Mihaly Csikszentmihalyi: Flow, the secret to happiness

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

ကျွန်တော်က ဥရောပမှာ ကြီးပြင်းခဲ့ပြီး ကျွန်တော့အသက်

I grew up in Europe, and World War II caught me

ခုနှစ်နှစ်နဲ့ ၁၀ နှစ်ကြားမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နဲ့ မိသွားတယ်။

when I was between seven and 10 years old.

ကျွန်တော် သဘောပေါက်ခဲ့တာက ကျွန်တော် သိခဲ့တဲ့ အရွယ်ရောက်သူအနည်းငယ်ဟာ

And I realized how few of the grown-ups that I knew

စစ်က သူတို့အပေါ်သင့်ခဲ့တဲ့ အဖြစ်ဆိုးတွေကို ဘယ်လို ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ခဲ့တယ်၊

were able to withstand the tragedies that the war visited on them --

သူတို့အလုပ်၊ သူတို့အိုးအိမ်၊ သူတို့ လုံခြုံမှုတွေကို စစ်ကနေ ဖျက်ဆီးလိုက်တဲအခါ

how few of them could even resemble a normal, contented,

သူတို့အနည်းငယ်ဟာ သာမန်၊ ရောင့်ရဲ၊ ၊ ကျေနပ်၊ ပျော်ရွှင်တဲ့ဘဝလို့တောင်

satisfied, happy life once their job, their home, their security

ထင်ရဟန်ရှိနိုင်ပုံကိုပါ။

was destroyed by the war.

ဒါနဲ့ ဘဝတစ်ခု ရှင်သန်ထိုက်လောက်အောင်

So I became interested in understanding

ဘာက ပံ့ပိုးပေးနိုင်တာကို နားလည်ဖို့ စိတ်ဝင်စားလာခဲ့တယ်။

what contributed to a life that was worth living.

ပြီးတော့ ကလေးအနေနဲ့၊ ဆယ်ကျော်သက် အနေနဲ့ ဒဿနအမြင်တွေကို ဖတ်ဖို့နဲ့

And I tried, as a child, as a teenager, to read philosophy

ဒီမေးခွန်းအတွက် ဖြစ်နိုင်တဲ့ အဖြေတစ်ခု သိမြင်ဖို့

and to get involved in art and religion and many other ways

အနုပညာ၊ ဘာသာရေးနဲ့ အခြားနည်းလမ်း များစွာမှာ ပါဝင်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

that I could see as a possible answer to that question.

နောက်ဆုံး မမျှော်လင့်ဘဲ စိတ်ပညာနဲ့ ကြုံဆုံသွားခဲ့တယ်။

And finally I ended up encountering psychology by chance.

ကျွန်တော်က ဆွစ်ဇာလန်က နှင်းလျှောစီး စခန်းမှာ ပိုက်ဆံမပါပဲ

I was at a ski resort in Switzerland without any money

ကိုယ်ဘာသာ ပျော်ရွှင်ဖို့ ရောက်နေတယ်၊ အကြောင်းက နှင်းက ပျော်ကျနှင့်ပြီ၊

to actually enjoy myself, because the snow had melted and

ရုပ်ရှင်ရုံသွားဖို့ ပိုက်ဆံ မရှိခဲ့လို့ပါ။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော် တွေ့ရှိလိုက်တာက

I didn't have money to go to a movie. But I found that on the --

လူတစ်ယောက်က ကျွန်တော်မြင်ခဲ့တဲ့ ဇူးရစ်မြိုလည်က နေရာတစ်ခုမှာ

I read in the newspapers that there was to be a presentation

တင်ဆက်မှုတစ်ခု လုပ်တော့မယ်လို့ သတင်းစာတွေထဲမှာ ဖတ်ခဲ့ရပြီး

by someone in a place that I'd seen in the center of Zurich,

သူပြောပြမယ့် အကြောင်းအရာက ပန်းကန်ပြားပျံတွေ အကြောင်းပါ။

and it was about flying saucers [that] he was going to talk.

ဒါနဲ့တွေးမိတာက ရုပ်ရှင်ကို မသွာနိုင်မှတော့

And I thought, well, since I can't go to the movies,

အနည်းဆုံး ပန်းကန်ပြားပျံတွေကို အခမဲ့ သွားနားထောင်လိုက်မယ်ပေါ့။

at least I will go for free to listen to flying saucers.

အဲဒီညနေက ဟောပြောချက်မှာ ပြောခဲ့တဲ့လူက အရမ်းစိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတယ်။

And the man who talked at that evening lecture was very interesting.

အစိမ်းရောင် လူလေးတွေအကြောင်း ပြောမယ့်အစား

Instead of talking about little green men,

သူပြောခဲ့တာက ဥရောပသားတွေရဲ့ စိတ်သဘောဟာ စစ်ကြောင့်

he talked about how the psyche of the Europeans

ဘယ်လို အထိတ်တလန့်ဖြစ်နေပြီး အခု သူတို့ဟာ ကောင်းကင်ထဲကို ပန်းကန်ပြားပျံတွေ

had been traumatized by the war, and now they're projecting

ပစ်လွတ်နေတယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းပါ၊

flying saucers into the sky.

ရှေးဟောင်း ဟိန္ဒူဘာသာရဲ့ လက္ခဏာစက်တွေကို

He talked about how the mandalas of ancient Hindu religion

စစ်ရဲ့ ဖရိုဖရဲတွေအပြီးမှာ အစီစဉ်တကျ ပြန်ဖြစ်ဖို့

were kind of projected into the sky as an attempt to regain

ကောင်းကင်ထဲ လွှတ်တင်တာမျိုးပြောခဲ့တယ်။

some sense of order after the chaos of war.

အဲဒါက ကျွန်တော်အတွက် အရမ်းစိတ်ဝင်စား ကောင်းပုံရခဲ့တယ်။

And this seemed very interesting to me.

ဟောပြောချက်ပြီးတော့ သူစာအုပ်တွေ စဖတ်ခဲ့တယ်။

And I started reading his books after that lecture.

သူကတော့ Carl Jung ပါ၊ သူ့နာမည် (သို့) လက်ရာအကြောင်း ကျွန်တော် မသိခဲ့ပါဘူး။

And that was Carl Jung, whose name or work I had no idea about.

နောက် ဒီနိုင်ငံလာပြီး စိတ်ပညာကိုလေ့လာခဲ့ကာ

Then I came to this country to study psychology

ပျော်ရွှင်မှုရဲ့ ဇာစ်မြစ်တွေကို နားလည်ဖို့ စကြိုးစားခဲ့တယ်။

and I started trying to understand the roots of happiness.

ဒါဟာ လူအတော်များများ တင်ပြထားတဲ့ တွေ့နေကျ ရလဒ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး

This is a typical result that many people have presented,

ဒီအပေါ်မှာ မူကွဲတွေအများကြီးရှိပါတယ်။

and there are many variations on it.

ဒါပေမဲ့ ဥပမာအနေနဲ့ ဒါကပြဆိုတာက ၁၉၅၆ ကတည်းက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ

But this, for instance, shows that about 30 percent of the people

စစ်တမ်းပြုခဲ့တဲ့ လူတွေရဲ့ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်က ပြောတာက

surveyed in the United States since 1956

သူတို့ဘဝဟာ အရမ်းပျော်ရွှင်တယ်တဲ့။

say that their life is very happy.

ဒါက လုံးဝ ပြောင်းလဲမသွားပါဘူး။

And that hasn't changed at all.

တစ်ဦးချင်း ဝင်ငွေကတော့

Whereas the personal income,

ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ထည့်သွင်းစဉ်းစား ဖို့ ပုံမှန်ထိန်းထားနေတဲ့ ပမာဏပေါ်မှာ

on a scale that has been held constant to accommodate for inflation,

အဲဒီကာလမှာ နှစ်ဆ၊ သုံးဆနီးပါး ပိုများသွားတယ်။

has more than doubled, almost tripled, in that period.

ဒါပေမဲ့ အခြေခံအားဖြင့်တော့ အလားတူ ရလဒ်ကို တွေ့ရတယ်၊

But you find essentially the same results,

အတိအကျဆိုရရင် အခြေခံအချက် တစ်ခုပြီးနောက်မှာ

namely, that after a certain basic point -- which corresponds more or less

ဒါဟာ အနည်းဆုံး ဆင်းရဲမှုအဆင့်အထက် ဒေါ်လာ ၁၀၀၀ နီးပါးလောက်ထိ သွားတူတယ်၊

to just a few 1,000 dollars above the minimum poverty level --

ရုပ်ဝတ္ထု ချမ်းသာသုခ တိုးပွားမှုတွေဟာ လူတွေ ပျော်ရွှင်ပုံကို သက်ရောက်ပုံမရဘူး။

increases in material well-being don't seem to affect how happy people are.

တကယ်တမ်းက အခြေခံရင်းမြစ်တွေ၊ ရုပ်ဝတ္ထု ရင်းမြစ်တွေ ကင်းမဲ့မှုဟာ

In fact, you can find that the lack of basic resources,

မပျော်ရွှင်မှုကိုအကြောင်းခံတယ်လို့ ထင်နိုင်ပေမဲ့

material resources, contributes to unhappiness,

ရုပ်ဝတ္ထု ရင်းမြစ်တွေတိုးလာမှုဟာ ပျော်ရွှင်မှုကို မတိုးပွားစေပါဘူး။

but the increase in material resources does not increase happiness.

ဒီတော့ ကျွန်တော့ သုတေသနာ ပိုအာရုံစိုက်တာက

So my research has been focused more on --

ကျွန်တော့ ကိုယ်ပိုင်အတွေ့အကြုံနဲ့ တကယ်ကို ကိုက်ညီတဲ့ အရာတွေကို

after finding out these things that actually corresponded

လေ့လာတွေ့ရှိပြီးနောက်မှာ နားလည်ဖို့ကြိုးစားခဲ့တာက

to my own experience, I tried to understand:

နေ့စဉ်ဘဝ၊ သာမန်အတွေ့အကြုံထဲက ဘယ်နေရာမှာ

where -- in everyday life, in our normal experience --

ကျွန်တော်တို့ ပျော်ရွှင်မှု တကယ်ခံစားရလဲ။

do we feel really happy?

ပြီးတော့ စဖို့

And to start

ဒီလေ့လာမှုတွေက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၄၀ ခန့်ကပါ ဖန်တီးနိုင်စွမ်းရှိသူတွေ၊

those studies about 40 years ago, I began to look at creative people --

ပထမ အနုပညာရှင်တွေ၊ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ အစရှိသူတွေကို စကြည့်ခဲ့တယ်၊

first artists and scientists, and so forth -- trying to understand

အခြေခံအားဖြင့် ကျော်ကြားမှု၊ ငွေကြေးတို့ မမျှော်လင့်ပေမဲ့ ဘဝကို အဓိပ္ပါယ်ရှိစေပြီး

what made them feel that it was worth essentially spending their life

လုပ်ထိုက်တယ်လို့ ဖြစ်စေတာတွေကို လုပ်ရင်း သူတို့ဘဝကို ကုန်ဆုံးထိုက်တယ်ဆိုတာကို

doing things for which many of them didn't expect either fame or fortune,

သူတို့ကို ခံစားရအောင် ဘာကဖြစ်ဆိုတာကို နားလည်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

but which made their life meaningful and worth doing.

ဒါကတော့ ၇၀ နှစ်တွေက အမေရိကန် ဂီတရဲ့ အထင်ကရ တေးပြုစာဆိုတစ်ဦးပါ။

This was one of the leading composers of American music back in the '70s.

အင်တာဗျူးက စာမျက်နှာ ၄၀ ရှည်ပါတယ်။

And the interview was 40 pages long.

ဒါပေမဲ့ ကောက်နှုတ်ချက်လေးကတော့

But this little excerpt is a very good summary

တွေဆုံမှုအတွင်း သူပြောနေတာရဲ့ သိပ်ကောင်းတဲ့ အနှစ်ချုပ်တစ်ခုပါ။

of what he was saying during the interview.

ဒါက တေးရေးနေတုန်း အဆင်ပြေနေတဲ့အခါ သူခံစားရပုံကို သရုပ်ဖော်တာပါ။

And it describes how he feels when composing is going well.

ဒါက ပီတိဖြာတဲ့အခြေအနေတစ်ခုအဖြစ် ဒါကို သရုပ်ဖော်ရင်း ပြောတာပါ။

And he says by describing it as an ecstatic state.

ကဲ "ecstasy"ဟာ ဂရိဘာသာမှာ

Now, "ecstasy" in Greek meant

တစ်ခုခုရဲ့ ဘေးမှာ ရပ်တယ်လို့ ရိုးရိုးလေး ဆိုလိုပါတယ်။

simply to stand to the side of something.

နောက် ဒါက အခြေခံအနေနဲ့ သင်ဟာ သာမန် နေ့စဉ် လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်တစ်ခု လုပ်နေတာမဟုတ်ဘူးလို့

And then it became essentially an analogy for a mental state

ခံစားရတဲ့ စိတ်ပိုင်းအခြေအနေ တစ်ခုအတွက် အနှိုင်းတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့တယ်။

where you feel that you are not doing your ordinary everyday routines.

ဒီတော့ ပီတိဆိုတာက အခြေခံအနေနဲ့ သမားရိုးကျ မဟုတ်တဲ့ တည်ရှိမှုတစ်ခုထဲ လှမ်းခြင်းပါ။

So ecstasy is essentially a stepping into an alternative reality.

စိတ်ဝင်စားစရာက ဒီအကြောင်းတွေးရင် လူသား အောင်မြင်မှုရဲ့ အထွတ်အထိပ်တွေရှိခဲ့တာလို

And it's interesting, if you think about it, how, when we think about

ကျွန်တော်တို့ လေးစားတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေ အကြောင်း ဘယ်လို၊ ဘယ်တော့လို့ တွေးမိတယ်၊

the civilizations that we look up to as having been pinnacles of human achievement --

တရုတ်၊ ဂရိ၊ ဟိန္ဒူ ယဉ်ကျေးမှု ဘာဖြစ်ဖြစ်ပါ၊

whether it's China, Greece, the Hindu civilization,

သို့မဟုတ် မာယာ (သို့) အီဂျစ်ဖြစ်ဖြစ် သင်သိတဲ့အကြောင်းဟာ

or the Mayas, or Egyptians -- what we know about them

တကယ့် ပီတိတွေပါ၊ နေ့စဉ်ဘဝအကြောင်း မဟုတ်ပါဘူး။

is really about their ecstasies, not about their everyday life.

သူတို့ဆောက်ခဲ့တဲ့ ကျောင်းတော်တွေ၊ မတူညီတဲ့ တည်ရှိမှုကို

We know the temples they built, where people could come

လူတွေလာကာ စူစမ်းနိုင်တဲ့နေရာတွေကို သိတယ်။

to experience a different reality.

ဆပ်ကပ်ပွဲတွေ၊ ပြိုင်ကွင်းတွေ၊

We know about the circuses,

ပြဇာတ်ရုံတွေကို သိတယ်။

the arenas, the theaters.

ဒါတွေဟာ ယဉ်ကျေးမှုတွေရဲ့ အကြွင်းအကျန် တွေဖြစ်ပြီး ပိုစုစည်း၊ ပိုအစီအစဉ်ကျတဲ့

These are the remains of civilizations and they are the places that people went

ပုံစံတစ်ခုမှာ ဘဝကို တွေ့ကြုံခံစားဖို့ လူတွေသွားခဲ့တဲ့နေရာတွေပါ။

to experience life in a more concentrated, more ordered form.

ကဲ ဒီလူက ဒီလိုတစ်နေရာကို သွားဖို့မလိုသူပါ။

Now, this man doesn't need to go to a place like this,

ဒါကလည်း ဂရိပွဲကြည့်စင်တစ်ခုလို ဆောက်ထားတဲ့ ဒီနေရာ၊ ဒီပြိုင်ကွင်းကလည်း

which is also -- this place, this arena, which is built

ပီတိအတွက် နေရာတစ်ခုလည်းဖြစ်ပါတယ်။

like a Greek amphitheatre, is a place for ecstasy also.

ကျွန်တော်တို့ လုပ်နေကျ နေ့စဉ်ဘဝကနေ ကွာခြားတဲ့

We are participating in a reality that is different

တည်ရှိမှုတစ်ခုကို ကျွန်တော်တို့ ပါဝင်ဆင်နွှဲနေတာပါ။

from that of the everyday life that we're used to.

ဒါပေမဲ့ ဒီလူကတော့ အဲဒီကို သွားဖို့မလိုဘူး၊

But this man doesn't need to go there.

အမှတ်အသားလေးတွေ တို့လို့ရတဲ့ စာရွက် တစ်ပိုင်းပဲ သူလိုအပ်ပြီး

He needs just a piece of paper where he can put down little marks,

ဒါကိုလုပ်စဉ်မှာ အဲဒီထူးခြားတဲ့ ပေါင်းစပ်မှုထဲမှာ

and as he does that, he can imagine sounds

အရင်က မတည်ရှိခဲ့ဖူးတဲ့အသံတွေကို သူစိတ်ကူးနိုင်တယ်။

that had not existed before in that particular combination.

ဒီတော့ သူဟာ ဖန်တီးဖို့ နိဒါန်းရဲ့ အစက်ကို ရောက်တာနဲ့

So once he gets to that point of beginning to create,

Jennifer လက်တန်းဖန်တီးသလို

like Jennifer did in her improvisation,

တည်ရှိမှု အသစ်တစ်ခု ဆိုလိုတာက ပီတိတဲ့ တဒင်္ဂပါ။

a new reality -- that is, a moment of ecstasy --

သူဟာ ဒီမတူညီတဲ့ တည်ရှိမှုထဲ ဝင်သွားတယ်။

he enters that different reality.

သူပြောသေးတာက ဒါဟာ ပြင်းလွန်းတော့ သူ မတည်ရှိခဲ့သလိုနီးပါး

Now he says also that this is so intense an experience

ခံစားရတဲ့ အတွေအကြုံတစ်ခုတဲ့။

that it feels almost as if he didn't exist.

ဒါက စိတ်ကူးယဉ်ဆန်ဆန် ချဲ့ကားတာမျိုးလို ပုံပေါက်နေတယ်။

And that sounds like a kind of a romantic exaggeration.

ဒါပေမဲ့ တကယ်က ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အာရုံကြောစနစ်ဟာ

But actually, our nervous system is incapable of processing

တစ်စက္ကန့်ကို ၁၀၀ bit ခန့်ကျော်ပြီး လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။

more than about 110 bits of information per second.

ကျွန်တော်ပြောနေတာကို ကြားပြီး နားလည်ဖို့

And in order to hear me and understand what I'm saying,

တစ်စက္ကန့်ကို ၆၀ bit လုပ်ဆောင်ဖို့လိုတယ်

you need to process about 60 bits per second.

ဒါကြောင့် လူနှစ်ယောက်ထက်ပိုပြီး မကြားနိုင်တာပါ။

That's why you can't hear more than two people.

နှစ်ယောက်ထက်ပိုပြီး သင့်ကို စကားပြော နေတာ နားမလည်နိုင်တာပါ။

You can't understand more than two people talking to you.

ကောင်းပြီ၊ အသစ်တစ်ခုခုကို ဖန်တီးခြင်းရဲ့ ဒီဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ ဖြစ်စဉ်မှာ

Well, when you are really involved in this completely engaging process

လုံးဝကို သင်တကယ် ပါဝင်တဲ့အခါ ဒီလူလိုပဲလေ

of creating something new, as this man is,

သု့ကိုယ်က ဘယ်လိုခံစားရတာ (သို့) အိမ်က သူ့ပြဿနာကို

he doesn't have enough attention left over to monitor

စောင့်ကြည့်ဖို့ အာရုံစိုက်မှု အလုံအလောက် မကျန်တော့ဘူး။

how his body feels, or his problems at home.

ဆာလောင်တာ (သို့) ပင်ပန်းတာ တောင် သူ မခံစားနိုင်ဘူး

He can't feel even that he's hungry or tired.

သူ့ကိုယ်က ပျောက်သွားတယ်၊

His body disappears,

သူ့ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာဟာ သူ့သိစိတ်ကနေ လွင့်ပျောက်သွားတယ်။

his identity disappears from his consciousness,

အကြောင်းက ကျွန်တော်တို့ တစ်ယောက်မှ မလုပ်တဲ့ အာရုံစိုက်မှု အများကြီးလိုတဲ့

because he doesn't have enough attention, like none of us do,

တစ်ခုခုကို ကောင်းကောင်းလုပ်ဖို့နဲ့ တစ်ချိန်တည်းမှာ သူရှိနေတာကို ခံစားဖို့

to really do well something that requires a lot of concentration,

and at the same time to feel that he exists.

ဒီတော့ ဖြစ်တည်မှုဟာ ယာယီဆိုင်းနေတယ်။

So existence is temporarily suspended.

သူပြောတာက သူ့လက်ဟာ ၎င်းဘာသာ ရွေ့နေပုံရတယ်တဲ့။

And he says that his hand seems to be moving by itself.

ကဲ ကျွန်တော့လက်ကို နှစ်ပတ်ကြာ ကြည့်နိုင် ပြီး ဘာမှ ထူးတာ၊ အံ့တာ ခံစားရမှာမဟုတ်ဘူး။

Now, I could look at my hand for two weeks, and I wouldn't feel

ကျွန်တော်မှ မစုစည်းနိုင်တာကိုး။ (ရယ်သံများ)

any awe or wonder, because I can't compose. (Laughter)

ဒီတော့ ဒီမှာ သင်တို့ကို ပြောနေတာက

So what it's telling you here

သိသိသာသာကို ဒီအလိုအလျောက်

is that obviously this automatic,

သဘာဝကျတဲ့ သူသရုပ်ဖော်နေတဲ့ဖြစ်စဉ်၊ ကောင်းမွန်စွာလေ့ကျင့်ထားပြီး

spontaneous process that he's describing can only happen to someone

ကျွမ်းကျင်မှုကို ဖွံ့ဖြိုအောင်လုပ်ထားတဲ့ လူတစ်ယောက်ကိုသာ ဖြစ်နိုင်တာကိုပါ။

who is very well trained and who has developed technique.

ဒါဟာ နယ်ပယ်တစ်ခုခုမှာ နည်းပညာ သုတ သင်တန်းသွင်းခြင်းရဲ့

And it has become a kind of a truism in the study of creativity

ဆယ်နှစ်မပြည့်ပဲနဲ့ ဘာတစ်ခုမှ ဖန်တီးနိုင်မှာမဟုတ်ဆိုတဲ့

that you can't be creating anything with less than 10 years

ဖန်တီးမှုရဲ့ လေ့လာမှုမှာ ကလေးတောင် သိနိုင်တဲ့ အမှန်တရားမျိုး ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

of technical-knowledge immersion in a particular field.

သင်္ချာပညာ (သို့) ဂီတပဲဖြစ်ဖြစ် အရင်က ရှိခဲ့တာထက်

Whether it's mathematics or music, it takes that long

ပိုကောင်းတဲ့ နည်းတစ်ခုနဲ့ တစ်ခုခုကို ပြောင်းလဲဖို့ အစပြုနိုင်ဖို့

to be able to begin to change something in a way that it's better

အဲဒီလောက်ကို ကြာပါတယ်။

than what was there before.

ကဲ ဒါဖြစ်လာတဲ့အခါ

Now, when that happens,

သူပြောတာက ဂီတဆိုတာ စီးမျောသွားရုံပဲတဲ့။

he says the music just flows out.

အကြောင်းက ကျွန်တော့ စပြီး မေးမြန်းတဲ့ လူတွေအားလုံးမှာ

And because all of these people I started interviewing --

ဒါက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၀ က မေးမြန်းခဲ့တာပါ၊

this was an interview which is over 30 years old --

လူအတော်များများက ဒါကို သရုပ်ဖော်တာက ဒါဟာ သဘာဝကျတဲ့ စီးမျောမှု တစ်ခုလိုတဲ့၊

so many of the people described this as a spontaneous flow

ဒီအတွေ့အကြုံ အမျိုးအစားကို "စီးမျောမှု အတွေ့အကြုံ" လို့ ကျွန်တော် ခေါ်ခဲ့တယ်။

that I called this type of experience the "flow experience."

ဒါက မတူညီတဲ့ လောကတွေမှာ ဖြစ်တာပါ။

And it happens in different realms.

ဥပမာ ကဗျာစာဆိုဟာ ဒါကို ဒီပုံစံနဲ့ သရုပ်ဖော်တယ်။

For instance, a poet describes it in this form.

ဒါက အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက အထင်ကရ ကဗျာစာဆို တစ်ချို့ကို

This is by a student of mine who interviewed

ကျွန်တော့ ကျောင်းသားက တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့တာပါ။

some of the leading writers and poets in the United States.

ဒါက သရုပ်ဖော်ထားတာက ပီတိအခြေအနေထဲကို သင်ဝင်သွားတဲ့အခါ

And it describes the same effortless, spontaneous feeling

သင်ရရှိတဲ့ တူညီတဲ့ အားမစိုက်ရတဲ့ သဘာဝကျတဲ့ ခံစားချက်ပါ။

that you get when you enter into this ecstatic state.

ကဗျာစာဆိုက ကောင်းကင်ထဲမှာ လွင့်မျောနေတဲ့ တံခါးတစ်ချပ်ကို ဖွင့်သလို သရုပ်ဖော်ထားတယ်။

This poet describes it as opening a door that floats in the sky --

နှိုင်းယှဉ်မှုရဲ့ အင်အားတွေကို သူစိတ်ကူးမိပုံအကြောင်း

a very similar description to what Albert Einstein gave

ဒါက ဘယ်လို အလုပ်လုပ်လဲဆိုတာကို နားလည်ဖို့ကြိုးစားရင်း

as to how he imagined the forces of relativity,

ရုန်းကန်ခဲ့စဉ်က Albert Einstein ပေးတာနဲ့ အရမ်းဆင်တူတဲ့ သရုပ်ဖော်ချက်တစ်ခုပါ။

when he was struggling with trying to understand how it worked.

ဒါပေမဲ့ ဒါက အခြား လုပ်ဆောင်မှုတွေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

But it happens in other activities.

ဥပမာ ဒါက နောက်ထပ် ကျွန်တော့ ကျောင်းသူတစ်ဦး

For instance, this is another student of mine,

ကမ္ဘာပေါ်က အထင်ကရ အားကစားသမားတစ်ချို့နဲ့

Susan Jackson from Australia, who did work

အလုပ်တွဲလုပ်ခဲ့တဲ့ ဩစတေးလျက Susan Jackson ပါ။

with some of the leading athletes in the world.

ဒီမှာမြင်ရတဲ့ အိုလံပစ် စကိတ်သမားရဲ့ သရုပ်ဖော်ချက်လိုပဲ

And you see here in this description of an Olympic skater,

လူတစ်ဦးရဲ့အတွင်းစိတ် အခြေအနေရဲ့ စိတ်အာရုံအရ ရှုမြင်မှုဗေဒရဲ့

the same essential description of the phenomenology

အလားတူ ပဓာနကျတဲ့ သရုပ်ဖော်ချက်ပါ။

of the inner state of the person.

သင် မထင်မိဘူး၊ သင့်ကိုယ်သင် ဂီတတို့ စတာတွေနဲ့

You don't think; it goes automatically,

ပေါင်းစပ်လိုက်ရင် ဒါက အလိုအလျောက်ဖြစ်သွားတာလေ။

if you merge yourself with the music, and so forth.

တကယ် ဖြစ်သွားသေးတာကကျွန်တော် မကြာခင်က ရေးခဲ့တဲ့ "Good Business "လို့

It happens also, actually, in the most recent book I wrote,

ခေါ်တဲ့ စာအုပ်ထဲမှာ အရမ်းအောင်မြင်၊ အရမ်းကျင့်ဝတ်လိုက်နာ၊

called "Good Business," where I interviewed some of the CEOs

လူမှုရေးအရ အရမ်း တာဝန်သိတယ်လို့ အရည်အချင်းတူသူတွေက

who had been nominated by their peers as being both very successful

အဆိုပြုခံရတဲ့ အလုပ်အမှုဆောင်ချုပ် တစ်ချို့ကို မေးမြန်းခဲ့တာပါ။

and very ethical, very socially responsible.

ဒီလူတွေဟာ အောင်မြင်မှုကို အခြားသူတွေကို

You see that these people define success

ကူညီတဲ့ တစ်ခုခုအဖြစ် အနက်ဖွင့်ဖွင့်ပြီး တစ်ချိန်တည်းမှာ

as something that helps others and at the same time

ဒါကိုလုပ်နေရင်း သင့်ကို ပျော်ရွင်စေတာကို သင်သိမြင်ရပါတယ်။

makes you feel happy as you are working at it.

ဒီအောင်မြင်ပြီး တာဝန်သိတဲ့ အလုပ်အမှုဆောင်ချုပ်တွေအားလုံး ပြောသလိုပဲ

And like all of these successful and responsible CEOs say,

အဓိပ္ပါယ်ရှိပြီး အောင်မြင်တဲ့ အလုပ်တစ်ခုကိုလိုချင်ရင်

you can't have just one of these things be successful

ဒါတွေထဲက တစ်ခုကိုပဲရှိပြီး အောင်မြင်အောင်လုပ်လို့မရဘူးလေ။

if you want a meaningful and successful job.

Anita Roddick က တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့တဲ့ အလုပ်အမှုဆောင်ချုပ်တွေထဲက နောက်တစ်ယောက်ပါ။

Anita Roddick is another one of these CEOs we interviewed.

သူမက သဘာဝ အလှကုန် ဘုရင်

She is the founder of Body Shop,

Body Shop ကို တည်ထောင်သူပါ။

the natural cosmetics king.

ဒါက အလုပ်လုပ်ရင်း အကောင်းဆုံးလုပ်တာနဲ့

It's kind of a passion that comes

စီးမျောမှုရှိခြင်းကနေလာတဲ့ စိတ်ထက်သန်မှုမျိုးပါ။

from doing the best and having flow while you're working.

ဒါက Masaru Ibuka ဆီက စိတ်ဝင်စားစရာ အကိုးအကားလေးပါ၊

This is an interesting little quote from Masaru Ibuka,

အဲဒီအချိန်က ပိုက်ဆံမရှိပဲ၊ ထုတ်ကုန်မရှိပဲ Sony ကို

who was at that time starting out Sony without any money,

စတင်ခဲ့သူပါ၊ သူတို့မှာ ထုတ်ကုန်မရှိဘူး၊

without a product -- they didn't have a product,

ဘာမှမရှိပေမဲ့ စိတ်ကူးတစ်ခုတော့ ရှိခဲ့တယ်။

they didn't have anything, but they had an idea.

သူ့မှာရှိခဲ့တဲ့ စိတ်ကူးက အင်ဂျင်နီယာတွေ နည်းပညာ ဆန်းသစ်မှုရဲ့

And the idea he had was to establish a place of work where engineers

ပီတိကို ခံစားနိုင်တဲ့၊ သူတို့စိတ်ကြိုက် လူမှုအဖွဲ့အစည်းနဲ့ အလုပ်အတွက်

can feel the joy of technological innovation,

သူတို့ရဲ့တာဝန်ကို သတိမူမိစေနိုင်တဲ့ အလုပ်ခွင်တစ်ခုကို တည်ထောင်ဖို့ပါ။

be aware of their mission to society and work to their heart's content.

စီးမျောမှုက အလုပ်ခွင်ကို ဝင်လာပုံရဲ့ နမူနာ ကောင်းတစ်ခုအဖြစ် ဒါကို

I couldn't improve on this as a good example

ပိုကောင်းအောင်ကျွန်တော် မလုပ်နိုင်ခဲ့ဘူး။

of how flow enters the workplace.

အခု လေ့လာမှုတွေလုပ်တော့

Now, when we do studies --

ကမ္ဘာတစ်လွှားက အခြားလုပ်ဖော်တွေနဲ့အတူ လူပေါင်း ၈၀၀၀ ကျော်ရဲ့

we have, with other colleagues around the world,

တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုတွေ ကျွန်တော်တို့ လုပ်ထားပါတယ်၊ ဒိုမီနီကန် ဘုန်းကြီးတွေကနေ

done over 8,000 interviews of people -- from Dominican monks,

မျက်မမြင် သီလရှင်တွေ၊ ဟိမဝန္တာ တောင်တက်သမားတွေ၊ နာဗားဂျို သိုးထိန်းတွေထိ

to blind nuns, to Himalayan climbers, to Navajo shepherds --

သူတို့အလုပ်ကို မွေ့လျော်သူတွေပါ။

who enjoy their work.

ယဉ်ကျေးမှုကို အမှုမထားပဲ၊

And regardless of the culture,

ပညာရေးကို အမှုမထားပဲ ဘာဖြစ်ဖြစ် လူတစ်ဦးဟာ စီးမျောမှုမှာရှိတဲ့အခါ ရှိနေပုံရတဲ့

regardless of education or whatever, there are these seven conditions

အခြေအနေ ခုနှစ်ခုရှိပါတယ်။

that seem to be there when a person is in flow.

ဒီအာရုံစိုက်မှုရှိပြီး ပြင်းထန်လာတာနဲ့

There's this focus that, once it becomes intense,

ဒါက ပီတိသဘော၊ ကြည်လင်မှုသဘော တစ်ခုကို ဦးတည်စေပါတယ်၊

leads to a sense of ecstasy, a sense of clarity:

ကာလတစ်ခုကနေနဲ့ အခြားကာလထိ သင်လုပ်ချင်တာကို အတိအကျသိတယ်၊

you know exactly what you want to do from one moment to the other;

ချက်ချင်း တုံ့ပြန်မှုရတယ်၊

you get immediate feedback.

သင်လုပ်ဖို့လိုတာက ခက်ခဲတယ်ဆိုတာတောင်

You know that what you need to do

လုပ်ဖို့ ဖြစ်နိုင်တာကို သင်သိပြီး

is possible to do, even though difficult,

ကာလသဘော ပျောက်သွားကာ သင့်ကိုယ်သင်မေ့သွားတယ်၊

and sense of time disappears, you forget yourself,

ပိုကြီးတာတစ်ခုရဲ့ အစိတ်အပိုင်းလို့ သင်ခံစားရတယ်။

you feel part of something larger.

အခြေအနေတွေ ပေါ်လာတာနဲ့

And once the conditions are present,

သင်လုပ်နေတာက လုပ်ထိုက်တာ သက်သက်ဖြစ်လာတယ်။

what you are doing becomes worth doing for its own sake.

လေ့လာမှုတွေမှာ လူတွေရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝကိုဒီ ရိုးစင်းတဲ့ အစီအစဉ်မှာ ကိုယ်စားပြုတယ်။

In our studies, we represent the everyday life of people in this simple scheme.

ဒါကို တကယ့်ကို တိတိကျကျ တိုင်းတာနိုင်တယ်၊

And we can measure this very precisely, actually,

အကြောင်းက လူတွေကို တစ်နေ့ကို ၁၀ ကြိမ် မြည်တဲ့ လျှပ်စစ် ပေဂျာတွေပေးပြီး

because we give people electronic pagers that go off 10 times a day,

၎င်းတို့မြည်တိုင်း သင်လုပ်နေတာ၊ သင်ဘယ်လို ခံစားတာ၊၊ ဘယ်မှာရှိတာ၊

and whenever they go off you say what you're doing, how you feel,

ဘာအကြောင်းတွေးနေတာကို သင်ပြောလို့ပါ။

where you are, what you're thinking about.

ကျွန်တော်တို့ တိုင်းတာတဲ့ အရာနှစ်ခုက အဲဒီအခိုက်မှာ

And two things that we measure is the amount of challenge

လူတွေ တွေ့ကြုံခံစားရတဲ့ စိန်ခေါ်မှု ပမာဏနဲ့ အဲဒီအခိုက်မှာ

people experience at that moment and the amount of skill

သူတို့မှာ ရှိတယ်လို့ ခံစားရတဲ့ ကျွမ်းကျင်မှု ပမာဏပါ။

that they feel they have at that moment.

ဒီတော့ လူတစ်ဦးချင်းအတွက် ကားချပ်ရဲ့ ဗဟိုမှာရှိတဲ့

So for each person we can establish an average,

ကြိတ်နှုန်းတစ်ခုကို တည်ဆောက်နိုင်ပါတယ်။

which is the center of the diagram.

ဒါဟာ အခြားလူတစ်ဦးနဲ့ ကွာခြားမယ့် သင့်ရဲ့ စိန်ခေါ်မှုနဲ့

That would be your mean level of challenge and skill,

ကျွမ်းကျင်မှု ပျမ်းမျှအဆင့်ဖြစ်လိမ့်မယ်။

which will be different from that of anybody else.

ဒါပေမဲ့ အဲဒီမှာ သင့်မှာ ပုံသေအမှတ် ရှိတာမျိုးပါ၊ အလယ်မှာ ရှိပါလိမ့်မယ်။

But you have a kind of a set point there, which would be in the middle.

ဒီပုံသေအမှတ်ဟာ ဘာဆိုတာ ကျွန်တော်တို့သိရင်

If we know what that set point is,

သင် စီးမျောမှုထဲမှာရှိမယ့်အချိန်ကို အတော်လေး တိတိကျကျ ကြိုပြောနိုင်ပြီး

we can predict fairly accurately when you will be in flow,

ဒါဟာ သင့်စိန်ခေါ်မှုတွေဟာ ပျမ်းမျှထက် ပိုမြင့်ပြီး၊

and it will be when your challenges are higher than average

ကျွမ်းကျင်မှုတွေက ပျမ်းမျှထက် ပိုမြင့်မယ်။

and skills are higher than average.

သင်ဟာ အရာတွေတွေ သူများတွေနဲ့ မတူပဲ လုပ်နေလောက်ပါတယ်၊

And you may be doing things very differently from other people,

ဒါပေမဲ့ လူတိုင်းအတွက် ဒီစီးမျောမှု လမ်းကြောင်း အဲဒီနယ်ပယ်ဟာ

but for everyone that flow channel, that area there,

သင်တကယ်ကြိုက်တာကို လုပ်နေတဲ့ အချိန် ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်၊

will be when you are doing what you really like to do --

စန္ဒရားတီးတာတို့၊ အခင်ဆုံးမိတ်ဆွေနဲ့ အလုပ်က သင့်အတွက် စီးမျောမှု ပံပိုးပေးရင်

play the piano, be with your best friend, perhaps work,

အလုပ် ဖြစ်လောက်တယ်။

if work is what provides flow for you.

ဒီနောက် အခြားနေရာတွေက လျော့ကာ၊ လျော့ကာ အပြုသဘောဆောင်လာတယ်။

And then the other areas become less and less positive.

နိုးကြွမှုက ကောင်းနေသေးတာက အဲဒီမှာ သင်ဟာ အလွန်ကို စိန်ခေါ်ခံရလို့ပါ။

Arousal is still good because you are over-challenged there.

ကျွမ်းကျင်မှုတွေ သင့် သလောက် သိပ်မမြင့်ဘူး

Your skills are not quite as high as they should be,

ဒါပေမဲ့ ကျွမ်းကျင်မှု အနည်းငယ် ဖန်တီးလိုက်တာနဲ့ကို စီးမျောမှုထဲ

but you can move into flow fairly easily

အတော်လေး လွယ်ကူစွာ ရွေ့နိုင်ပါတယ်။

by just developing a little more skill.

ဒီတော့ နိုးကြွမှုက လူအများစု သင်ယူတဲ့ နေရာကပါ၊

So, arousal is the area where most people learn from,

အကြောင်းက သူတို့တွေဟာ သက်တောင့်သက်သာရှိတဲ့ နယ်မြေအလွန်ကို တွန်းပို့ခံရကာ

because that's where they're pushed beyond their comfort zone

ဒီအထဲဝင်ပြီး ပြန်စီးဝင်ပြီးနောက် ပိုမြင့်မားတဲ့

and to enter that -- going back to flow --

ကျွမ်းကျင်မှုတွေ ဖန်တီးတဲ့ရာဖြစ်လို့ပါ။

then they develop higher skills.

ထိန်းချုပ်မှုကလည်း ဖြစ်ဖို့ နေရာကောင်းပါ၊

Control is also a good place to be,

အကြောင်းက ဒီမှာ သင်ဟာ သက်တောင့်သက်သာ ခံစားရပေမဲ့ သိပ်ပြီး စိတ်မလှုပ်ရှားဘူး။

because there you feel comfortable, but not very excited.

ဒါက သိပ် စိန်ခေါ်မှု မဖြစ်တော့ဘူး။

It's not very challenging any more.

ထိန်းချုပ်မှုကနေ စီးမျောမှုကို ဝင်ချင်ရင်

And if you want to enter flow from control,

စိန်ခေါ်မှုတွေကို တိုးမြှင့်ဖို့လိုပါတယ်။

you have to increase the challenges.

ဒီတော့ ဒီနှစ်ခုဟာ ဒီကနေ စီးမျောမှု အလွယ်ဝင်ဖို့

So those two are ideal and complementary areas

အသင့်ဆုံးနဲ့ လိုက်ဖက်တဲ့ နယ်ပယ်တွေပါ။

from which flow is easy to go into.

စိန်ခေါ်မှုနဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုရဲ့ အခြား အကြောင်းခံတွေဟာ

The other combinations of challenge and skill

အဆင့်ဆင့် အကောင်းဆုံးဖြစ်မှု လျော့လာတယ်။

become progressively less optimal.

အပန်းဖြေခြင်းက ကောင်းတယ်၊ သင် အဆင်ပြေဆဲပါ။

Relaxation is fine -- you still feel OK.

ငြီးငွေ့မှုက အလွန် တွန့်ဆုတ်မှုကို အစပြုပြီး

Boredom begins to be very aversive

စိတ်မပါမှုက အလွန် အပျက်သဘောဖြစ်လာပါတယ်။

and apathy becomes very negative:

တစ်ခုခုလုပ်နေတယ်လို့ သင်မခံစားရဘူး၊

you don't feel that you're doing anything,

ကျွမ်းကျင်မှုတွေ မသုံး၊ စိန်ခေါ်မှုမရှိဘူး

you don't use your skills, there's no challenge.

ကံဆိုးချင်တော့ လူအတော်များများရဲ့ အတွေ့အကြုံက စိတ်မပါမှုထဲမှာပါ။

Unfortunately, a lot of people's experience is in apathy.

ဒီအတွေ့အကြုံအတွက် အကြီးဆုံး တစ်ခုတည်းသော အကြောင်းခံက

The largest single contributor to that experience

တီဗီကြည့်ခြင်းပါ၊ နောက်ထက်တစ်ခုက ရေချိုးခန်းထဲမှာရှိခြင်း၊ ထိုင်နေခြင်းပါ။

is watching television; the next one is being in the bathroom, sitting.

တစ်ခါတစ်လေမှာ စီးမျောမှုထဲက အချိန်ရဲ့ ခုနှစ်ကနေ

Even though sometimes watching television

ရှစ်ရာခိုင်နှုန်းခန့်ဟာ တီဗီကြည့်ခြင်းဆိုတာတောင်

about seven to eight percent of the time is in flow,

ဒါက သင်တကယ်ကြည့်ချင်တဲ့ အစီအစဉ်တစ်ခုကို ရွေးပြီး

but that's when you choose a program you really want to watch

ဒီကနေ တုန့်ပြန်မှု ပြန်ရတဲ့အခါမှာပါ။

and you get feedback from it.

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ ကိုင်တွယ်ဖို့ကြိုးစား နေတဲ့ပြဿနာက ကျွန်တော် အချိန်လွန်ပြီ

So the question we are trying to address -- and I'm way over time --

ဒီစီးမျောမှုလမ်းကြောင်းထဲကို နေ့စဉ်ဘဝကို ပိုပိုပြီးဘယ်လို ထည့်မလဲဆိုတာပါ။

is how to put more and more of everyday life in that flow channel.

ပြီးတော့ ဒါက ကျွန်တော်တို့ နားလည်ဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ စိန်ခေါ်မှုမျိုးပါ။

And that is the kind of challenge that we're trying to understand.

သင်တို့တစ်ချို့ဟာ မည်သည့်အကြံဉာဏ်မှ မပါပဲ သဘာဝကျကျ

And some of you obviously know how to do that spontaneously

လုပ်ပုံကို သိကြပေမဲ့ ကံဆိုးတာက လူအတော်များများက မလုပ်ကြတာပါ။

without any advice, but unfortunately a lot of people don't.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်က တစ်နည်းနည်း လုပ်ဖို့ပါ။

And that's what our mandate is, in a way, to do.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

Thank you.

လက်ခုပ်သံများ)

(Applause)