How we could teach our bodies to heal faster | Kaitlyn Sadtler

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

What if you could take a pill or a vaccine

ကိုယ်ဟာ ဆေးတစ်လုံး ဒါမှမဟုတ် ကာကွယ်ဆေး တစ်ခုကို သောက်လိုက်ပြီး

and, just like getting over a cold,

အအေးမိခဲ့တာကို ကုသနိုင်သလိုပဲ

you could heal your wounds faster?

ကိုယ့်ဒဏ်ရာတွေကို လျင်မြန်စွာ ကုသနိုင်မယ် ဆိုရင်ကော။

Today, if we have an operation or an accident,

အခုတော့ ကျွန်ုပ်တို့ ခွဲစိတ်ခံခဲ့ရတယ် ဒါမှမဟုတ် မတော်တဆထိခိုက်ခဲ့ရင်၊

we're in the hospital for weeks,

ကျွန်ုပ်တို့ ဆေးရုံမှာ အတော်ကြာ နေထိုင်ရပါတယ်။

and often left with scars and painful side effects

မကြာခဏဆိုသလို အမာရွတ်တွေနဲ့ နာကျင်ဖွယ် ဆိုးကျိုးတွေ ခံစားရပြီး

of our inability to regenerate or regrow healthy, uninjured organs.

ကျန်းမာပြီး ဒဏ်ရာမရှိတော့တဲ့ ခန္ဓာကိုယ် အပိုင်းတွေကို ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်း မရှိကြပါ။

ကျွန်တော်ဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ကိုယ်ခံအား စနစ်ကို တစ်ရှူးသစ်တွေ ထုတ်လုပ်ပေးရန်

I work to create materials

that instruct our immune system to give us the signals to grow new tissues.

ညွှန်ကြားပေးနိုင်တဲ့ ပစ္စည်းကို ဖန်တီးရန် ကြိုးစားနေသူပါ။

ကာကွယ်ဆေးတွေက ခန္ဓာကိုယ်ကို ရောဂါကို တိုက်ခိုက်ရန် ညွှန်ကြားသလိုပဲ

Just like vaccines instruct our body to fight disease,

ကျွန်ုပ်တို့ကလည်း ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်ကို ညွှန်ကြားပေးလျက်

we could instead instruct our immune system

to build tissues and more quickly heal wounds.

တစ်ရှူးတွေကို တည်ဆောက်လျက် အနာတွေကို ပိုမိုလျင်မြန်စွာ ကုရန် ညွှန်ကြားနိုင်တယ်။

Now, regrowing body parts out of nowhere might seem like magic,

ဘယ်ကလာမှန်း မသိရတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အပိုင်းတွေ ပြန်ကြီးထွားလာမှု မှော်ဆန်သလို ထင်ရပေမဲ့၊

but there are several organisms that can achieve this feat.

အဲဒီလို အံ့ဖွယ် လုပ်နိုင်စွမ်းရှိကြတဲ့ အကောင်တွေ အများကြီးပါပဲ။

Some lizards can regrow their tails,

အိမ်မြှောင်လို အချို့ကောင်တွေဆို သူတို့ အမြီးကို ပြန်ပေါက်လာစေနိုင်ပါတယ်။

the humble salamander can completely regenerate their arm,

ရေပုတ်သင်ဆိုရင် ၎င်းရဲ့ လက်မောင်းကို ပြန်ထုတ်လုပ်နိုင်ပါတယ်။

and even us mere humans can regrow our liver

ပြီးတော့ ကျွန်ုပ်တို့ လူသားတောင် အသည်းကို ၎င်းရဲ့ ထုထည်

after losing more than half of its original mass.

ထက်ဝက်မက ဆုံးရှုံးခဲ့ရရင် ပြန်ပြီး ထုတ်လုပ်နိုင်ပါတယ်။

ဒီလိုမှောဆန်တဲ့ အရာတွေ လက်တွေ့ ဖြစ်လာစေရန်အတွက်၊

To make this magic a bit closer to reality,

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ဟာ ကိုယ်ခံအား စနစ်ထံမှ ညွှန်ကြားချက်ဖြင့်

I'm investigating how our body can heal wounds and build tissue

ကျွန်ုပ်တို့ ခန္ဓာကိုယ်က အနာကို ကုသပေးလျက် တစ်ရှူးတွေ ထုတ်လုပ်ရေးကို စူးစမ်းနေပါတယ်။

through instructions from the immune system.

From a scrape on your knee to that annoying sinus infection,

သင့်ရဲ့ဒူးပေါ်က ခြစ်ရာမှ စိတ်ညစ်စရာ ဦးနှောက်တွင်း ကူးစက်ရောဂါအဆုံး

our immune system defends our body from danger.

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်က အန္တရာယ်များမှ ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

I'm an immunologist,

ကျွန်တော်က ကိုယ်ခံအားစနစ် ပညာရှင်ဆိုတော့

and by using what I know about our body's defense system,

ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ကာကွယ်ရေးစနစ် အကြောင်း သိထားတာတွေကို အသုံးပြုပြီး

I was able to identify key players

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ရှရာများနဲ့ ပွန်းပဲ့မှုတွေ ပြန်ကောင်းလာအောင်

in our fight to build back our cuts and bruises.

တိုက်ပွဲထဲတွင် သော့ချက် အရေးပါတာတွေကို ဖေါ်ထုတ်နိုင်ခဲ့တယ်။

When looking at materials that are currently being tested

လောလောဆယ်တွင် ကြွက်သားများ ပြန်ပေါ်ထွန်းဖို့ စမ်းသပ်နေတဲ့

for their abilities to help regrow muscle,

ပစ္စည်းတွေကို စမ်းသပ်ကြည့်ရာတွင်

our team noticed that after treating an injured muscle with these materials,

ဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့ ကြွက်သားကို အဲဒီပစ္စည်းဖြင့် ကုသလိုက်လို့ ကျွန်တော့်အဖွဲ့ သတိထားမိတာက

there was a large number of immune cells

အဲဒီ ပစ္စည်းထဲနဲ့ ဝန်းရံနေတဲ့ ကြွက်သား အကြားမှာ

in that material and the surrounding muscle.

ကိုယ်ခံအား ဆဲလ်တွေ တော်တော်များများ ရှိနေခြင်းကိုပါ။

So in this case,

ဒီတော့ အခုကိစ္စထဲတွင်၊

instead of the immune cells rushing off towards infection to fight bacteria,

ကိုယ်ခံအား ဆဲလ်တွေက ဘက်တီးရီးယားရှိနေတဲ့ ကူးစက်မှုနေရာကို အပြေးအလွှား သွားမယ့်အစား၊

they're rushing toward an injury.

ဒဏ်ရာဆီကို အပြေးအလွှားသွားနေကြတယ်။

I discovered a specific type of immune cell,

ကျွန်တော်ဟာ ကိုယ်ခံစွမ်းအားရဲ့ အထူးဆဲလ်တစ်မျိုးကို ရှာတွေ့ခဲ့တယ်၊

the helper T cell,

ကူညီပေးတဲ့ T ဆဲလ်ဆိုတာ

ကျွန်တော် ထည့်ပေးလိုက်တဲ့ ပစ္စည်း အတွင်းပိုင်းမှာ ရှိနေခဲ့ပြီး

was present inside that material that I implanted

and absolutely critical for wound healing.

ဒဏ်ရာကို ကုသရာတွင် မရှိမဖြစ် လုံးဝအရေးပါခဲ့တယ်။

Now, just like when you were a kid and you'd break your pencil

အဲဒါက ကျုပ်တို့ ငယ်စဉ်တုန်းက ကိုယ့်ခဲတံ ကျိုးပျက်သွားခဲ့ရင်

and try and tape it back together again,

တိတ်ခွေနဲ့ ပြန်ပြီး ဆက်ပေးရန် ကြိုးစားကြသလိုပါ၊

we can heal,

ကျနော်တို့ ကုသပေးနိုင်ပါတယ်၊

but it might not be in the most functional way,

ဒါပေမဲ့ ၎င်းဟာ အရင်တုန်းကလို ရေးသားရာတွင် သိပ်ကောင်းတော့မှ မဟုတ်ဘဲ၊

and we'll get a scar.

အဲဒီနေရာမှာ အမာရွတ်လို ပေါ်လာမှာပါ။

So if we don't have these helper T cells,

ဒီတော့ ကျုပ်တို့မှာ ကူညီပေးတဲ့ T ဆဲလ်တွေ မရှိဘူးဆိုရင်၊

instead of healthy muscle,

ကျန်းမာတဲ့ ကြွက်သားအစား၊

our muscle develops fat cells inside of it,

ကျုပ်တို့ရဲ့ ကြွက်သားထဲတွင် အဆီဆဲလ်တွေ ပေါ်ထွန်းလာမယ်၊

and if there's fat in our muscle, it isn't as strong.

ကျုပ်တို့ ကြွက်သား အတွင်းမှာ အဆီပါရင်၊ ဖြစ်သင့်သလို မခိုင်မာနိုင်တော့ပါ။

Now, using our immune system,

အခုကျုပ်တို့ရဲ့ ကိုယ်ခံစွမ်းအား စနစ်ကို သုံးလျက်၊

our body could grow back without these scars

ခန္ဓာကိုယ်ဟာ အမာရွတ်တွေ မပါဘဲ ပြန်ကြီးထွားလာနိုင်ပြီး

and look like what it was before we were even injured.

ကျုပ်တို့ ဒဏ်ရာမရခင်တုန်းက အတိုင်းပဲ တွေ့မြင်ရမှာပါ။

I'm working to create materials

ကျွန်တော် ဖန်တီးဖို့ အားထုတ်နေတဲ့ ပစ္စည်းတွေဟာ

that give us the signals to build new tissue

ကိုယ်ခံစနစ်ရဲ့ တုံ့ပြန်မှုကို ပြောင်းလဲပစ်လျက်

by changing the immune response.

တစ်ရှူးအသစ်တွေကို ထုတ်လုပ်ရန် အချက်ပြပေးပါတယ်။

We know that any time a material is implanted in our body,

ကျုပ်တို့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲ ပစ္စည်တစ်ခုခုကို ထည့်ပေးလိုက်တိုင်းမှာ၊

ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်က အဲဒါကို တုံ့ပြန်မှာကို ကျုပ်တို့ သိပါတယ်။

the immune system will respond to it.

This ranges from pacemakers to insulin pumps

နှလုံးခုန်စက်အတုနဲ့ အင်ဆူလင်း ထိုးပေးစက်မှအစ

to the materials that engineers are using to try and build new tissue.

အင်ဂျင်နီယာများက တစ်ရှူသစ်ကို တည်ဆောက်ရန် ကြိုးစားကြတဲ့ ပစ္စည်းများအဆုံး ပါကြပါတယ်။

So when I place that material, or scaffold, in the body,

အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော်က ပစ္စည်းတစ်ခု ဒါမှမဟုတ် ငြမ်းလိုဟာကို ခန္ဓာကိုယ်ထဲ ထည့်ရင်၊

the immune system creates a small environment of cells and proteins

ကိုယ်ခံစနစ်က ဆဲလ်များနှင့်ပရိုတိန်းတွေ ပါတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်လေးကို ဖန်တီးပေးရာ

that can change the way that our stem cells behave.

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ပင်မဆဲလ်တွေ ပြုမူပုံကို ပြောင်းလဲပစ်ပါတယ်။

Now, just like the weather affects our daily activities,

ဒီတော့၊ ရာသီဥတုက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝကို ပြောင်းလဲပစ်နိုင်သလိုပဲ၊

like going for a run

ဥပမာ ​လမ်းပေါ်မှာ ပြေမလား

or staying inside and binge-watching an entire TV show on Netflix,

ဒါမှမဟုတ် အိမ်မှာထိုင်နေလျက် Netflix တီဗီရှိုး တစ်ခုလုံးကို ကြည့်မလား လိုပဲ၊

the immune environment of a scaffold

ငြမ်းတစ်ခုရဲ့ ကိုယ်ခံစနစ် ဝန်းကျင်ဟာလည်း

affects the way that our stem cells grow and develop.

ကျုပ်တို့ရဲ့ ပင်မဆဲလ်တွေကြီးထွား ဖွံ့ဖြိုး လာအောင် အကျိုးသက်ရောက်နိုင်တယ်။

If we have the wrong signals,

ကျုပ်တို့ရဲ့ အချက်ပြမှုတွေ လွဲနေရင်၊

say the Netflix signals,

ဥပမာ ခုနက Netflix အချက်ပြချက်တွေလို ဆိုပါစို့၊

we get fat cells instead of muscle.

ကျုပ်တို့ဟာ ကြွက်သားအစား အဆီဆဲလ်တွေကို ရရှိလာကြမယ်။

These scaffolds are made of a variety of different things,

ဒီလို ငြမ်တွေကို ကွဲပြားတဲ့ ပစ္စည်းများတွေနဲ့ ပြုလုပ်ပါတယ်၊

from plastics to naturally derived materials,

ပလတ်စတစ် မှအစ သဘာဝအလျောက် ရယူတာတွေ၊

nanofibers of varying thicknesses,

အထူအမျိုးမျိုး ရှိကြတဲ့ နာနိုအမျှင်တွေ၊

ရေစုပ်နိုင်စွမ်း နည်းနိုင်၊ များနိုင်တဲ့ ရေမြှုပ်တွေ၊

sponges that are more or less porous,

gels of different stiffnesses.

ပျော့ပြောင်းမှု မျိုးစုံရှိကြတဲ့ အဆီပျစ်တွေ ပါကြတယ်။

And researchers can even make the materials

ပြီးတော့ သုတေသီတွေက ပစ္စည်းများအား အချိန်ကြာလာရင်

release different signals over time.

မတူတဲ့ အချက်ပြမှုများကို စေလွှတ်ခိုင်းနိုင်ကြတယ်။

So in other words, we can orchestrate this Broadway show of cells

တစ်နည်းရှင်းပြရရင်၊ ကျုပ်တို့ဟာ ဆဲလ်တွေက ဒီလို Broadway ရှိုးကို လိုရင်လိုအပ်သလို

by giving them the correct stage, cues and props

မှန်ကန်တဲ့ ဇာတ်စင်၊ အပြင်အဆင်တွေကို

that can be changed for different tissues,

တစ်ရှူး အမျိုးမျိုးအတွက် ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ပေးလျက်၊

just like a producer would change the set

ဇာတ်ညွှန်းဆရာက "Les Mis" ကို ရိုက်မှာလား ဒါမှမဟုတ်

for "Les Mis" versus "Little Shop of Horrors."

"Little Shop of Horrors"ကို ရိုက်မှာလားကို လိုက်ပြီး စင်ကို ပြောင်းပေးသလိုပါပဲ။

I'm combining specific types of signals

ဒဏ်ရာ တစ်ခုခုကို ကျုပ်တို့ခန္ဓာကိုယ် တုံ့ပြန်ရာတွင်

that mimic how our body responds to injury to help us regenerate.

ပြန်ပြီးထုတ်လုပ်ပေးလာစေရန် အထူးသော အချက်ပြ ပုံစံတွေကို ကျွန်တော် ပေါင်းစပ်ပေးပါတယ်။

In the future, we could see a scar-proof band-aid,

အနာဂတ် တစ်နေ့တွင် ကျွန်တော်တို့ဟာ အမာရွတ်မဲ့-ဆေးပလာစတာ၊

a moldable muscle filler or even a wound-healing vaccine.

စိတ်ကြိုက်ပုံစံ ကြွက်သား အစားထိုးဆေး(သို့) ဒဏ်ရာကု ကာကွယ်ဆေးတောင် ဝယ်နိုင်ကြမှာပါ။

Now, we aren't going to wake up tomorrow and be able to heal like Wolverine.

ဒါပေမဲ့ နောက်တစ်နေ့ နိုးလာကြတာနဲ့ Wolverine လို ကုပေးနိုင်ကြမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

Probably not next Tuesday, either.

လာမယ့် အင်္ဂါနေ့မှာပါ ဖြစ်ဖို့ နည်းပါသေးတယ်။

But with these advances,

ဒါပေမဲ့ ဒီလိုတိုးတက်မှုတွေနဲ့

and working with our immune system to help build tissue and heal wounds,

တစ်ရှူးတွေ ထုတ်လုပ်ရန်နဲ့ ဒဏ်ရာများကို ကုသပေးရန် ကိုယ်ခံစနစ်ကို ဆက်စမ်းသပ်ရင်း၊

we could begin seeing products on the market

ကျုပ်တို့ဟာ ဈေးကွက်ထဲတွင် ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ကာကွယ်ရေးစနစ်နဲ့

that work with our body's defense system to help us regenerate,

လက်တွဲလုပ်ကိုင်လျက် ကျုပ်တို့အား ပြနး ထုတ်လုပ်စေမယ့် ထုတ်ကုန်တွေ ပေါ်လာနိုင်ပြီး

and maybe one day be able to keep pace with a salamander.

တစ်နေ့နေ့တွင် ပုတ်သင်နဲ့တောင် ယှဉ်ပြိုင် လာစေနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်နိုင်ပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)