Joan Halifax: Compassion and the true meaning of empathy

Translator: sann tint Reviewer: Aung Min

I want to address the issue of compassion.

ကရုဏာတရားအကြောင်း ပြောချင်ပါတယ်။

Compassion has many faces.

ကရုဏာတရားမှာ ရှုထောင့်များစွာရှိပါတယ်။

Some of them are fierce; some of them are wrathful;

တစ်ချို့က အမျက်ဒေါသဖြစ်တယ်၊ တစ်ချို့က သိမ်မွေ့တယ်၊

some of them are tender; some of them are wise.

တစ်ချို့က ဉာဏ်အမြော်အမြင် ရှိပါတယ်။

A line that the Dalai Lama once said,

Dalai Lama တစ်ခါက ပြောတဲ့ စာကြောင်းလေးက

he said, "Love and compassion are necessities.

"မေတ္တာနဲ့ ကရုဏာဟာ လိုအပ်မှုတွေပါ၊

They are not luxuries.

ဒါတွေဟာ ဇိမ်ခံပစ္စည်းတွေ မဟုတ်ပါဘူး။

Without them,

ဒါတွေမရှိရင်

humanity cannot survive."

လူ့လောက မတည်ရှိနိုင်ပါဘူး" တဲ့။

And I would suggest,

ကျွန်မ အကြံပြုလိုတာက

it is not only humanity that won't survive,

လူ့လောက မတည်ရှိနိုင်ရုံမက

but it is all species on the planet,

ဒီကနေ့ ကျွန်မတို့ ကြားဖူးသလိုပေါ့၊

as we've heard today.

ကမ္ဘာပေါ်က မျိုးစိတ်အားလုံးရောပါ။

It is the big cats,

ဒါကတော့ ကြောင်ကြီးတွေ၊

and it's the plankton.

ဒါက မျောလှေးပေါ့။

Two weeks ago, I was in Bangalore in India.

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပတ်က အိန္ဒိယက ဘင်္ဂလားမှာ ရှိခဲ့တယ်။

I was so privileged

ဘင်္ဂလား ဆင်ခြေဖုံးက နာတာရှည်ဆေးရုံ

to be able to teach in a hospice

တစ်ရုံမှာ သင်ကြားနိုင်ခွင့်ရတာ

on the outskirts of Bangalore.

အထူးအခွင့်အရေးပါ။

And early in the morning,

မနက်စောစောမှာ

I went into the ward.

လူနာဆောင်ကိုသွားတယ်၊

In that hospice,

ဒီနာတာရှည် ဆေးရုံမှာ

there were 31 men and women

ရောဂါကျွမ်းပြီး သေတော့မယ့်

who were actively dying.

ယောကျာ်း၊ မိန်းမ ၃၁ ဦးရှိပါတယ်။

And I walked up to the bedside

အဖွားအိုတစ်ဦးရဲ့ ကုတင်ဘေး

of an old woman

လျှောက်သွားလိုက်တယ်၊

who was breathing very rapidly, fragile,

အသက်ရှုအရမ်းမြန်နေပြီး မမာမချာနဲ့

obviously in the latter phase

ရောဂါကျွမ်းပြီး သေခြင်း နောက်ပိုင်း

of active dying.

အဆင့်မှာဆိုတာ ရှင်းနေပါတယ်။

I looked into her face.

သူမရဲ့မျက်နှာကို ကြည့်လိုက်တယ်။

I looked into the face

သူမဘေးမှာ ထိုင်နေတဲ့သားရဲ့

of her son sitting next to her,

မျက်နှာကို ကြည့်မိတော့

and his face was just riven

သူ့မျက်နှာက ပူဆွေးမှု၊

with grief and confusion.

မရေရာမှုတွေနဲ့ ပြိုအက်နေတယ်။

And I remembered

မဟာဘာရတ အိန္ဒိယ ကဗျာရှည်ကြီးထဲက

a line from the Mahabharata,

စာတစ်ကြောင်းကို

the great Indian epic:

သွားသတိရမိတယ်။

"What is the most wondrous thing in the world, Yudhisthira?"

"ကမ္ဘာမှာ အဘယ်အရာက အံ့စရာ အကောင်းဆုံးလဲ ယုဒ္ဓိရှိယျ၊"

And Yudhisthira replied,

ယုဒ္ဓိရှိယျ ပြန်ပြောတာက

"The most wondrous thing in the world

"အံ့စရာအကောင်းဆုံးက

is that all around us

ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံး အနားမှာ

people can be dying

သေခါနီးသူတွေ ရှိနိုင်ပြီး၊

and we don't realize

ဒါ ကိုယ့်ဆီမှာ ဖြစ်လာနိုင်တာကို

it can happen to us."

သဘောမပေါက်ကြတာပါ။"

I looked up.

ကျွန်မ မော့ကြည့်လိုက်တယ်။

Tending those 31 dying people

သေခါနီး လူ ၃၁ ယောက်ကို စောင့်ရှောက်နေတာက

were young women

ဘင်္ဂလားတစ်ဝိုက်က ရွာတွေက

from villages around Bangalore.

အမျိုးသမီးငယ်တွေပါ။

I looked into the face of one of these women,

အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ရဲ့ မျက်နှာကို ကြည့်လိုက်တော့

and I saw in her face

သူမမျက်နှာပေါ်မှာ တွေ့လိုက်ရတာက

the strength that arises

ပင်ကို ကရုဏာ တကယ်ပဲ ရှိတဲ့အခါ

when natural compassion is really present.

ပေါ်လာတဲ့ အင်အားပါ။

I watched her hands

အဖိုးအိုတစ်ဦးကို သူမရေချိုးပေးတုန်း

as she bathed an old man.

သူမရဲ့ လက်တွေကို စောင့်ကြည့်မိတယ်။

My gaze went to another young woman

နောက်ထပ် အမျိုးသမီးငယ်ဆီ ငေးကြည့်မိတယ်။

as she wiped the face

နောက်ထပ် သေခါနီးဖြစ်နေတဲ့ သူတစ်ယောက်ရဲ့

of another dying person.

မျက်နှာကို သူမသုတ်ပေးနေစဉ်မှာပါ။

And it reminded me

ဒါက ကျွန်မကို အခုပဲ

of something that I had just been present for.

ကျွန်မရောက်ရှိနေတာကို သတိပေးလိုက်တယ်။

Every year or so,

နှစ်တိုင်းဆိုသလို

I have the privilege of taking clinicians

ကျွန်မမှာ ကုသရေးဆရာဝန်တွေကို ဟိမဝန္တာနဲ့

into the Himalayas and the Tibetan Plateau.

တိဗက်ကုန်းမြင့်ဆီ ခေါ်ဆောင်သွားဖို့ အထူးအခွင့်အရေးရှိပါတယ်။

And we run clinics

ဘာဆေးဝါး စောင့်ရှောက်မှုမှ မရှိတဲ့

in these very remote regions

အရမ်းဝေးလံတဲ့

where there's no medical care whatsoever.

ဒီဒေသတွေမှာ ဆေးခန်းတွေ ဖွင့်ပါတယ်။

And on the first day at Simikot in Humla,

ပထမနေ့က နီပေါရဲ့ အနောက်ဘက်ဖျားက

far west of Nepal,

Humla က Simikot မှာပါ၊

the most impoverished region of Nepal,

နီပေါမှာ အဆင်းရဲဆုံးဒေသပါ၊

an old man came in

အဖိုးအိုတစ်ဦးဟာ အဝတ်စုတ် တစ်ထုပ်ကို

clutching a bundle of rags.

ပွေ့ပိုက်ရင်း လာပါတယ်။

And he walked in, and somebody said something to him,

သူဝင်လာတော့ လူတစ်ယောက်က သူ့ကို တစ်ခုခု ပြောလိုက်တယ်၊

we realized he was deaf,

သူဟာ နားမကြားဘူဆိုတာ သိလိုက်တယ်၊

and we looked into the rags,

အဝတ်စုတ်တွေထဲ ကြည့်လိုက်တော့

and there was this pair of eyes.

ဒီမျက်လုံးတစ်စုံရှိပါတယ်။

The rags were unwrapped

ကိုယ်မှာ မီး အပြင်းအထန်လောင်ခံထားတဲ့

from a little girl

ကလေးမလေးဆီက

whose body was massively burned.

အဝတ်တွေကို ဖြည်လိုက်တယ်။

Again,

တစ်ဖန်

the eyes and hands

Avalokiteshvara ရဲ့

of Avalokiteshvara.

မျက်လုံးတွေနဲ့ လက်တွေပါ။

It was the young women, the health aids,

ဒီကလေးရဲ့ ဒဏ်ရာတွေကို သန့်စင်၊

who cleaned the wounds of this baby

ပတ်တီး စည်းပေးသူတွေဟာ

and dressed the wounds.

ကျန်းမာရေးအကူ အမျိုးသမီးငယ်တွေပါ။

I know those hands and eyes;

ဒီလက်တွေနဲ့ မျက်လုံးတွေကို ကျွန်မသိတယ်။

they touched me as well.

ဒီလက်တွေက ကျွန်မကိုလည်း ထိကြတယ်လေ။

They touched me at that time.

အဲဒီအချိန်က ဒီလက်တွေက ကျွန်မကို ထိကြတယ်။

They have touched me throughout my 68 years.

ကျွန်မရဲ့ အသက် ၆၈ နှစ်တွေ တစ်လျှောက်လုံး ကျွန်မကို ထိထားပါတယ်။

They touched me when I was four

ကျွန်မ လေးနှစ်တုန်းက မျက်စိကွယ်ပြီး

and I lost my eyesight

အကြောတစ်ပိုင်းသေတုန်းက

and was partially paralyzed.

ဒီလက်တွေက ကျွန်မကို ထိခဲ့တယ်။

And my family brought in

ကျွန်မရဲ့ မိသားစုက သူမရဲ့မိခင်ဟာ

a woman whose mother had been a slave

ကျွန်မကို စောင့်ရှောက်ဖို့ ကျေးကျွန်

to take care of me.

ဖြစ်ခဲ့ဘူးတဲ့ အမျိုးသမီး တစ်ဦးကို ခေါ်လာခဲ့တယ်။

And that woman

ဒီအမျိုးသမီးမှာ

did not have sentimental compassion.

တွယ်တာတဲ့ ကရုဏာ မရှိခဲ့ဘူး။

She had phenomenal strength.

သူမမှာ ထူးကဲတဲ့ အင်အားရှိခဲ့တယ်။

And it was really her strength, I believe,

သူမရဲ့ တကယ့် အားအင်ပါ။ ဒါက ကျွန်မ ဘဝမှာ

that became the kind of mudra and imprimatur

အလင်းရောင်ကို လမ်းပြနေခဲ့တဲ့ မုဒြာနဲ့ တရားဝင်

that has been a guiding light in my life.

ခွင့်ပြုမိန့်လိုမျိုး ဖြစ်လာတယ်လို့ ကျွန်မယုံကြည်တယ်။

So we can ask:

ဒီတော့ ကျွန်မတို့ မေးနိုင်တာက

What is compassion comprised of?

ကရုဏာတရားဟာ ဘာနဲ့ဖွဲ့စည်းထားတာလဲ။

And there are various facets.

ရှုထောင့် အမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။

And there's referential and non-referential compassion.

ရည်ညွှန်းလို့ရတာနဲ့ ရည်ညွှန်းလို့မရတဲ့ ကရုဏာ ဆိုတာရှိပါတယ်။

But first, compassion is comprised

ဒါပေမဲ့ ပထမက ကရုဏာဆိုတာ

of that capacity

ဝေဒနာခံစားခြင်း သဘောထဲကို

to see clearly

ရှင်းလင်းစွာ သိမြင်ဖို့

into the nature of suffering.

အစွမ်းနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားပါတယ်။

It is that ability

ဒါက တကယ်ပဲ ခိုင်မာစွာ ရပ်တည်ပြီး

to really stand strong

ငါဟာ ဒီဝေဒနာကနေ

and to recognize also

မကင်းကွာဘူးဆိုတာကိုလည်း

that I'm not separate from this suffering.

အသိအမှတ်ပြုတဲ့ အရည်အချင်း တစ်ခုပါ။

But that is not enough,

ဒါပေမဲ့ မလုံလောက်သေးပါဘူး။

because compassion,

အကြောင်းကတော့ ကရုဏာတရားဟာ

which activates the motor cortex,

ဦးနှောက်အပြင်လွှာကို ခလုတ်ဖွင့်ပေးတာ

means that we aspire,

ဆိုလိုတာက ကျွန်မတို့ကို ဆန္ဒပြင်းပြစေတာ၊

we actually aspire to transform suffering.

တကယ်တော့ ဝေဒနာခံစားခြင်းကို ပြောင်းလဲ ဖို့ ဆန္ဒပြင်းပြစေတာပါ။

And if we're so blessed,

ကျွန်မတို့ဟာ တကယ်ပဲ ကံထူးတယ်ဆိုရင်

we engage in activities

ဝေဒနာခံစားခြင်းကို ပြောင်းလဲတဲ့

that transform suffering.

လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပါဝင်တာပေါ့။

But compassion has another component,

ဒါပေမဲ့ ကရုဏာတရားမှာ အခြား အစိတ်အပိုင်း

and that component is really essential.

တစ်ခု ရှိပြီး ဒီအစိတ်အပိုင်းက တကယ်ကို မရှိမဖြစ်ပါ။

That component

ဒါက ကွန်မတို့ အကျိုးနဲ့

is that we cannot be attached to outcome.

တွဲချည် မထားနိုင်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းပါ။

Now I worked with dying people

ကဲ ကျွန်မဟာ သေအံ့အံ့ လူတွေနဲ့

for over 40 years.

အနှစ် ၄၀ ကျော် တွဲလုပ်ခဲ့ပါတယ်။

I had the privilege of working on death row

လုံခြုံမှု အပြည့်အဝရှိတဲ့ ထောင်က ကြိုးတိုက်မှာ

in a maximum security [prison] for six years.

ခြောက်နှစ်တာ လုပ်ကိုင်ဖို့ အထူးအခွင့်အရေးရခဲ့တယ်။

And I realized so clearly

သေအံ့အံ့ လူတွေနဲ့ တွဲလုပ်ခြင်းနဲ့

in bringing my own life experience,

စောင့်ရှောက်သူတွေကို လေ့ကျင့်ပေးတာကနေ

from working with dying people

ကိုယ့်ဘဝ အတွေ့အကြုံကို ယူဆောင်ရင်း

and training caregivers,

ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိလိုက်ရတာက

that any attachment to outcome

အကျိုးကို တွယ်ငြိမှုဟာ ကိုယ်ပိုင်အစွမ်းကို

would distort deeply

အလွန်အမင်း ပုံပျက်စေပြီး

my own capacity to be fully present

ကပ်ဆိုးကြီး တစ်ခုလုံးကို လုံးလုံးလျားလျား

to the whole catastrophe.

ရောက်စေလိမ့်မယ်ဆိုတာပါ။

And when I worked in the prison system,

ထောင်ဖွဲ့စည်းမှုထဲမှာ လုပ်ခဲ့တုန်းက

it was so clear to me, this:

ကျွန်မအတွက်အရမ်းရှင်းသွားတာက

that many of us

ဒီအခန်းထဲက ကျွန်မတို့အများအပြားနဲ့

in this room,

ကြေးတိုက်မှာ ကျွန်မနဲ့ တွဲလုပ်ခဲ့တဲ့

and almost all of the men that I worked with on death row,

ယောကျာ်းအားလုံးနီးပါးဟာ သူတို့ကိုယ်ပိုင် ကရုဏာတရားရဲ့

the seeds of their own compassion had never been watered.

သစ်စေ့တွေကို တစ်ခါမှ ရေလောင်းပေးတာ မခံခဲ့ရတာကိုပါ။

That compassion is actually

တကယ်တော့ ကရုဏာတရားဟာ

an inherent human quality.

လူသားရဲ့ မွေးရာပါ အရည်အသွေးပါ။

It is there within every human being.

ဒါက လူသားတိုင်းရဲ့ ကိုယ်တွင်းမှာရှိပါတယ်။

But the conditions

ဒါပေမဲ့ ကရုဏာတရားအတွက်

for compassion to be activated,

အခြေအနေတွေဟာ အသက်သွင်းဖို့၊

to be aroused,

နှိုးဆွဖို့

are particular conditions.

ထူးခြားတဲ့ အခြေအနေတွေပါ။

I had that condition, to a certain extent,

ကျွန်မမှာ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ကလေးဘဝက မကျန်းမာခြင်းတွေကနေ

from my own childhood illness.

ဒီအခြေအနေ ရှိခဲ့တယ်။

Eve Ensler, whom you'll hear later,

ရှင်တို့ နောက်ပိုင်းမှာ ကြားရမယ့် Eve Ensler ဟာ

has had that condition activated

သူမခံစားရဖူးတဲ့ ဝေဒနာရဲ့

amazingly in her

အဖုံဖုံသော ရေထုကို

through the various waters of suffering

ဖြတ်ပြီး ဒီအခြအနေကို အံ့မခန်းအောင်

that she has been through.

အသက်သွင်း ခံခဲ့ရတယ်။

And what is fascinating

ပြီးတော့ စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတာက

is that compassion has enemies,

ကရုဏာတရားမှာ ရန်သူတွေ ရှိနေပြီး

and those enemies are things like pity,

ဒီရန်သူတွေဟာ သနားမှု၊ ကိုယ်ကျင့်ပိုင်း ရမ်းကားမှု၊

moral outrage,

ကြောက်စိတ်

fear.

အရာလိုမျိုးတွေပါ။

And you know, we have a society, a world,

သိတဲ့အတိုင်း ကျွန်မတို့မှာ ကြောက်စိတ် ကြောင့်ကို

that is paralyzed by fear.

သွတ်ချာပါဒလိုက်နေတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၊ ကမ္ဘာတစ်ခု ရှိပါတယ်။

And in that paralysis, of course,

ဒီသွတ်ချာပါဒလိုက်တာဟာ တကယ်တော့

our capacity for compassion

ကျွန်မတို့ရဲ့ ကရုဏာအစွမ်းကိုလည်း

is also paralyzed.

သွတ်ချာပါဒလိုက်စေပါတယ်။

The very word terror

ကြောက်ခြင်းဆိုတဲ့ စကားလုံးကိုက

is global.

ကမ္ဘာအနှံ့ဖြစ်နေပါတယ်။

The very feeling of terror is global.

ကြောက်ခြင်းကိုခံစားမှု ဆိုတာကိုက ကမ္ဘာအနှံ့ ဖြစ်နေပါတယ်။

So our work, in a certain way,

ဒီတော့ နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ ကျွန်မတို့ အလုပ်က

is to address this imago,

ဒီစိတ်ပုံလွှာကို ကျွန်မတို့

this kind of archetype

တစ်ကမ္ဘာလုံးရဲ့ စိတ်သဘောကို

that has pervaded the psyche

စိမ့်ဝင်နေပြီဖြစ်တဲ့

of our entire globe.

သမရိုးကျပုံစံမျိုးကို ကိုင်တွယ်ဖို့ပါ။

Now we know from neuroscience

အခု အာရုံကြောသိပ္ပံကနေ သိရတာက

that compassion has

ကရုဏာတရားမှာ

some very extraordinary qualities.

အလွန်ထူးခြားတဲ့ အရည်အသွေးတွေရှိတယ်တဲ့။

For example:

ဥပမာ

A person who is cultivating compassion,

ကရုဏာတရားပွားများ နေသူတစ်ဦးဟာ

when they are in the presence of suffering,

သူတို့ ဝေဒနာ ရှေ့မှောက်ရှိခိုက်မှာ

they feel that suffering a lot more

ဒီဝေဒနာဟာ အခြားလူအများခံစားရတာထက်

than many other people do.

အများကြီး ပိုတယ်လို့ခံစားရတယ်။

However,

ဒါပေမဲ့

they return to baseline a lot sooner.

သိပ်မကြာခင်ပဲ အခြေခံမျဉ်းကို ပြန်ရောက်သွားကြတယ်။

This is called resilience.

ဝေဒနာဒဏ်ခံနိုင်မှုလို့ ခေါ်ပါတယ်။

Many of us think that compassion drains us,

အများက ကရုဏာတရားဟာ ကျွန်မတို့ကို ကုန်ခမ်းသွားစေတယ် ထင်ကြတယ်၊

but I promise you

ဒါက ကျွန်မတို့ကို တကယ်ကို

it is something that truly enlivens us.

သက်ဝင်လှုပ်ရှားရှိစေတဲ့ တစ်ခုခုဆိုတာ ကျွန်မ ကတိပေးတယ်။

Another thing about compassion

ကရုဏာတရားရဲ့ နောက်အကြောင်းတစ်ခုက

is that it really enhances what's called neural integration.

အာရုံကြော ပေါင်းစည်းခြင်းလို့ ခေါ်တာကို တကယ် တိုးမြှင့်ပေးတာပါ။

It hooks up all parts of the brain.

ဒါက ဦးနှောက် အစိတ်အပိုင်းအားလုံးကို ချိတ်ဆက်ပါတယ်။

Another, which has been discovered

နောက်တစ်ခုက Emory နဲ့ Davis

by various researchers

စတာမျိုးတွေမှာ သုသေသနပညာရှင်မျိုးစုံက

at Emory and at Davis and so on,

တွေ့ရှိထားတာက

is that compassion enhances our immune system.

ကရုဏတရားဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ခုခံအားစနစ်ကို တိုးမြှင့်စေတယ်ဆိုတာပါ။

Hey,

ဟေ့၊ ကျွန်မတို့ဟာ

we live in a very noxious world.

အင်မတန် အဆိပ်ရှိတဲ့ ကမ္ဘာမှာ နေတာနော်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Most of us are shrinking

ကျွန်မတို့ အများစုဟာ စိတ် လူမှုရေးနဲ့

in the face of psycho-social and physical poisons,

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အဆိပ်တွေ၊ ကျွန်မတို့ ကမ္ဘာရဲ့အဆိပ်တွေနဲ့

of the toxins of our world.

ရင်ဆိုင်ကာ ကျုံ့ဝင်နေတာပါ။

But compassion, the generation of compassion,

ဒါပေမဲ့ ကရုဏာတရား၊ ကရုဏာစိတ်ဖြစ်ခြင်းက

actually mobilizes

ကျွန်မတို့ရဲ့ ခံနိုင်ရည်ကို တကယ်ကို

our immunity.

ဆော်သြစည်းရုံးပေးတာပါ။

You know, if compassion is so good for us,

သိတဲ့အတိုင်း၊ ကရုဏာတရားက ကိုယ့်အတွက် ကောင်းတယ်ဆိုရင်

I have a question.

ကျွန်မမှာ မေးခွန်းတစ်ခုရှိတယ်။

Why don't we train our children

ကျွန်မတို့ ကလေးတွေကို ဘာလို့ ကရုဏာတရားနဲ့

in compassion?

မသွန်သင်ကြတာလဲ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

If compassion is so good for us,

ကရုဏာတရားက ကိုယ့်အတွက် ကောင်းတယ်ဆိုရင်

why don't we train our health care providers in compassion

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ပေးသူတွေကို သူတို့ လုပ်သင့်တာ

so that they can do what they're supposed to do,

လုပ်လို့ရအောင် ကရုဏာတရားနဲ့ လေ့ကျင့်ပေးရအောင်လေ။

which is to really transform suffering?

ဒါက ဝေဒနာကို တကယ်ပြောင်းလဲဖို့လေ။

And if compassion is so good for us,

ပြီတော့ ကရုဏာတရားက ကိုယ့်အတွက် တကယ် ကောင်းတယ်ဆိုရင်

why don't we vote on compassion?

ကရုဏာတရားကို မဲပေးရမှာပေါ့။

Why don't we vote for people in our government

ကရုဏာစိတ်အပေါ် အခြေခံထားတဲ့ ကျွန်မတို့ အစိုးရထဲက

based on compassion,

လူတွေကို မဲပေးရမှာပေါ့။

so that we can have

ပိုပြီး စောင့်ရှောက်ပေးတဲ့

a more caring world?

ကမ္ဘာတစ်ခု ရနိုင်အောင်လို့လေ။

In Buddhism,

ဗုဒ္ဓဝါဒမှာ ပြောတာက

we say, "it takes a strong back and a soft front."

"နောက်ကျောမှာ ခိုင်မာပြီး၊ မျက်နှာစာမှာ သိမ်မွေ့ဖိုလိုတယ်။"

It takes tremendous strength of the back

အခြေအနေတွေ အလယ်မှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကို

to uphold yourself in the midst of conditions.

တောင့်ခံဖို့ နောက်ကျောရဲ့ ဧရာမ အင်အားလိုပါတယ်။

And that is the mental quality of equanimity.

ဒါဟာ ဥပက္ခာတရားရဲ့ စိတ်အရည်အသွေးပါ။

But it also takes a soft front --

ဒါပေမဲ့ ဒါက သိမ်မွေ့တဲ့ မျက်နှာစာလိုပါတယ်။

the capacity to really be open to the world as it is,

ကမ္ဘာကြီးကို အရှိအတိုင်း ဖွင့်ပေးဖို့ တကယ့် အစွမ်းပါ၊

to have an undefended heart.

ကာကွယ်မထားတဲ နှလုံးသားတစ်ခုရဖို့ပါ။

And the archetype of this in Buddhism

ဗုဒ္ဒဘာသာမှာရှိတဲ့ ရှေးရိုး ပုံစံကတော့

is Avalokiteshvara, Kuan-Yin.

Avalokiteshvara, ကွမ်ရင်ပါ။

It's a female archetype:

ဒါက အမျိုးသမီး ရှေးရိုးပုံစံပါ၊

she who perceives

ကမ္ဘာကြီးထဲက ဝေဒနာ

the cries of suffering in the world.

ငိုညည်းသံတွေကို သိရှိထားသူပါ။

She stands with 10,000 arms,

သူမဟာ လက်ပေါင်း တစ်သောင်းနဲ့ ရပ်ပါတယ်။

and in every hand,

ပြီးတော့ လက်တိုင်းမှာ

there is an instrument of liberation,

လွတ်မြောက်ခြင်းရဲ့ လက်နက်တစ်ခုရှိပြီး

and in the palm of every hand, there are eyes,

လက်တိုင်းရဲ့ ဖဝါးပြင်မှာ မျက်လုံးတွေရှိကာ

and these are the eyes of wisdom.

ဒါတွေဟာ ဉာဏ်ပညာရဲ့ မျက်လုံးတွေပါ။

I say that, for thousands of years,

ကျွန်မပြောတာက နှစ်ထောင်နဲ့ချီပြီး

women have lived,

အမျိုးသမီးတွေဟာ ရှင်သန်ခဲ့တယ်၊

exemplified, met in intimacy,

စံပြုဖြစ်ခဲ့တယ်၊ တွေ့ဆုံရင်းနှီးခဲ့တယ်၊

the archetype of Avalokitesvara,

ကမ္ဘာကြီးထဲက ဝေဒနာ

of Kuan-Yin,

ငိုညည်းသံတွေကို

she who perceives

သိရှိထားသူ Avalokiteshvara၊

the cries of suffering in the world.

ကွမ်ရင်တို့ရဲ့ ရှေးရိုးပုံစံနဲ့ပါ။

Women have manifested for thousands of years

အမျိုးသမီးတွေဟာ နှစ်ထောင်နဲ့ချီပြီး

the strength arising from compassion

ဝေဒနာကို အရှိအတိုင်းသိရှိခြင်းရဲ့

in an unfiltered, unmediated way

မစစ်ထုတ်၊မဖျန်ဖြေတဲ့နည်းထဲမှာ

in perceiving suffering

ကရုဏာတရားက ပေါက်ဖွားလာတဲ့

as it is.

အင်အားကို ပြသကြပါတယ်။

They have infused societies with kindness,

သူတို့ဟာ ကြင်နာစိတ်နဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း တွေကို အသက်သွင်းကြပါတယ်၊

and we have really felt that

ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်ရက်နဲ့ တစ်ပိုင်း

as woman after woman

အမျိုးသမီး တစ်ဦးပြီးတစ်ဦး

has stood on this stage

ဒီစင်ထက်မှာ ရပ်ခဲ့ကြတာကို

in the past day and a half.

အရမ်းခံစားမိပါတယ်။

And they have actualized compassion

သူတို့ဟာ တိုက်ရိုက်လုပ်ဆောင်ချက်ကနေ

through direct action.

ကရုဏာတရားကိုအစစ်အမှန်ဖြစ်အောင် လုပ်ကြတယ်။

Jody Williams called it:

Jody Williams ကတော့

It's good to meditate.

တရားထိုင်တာ ကောင်းပါတယ်တဲ့၊

I'm sorry, you've got to do a little bit of that, Jody.

ခွင့်လွှတ်နော်၊ နည်းနည်းလေးတော့ လုပ်ဖို့လိုတာပါ့ Jody ရေ၊

Step back, give your mother a break, okay.

လျှော့ပါဦး၊ မင်းအမေကို အနားပေးလိုက်ဦးလေ၊ ရတယ်နော်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But the other side of the equation

ဒါပေမဲ့ ညီမျှခြင်းရဲ့ တစ်ခြားဘက်မှာက

is you've got to come out of your cave.

ရှင်တို့ဟာ ဂူထဲက ထွက်လာလိုက်တာပါ။

You have to come into the world

ဂူထဲမှာ ၁၂ နှစ်ထိုင်ပြီး

like Asanga did,

အရိမေတ္တယျ ဘုရားပွင့်လာဖို့

who was looking to realize Maitreya Buddha

အားကိုးတကြီးမျှော်လင့်နေတဲ့ Asanga လိုပဲ

after 12 years sitting in the cave.

လောကကြီးထဲ ဝင်လာဖို့လိုတာပေါ့။

He said, "I'm out of here."

သူပြောတာက "ကျုပ်ဒီမှာ ထွက်လာပြီ၊"

He's going down the path.

လမ်းကြောင်းအတိုင်းသူဆင်းသွားတယ်။

He sees something in the path.

လမ်းမှာ တစ်ခုခုကို တွေ့လိုက်တယ်။

He looks, it's a dog, he drops to his knees.

သူကြည့်လိုက်တယ်။ ခွေးတစ်ကောင်ပါ။ သူ ဒူးကွေးချလိုက်တယ်။

He sees that the dog has this big wound on its leg.

ခွေးရဲ့ ခြေထောက်မှာ ဒီအနာကြီးရှိတာ သူ တွေ့တယ်။

The wound is just filled with maggots.

အနာက လောက်တွေနဲ့ ပြည့်နေတယ်။

He puts out his tongue

လောက်တွေကို ဖယ်ဖို့

in order to remove the maggots,

သူ့လျှာကို ထုတ်လိုက်တယ်၊

so as not to harm them.

သူတို့တွေ မထိခိုက်ဖို့ပါ။

And at that moment,

အဲဒီအခိုက်မှာ

the dog transformed

ခွေးဟာ မေတ္တာနဲ့ ကြင်နာမှုရဲ့

into the Buddha of love and kindness.

ဘုရားအဖြစ် ပြောင်းသွားတယ်။

I believe

ကျွန်မ ယုံကြည်တာက

that women and girls today

ယနေ့ အမျိုးသမီးနဲ့ မိန်းကလေးဟာ

have to partner in a powerful way with men --

အမျိုးသားတွေနဲ့ အစွမ်းထက်တဲ့နည်းနဲ့ ပူးပေါင်းဖို့လိုပါတယ်၊

with their fathers,

ဖခင်တွေ၊

with their sons, with their brothers,

သားတွေ၊ အကိုတွေ၊

with the plumbers, the road builders,

ပိုက်ပြင်သမားတွေ၊ လမ်းဆောက်သူတွေ၊

the caregivers, the doctors, the lawyers,

စောင့်ရှောက်ပေးသူတွေ၊ဆရာဝန်တွေ၊ ရှေ့နေတွေ၊

with our president,

ကျွန်မတို့ရဲ့ သမ္မတကြီးနဲ့၊

and with all beings.

ပြီးတော့ သတ္တဝါ အားလုံးနဲ့ပေါ့။

The women in this room

ဒီအခန်းထဲက အမျိုးသမီးတွေဟာ

are lotuses in a sea of fire.

မီးပင်လယ်ပြင်က ကြာပန်းတွေပါ။

May we actualize that capacity

နေရာတိုင်းက အမျိုးသမီးတွေအတွက် အစွမ်းကို

for women everywhere.

တကယ်ဖြစ်အောင် လုပ်နိုင်ကြပါစေ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)