няхай яна будзе тваёй абранай зброяй.

(Applause)

(Воплескі)

So basically, if you want to meet with me,

Карацей кажучы, калі хочаце са мной сустрэцца,

you know, if you want to meet,

ведаеце, пазнаёміцца, паразмаўляць,

don't call me if you want to sit around in cushy chairs

не званіце, каб сядзець на мяккіх крэслах

and have meetings where you talk about doing some shit --

на пасяджэннях, дзе ўсе мянцяць языкамі пра тое,

where you talk about doing some shit.

што трэ было б нешта зрабіць.

If you want to meet with me, come to the garden

Калі хочаце са мной сустрэцца, прыходзьце на гарод,

with your shovel so we can plant some shit.

ды й з рыдлёўкай, каб замест языка спіна забалела.

Peace. Thank you.

Міра ўсім. Дзякуй.

(Applause)

(Воплескі)

Thank you. (Applause)

Дзякуй. (Воплескі)