This app makes it fun to pick up litter | Jeff Kirschner

Translator: Myo Aung Reviewer: sann tint

This story starts with these two --

ကျနော် ပြောချင်တဲ့ ဇာတ်လမ်းက ဒီနှစ်ယောက်နဲ့ စတင်ခဲ့တယ်--

my kids.

ကျွန်တော့ ကလေးတွေပါ။

We were hiking in the Oakland woods

Oakland တောတွေမှာ ခြေလျင်ခရီး

when my daughter noticed a plastic tub of cat litter in a creek.

ထွက်နေတုန်း ချောင်းထဲမှာ ကြောင်အိမ်သာ အတွက် သုံးတဲ့ဘူးကို တွေ့လိုက်တယ်။

She looked at me and said,

သူက ကျွန်တော့ဆီကို ကြည့်ရင်း၊

"Daddy?

“ဖေဖေ တွေ့လား။

That doesn't go there."

ဒါ ဒီမှာ မရှိသင့်တဲ့ဟာပဲ။”

When she said that, it reminded me of summer camp.

သူ ဒီလို ပြောလိုက်တော့ နွေရာသီစခန်းကို သတိရမိတယ်။

On the morning of visiting day,

သူတို့ဆီ သွားလည်တဲ့ နံနက်တွင်၊

right before they'd let our anxious parents come barreling through the gates,

စိုးရိမ်နေကြတဲ့ မိဘတွေ ဂိတ်ဝတွေကို ဖြတ်ပြီး ထွက်လာနေချိန်မှာ၊

our camp director would say,

စခန်း ညွှန်ကြားရေးမှူးက၊

"Quick! Everyone pick up five pieces of litter."

“လူတိုင်း ခပ်မြန်မြန် အမှိုက် ငါးခုကောက်ယူကြပါ။”

You get a couple hundred kids each picking up five pieces,

အဲဒီမှာ ကလေးတွေ နှစ်ရာလောက် ရှိနေတော့ ငါးခုစီ ကောက်လိုက်ရင်၊

and pretty soon, you've got a much cleaner camp.

မကြာမီမှာပဲ စခန်းဟာ များစွာမှ ပိုသန့်ရှင်းလာမှာပေါ့။

So I thought,

အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော် တွေးမိတာက၊

why not apply that crowdsourced cleanup model to the entire planet?

အမှိုက်ရှင်းရေး အဲဒီလို လူအုပ်စုနည်းကို တစ်ကမ္ဘာလုံးအတွက် သုံးလိုက်ရင်ကော။

And that was the inspiration for Litterati.

အဲဒါကမှ Litterati ကို စပြီး လှုံ့ဆော်ပေးလိုက်တာပါ။

The vision is to create a litter-free world.

အမှိုက်မဲ့ ကမ္ဘာကြီး ဖန်တီးရေး အမြင်ပါ။

Let me show you how it started.

စလုပ်ကိုင်ခဲ့ပုံကို ပြပေးပါရစေ။

I took a picture of a cigarette using Instagram.

ကျွန်တော်ဟာ Instagram ကို သုံးပြီး စီးကရက်ကို ဓာတ်ပုံရိုက်လိုက်တယ်။

Then I took another photo ...

အဲဒီနောက် နောက် ပုံကို ရိုက်ခဲ့တယ်...

and another photo ...

နောက် တစ်ပုံ...

and another photo.

နောက် တစ်ပုံ။

And I noticed two things:

ကျွန်တော် သတိထားမိတဲ့ နှစ်ချက်က-

one, litter became artistic and approachable;

တစ်ချက်က၊ အမှိုက်ဟာ အနုပညာ ပစ္စည်း ဖြစ်လာပြီး ချဉ်းကပ်လို့ ရလာတယ်၊

ဒုတိယ အချက်က၊

and two,

ရက်အနည်းငယ် ကြာတော့၊ ကျွန်တော် ဖုန်းထဲမှာ ပုံ ၅၀ ရှိနေပြီး

at the end of a few days, I had 50 photos on my phone

and I had picked up each piece,

အမှိုက်တိုင်းကို ကျွန်တော် ကောက်ယူခဲ့တယ်၊

and I realized that I was keeping a record

အဲဒါဟာဖြင့် ဂြိုဟ်ကြီးအား အကောင်းဘက်မှ အကျိုးသက်ရောက်စေခဲ့တာရဲ့

of the positive impact I was having on the planet.

မှတ်တမ်းကို ကျွန်တော် ပြုစုနေခြင်း ဖြစ်လာတယ်။

That's 50 less things that you might see,

ခင်ဗျားတို့ အားလုံး မြင်နိုင်ခဲ့ကြတာ၊

or you might step on,

ခင်ဗျားတို့ ခြေနဲ့ နင်းမိနိုင်တာ၊

or some bird might eat.

ငှက်တွေ စားမိနိုင်တာထက် ၅၀ နည်းလာတယ်။

So I started telling people what I was doing,

အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော် လုပ်နေတာကို လူတွေကို ပြောပြလာတယ်။

and they started participating.

သူတို့လည်း အဲဒီထဲ လိုက်ပါလာကြတယ်။

One day,

တစ်နေ့တွင်၊

this photo showed up from China.

ဒီပုံကို တရုတ်နိုင်ငံမှ ပြလာတယ်။

And that's when I realized

အဲဒီကျမှ Litterati ဟာ

that Litterati was more than just pretty pictures;

လှပတဲ့ ပုံတွေထက် ပိုအရေးပါတာကို ကျွန်တော် နားလည်လိုက်တယ်၊

we were becoming a community that was collecting data.

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒေတာကို စုစည်းပေးတဲ့ အသိုက်အဝန်း ဖြစ်လာပါတယ်။

Each photo tells a story.

ဓာတ်ပုံတိုင်း ပုံပြင် တစ်ခုစီကို ပြောပြတယ်။

It tells us who picked up what,

ဘယ်သူက ဘာကို ကောက်ယူလိုက်တယ်၊

a geotag tells us where

ဘူမိတံဆိပ်က ဘယ်မှာ ဖြစ်ခဲ့တယ်၊

and a time stamp tells us when.

အချိန်တံဆိပ်ကျတော့ အချိန်ကို ပြတယ်။

So I built a Google map,

အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော်ဟာ Google ကို ရေးဆွဲလိုက်တယ်၊

and started plotting the points where pieces were being picked up.

အမှိုက်တွေ ကောက်ယူခဲ့တဲ့ နေရာတွေကို အဲဒီပေါ်ကို တင်ပေးလာတယ်။

And through that process, the community grew

အဲဒီလုပ်ငန်းစဉ်ကနေပြီး အသိုက်အဝန်းဟာ ကြီးကြီးလာတယ်၊

and the data grew.

ဒေတာလည်း ကြီးထွားလာခဲ့တယ်။

My two kids go to school right in that bullseye.

ကျွန်တော့ ကလေး နှစ်ယောက် ကျောင်းကို သွားတိုင်း မျက်လုံးပြူးကြီးနဲ့။

Litter:

အမှိုက်ဟာ-

it's blending into the background of our lives.

ကျွန်တော်တို့ ဘဝရဲ့ နောက်ခံထဲမှာ ရောယှက် နေရာယူတတ်တယ်။

But what if we brought it to the forefront?

အဲဒါကို ရှေ့တန်းကို တင်ပေးလိုက်မယ် ဆိုရင်ကော။

What if we understood exactly what was on our streets,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လမ်းတွေပေါ်မှာ၊

our sidewalks

လမ်းဘေးမှာ၊ ကျောင်းဝင်းထဲမှာ

and our school yards?

ဘာတွေ ရှိနေတာ သိသင့်ပါတယ်။

How might we use that data to make a difference?

အဲဒီ ဒေတာကို သုံးပြီး ပြောင်းလဲလာအောင် ဘယ်လိုများ သုံးနိုင်မလဲ။

Well, let me show you.

ကျွန်တော ပြပေးပါရစေ။

The first is with cities.

ပထမအနေနဲ့ မြို့တွေပါ။

San Francisco wanted to understand what percentage of litter was cigarettes.

San Francisco က အမှိုက်တွေထဲမှာ စီးကရက်ရဲ့ ရာခိုင်နှုန်းကို သိချင်ခဲ့တယ်။

Why?

ဘာအတွက်ကြောင့်လဲ။

To create a tax.

အခွန်သစ်ကို ဖန်တီးဖို့ပါ။

So they put a couple of people in the streets

ဒါနဲ့ သူတို့ဟာ လူနှစ်ယောက်ကို လမ်းတွေမှာ ချထားလျက်

with pencils and clipboards,

ခဲတံနဲ့ မှတ်စုစာအုပ်နဲ့

who walked around collecting information

လျှောက်ကြည့်ရင်း အချက်တွေကို စုစည်းဖို့ပါ၊

which led to a 20-cent tax on all cigarette sales.

အဲဒါနဲ့ စီးကရက် ရောင်းရသမျှအပေါ် အခွန် ၂၀ % ပေးလာရတယ်။

And then they got sued

ဒါပေမဲ့ သူတို့ကို စီးကရက် ကုမ္ပဏီကြီးတွေက

by big tobacco,

တရားစွဲလာကြတယ်၊

who claimed that collecting information with pencils and clipboards

ခဲတံနဲ့ မှတ်စုစာအုပ်ဖြင့် အချက်အလက် ကောက်ခံမှုဟာ မတိကျဘူး၊

is neither precise nor provable.

သက်သေထူလို့ မရနိုင်ဘူးလို့ ဆိုကြတယ်။

The city called me and asked if our technology could help.

မြို့က ကျွန်တော့ကို ဖုန်းဆက်ပြီးကျွန်တော့ နည်းပညာ ကူနိုင်မလား မေးတယ်။

I'm not sure they realized

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နည်းပညာဟာ

that our technology was my Instagram account --

Instagram အကောင့် ဖြစ်တာ သူတို့ သိမသိ မသေချာပါ။

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

But I said, "Yes, we can."

ဒါပေမဲ့၊ “ဟုတ်ကဲ့၊ ကူနိုင်တယ်။”

(Laughter)

"And we can tell you if that's a Parliament or a Pall Mall.

(ရယ်မောသံများ)

“ပြီးတော့ အဲဒါဟာ Parliament လား၊ ဒါမှမဟုတ် Pall Mall လား ပြောနိုင်မယ်။

Plus, every photograph is geotagged and time-stamped,

အဲဒါ့အပြင်၊ ဓာတ်ပုံတိုင်းမှာ ဘူမိတံဆိပ်နဲ့ အချိန် တံဆိပ်တောင် ပါဦးမယ်၊

providing you with proof."

အဲဒါက သက်သေ အထောက်အထားပဲ။”

Four days and 5,000 pieces later,

လေးရက်အကြာတွင်၊ အမှိုက် ၅၀၀၀ နဲ့အတူ

our data was used in court to not only defend but double the tax,

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ဒေတာကို တရားရုံးမှာ သုံးခဲ့ကာ အခွန်ကို ကာကွယ်နိုင်ခဲ့ရုံသာမက

generating an annual recurring revenue of four million dollars

အခွန်ကို နှစ်ဆတိုးနိုင်ခဲ့လို့ နှစ်စဉ် အခွန် ဒေါ်လာ လေးသန်း ရလာရာ

for San Francisco to clean itself up.

San Francisco ရဲ့ သန့်ရှင်းမှုအတွက် သုံးနိုင်တယ်။

Now, during that process I learned two things:

အဲဒီ ရုံးတင်ကြားနာမှု အတွင်းမှာ ကျွန်တော် နှစ်ချက် နားလည်လာတယ်-

one, Instagram is not the right tool --

Instagram ဟာ မှန်ကန်တဲ့ ကိရိယာ မဟုတ်ဘူး--

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

so we built an app.

အဲဒါကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့ အက်ပ်ကို တီထွင်ရတယ်။

And two, if you think about it,

နောက်တစ်ချက်က၊ စဉ်းစားကြည့်ရင်၊

every city in the world has a unique litter fingerprint,

ကမ္ဘာကြီးထဲက မြို့တိုင်းဆီမှာ သူများနဲ့မတူတဲ့ လက်ဗွေလိုဟာ ရှိတယ်၊

and that fingerprint provides both the source of the problem

ပြီးတော့ လက်ဗွေဟာ ပြဿနာရဲ့ ဇာတ်မြစ်ကို ထောက်ပြပေးသလို

and the path to the solution.

အဖြေကိုပါ ဖေါ်ပြပေးတယ် ဆိုတာပါ။

If you could generate a revenue stream

စီးကရက်ရဲ့ ရာခိုင်နှုန်းကို သိရုံနဲ့

just by understanding the percentage of cigarettes,

အခွန် ရရှိလာအောင် လုပ်နိုင်တယ်ဆိုရင်၊

well, what about coffee cups

ကော်ဖီခွက်တွေ ဒါမှမဟုတ်

or soda cans

ဆိုဒါဘူးတွေ ဆိုရင်ကော၊

or plastic bottles?

ပလပ်စတစ် ပုလင်းတွေကော။

If you could fingerprint San Francisco, well, how about Oakland

ခုနကလို San Francisco ရဲ့ လက်ဗွေကို ရခဲ့သလို Oakland

or Amsterdam

ဒါမှမဟုတ် Amsterdam

or somewhere much closer to home?

ဒါမှမဟုတ် ကိုယ့်အိမ်နဲ့ ပိုနီးတဲ့ မြို့အတွက် ဆိုရင်ကော။

ပြီးတော့ ကုမ္ပဏီကြီးတွေကော။

And what about brands?

How might they use this data

ဒီ​ဒေတာကို သူတို့ရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် နဲ့ စီးပွားရေး

to align their environmental and economic interests?

ဆိုင်ရာ အကျိုးစီးပွားများအတွက် ဘယ်လိုများ သုံးနိုင်ကြမလဲ။

There's a block in downtown Oakland that's covered in blight.

Oakland မြို့လယ်ကောင်မှာ အမှိုက်တွေနဲ့ ပြည့်နေတဲ့ နေရာရှိတယ်။

The Litterati community got together and picked up 1,500 pieces.

Litterati အသိုက်အဝန်းဟာ အတူတူ သွားပြီး အမှိုက် ၁၅၀၀ ကို ကောက်ခဲ့ကြတယ်။

And here's what we learned:

အဲဒီကနေ ကျွန်ုပ်တို့ သိလာတာ-

most of that litter came from a very well-known taco brand.

အမှိုက် အများစုဟာ နာမည်ကြီး taco တံဆိပ်ဆီက ဖြစ်တယ်။

Most of that brand's litter were their own hot sauce packets,

အဲဒီတံဆိပ်ပါ အမှိုက် အများစုဟာ သူတို့ရဲ့ ဆော့ထုပ်တွေပါ၊

and most of those hot sauce packets hadn't even been opened.

ပြီးတော့ ဆော့ထုပ် အများအပြားကို ဖွင့်တောင် မဖွင့်ရသေးဘူး။

The problem and the path to the solution --

ပြဿနာ နဲ့ ဖြေရှင်းရေး နည်းလမ်းက--

well, maybe that brand only gives out hot sauce upon request

အဲဒီတံဆိပ်အနေနှင့် လူတွေ တောင်းမှသာ ဆော့တွေကို ထုတ်ပေးရန်

or installs bulk dispensers

ဒါမှမဟုတ် လူတွေ ယူနိုင်ဖို့ ချပေးထားရန်၊

or comes up with more sustainable packaging.

ဒါမှမဟုတ် ပိုပြီး လက်တွေ့ကျတဲ့ အထုပ် စီစဉ်ပေးဖို့ပါ။

How does a brand take an environmental hazard,

ကုမ္ပဏီကြီး တစ်ခုအနေနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် အန္တရာယ်ကို ယူပြီး

turn it into an economic engine

စီးပွားရေး တွန်းအားအဖြစ် ပြောင်းလဲပစ်ဖို့

and become an industry hero?

လုပ်ငန်းထဲက ဟီရိုး ဖြစ်လာဖို့ ဘာလုပ်ရမလဲ။

If you really want to create change,

ကျွန်ုပ်တို့က အပြောင်းအလဲကို ဖန်တီးချင်လိုရင်၊

there's no better place to start than with our kids.

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ကလေးတွေထက် ပိုပြီး ကောင်းတဲ့ နေရာ မရှိပါ။

A group of fifth graders picked up 1,247 pieces of litter

ငါးတန်း ကျောင်းသား တစ်စုဟာ သူတို့ရဲ့ ကျောင်းဝင်းထဲမှာကို

just on their school yard.

အမှိုက် ၁၂၄၇ ခုကို ရှာနိုင်ခဲ့ကြတယ်။

And they learned that the most common type of litter

ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ အမှိုက်တွေထဲမှာ အများဆုံး တွေ့ရတဲ့

were the plastic straw wrappers from their own cafeteria.

အမှိုက်က ကျောင်း စားသောက်ဆိုင်မှ စုပ်တံကို ထုပ်တဲ့ ပလပ်စတစ်ပဲ။

So these kids went to their principal and asked,

အဲဒါနဲ့ ကလေးတွေက ကျောင်းအုပ်ကြီး ကို မေးကြတယ်၊

"Why are we still buying straws?"

“ကျွန်ုပ်တို့ အခုထက်ထိ စုပ်တံတွေကို ဝယ်နေကြတာ ဘာကြောင့်လဲ။”

And they stopped.

သူတို့ ရပ်လိုက်ကြပြီ။

And they learned that individually they could each make a difference,

ပြီးတော့ သူတို့ တစ်ဦးချင်း တစ်ခုခု ပြောင်းလဲအောင် လုပ်နိုင်ပေမဲ့၊

but together they created an impact.

အတူတူ လုပ်တော့ အကျိုးသက်ရောက်မှု ပိုရှိလာတာ သိလာကြတယ်။

It doesn't matter if you're a student or a scientist,

ကိုယ်က ကျောင်းသားလား၊ သိပ္ပံပညာရှင်လား၊ ကိုယ်နေတာက

whether you live in Honolulu or Hanoi,

Honolulu ဒါမှမဟုတ် Hanoi မှာလား၊ အရေးမကြီးပါ။

this is a community for everyone.

ဒီလူ့အဖွဲ့အစည်းက လူတိုင်းအတွက်ပါ။

It started because of two little kids in the Northern California woods,

ကလေး နှစ်ယောက်က Northern California တောထဲတွင်

and today it's spread across the world.

စတင်လိုက်တာနဲ့ ဒါဟာ စလျက် တကမ္ဘာလုံးကို ပျံ့လာခဲ့ပါတယ်။

And you know how we're getting there?

ဒါကို ဘယ်လို လုပ်နိုင်ခဲ့ကြတာလဲ။

One piece at a time.

တစ်ချိန်မှာ အမှိုက် တစ်ခုပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်တီးသံများ)