Maryn McKenna: What do we do when antibiotics don’t work any more?

Translator: Aung Min Reviewer: sann tint

This is my great uncle,

ဒါကတော့ ကျွန်မ အဖေရဲ့ ဦးလေးပါ။

my father's father's younger brother.

ကျွန်မ အဖေ့ အဖေရဲ့ ညီထွေးလေးပေါ့။

His name was Joe McKenna.

နာမည်ကတော့ Joe McKenna ပါ။

He was a young husband and a semi-pro basketball player

သူက အိမ်ထောင်သည် အမျိုးသားဖြစ်သလို ဘက်စကတ်ဘောနဲ့ ဝင်ငွေရှာနေ တဲ့

and a fireman in New York City.

New York က မီးသတ်သမားလည်း ဖြစ်ပါ တယ်။

Family history says he loved being a fireman,

မိသားစုသမိုင်းအရ မီးသတ်သမားဖြစ်ရတာ ကြိုက်တယ်လို့ ဆိုတယ်

and so in 1938, on one of his days off,

ဒါကြောင့် ၁၉၈၃ သူရဲ့ အားလပ်ရက် တစ်ရက်တွင်

he elected to hang out at the firehouse.

မီးသတ်ဌာနမှ အနားယူဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။

To make himself useful that day, he started polishing all the brass,

အဲနေ့ကို အကျိုးရှိအောင်လို့ သူက ရှိသမျှ ကြေးထည်တွေ မီးသတ်ကား လက်ရန်းတွေ

the railings on the fire truck, the fittings on the walls,

နံရံပေါ်က တပ်ဆင်ထားတဲ့ အရာတွေကို ပြောင်လတ်အောင် တိုက်ပါတယ်။

and one of the fire hose nozzles,

အဲထဲက မီးသတ်ပိုက်ခေါင်း

a giant, heavy piece of metal,

သံထည်အကြီးတစ်ခုပေါ့

toppled off a shelf and hit him.

စင်ပေါ်က ပြုတ်ကျပြီးတော့ သူကို ခိုက်မိပါတယ်။

A few days later, his shoulder started to hurt.

နောက်ရက်အနည်းငယ်ကြာတော့ သူ့ ပုခုံးစနာလာပါတယ်။

Two days after that, he spiked a fever.

နောက်နှစ်ရက်ပြီးတော့ အဖျားတက်လာပါတယ်။

The fever climbed and climbed.

အဖျားက တက်ပြီးရင်း တက်တယ်။

His wife was taking care of him,

သူ့ အမျိုးသမီးကတော့ သူ့ ကိုပြုစုနေတယ်။

but nothing she did made a difference, and when they got the local doctor in,

ဒါပေမဲ့ ဘာမှမထူးခြားခဲ့ပါဘူး။ ပြီးတော့ သူတို့ အနီးအနားက ဆရာဝန်ကိုခေါ်လိုက်တယ်။

nothing he did mattered either.

သူလုပ်တာလည်း ဘာတစ်ခုမှ အရေးပါအရာ မရောက်ခဲ့ပါဘူး။

They flagged down a cab and took him to the hospital.

သူတို့ ကားငှားပြီး သူ့ကို ဆေးရုံကို ခေါ်သွားပါတယ်။

The nurses there recognized right away that he had an infection,

ဆေးရုံက သူနာပြုတွေ သူ့မှာ ကူးစက်ရောဂါ ရှိတယ်ဆိုတာ ချက်ချင်းသိကြပါတယ်။

what at the time they would have called "blood poisoning,"

အဲတုန်းကတော့ သွေးဆိပ် သင့်တယ်လို့ခေါ်တာပေါ့။

and though they probably didn't say it,

သူတို့ ဘာမှမပြောခဲ့ပေမဲ့လည်း

they would have known right away

သူတို့လုပ်နိုင်တာ ဘာမှမရှိဘူးဆိုတာ

that there was nothing they could do.

သိနေကြတယ်လေ။

There was nothing they could do because the things we use now

သူတို့လုပ်နိုင်တာ ဘာမှမရှိဘူး ဘာလို့လဲဆိုတော့ အခု ကျွန်မတို့

to cure infections didn't exist yet.

ကူးစက်ရောဂါကို ကုဖို့ သုံးနေကြတဲ့ အရာတွေက မရှိသေးဘူးလေ။

The first test of penicillin, the first antibiotic,

ပထမဆုံး ပင်နီဆင်လင်စမ်းသပ်မှု ပထမ ပဋိဇီဝ ပိုးသတ်ဆေးက

was three years in the future.

နောက်သုံးနှစ်မှာပေါ်လာတာပါ။

People who got infections either recovered, if they were lucky,

ကူးစက်ရောဂါရတဲ့ လူတွေက ကံကောင်းရင် နေပြန်ကောင်းလာပါတယ်။

or they died.

ဒါမှမဟုတ် သူတို့ သေကြပါတယ်။

My great uncle was not lucky.

ကျွန်မ အဖေ့ ဦးလေးကတော့ ကံမကောင်းခဲ့ဘူး။

He was in the hospital for a week, shaking with chills,

သူက ဆေးရုံမှာ တစ်ပတ်လောက် ရှိနေခဲ့တယ်လေ။ ချမ်းတုန်ပြီး

dehydrated and delirious,

ရေဓာတ်ခန်းခြောက်လို့ ကယောင်းကတမ်းဖြစ်ကာ

sinking into a coma as his organs failed.

သူ့ ကိုယ်အင်္ဂါတွေယိုယွင်းတာနဲ့ အမျှ သတိမေ့မြောလာပါတယ်။

His condition grew so desperate

သူအခြေအနေက ဆိုးလွန်းလို့

that the people from his firehouse lined up to give him transfusions

သူ့မီးသတ်ဌာနက လူတွေ သူ့သွေးထဲက

hoping to dilute the infection surging through his blood.

ရောဂါကို လျှော့ချဖို့ သွေးသွင်းပေးကြပါတယ်။

Nothing worked. He died.

ဘာမှအလုပ်မဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။ သူ သေသွားတယ်လေ။

He was 30 years old.

သူက အသက် ၃၀ ဘဲ ရှိသေးတယ်။

If you look back through history,

ရှင်က သမိုင်းကြောင်းကို ပြန်ကြည့်လိုက်ရင်

most people died the way my great uncle died.

လူအများစုက ကျွန် အဖေ့ဦးလေးလို့ သေကြတာပါ။

Most people didn't die of cancer or heart disease,

သူတို့က ကင်ဆာ၊ နှလုံးရောဂါ၊ အခု ကျွန်မတို့

the lifestyle diseases that afflict us in the West today.

အနောက်တိုင်းမှာဖြစ်နေတဲ့ ဘဝနေထိုင်မှုပုံစံကြောင့်

ဖြစ်တဲ့ရောဂါတွေကြောင့် သေကြတာမဟုတ်ဘူး။

They didn't die of those diseases because they didn't live long enough

သူတို့က အဲဒီရောဂါတွေကြောင့် မသေရတဲ့အကြောင်းအရင်းက သူတို့က

အဲရောဂါတွေရဖို့ အသက်ရှည်ရှည်မနေရလို့ပါ။

to develop them.

They died of injuries --

သူတို့က ဒဏ်ရာတွေကြောင့် သေကြတယ်။

being gored by an ox,

ကျွဲ​ဝှေ့ခံရတာတွေ၊

shot on a battlefield,

စစ်ပွဲမှာ ပစ်သတ်ခံရတာ၊

crushed in one of the new factories of the Industrial Revolution --

စက်မှုတော်လှန်ရေးတုန်းက စက်ရုံတစ်ခုမှာ အပိခံရတာတွေပေါ့။

and most of the time from infection,

အများဆုံးကတော့ ကူးစက်ရောဂါတွေကြောင့်ပါ။

which finished what those injuries began.

အဲဒါတွေက ဒဏ်ရာတွေစခဲ့တဲ့ အရာတွေကို အဆုံးသတ်ပါတယ်။

All of that changed when antibiotics arrived.

ပိုးသတ်ဆေးတွေ ရောက်လာတော့ အရာရာပြောင်းလဲသွားပါတယ်။

Suddenly, infections that had been a death sentence

ရုတ်တရက်လိုပါဘဲ သေဒဏ်နဲ့ တူလှတဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေက

became something you recovered from in days.

ရက်အနည်းငယ်အတွင်း ပြန်ကောင်း လာနိုင်တဲအရာမျိုး ဖြစ်လာပါတယ်။

It seemed like a miracle,

အံဖွယ်ဖြစ်ရပ်လို့မျိုးပေါ့။

and ever since, we have been living inside the golden epoch of the miracle drugs.

အဲကတည်းက ကျွန်မတို့တွေဟာ ဒီအံဖွယ် ဆေးဝါးတွေရဲ့ ရွှေခတ်ထဲမှာ နေထိုင်နေကြတာလေ။

And now, we are coming to an end of it.

အခုတော့ ကျွန်မတို့ အဆုံးသတ်ကို ရောက်လို့လာပါပြီ။

My great uncle died in the last days of the pre-antibiotic era.

ကျွန်မ အဖေ့ဦးလေးက ပိုးသတ်ဆေးမတိုင် ခေတ်ကာလရဲ့ နောက်ဆုံးရက်တွေမှာ သေဆုံးတာပါ။

We stand today on the threshold of the post-antibiotic era,

အခု ကျွန်မတို့က ပိုးသတ်ဆေးခေတ်လွန် ကာလကို ရောက်တော့မှာပါ။

in the earliest days of a time when simple infections

Joe ရခဲ့တဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေက လူတွေကို

such as the one Joe had will kill people once again.

ပြန်သေစေတဲ့အချိန်ကာလ အစောဆုံးရက်တွေကိုပေါ့။

In fact, they already are.

တကယ့်ကတော့ ဒါတွေက ဖြစ်နေပါပြီ။

People are dying of infections again because of a phenomenon

လူတွေက ကူးစက်ရောဂါကြောင့် ပြန်သေနေကြပါပြီ။

called antibiotic resistance.

ပိုးသတ်ဆေးယဉ်ခြင်း ဖြစ်စဉ်ကြောင့်မို့ပါ။

Briefly, it works like this.

အတိုပြောရရင် ဒါကတော့ ဒီလိုပေါ့။

Bacteria compete against each other for resources, for food,

ဘက်တီးရီးယားတွေဟာ အရင်းအမြစ်တွေ၊ အစာတွေအတွက်

by manufacturing lethal compounds that they direct against each other.

တစ်ခြားအကောင်ကို သေစေနိုင်တဲ့ ဒြပ်ပေါင်းတွေထုတ်ပြီး ယှဉ်ပြိုင်ကြတယ်။

Other bacteria, to protect themselves,

တစ်ခြားဘက်တီးရီးယားတွေက သူတို့ကိုယ်ကို

evolve defenses against that chemical attack.

ဓာတု တိုက်ခိုက်မှုကနေ ကာကွယ်ဖို့အတွက် ခုခံစနစ်တွေ ထုတ်လုပ်ကြတယ်။

When we first made antibiotics,

ကျွန်မတို့ ပထမဆုံး ပိုးသတ်ဆေးထုတ်တော့

we took those compounds into the lab and made our own versions of them,

အဲဒီ ဒြပ်ပေါင်းတွေကို ဓာတ်ခွဲခန်းထဲမှာ ကျွန်မတို့ ပုံစံနဲ့ထုတ်ခဲ့တာပါ။

and bacteria responded to our attack the way they always had.

ဘက်တီးရီးယားတွေကတော့ သူတို့နည်းအတိုင်း

ကျွန်မတို့ရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို ပြန်တုံပြန်ခဲ့တယ်လေ။

Here is what happened next:

ဒါကတော့ နောက်ပိုင်းဖြစ်ပျက်ခဲ့တာတွေပါ။

Penicillin was distributed in 1943,

၁၉၄၃ မှာ ပင်နီဆီလင်ကို စတင်ဖြန့်ဖြူးပါတယ်။

and widespread penicillin resistance arrived by 1945.

၁၉၄၅ မှာ ပင်နီဆီလင်ဆေးယဉ်ပါးမှု အပြန့်အနှံဖြစ်ပွားပါတယ်။

Vancomycin arrived in 1972,

Vancomycin က ၁၉၇၂မှာ စတင်ပေါ်ပေါက်တာပါ။

vancomycin resistance in 1988.

၁၉၈၈ မှာ ဆေးယဉ်ပါးမှုတွေ့ရှိပါတယ်။

Imipenem in 1985,

Imipenem ကို ၁၉၈၈ မှာတွေ့တယ်။

and resistance to in 1998.

၁၉၉၈ မှာ ဆေးယဉ်ပါးမှုပေါ်တယ်။

Daptomycin, one of the most recent drugs, in 2003,

Daptomycin နောက်ဆုံးပေါ်ဆေး ၂၀၀၃ မှာ ထွက်တယ်။

and resistance to it just a year later in 2004.

ဆေးယဉ်ပါးမှုကတော့ ၂၀၀၄ မှာ ပေါ်ပေါက်ပါတယ်။

For 70 years, we played a game of leapfrog --

နှစ် ၇၀ လောက်တောင် ကျွန်မတို့ ဖားခုန်တမ်းကစားခဲ့ကြတယ်လေ။

our drug and their resistance,

ကျွန်မတို့ ဆေး၊ သူတို့ရဲ့ ယဉ်ပါးမှု

and then another drug, and then resistance again --

နောက် ဆေးတစ်ခု၊ နောက်ယဉ်ပါးမှုအသစ်ပေါ့။

and now the game is ending.

အခုတော့ ဂိမ်းက ပြီးဆုံးပါတော့မယ်။

Bacteria develop resistance so quickly that pharmaceutical companies

ဘက်တီးရီးယားတွေ ဆေးယဉ်ပါးတာ မြန်လွန်းလို့ ဆေးကုမ္ပဏီတွေတောင်

have decided making antibiotics is not in their best interest,

ပိုးသတ်ဆေးထုတ်တာ သူတို့အတွက် အကျိုးမရှိဘူးလို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြတယ်။

so there are infections moving across the world

ဒါကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ပြန့်ပွားနေတဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေအတွက်

for which, out of the more than 100 antibiotics

စျေးကွက်ထဲမှာရှိနေတဲ့ ပိုးသတ်ဆေး အမျိုး ၁၀၀ မှာမှ

available on the market,

နှစ်မျိုးလောက်က

two drugs might work with side effects,

အသုံးတည့်မယ့် ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးနဲ့ပေါ့။

or one drug,

ဒါမှမဟုတ် တစ်မျိုးတည်း

or none.

ဒါမှမဟုတ် ဘာမှ အသုံးမတည့်ဘူး။

This is what that looks like.

ဒါကတော့ အခုဖြစ်နေတဲ့အရာတွေပါ။

In 2000, the Centers for Disease Control and Prevention, the CDC,

၂၀၀၀ မှာ ရောဂါထိန်းချုပ် ကာကွယ်ရေးဗဟို CDC က

identified a single case

မြောက် Carolina ဆေးရုံမှာ

in a hospital in North Carolina

ဆေးနှစ်မျိုးဘဲတိုးတဲ့

of an infection resistant to all but two drugs.

ရောဂါရှိတဲ့ လူနာတစ်​ယောက်ကို ဖော်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။

Today, that infection, known as KPC,

အခု KPC လို့သိရှိထားတဲ့ ဒီရောဂါဟာ

has spread to every state but three,

ပြည်နယ်သုံးခုကလွဲရင် ကျန်ပြည်နယ်

and to South America, Europe

ပြီးရင် တောင်အမေရိက ဥရောပ

and the Middle East.

အရှေ့အလယ်တိုင်းကို ပြန့်နှံလို့နေပါပြီ။

In 2008, doctors in Sweden

၂၀၀၈မှုတုန်းက ဆွီဒင်က ဆရာဝန်တွေက

diagnosed a man from India with a different infection

အိန္ဒိယက လူတစ်ယောက်ကနေ

resistant to all but one drug that time.

ဆေးတစ်မျိုးဘဲတိုးတဲ့ ရောဂါကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

The gene that creates that resistance,

NDM လို့ ခေါ်တဲ့ ယဉ်ပါးမှု ဗီဇဟာ

known as NDM, has now spread from India into China, Asia, Africa,

အိန္ဒိယကနေ တရုတ်ပြည်၊ အာရှ၊ အာဖရိက၊

Europe and Canada, and the United States.

ဥရောပ နဲ့ ကနေဒါ ပြီးရင် အမေရိကန်ကို ပြန့်နှံသွားပါပြီ။

It would be natural to hope

ဒီကူးစက်ရောဂါတွေက အံ့မခန်းဖြစ်တယ်လို့

that these infections are extraordinary cases,

မျှော်လင့်ဖို့ သဘာဝကျကောင်းကျပါလိမ့်မယ်။

but in fact,

ဒါပေမဲ့ အမှန်မှာ

in the United States and Europe,

အမေရိကန် နှင့် ဥရောပမှာ

50,000 people a year

တစ်နှစ်မှာ လူပေါင်း ၅၀၀၀၀ လောက်

die of infections which no drugs can help.

ဘယ်ဆေးမှ မတိုးတဲ့ ရောဂါကြောင့် သေနေကြပါတယ်။

A project chartered by the British government

ဗြိတိန်အစိုးရ ထူထောင်ခဲ့တဲ့

known as the Review on Antimicrobial Resistance

ပိုးသတ်ဆေးယဉ်ပါးမှုစစ်တမ်း စီမံကိန်း ခန့်မှန်းချက်အရ

estimates that the worldwide toll right now is 700,000 deaths a year.

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းသေနှုန်းက တစ်နှစ်ကို ၇၀၀၀၀၀ ဖြစ်ပါတယ်။

That is a lot of deaths,

အဲဒါ နည်းတဲ့ သေနှုန်းတော့မဟုတ်ဘူး။

and yet, the chances are good that you don't feel at risk,

ပြီးရင် ရှင်ကတော့ အန္တရာယ်မရှိဘူးလို့ ထင်ချင်ကောင်းထင်လိမ့်မယ်။

that you imagine these people were hospital patients

ရှင်က ဒီလူတွေ အထူးကြပ်မတ်ခန်းထဲမှာ

in intensive care units

ရှိနေတဲ့လူနာတွေ၊

or nursing home residents near the ends of their lives,

ဘဝအဆုံးကိုရောက်နေတဲ့ ဘိုးဘွားရိပ်သာက လူတွေ၊

people whose infections are remote from us,

ကျွန်မတို့နဲ့ ဝေးကွာနေတဲ့ရောဂါ ရှိနေတဲ့ ကျွန်မတို့ မခွဲခြားနိုင်တဲ့

in situations we can't identify with.

အခြေအနေမှာ ရှိတဲ့ လူတွေဖြစ်မယ်လို့ မြင်ကောင်းမြင်ပါလိမ့်မယ်။

What you didn't think about, none of us do,

ရှင်တို့ ကျွန်မတို့တွေ မစဉ်းစားမိခဲ့တာက

is that antibiotics support almost all of modern life.

ပိုးသတ်ဆေးတွေက ယနေ့ခေတ် ဘဝအားလုံးကို အကျိုးပြုနေတယ်ဆိုတာကိုပါ။

If we lost antibiotics,

ကျွန်မတို့ ပိုးသတ်ဆေးကို ဆုံးရှုံးရင်

here's what else we'd lose:

ကျွန်မတို့ ဆုံးရှုံးမယ့်အရာတွေက ဒါတွေပါ

First, any protection for people with weakened immune systems --

ပထမ ခုခံအားနည်းနေတဲ့ လူတွေအတွက် ကာကွယ်မှုပါ --

cancer patients, AIDS patients,

ကင်ဆာလူနာ၊ AIDS လူနာ၊

transplant recipients, premature babies.

အင်္ဂါအစားထိုးလူနာ၊ လမစေ့ကလေးတွေပေါ့။

Next, any treatment that installs foreign objects in the body:

နောက်တစ်ခုကတော့ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ပြင်ပ ပစ္စည်းတွေတပ်ဆင်ဖို့ လိုတဲ့ ကုထုံးတွေ။

stents for stroke, pumps for diabetes,

လေဖြတ်လူနာအတွက် သွေးကြောအထောက်ကန်တွေ သွေးချိုလူနာအတွက် အင်ဆူလင်ထုတ်စက်တွေ၊

dialysis, joint replacements.

ကျောက်ကပ်ဆေးတာတွေ၊ အရိုးဆစ်လဲလည်တာတွေ။

How many athletic baby boomers need new hips and knees?

အားကစားထက်သန်တဲ့ Baby Booomer ဘယ်နှစ်ယောက်

တင်ပါးတွေ ဒူးခေါင်းတွေ အသစ် လိုမလဲ။

A recent study estimates that without antibiotics,

လက်တလော စစ်တမ်း ကောက်ချက် ချထားတာက ပိုးသတ်ဆေးသာမရှိရင်

one out of ever six would die.

လူခြောက်ယောက်မှာ တစ်ယောက် သေမယ်ဆိုတာပါ။

Next, we'd probably lose surgery.

နောက် ကျွန်မတို့ ခွဲစိတ်ကုသမှုကို ဆုံးရှုံးနိုင်ပါတယ်။

Many operations are preceded

ခွဲစိတ်မှုအများစုက

by prophylactic doses of antibiotics.

ပိုးသတ်ဆေးပေးပြီးမှစတာပါ။

Without that protection,

အဲဒီအကာအကွယ်သာမရှိရင်

we'd lose the ability to open the hidden spaces of the body.

ကျွန်မတို့တွေ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ပုန်းလျှိုနေတဲ့နေရာတွေကို

ဖွင့်နိုင်မှာမဟုတ်ပါဘူး။

So no heart operations,

ဒါဆိုရင် နှလုံးခွဲစိတ်တာတွေ၊

no prostate biopsies,

ဆီးကျိတ်အသားစယူတာတွေ၊

no Cesarean sections.

ဗိုက်ခွဲကလေးမွေးတာတွေ မရှိတော့ဘူးပေါ့။

We'd have to learn to fear infections that now seem minor.

အခု ကျွန်မတို့တွေ ရောဂါအသေး အမွှားလေးကအစ ကြောက်တက်ဖို့လိုပါပြီ။

Strep throat used to cause heart failure.

လည်ချောင်းနာတာကြောင့် နှလုံးအမောဖောက်ရောဂါဖြစ်တယ်။

Skin infections led to amputations.

အရေပြားရောဂါကြောင့် ခြေလက်တွေဖြတ်ပစ်ရတယ်။

Giving birth killed, in the cleanest hospitals,

အသန့်ရှင်းဆုံး ဆေးရုံမှာ ကလေးမွေးတဲ့

almost one woman out of every 100.

အမျိုးသမီး ၁၀၀ ယောက်မှာ ၁ ယောက် သေဆုံးပါတယ်။

Pneumonia took three children out of every 10.

အဆုတ်ရောင်ရောဂါကြောင့် ကလေး ၁၀ ​ယောက်မှာ ၃ ​​ယောက်လောက်သေပါတယ်။

More than anything else,

ပိုဆိုးတာက ကျွန်မတို့ နေ့စဉ်ဘဝကို

we'd lose the confident way we live our everyday lives.

ယုံကြည်ချက်အပြည့်နဲ့ မနေနိုင်တော့ပါဘူး။

If you knew that any injury could kill you,

ဘယ်ဒဏ်ရာမဆို ရှင်ကို သေစေနိုင်တယ်ဆိုတာကို သိရင်

would you ride a motorcycle,

ရှင် ဆိုင်ကယ်စီးမလား၊

bomb down a ski slope,

နှင်းလျှောစီးမလား၊

climb a ladder to hang your Christmas lights,

ရှင်ရဲ့ ခရစ်စမတ်မီး ချိတ်ဖို့အတွက် လှေကားပေါ်တက်မလား

let your kid slide into home plate?

ရှင်ကလေးကို ဘေ့စ်ဘော ပေးကစားမလား။

After all, the first person to receive penicillin,

တကယ်တော့ ပင်နီဆီလင်ဆေး ပထမဆုံး သုံးသူ

a British policeman named Albert Alexander,

ဗြိတိန်ရဲ Albert Alexander ရဲ့ ရောဂါက

who was so ravaged by infection that his scalp oozed pus

တော်တော်ဆိုးလို့ ဦးခေါင်းအရေက ပြည်တွေထွက်ပြီး

and doctors had to take out an eye,

ဆရာဝန်ကတောင် မျက်လုံး တစ်လုံး ထုတ်ပေးလိုက်ရတယ်။

was infected by doing something very simple.

သူ အသေးအမွှားကိစ္စ တစ်ခုလုပ်ရင်း ဖြစ်သွားတာပါ။

He walked into his garden and scratched his face on a thorn.

သူက ပန်းခြံထဲကို လမ်းလျှောက်ဝင်တဲ့အချိန်မှာ

သူမျက်နှာကို အဆူးနဲ့ခြစ်မိလို့လေ။

That British project I mentioned which estimates that the worldwide toll

အခု ကမ္ဘာလူသေနှုန်း တစ်နှစ် ၇၀၀၀၀၀ လို့ ခန့်မှန်းထားတဲ့

right now is 700,000 deaths a year

ကျွန်မပြောခဲ့တဲ့ ဗြိတိန် စီမံကိန်း ထပ်ခန့်မှန်းထားတာက

also predicts that if we can't get this under control by 2050,

ကျွန်မတို့သာ ဒါကို ၂၀၅၀ မတိုင်ခင် မထိန်းချုပ်နိုင်ရင်

not long, the worldwide toll will be 10 million deaths a year.

မကြာဘူးပေါ့ သေနှုန်းက တစ်နှစ်ကို ၁၀ သန်းဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

How did we get to this point

ဒီကြောက်စရာကောင်းတဲ့ နံပါတ်တွေကို

where what we have to look forward to

စောင့်စားနေရတဲ့ အချိန်ကို ကျွန်မတို့

is those terrifying numbers?

ဘယ်လိုရောက်လာခဲ့တာလဲ။

The difficult answer is, we did it to ourselves.

ခက်ခဲတဲ့အဖြေကတော့ ကျွန်မတို့ ကိုယ့်ကို ပြန်လုပ်ခဲ့မိတာပါ။

Resistance is an inevitable biological process,

ဆေးယဉ်ပါးတယ်ဆိုတာ မရှောင်လွဲနိုင်တဲ့ ဇီဝဖြစ်စဉ်ပါ။

but we bear the responsibility for accelerating it.

ဒါပေမဲ့ ဒါကို အရှိန်မြှင့်တင်ပေးတဲ့အတွက် ကျွန်မတို့မှာ တာဝန်ရှိပါတယ်။

We did this by squandering antibiotics

ကျွန်မတို့ ပိုးသတ်ဆေးကို ထိတ်လန့်ဖို့ကောင်းအောင်

with a heedlessness that now seems shocking.

ဂရုမပြု ဖြုန်းတီးခဲ့ကြပါတယ်။

Penicillin was sold over the counter until the 1950s.

ပင်နီဆီလင်ကို ၁၉၅၀ မတိုင်ခင်ထိ ကောင်တာပေါ်မှာ တင်ရောင်းတာပါ။

In much of the developing world, most antibiotics still are.

ဖွံဖြိုးဆဲနိုင်ငံ အများစုမှာ အခုထိရောင်းနေဆဲပါ။

In the United States, 50 percent

အမေရိကန်မှာ ဆေးရုံမှာပေးနေတဲ့

of the antibiotics given in hospitals are unnecessary.

ပိုးသတ်ဆေးထဲက ၅၀% ဟာ မလိုအပ်ပါဘူး။

Forty-five percent of the prescriptions written in doctor's offices

ဆရာဝန် ဆေးညွန်းစာရဲ့ ၄၅% က

are for conditions that antibiotics cannot help.

ပိုးသတ်ဆေး အကျုံးမဝင်တဲ့ အခြေအနေတွေအတွက်ပါ။

And that's just in healthcare.

ဒါက ဆေးပညာနယ်ပယ်ထဲ မှာတင်ပါ။

On much of the planet, most meat animals get antibiotics every day of their lives,

ကမ္ဘာပေါ်မှာ ပိုးသတ်ဆေးတွေကို

အသားထွက်တိရိစ္ဆာန်တွေ အတွက် နေ့စဉ်နဲ့အမျှ သုံးကြပါတယ်၊

not to cure illnesses,

ရောဂါကုဖို့မဟုတ်ဘူး၊

but to fatten them up and to protect them against

သူတို့ကို ဝအောင်လုပ်ဖို့ရယ်၊ သူတို့ ကြီးပြင်းတဲ့ မွေးမြူရေးခြံ

the factory farm conditions they are raised in.

အခြေအနေကနေ ကာကွယ်ဖို့ပါ။

In the United States, possibly 80 percent

အမေရိကန်မှာ ရောင်းချတဲ့ ပိုးသတ်ဆေးရဲ့ ၈၀% ဟာ

of the antibiotics sold every year go to farm animals, not to humans,

တိရိစ္ဆာန်တွေဆီကို ရောက်တာပါ၊ လူတွေဆီမဟုတ်ပါဘူး။

creating resistant bacteria that move off the farm

ဒါနဲ့ဘဲ ခြံကနေ ရေထဲ၊ ဖုန်ထဲ၊

in water, in dust,

အသားထဲမှာပါသွားတဲ့ ဆေးယဉ်ပိုးမွှားတွေကို

in the meat the animals become.

ဖန်တီးရာရောက်ပါတယ်။

Aquaculture depends on antibiotics too,

ရေလုပ်ငန်းတွေကလည်း ပိုးသတ်ဆေးအပေါ် မှီခိုနေရပါတယ်။

particularly in Asia,

အထူးသဖြင့် အာရှမှာပါ။

and fruit growing relies on antibiotics

သစ်သီးပင်စိုက်တာလည်း ပိုးသတ်ဆေးကို မှီခိုနေရတယ်။

to protect apples, pears, citrus, against disease.

ပန်းသီးတွေ သစ်တော်သီးတွေ လိမ္မော်သီးတွေကို

ရောဂါကနေ ကာကွယ်ဖို့ အတွက်ပေါ့။

And because bacteria can pass their DNA to each other

ပြီးတော့ ခရီးသည်တစ်​ယောက်က လေဆိပ်မှာ လက်ဆွဲအိတ်ကို လက်ကမ်းပေးသလို

like a traveler handing off a suitcase at an airport,

ဘက်တီးရီးယားတွေဟာ သူတို့ရဲ့ DNAကို လွှဲပေးလို့ရတာမို့၊

once we have encouraged that resistance into existence,

ဒီဆေးယဉ်ပါးခြင်းကို ဖြစ်တည်အောင် လုပ်ပေးလိုက်တာနဲ့ အမျှ

there is no knowing where it will spread.

ဒါက ဘယ်ကို ရောက်မလဲဆိုတာ မသိနိုင်ပါဘူး။

This was predictable.

ဒါက ခန့်မှန်းလို့ရခဲ့ပါတယ်။

In fact, it was predicted

တကယ်တော့ ဒါကို Alexander Fleming က

by Alexander Fleming, the man who discovered penicillin.

ခန့်မှန်းခဲ့ပါတယ်။ ပင်နီဆင်လင်ကို တွေ့ရှိခဲ့တဲ့လူပေါ့။

He was given the Nobel Prize in 1945 in recognition,

အသိအမှတ်ပြုခံရတဲ့အနေနဲ့ ၁၉၄၅ မှာ နိုဘယ်ဆု ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရပါတယ်။

and in an interview shortly after, this is what he said:

ဆုရပြီးနောက် အင်တာဗျူးတစ်ခု သူဒါကို ပြောခဲ့တာပါ။

"The thoughtless person playing with penicillin treatment

"ပင်နီဆီလင်ကုထုံးနဲ့ ဆော့ကစားနေတဲ့ ဆင်ခြင်တုံတရားမဲ့ လူတစ်ယောက်ဟာ

is morally responsible for the death of a man

ပင်နီဆီလင်ဆေးယဉ် ပိုးကြောင့်

who succumbs to infection

သေဆုံးသွားတဲ့လူအပေါ်

with a pencillin-resistant organism."

အကျင့် စာရိတ္တအရ တာဝန်ရှိပါတယ်။"

He added, "I hope this evil can be averted."

သူဆက်ပြောထားတယ်။" ဒီမကောင်းဆိုးဝါးကို ပပျောက်ဖို့ ကျွန်တော်မျှော်လင့်ပါတယ်။"

Can we avert it?

ကျွန်မတို့ ဒါကို ပပျောက်နိုင်မလား။

There are companies working on novel antibiotics,

စူပါပိုးတွေ တစ်ခါမှ မတွေ့ကြုံဖူးတဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေ

things the superbugs have never seen before.

စမ်းသပ်ထုတ်နေတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေရှိပါတယ်။

We need those new drugs badly,

ကျွန်မတို့ အဲဆေးတွေကို အရမ်းဘဲ လိုအပ်ပါတယ်။

and we need incentives:

ပြီးရင် ကျွန်မတို့ မက်လုံးတွေလိုပါတယ်။

discovery grants, extended patents,

တွေ့ရှိမှုအတွက် ဆုငွေတွေ၊ သက်တမ်းတိုးမှု ပိုင်ခွင့်တွေ၊

prizes, to lure other companies into making antibiotics again.

ချီးမြှင့်ဆုတွေ တစ်ခြားကုမ္ပဏီတွေကို

ပိုးသတ်ဆေးပြန်ထုတ်အောင် ဆွဲဆောင်ဖို့အတွက်ပါ။

But that probably won't be enough.

ဒါပေမဲ့ ဒါက လုံလောက်မှာမဟုတ်ပါဘူး။

Here's why: Evolution always wins.

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဇီဝဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်က အမြဲတမ်းအနိုင်ရလို့ပါ။

Bacteria birth a new generation every 20 minutes.

ဘက်တီးရီးယားတွေ မိနစ် ၂၀ တိုင်း မျိုးဆက်သစ်တစ်ခု ပွားတယ်။

It takes pharmaceutical chemistry 10 years to derive a new drug.

ဆေးဝါးဓာတုဗေဒအတွက် ဆေးအသစ်ထုတ်ဖို့ ၁၀ နှစ်ကြာပါတယ်။

Every time we use an antibiotic,

ကျွန်မတို့ ပိုးသတ်ဆေးတစ်ခု သုံးလိုက်တဲ့ အချိန်တိုင်း

we give the bacteria billions of chances

ကျွန်မတို့ တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ အကာအကွယ်တွေကို

to crack the codes

ဖြိုခွဲဖို့ ဘက်တီးရီးယားတွေကို

of the defenses we've constructed.

သန်း ထောင်ပေါင်း အခွင့်အရေးပေးလိုက်တာပါပဲ။

There has never yet been a drug

သူတို့ မနိုင်တဲ့

they could not defeat.

ဆေးဆိုတာ မရှိသေးပါဘူး။

This is asymmetric warfare,

ဒါကတော့ အချိုးမကျတဲ့ စစ်ပွဲတစ်ခုပါ။

but we can change the outcome.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့တွေ ရလဒ်ကို ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။

We could build systems to harvest data to tell us automatically and specifically

ကျွန်မတို့တွေ အချက်အလက်တွေ သိမ်းဆည်းတဲ့ စနစ်ကို တည်ဆောက်လို့ရပါတယ်။

ပိုးသတ်ဆေးကို ဘယ်လိုသုံးနေတယ်ဆိုတာကို

how antibiotics are being used.

အတိအကျနဲ့ အလိုအလျောက်ပြောဖို့အတွက်ပါ။

We could build gatekeeping into drug order systems

ကျွန်မတို့ ဆေးဝါးထားသိုစနစ်မှာ ဂိတ်စောင့်စနစ်ဆောက်နိုင်ပါတယ်။

so that every prescription gets a second look.

ဒါမှသာ ဆေးညွှန်စာတိုင်း တစ်ဖန်ပြန်စစ်ဆေးခံရမှာပါ။

We could require agriculture to give up antibiotic use.

စိုက်ပျိုးရေးတွေ ပိုးသတ်ဆေးသုံးတာ ရပ်တန့်ဖို့ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။

We could build surveillance systems

ကျွန်မတို့ စောင့်ကြည့်စနစ်ကို တည်ဆောက်နိုင်ပါတယ်။

to tell us where resistance is emerging next.

နောက်ဆေးယဉ်ပါးမှု ဘယ်မှာပေါ်နေပြီဆိုတာ ကျွန်မတို့ကို ပြောဖို့ပေါ့။

Those are the tech solutions.

အဲဒါတွေကတော့ နည်းပညာနည်းလမ်းတွေပါ။

They probably aren't enough either,

ဒါပေမဲ့ အဲဒါတွေက မလောက်ပါဘူး

unless we help.

ကျွန်မတို့ ပါဝင် မကူညီရင်ပေါ့။

Antibiotic resistance is a habit.

ပိုးသတ်ဆေးယဉ်ပါးတဲ့ဆိုတာ အကျင့်တစ်ခုလိုပါပဲ။

We all know how hard it is to change a habit.

အကျင့်တစ်ခုကို ပြောင်းဖို့ ဘယ်လောက် ခက်လဲဆိုတာ အားလုံးသိပြီးသားပါ။

But as a society, we've done that in the past.

ဒါပေမဲ့ လူမှုအဖွဲ့တစ်ခုအနေနဲ့ အရင်တုန်းက ကျွန်မတို့ အဲဒါကို လုပ်ခဲ့ပြီးပြီလေ။

People used to toss litter into the streets,

လူတွေ လမ်းပေါ်အမှိုက်ပစ်လေ့ရှိတယ်။

used to not wear seatbelts,

ကားစီးရင် ခါးပတ်မပတ်ကြဘူး။

used to smoke inside public buildings.

ပုဂ္ဂလိက အဆောက်အအုံတွေထဲမှာ ဆေးလိပ်သောက်လေ့ရှိတယ်လေ။

We don't do those things anymore.

ကျွန်မတို့ ဒါတွေကို ဆက်မလုပ်တော့ပါဘူး။

We don't trash the environment

ကျွန်မတို့ ပတ်ဝန်းကျင်ညစ်ညမ်းအောင်

or court devastating accidents

ဒါမှမဟုတ် ဆိုးရွားတဲ့ ယာဉ်တိုက်မှုမျိုးဖြစ်အောင်

or expose others to the possibility of cancer,

ဒါမှမဟုတ် အခြားသူကို ကင်ဆာရအောင် မလုပ်တော့ပါဘူး။

because we decided those things were expensive,

အကြောင်းကတော့ အဲဒီအရာတွေက တန်ကြေးရှိတယ်

destructive, not in our best interest.

ဖျက်ဆီးရာရောက်တယ် ကျွန်မတို့အတွက် အကျိုးမရှိလို့လေ။

We changed social norms.

ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့တွေ လူမှုဓလေ့ကို ပြောင်းခဲ့ပါတယ်။

We could change social norms around antibiotic use too.

ပိုးသတ်ဆေးအသုံးပြုတာနဲ့

ပတ်သတ်ပြီးလည်း လူမှုဓလေ့ကို ကျွန်မတို့ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။

I know that the scale of antibiotic resistance

ပိုးသတ်ဆေးယဉ်ပါးမှု အတိုင်းအတာ

seems overwhelming,

ကြီးမားလွန်းတယ်ဆိုတာ ကျွန်မသိပါတယ်။

but if you've ever bought a fluorescent lightbulb

ဒါပေမဲ့ ရှင်သာ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်တာနဲ့ပတ်သတ်ပြီး စိုးရိမ်လို့

because you were concerned about climate change,

စွမ်းအင်ချွေတာမီးသီး ဝယ်တယ်

or read the label on a box of crackers

ဒါမှမဟုတ် စာအုန်းဆီကြောင့် သစ်တော ပြုန်းတီးတဲ့အကြောင်းတွေးမိလို့

because you think about the deforestation from palm oil,

ဘီစကွတ်ဘူး အညွှန်း စာကိုဖတ်ကြည့်တယ်ဆိုရင်

you already know what it feels like

ကြီးမားတဲ့ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့

to take a tiny step to address an overwhelming problem.

ခြေလှမ်းတစ်လှမ်း လှမ်းလို့ရတဲ့ ခံစားချက်ကို ရှင်သိပြီးသားပါ။

We could take those kinds of steps for antibiotic use too.

ပိုးသတ်ဆေးအသုံးပြုမှုအတွက် ကျွန်မတို့ အဲဒီလို ခြေလှမ်းတွေလှမ်းနိုင်ပါတယ်။

We could forgo giving an antibiotic if we're not sure it's the right one.

ကျွန်မတို့ မသေချာရင် မသင့်လျော်တဲ့ ပိုးသတ်ဆေးပေးတာ ရှောင်ကြဉ်နိုင်ပါတယ်။

We could stop insisting on a prescription for our kid's ear infection

ကျွန်မတို့ ကလေးနားပြည်ယိုတာ ဘာကြောင့်ဖြစ်လဲဆိုတာမသိခင်

ဆေးညွှန်းပေးခိုင်းတာမျိုး

before we're sure what caused it.

ရှောင်ကြဉ်နိုင်ပါတယ်။

We could ask every restaurant,

ကျွန်မတို့ စားသောက်ဆိုင်တိုင်း

every supermarket,

ကုန်တိုက်တိုင်းကို သူတို့ အသားတွေ

where their meat comes from.

ဘယ်ကလာလဲဆိုတာ မေးနိုင်ပါတယ်။

We could promise each other

ကျွန်မတို့ အချင်းချင်း နောက်

never again to buy chicken or shrimp or fruit

ပိုးသတ်ဆေးပုံမှန်သုံးပြီး မွေးမြူ၊

စိုက်ပျိုးထားတဲ့ ကြက်သား၊ ပုဇွန်၊ အသီးတွေကို

raised with routine antibiotic use,

မဝယ်ဖို့ ကတိတည်နိုင်ပါတယ်။

and if we did those things,

ပြီးရင် ကျွန်မတို့ ဒါတွေကိုသာ လုပ်ရင်

we could slow down the arrival of the post-antibiotic world.

ပိုးသတ်ဆေးခေတ်အလွန်ကမ္ဘာ အရောက်ကို နှေးအောင်လုပ်နိုင်ပါတယ်။

But we have to do it soon.

ဒါပေမဲ့ ဒါကို ကျွန်မတို့ မကြာခင်လုပ်ရပါမယ်။

Penicillin began the antibiotic era in 1943.

ပင်နီဆီလင်က ၁၉၄၁ မှာ ပိုးသတ်ဆေးခေတ်ကာလကို စတင်ခဲ့ပါတယ်။

In just 70 years, we walked ourselves up to the edge of disaster.

နှစ် ၇၀ အတွင်းမှာဘဲ ကျွန်မတို့

ဒီ ကပ်ဘေးအစွန်နားလေးကို လျှောက်လှမ်းလို့လာခဲ့ပါပြီ။

We won't get 70 years

ကျွန်မတို့ ဒီပြဿနာကနေ လွတ်မြောက်ဖို့

to find our way back out again.

အနှစ် ၇၀ ပြန်ရမှာမဟုတ်ပါဘူး။

Thank you very much.

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)