Joan Halifax: Compassion and the true meaning of empathy

Joan Halifax: Lòng trắc ẩn và ý nghĩa đích thực của sự thấu cảm

Translator: Van Pham Reviewer: An Trinh

I want to address the issue of compassion.

Tôi muốn nói về vấn đề lòng trắc ẩn.

Compassion has many faces.

Lòng trắc ẩn có nhiều bộ mặt.

Some of them are fierce; some of them are wrathful;

Một số thì mãnh liệt; một số thì phẫn nộ;

some of them are tender; some of them are wise.

Một số lại dịu dàng, và một số thì sáng suốt.

A line that the Dalai Lama once said,

Có một câu mà Dalai Latma đã từng nói,

he said, "Love and compassion are necessities.

ông nói, "Tình yêu và lòng trắc ẩn là những điều thiết yếu.

They are not luxuries.

Chúng không phải là những hàng xa xỉ.

Without them,

Thiếu chúng,

humanity cannot survive."

loài người không thể tồn tại."

And I would suggest,

Và tôi sẽ đề nghị rằng,

it is not only humanity that won't survive,

Đó không chỉ là loài người sẽ không sống sót,

but it is all species on the planet,

mà đó còn là tất cả các sinh linh trên hành tinh này

as we've heard today.

mà chúng ta đã biết đến cho tới ngày hôm nay.

It is the big cats,

Đó có thể là những con mèo lớn,

and it's the plankton.

và đó cũng có thể là những sinh vật phù du.

Two weeks ago, I was in Bangalore in India.

Hai tuần trước, tôi đã ở Banglarore tại Ấn Độ.

I was so privileged

Đó thực sự là một đặc ân cho tôi

to be able to teach in a hospice

khi tôi có thể được dạy ở một nhà tế bần

on the outskirts of Bangalore.

ở vùng ngoại ô Bangalore.

And early in the morning,

Và sáng sớm hôm đó,

I went into the ward.

tôi đã bước vào khu đó.

In that hospice,

Trong nhà tế bần đó,

there were 31 men and women

có 31 người đàn ông và phụ nữ

who were actively dying.

đang hấp hối.

And I walked up to the bedside

Tôi đã đi tới bên một giường bệnh

of an old woman

của một người phụ nữ cao tuổi

who was breathing very rapidly, fragile,

đang thở dồn dập, yếu ớt,

obviously in the latter phase

và hiển nhiên là đang ở giai đoạn sau

of active dying.

của sự hấp hối.

I looked into her face.

Tôi nhìn vào khuôn mặt bà.

I looked into the face

Tôi nhìn vào gương mặt

of her son sitting next to her,

người con trai của bà đang ở ngay cạnh,

and his face was just riven

và khuôn mặt anh ta như vừa bị xé nát

with grief and confusion.

bởi sự sầu khổ và bối rối.

And I remembered

Và tôi đã nhớ

a line from the Mahabharata,

một câu trong Mahabharata,

the great Indian epic:

thiên sử thi vĩ đại của Ấn độ:

"What is the most wondrous thing in the world, Yudhisthira?"

"Trên thế giới này điều gì kinh ngạc nhất, Yudhisthira?"

And Yudhisthira replied,

Và Yudhisthira trả lời,

"The most wondrous thing in the world

"Điều kinh ngạc nhất trên thế giới

is that all around us

là mọi nơi xung quanh chúng ta

people can be dying

mọi người đều có thể chết

and we don't realize

và chúng ta không nhận ra

it can happen to us."

điều đó cũng có thể xảy ra với chính chúng ta.

I looked up.

Tôi ngước lên.

Tending those 31 dying people

Chăm sóc 31 con người đang kề cận với cái chết đó

were young women

là những người phụ nữ trẻ

from villages around Bangalore.

đến từ những làng quê xung quanh Bangalore.

I looked into the face of one of these women,

Tôi nhìn vào gương mặt của một trong những người phụ nữ đó,

and I saw in her face

và tôi đã nhìn thấy từ gương mặt đó

the strength that arises

một sức mạnh phát sinh

when natural compassion is really present.

khi lòng trắc ẩn tự nhiên thực sự hiện hữu.

I watched her hands

Tôi theo dõi những bàn tay của cô

as she bathed an old man.

khi cô đang tắm cho một người đàn ông cao tuổi.

My gaze went to another young woman

Rồi ánh mắt chăm chú của tôi hướng về một người phụ nữ trẻ khác

as she wiped the face

khi cô đang lau mặt

of another dying person.

cho một người đàn ông đang hấp hối khác.

And it reminded me

Nó nhắc nhở tôi

of something that I had just been present for.

lý do để tôi hiện hữu ở đó.

Every year or so,

Cứ khoảng chừng mỗi năm,

I have the privilege of taking clinicians

tôi lại có đặc ân thực hiện vài nhiệm vụ

into the Himalayas and the Tibetan Plateau.

ở các vùng cao nguyên Himalayas và Tibetan.

And we run clinics

Chúng tôi mở các bệnh viện thực hành

in these very remote regions

ở những khu vực rất hẻo lánh

where there's no medical care whatsoever.

nơi không hề có bất kỳ một phương tiện chăm sóc y tế nào.

And on the first day at Simikot in Humla,

Và trong ngày đầu tiên của tôi ở Simikot tại Humla,

far west of Nepal,

xa xôi về phía tây của Nepal,

the most impoverished region of Nepal,

vùng đất kiệt quệ nhất của Nepal,

an old man came in

một người đàn ông cao tuổi bước vào

clutching a bundle of rags.

tay ôm một bọc vải rách nát.

And he walked in, and somebody said something to him,

Khi anh ta bước vào, rồi ai đó nói điều gì đó với anh ta,

we realized he was deaf,

chúng tôi đã nhận ra anh ta bị điếc,

and we looked into the rags,

rồi chúng tôi nhìn vào bọc vải,

and there was this pair of eyes.

ở đó chúng tôi thấy một cặp mắt.

The rags were unwrapped

Những miếng vải được gỡ ra

from a little girl

để lộ ra một cô bé

whose body was massively burned.

với cơ thể đã bị bỏng một cách nặng nề.

Again,

Một lần nữa,

the eyes and hands

những ánh mắt và bàn tay

of Avalokiteshvara.

của Phật Quan âm (Avalokiteshvara) xuất hiện.

It was the young women, the health aids,

Đó là những người phụ nữ trẻ, những phụ tá sức khỏe,

who cleaned the wounds of this baby

đã lau sạch,

and dressed the wounds.

và băng bó các vết thương trên người cô bé.

I know those hands and eyes;

Tôi biết những bàn tay và ánh mắt đó;

they touched me as well.

chúng cũng làm tôi xúc động.

They touched me at that time.

Chúng đã khiến tôi xúc động khi đó.

They have touched me throughout my 68 years.

Chúng đã khiến tôi xúc động trong suốt 68 năm của tôi.

They touched me when I was four

Chúng khiến tôi xúc động từ lúc tôi mới 4 tuổi

and I lost my eyesight

và bị mất thị lực,

and was partially paralyzed.

bị liệt một phần.

And my family brought in

Khi đó gia đình tôi đã dẫn tới

a woman whose mother had been a slave

một người phụ nữ có mẹ đã từng là nô lệ

to take care of me.

để chăm sóc tôi.

And that woman

Và người phụ nữ đó

did not have sentimental compassion.

không có lòng trắc ẩn ủy mị.

She had phenomenal strength.

Cô ấy có một sức mạnh nhận thức bằng giác quan.

And it was really her strength, I believe,

Và thực sự chính là sức mạnh của cô, tôi tin như vậy,

that became the kind of mudra and imprimatur

đã phát triển thành một thứ lực hấp dẫn

that has been a guiding light in my life.

soi sáng chỉ đường cho cuộc đời tôi.

So we can ask:

Vậy thì chúng ta có thể hỏi:

What is compassion comprised of?

Lòng trắc ẩn bao gồm những gì?

And there are various facets.

Và nó gồm nhiều khía cạnh khác nhau.

And there's referential and non-referential compassion.

Có lòng trắc ẩn có tham chiếu và có lòng trắc ẩn không có tham chiếu.

But first, compassion is comprised

Nhưng trước hết, lòng trắc ẩn phải bao gồm

of that capacity

năng lực

to see clearly

nhận thức rõ ràng

into the nature of suffering.

bản chất của nỗi đau.

It is that ability

Đó là khả năng

to really stand strong

có thể đứng một cách rất vững vàng

and to recognize also

để cũng nhận ra rằng

that I'm not separate from this suffering.

tôi không tách rời khỏi nỗi đau này.

But that is not enough,

Nhưng điều đó là không đủ,

because compassion,

bởi vì lòng trắc ẩn,

which activates the motor cortex,

mà kích hoạt võ não vận động,

means that we aspire,

có nghĩa là chúng ta phải thực sự khao khát,

we actually aspire to transform suffering.

chúng ta phải thực sự khao khát làm biến đổi nỗi đau.

And if we're so blessed,

Và nếu chúng ta thật may mắn,

we engage in activities

chúng ta tiến hành những hoạt động

that transform suffering.

có thể làm biến đổi nỗi đau.

But compassion has another component,

Nhưng lòng trắc ẩn còn có một nhân tố khác,

and that component is really essential.

và nhân tố đó thực sự rất cần thiết.

That component

Nhân tố này

is that we cannot be attached to outcome.

là chúng ta không thể bị trói buộc với kết quả.

Now I worked with dying people

Cho tới giờ tôi đã làm việc với những người hấp hối

for over 40 years.

được hơn 40 năm.

I had the privilege of working on death row

Tôi có đặc ân được làm việc ở những trại tử tù

in a maximum security [prison] for six years.

với sự bảo vệ tối đa trong sáu năm.

And I realized so clearly

Và tôi đã nhận ra rất rõ

in bringing my own life experience,

bằng kinh nghiệm cuộc sống của bản thân,

from working with dying people

khi làm việc với những người sắp chết

and training caregivers,

và những học viên chăm sóc

that any attachment to outcome

rằng bất cứ sự bị ảnh hưởng nào bởi kết quả

would distort deeply

sẽ bóp méo một cách sâu sắc

my own capacity to be fully present

năng lực của bản thân tôi để có thể hiện hữu một cách đầy đủ

to the whole catastrophe.

trong toàn bộ tấm thảm kịch.

And when I worked in the prison system,

Và khi tôi làm việc trong hệ thống nhà tù,

it was so clear to me, this:

tôi đã cảm nhận được một cách rất rõ ràng, rằng:

that many of us

nhiều người trong số chúng ta

in this room,

ở trong phòng này,

and almost all of the men that I worked with on death row,

và hầu hết tất cả những người mà tôi đã cùng làm việc ở trại tử tù,

the seeds of their own compassion had never been watered.

hạt giống lòng từ bi của chính họ chưa bao giờ được chăm tưới.

That compassion is actually

Lòng trắc ẩn thực sự là

an inherent human quality.

một phẩm chất mang tính di truyền của con người.

It is there within every human being.

Nó ở đó trong tất cả mọi người.

But the conditions

Nhưng những điều kiện

for compassion to be activated,

khiến cho lòng trắc ẩn được bộc lộ,

to be aroused,

được tỉnh thức,

are particular conditions.

lại là những điều kiện cụ thể.

I had that condition, to a certain extent,

Tôi có điều kiện đó, ở một chừng mực nhất định,

from my own childhood illness.

xuất phát từ sự ốm đau hồi nhỏ của tôi.

Eve Ensler, whom you'll hear later,

Eve Ensler, người mà các bạn sẽ lắng nghe tiếp theo,

has had that condition activated

cũng đã có điều kiện đó được kích hoạt

amazingly in her

một cách kinh ngạc trong cô

through the various waters of suffering

qua vô số những đau khổ

that she has been through.

mà cô đã phải trải qua.

And what is fascinating

Và một điều thú vị là

is that compassion has enemies,

lòng trắc ẩn cũng có kẻ thù,

and those enemies are things like pity,

kẻ thù đó là những thứ như sự thương hại,

moral outrage,

xúc phạm nhân phẩm,

fear.

hay sự sợ hãi.

And you know, we have a society, a world,

Và các bạn biết đấy, chúng ta đang có một xã hội, một thế giới,

that is paralyzed by fear.

bị liệt bởi nỗi sợ hãi.

And in that paralysis, of course,

Và trong sự tê liệt này, dĩ nhiên,

our capacity for compassion

khả năng thương xót của chúng ta

is also paralyzed.

cũng sẽ bị liệt.

The very word terror

Chính cái từ nỗi sợ hãi

is global.

mang tính toàn cầu

The very feeling of terror is global.

Chính cái cảm giác của nỗi sợ hãi là có tính toàn cầu.

So our work, in a certain way,

Bởi vậy công việc của chúng ta, với một cách nhất định

is to address this imago,

là nhắm tới hình tượng này,

this kind of archetype

loại khuôn mẫu này,

that has pervaded the psyche

thứ đã xâm chiếm toàn bộ tinh thần

of our entire globe.

của trái đất chúng ta.

Now we know from neuroscience

Chúng ta đã biết từ khoa học thần kinh

that compassion has

rằng lòng trắc ẩn

some very extraordinary qualities.

có những phẩm chất to lớn đặc biệt.

For example:

Ví dụ như:

A person who is cultivating compassion,

Một người khi nuôi dưỡng lòng trắc ẩn

when they are in the presence of suffering,

trong lúc họ đang sống trong nỗi đau,

they feel that suffering a lot more

họ sẽ cảm nhận được nỗi đau đó sâu sắc hơn rất nhiều

than many other people do.

so với nhiều người khác.

However,

Tuy nhiên,

they return to baseline a lot sooner.

họ cũng sẽ lấy lại thăng bằng sớm hơn rất nhiều.

This is called resilience.

Điều này gọi là khả năng hồi phục.

Many of us think that compassion drains us,

Nhiều người trong số chúng ta nghĩ rằng lòng trắc ẩn sẽ làm chúng ta kiệt sức

but I promise you

nhưng tôi cam đoan với bạn là

it is something that truly enlivens us.

chính nó là một cái gì đó có thể khiến chúng ta phấn chấn.

Another thing about compassion

Một điều khác về lòng trắc ẩn

is that it really enhances what's called neural integration.

là nó thực sự tăng cường khả năng phân tích của các nơ ron thần kinh.

It hooks up all parts of the brain.

Nó khơi dậy tất cả các ngóc ngách của bộ não.

Another, which has been discovered

Một điều nữa, mà đã được phát hiện

by various researchers

bởi nhiều nhà nghiên cứu khác nhau

at Emory and at Davis and so on,

ở Emory và ở Davis, v.v...

is that compassion enhances our immune system.

là lòng trắc ẩn khiến cho hệ miễn dịch của chúng ta mạnh hơn.

Hey,

Hey,

we live in a very noxious world.

chúng ta đang sống trong một thế giới rất độc hại.

(Laughter)

(Tiếng cười từ khán giả)

Most of us are shrinking

Hầu hết chúng ta co vào

in the face of psycho-social and physical poisons,

khi đối mặt với những chất độc tinh thần và thể chất,

of the toxins of our world.

những chất độc của xã hội chúng ta.

But compassion, the generation of compassion,

Nhưng lòng trắc ẩn, sự phát sinh của lòng trắc ẩn,

actually mobilizes

sẽ có tác dụng huy động

our immunity.

sự miễn dịch của chúng ta.

You know, if compassion is so good for us,

Bạn biết không, nếu lòng trắc ẩn thực sự có ích cho chúng ta,

I have a question.

tôi có một câu hỏi:

Why don't we train our children

Tại sao chúng ta không dạy dỗ con cái chúng ta

in compassion?

về lòng trắc ẩn?

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

If compassion is so good for us,

Nếu lòng trắc ẩn thực sự tốt cho chúng ta,

why don't we train our health care providers in compassion

tại sao chúng ta không đào tạo những nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe về lòng trắc ẩn

so that they can do what they're supposed to do,

để họ có thể làm được những việc mà họ cần phải làm,

which is to really transform suffering?

để có thể chuyển hóa thực sự nỗi đau?

And if compassion is so good for us,

Và nếu như lòng trắc ẩn thực sự tốt cho chúng ta,

why don't we vote on compassion?

tại sao chúng ta không bầu cho nó?

Why don't we vote for people in our government

Tại sao chúng ta không bầu cho các chính khách hoạt động

based on compassion,

dựa trên lòng trắc ẩn?

so that we can have

Để chúng ta có thể có

a more caring world?

một thế giới quan tâm chu đáo hơn.

In Buddhism,

Trong đạo Phật,

we say, "it takes a strong back and a soft front."

chúng ta nói: "Hãy có một tấm lưng vững vàng và một gương mặt dịu dàng".

It takes tremendous strength of the back

Chúng ta cần có một sức mạnh to lớn phía sau

to uphold yourself in the midst of conditions.

để có thể giữ chúng ta vững vàng trước mọi hoàn cảnh.

And that is the mental quality of equanimity.

Và đó cũng là khả năng bình thản về mặt tinh thần.

But it also takes a soft front --

Nhưng chúng ta cũng cần phải có một gương mặt dịu dàng -

the capacity to really be open to the world as it is,

khả năng rộng mở tâm hồn để chấp nhận thế giới như chính nó,

to have an undefended heart.

để có thể có một trái tim không nghi kỵ đề phòng.

And the archetype of this in Buddhism

Và trong đạo Phật hình mẫu này

is Avalokiteshvara, Kuan-Yin.

là Avalokiteshvara, Phật Quan âm.

It's a female archetype:

Đó là nguyên mẫu của một người phụ nữ:

she who perceives

nghe thấu được

the cries of suffering in the world.

tiếng khóc từ những nỗi đau của thế giới.

She stands with 10,000 arms,

Bà có 1000 tay,

and in every hand,

và trong mỗi cánh tay

there is an instrument of liberation,

có một phương tiện để giải phóng nỗi đau,

and in the palm of every hand, there are eyes,

và trong lòng mỗi bàn tay có những đôi mắt,

and these are the eyes of wisdom.

đó là những đôi mắt của sự hiểu biết.

I say that, for thousands of years,

Tôi cho rằng, từ hàng ngàn năm nay,

women have lived,

những người phụ nữ đã sống như,

exemplified, met in intimacy,

là ví dụ minh chứng cho

the archetype of Avalokitesvara,

hình mẫu của Avalokitsevara,

of Kuan-Yin,

của Quan Âm,

she who perceives

người nghe thấu được

the cries of suffering in the world.

tiếng khóc đau khổ của thế giới chúng ta.

Women have manifested for thousands of years

Từ hàng ngàn năm nay, những người phụ nữ đã biểu lộ

the strength arising from compassion

sức mạnh của lòng trắc ẩn

in an unfiltered, unmediated way

theo một cách mà không qua chọn lọc, không qua trung gian

in perceiving suffering

để nghe thấu được nỗi đau

as it is.

như chính nó.

They have infused societies with kindness,

Họ đã truyền lòng tốt vào xã hội,

and we have really felt that

và chúng ta đã thực sự cảm thấy được điều đó

as woman after woman

khi nhìn những người phụ nữ

has stood on this stage

tiếp nối nhau đứng trên sân khấu này

in the past day and a half.

trong suốt một ngày rưỡi qua.

And they have actualized compassion

Họ đã hiện thực hóa lòng trắc ẩn

through direct action.

qua những hành động trực tiếp.

Jody Williams called it:

Jody Williams có nói:

It's good to meditate.

Ngồi thiền rất tốt.

I'm sorry, you've got to do a little bit of that, Jody.

Tôi xin lỗi nhưng bà phải làm một chút việc Jody.

Step back, give your mother a break, okay.

Hãy lùi lại, để cho mẹ bạn được nghỉ ngơi, okay.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But the other side of the equation

Nhưng mặt khác của sự cân bằng

is you've got to come out of your cave.

là bạn phải thoát ra khỏi hang động của bạn.

You have to come into the world

Bạn phải bước vào thế giới

like Asanga did,

như Asanga,

who was looking to realize Maitreya Buddha

người đã mong đợi để được nhìn thấy Phật Di Lặc

after 12 years sitting in the cave.

sau 12 năm ngồi trong hang động.

He said, "I'm out of here."

Ông nói: "Tôi đã bước ra ngoài".

He's going down the path.

Rồi ông đi dọc theo con đường.

He sees something in the path.

Ông nhìn thấy một cái gì đó trên đường.

He looks, it's a dog, he drops to his knees.

Ông nhìn vào, đó là một con chó, ông bèn quỳ xuống.

He sees that the dog has this big wound on its leg.

Ông nhìn thấy con chó đó có một vết thương lớn ở chân.

The wound is just filled with maggots.

Vết thương đã bị phủ bởi đầy giòi bọ.

He puts out his tongue

Ông đã dùng lưỡi của mình

in order to remove the maggots,

để gạt những con giòi đó,

so as not to harm them.

để không làm hại chúng.

And at that moment,

Và vào thời điểm đó,

the dog transformed

con chó đã được cảm hóa

into the Buddha of love and kindness.

trở thành Phật của tình yêu và lòng tốt.

I believe

Tôi tin rằng

that women and girls today

ngày nay những người phụ nữ và các cô gái

have to partner in a powerful way with men --

cần phải kết hợp một cách mạnh mẽ với những người đàn ông ---

with their fathers,

với những người cha,

with their sons, with their brothers,

những đứa con trai, những người anh em trai,

with the plumbers, the road builders,

với những người thợ hàn chì, những người dựng cầu đường,

the caregivers, the doctors, the lawyers,

những người trông nom trẻ con và người già, các bác sĩ, luật sư,

with our president,

với tổng thống của chúng ta,

and with all beings.

và với tất cả sinh linh.

The women in this room

Những người phụ nữ đang ngồi đây

are lotuses in a sea of fire.

chính là những bông sen trong biển lửa.

May we actualize that capacity

Cầu mong sao chúng ta có thể hiện thực hóa năng lực đó

for women everywhere.

của người phụ nữ ở khắp mọi nơi.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)