How we could teach our bodies to heal faster | Kaitlyn Sadtler

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: halo fariq

What if you could take a pill or a vaccine

چی دەبێت گەر کەپسولێک یان ڤاکسینێک وەرگرین

and, just like getting over a cold,

و هەر وەک دەرمانی چارەسەری هەڵامەت

you could heal your wounds faster?

برینەکانمان زووتر چارەسەر بێت؟

Today, if we have an operation or an accident,

ئەمڕۆ، ئەگەر کارەساتێک ڕووبدات یان نەشتەرگەریەکمان بۆ ئەنجام بدەن،

we're in the hospital for weeks,

بۆ چەند هەفتەیەک لە نەخۆشخانە دەمێنینەوە

and often left with scars and painful side effects

زۆربەی جار ئازاری زۆر و ئاسەواری نەشتەرگەریەکە لە جەستەمان

of our inability to regenerate or regrow healthy, uninjured organs.

بەهۆی بێتوانایی دروست کردنی خانەی ئەندامە پێکراوەکان دەمێنێت.

من لە بواری دروست کردنی مادەیک کار دەکەم کە ڕێنمایی سیستەمی

I work to create materials

that instruct our immune system to give us the signals to grow new tissues.

بەرگریمان دەکات کە ڕێنمایی .ماسولکەکان بکات تا خانەی نوێ دروست بکەن

Just like vaccines instruct our body to fight disease,

هەروەک چۆن ڤاکسین ڕێنمایی جەستەمان دەکات دژی نەخۆشیەکان بجەنگێت،

we could instead instruct our immune system

لە جێگەی ئەوە دەتوانین ڕێنمایی سیستەمی بەرگریمان بکەین

to build tissues and more quickly heal wounds.

کە ڕێنمایی ماسولکە بکات کە خانە دروست بکات و برینەکان زووتر چارەسەر بکات

Now, regrowing body parts out of nowhere might seem like magic,

ئێستا گەشەی ئەندامەکانی جەستە لە هیچەوە لە جادوو دەچێت،

but there are several organisms that can achieve this feat.

بەڵام هەندێ لە ئەندامەکانی جەستەمان دەتوانن ئەم کارە ئەنجام بدەن.

Some lizards can regrow their tails,

هەندێ لە خشۆکەکان دەتوانن دووبارە کلکیان دروست بکەن،

the humble salamander can completely regenerate their arm,

سالاماندەر کە یەکێک لە خشۆکەکانە دەتوانێت قۆلی دووبارە دروست بکات،

and even us mere humans can regrow our liver

ئێمەی مرۆڤیش دوای لە دەستدانی نیوەی جگەرمان

after losing more than half of its original mass.

دەتوانین جگەرمان دروست بکەینەوە.

To make this magic a bit closer to reality,

بۆ ئەوەی ئەم جادووە لە ڕاستی نزیک بکەینەوە،

I'm investigating how our body can heal wounds and build tissue

من توێژینەوە سەبارەت بە توانای جەستەمان بۆ دروست کردنی خانەی تازە و زووتر چاک بوونەوە

through instructions from the immune system.

لە ڕێگەی ڕێنمایی کردنی سیستەمی بەرگریمان دەکەم.

From a scrape on your knee to that annoying sinus infection,

لە برینێکی بچووکی سەر چۆک تا هەوبوونی جیوب،

our immune system defends our body from danger.

سیستەمی بەرگریمان بەرگری لە مەترسیەکانی سەر جەستەمان دەکات.

من لێکۆڵەری بواری سیستەمی بەرگریم.

I'm an immunologist,

and by using what I know about our body's defense system,

بە بەکارهێنانی ئەم زانیاریانەی سەبارەت بە سیستەمی بەرگری دەیزانم،

I was able to identify key players

من هاریکارە سەرەکیەکانی دروست کردنی

in our fight to build back our cuts and bruises.

خانە بریندارە و مردووەکان دۆزیەوە.

When looking at materials that are currently being tested

بە بینینی ئەو مادانەی تاقیکردنەوەیان لەسەر دەکرێت

بۆ دۆزینەوەی کاریگەریان لەسەر دووبارە گەشە کردنی ماسولکە،

for their abilities to help regrow muscle,

our team noticed that after treating an injured muscle with these materials,

تیمەکان تێبینیان کردووە کە دوای چارەسەر کردنی ماسولکە پێکراوەکان بەم مادانە

there was a large number of immune cells

ژمارەیەکی زۆر خانەی سیستەمی بەرگری

in that material and the surrounding muscle.

لە ناو ئەم مادەیە و دەوروبەری ماسولکە پێکاوەکەیە.

So in this case,

بۆیە،

instead of the immune cells rushing off towards infection to fight bacteria,

لە جێگەی ڕژانی خانەکانی بەرگری بۆ شوێنی بەکتریاکان، خانەکان

they're rushing toward an injury.

بەرەو شوێنی پێککانەکە دەچن.

I discovered a specific type of immune cell,

جۆرێکی تایبەتی خانەی بەرگریم دۆزیتەوە،

the helper T cell,

خانەی یاریدەری تی،

was present inside that material that I implanted

لە ناو ئەم مادەیە بەدیدەکرا

and absolutely critical for wound healing.

کە بۆ چاکبوونەوەی برین پێویستە.

Now, just like when you were a kid and you'd break your pencil

ئێستا، هەروەک ئەوەی کە مناڵ بوویت، پێنووسێک بشکێنە

and try and tape it back together again,

هەوڵ بدە بە کەتیرە بەیەکەوەی بلکێنیت،

we can heal,

دەتوانین تیماری بکەین،

but it might not be in the most functional way,

بەڵام لەوانەیە وەک خۆی لێنەیەتەوە،

and we'll get a scar.

جێگەی شوختێک دەمێنێتەوە.

So if we don't have these helper T cells,

بەڵام ئەگەر ئێمە خانەی یاریدەدەری تیمان نەبێت،

instead of healthy muscle,

لە جێگەی ماسولکەی تەندروست،

our muscle develops fat cells inside of it,

ماسولکەکان لە ناو خانەکانیان چەوری هەڵدەگرن،

and if there's fat in our muscle, it isn't as strong.

ئەگەر ئەم خانە ماسولکەیانە چەوری هەبێت، ئەوە خانەیەکی بێهێز دەبێت.

Now, using our immune system,

ئێستا، بە سود وەرگرتن لە سیستەمی بەرگریمان

our body could grow back without these scars

جەستەمان توانای تیماری برینەکانی بەبی جێگەبرین هەیە بەشێوەیەک

and look like what it was before we were even injured.

هەست بەوە ناکرێت کەم ئەم شوێنە پێشتر بریندار بووە.

I'm working to create materials

من ئیش لە سەر دروست کردنی مادەیەک دەکەم

that give us the signals to build new tissue

کە فرمان بە دروست بوونی شانە دەدات

by changing the immune response.

بە هۆی گۆرانی سیستەمی بەرگری.

We know that any time a material is implanted in our body,

دەزانین کاتێ هەر مادەیەک لە جەستەمان دەچێنرێت،

the immune system will respond to it.

سیستەمی بەرگریمان کاردانەوەی دەبێت.

This ranges from pacemakers to insulin pumps

گرنگ نییە مادە چێنراوەکە کام جۆرەیە

to the materials that engineers are using to try and build new tissue.

کەپسول بێت یان خانەیەکی هاندەری دروست کردنی شانەی تازە بێت.

So when I place that material, or scaffold, in the body,

کاتێک مادەیەک یان ئامێرێکی ڕاگر لە جەستە دەچێنم،

the immune system creates a small environment of cells and proteins

سیستەمی بەرگریمان لە دەوری شانە چێنراوەکە ناوچەیەک لە پڕۆتین و خانە دروست دەکات

that can change the way that our stem cells behave.

بۆ ئەوەی ڕەفتاری خانە

Now, just like the weather affects our daily activities,

هەر وەک چۆن کەش و هەوا، ڕۆژانە کاریگەریان لە سەر ژیانمان هەیە،

like going for a run

وەک ڕاکردنی ڕۆژانە

or staying inside and binge-watching an entire TV show on Netflix,

یان نەهاتنە دەرەوە و بە درێژایی ڕۆژ سەیرکردنی تەلەفزیۆن یان نێتفلێکس،

the immune environment of a scaffold

ژینگەی بەرگری ڕاگرەکان

affects the way that our stem cells grow and develop.

کاریگەریان لەسەر گەشە و دروست کردنی خانە بنەڕەتیەکان هەیە.

If we have the wrong signals,

ئەگەر فرمانی هەڵە درابێت،

say the Netflix signals,

گاڵتە فرمانی نێتفلێکس،

we get fat cells instead of muscle.

خانەی چەوری لە جێگەی خانەی ماسولکە گەشە دەکات.

These scaffolds are made of a variety of different things,

ئەم ڕاگرە لە چەند مادەیەکی جیاواز پێکدێن،

from plastics to naturally derived materials,

هەر لە پلاستیکەوە بگرە تا مادەس ئۆرگانی سروشتی،

nanofibers of varying thicknesses,

مادەی نانۆفایبەر بە ئەستوری جیاواز،

sponges that are more or less porous,

ئیسفەنج بە چڕی جیاواز،

gels of different stiffnesses.

جێڵ بە لینجی جیاواز،

And researchers can even make the materials

و تەنانەت لێکۆڵەرەکان دەتوانن مادەیەک دروست بکەن

release different signals over time.

کە دەتوانێت فرمانی جیاواز لە یەک کاتدا دەر بکات.

So in other words, we can orchestrate this Broadway show of cells

ئێمە دەتوانین نمایشی ئۆرکێسترا شانەکان ڕێکبخەین

by giving them the correct stage, cues and props

بە دەرکردنی فرمانی جیاواز، ئاماژە،

that can be changed for different tissues,

کە بە پێی شانەکان دەگۆڕێن،

just like a producer would change the set

هەروەک چۆن پرۆسەی مۆنتاژی تەلەفزیۆنی چۆنە،

for "Les Mis" versus "Little Shop of Horrors."

هەموو شتێک بە دڵی دەرهێنەرە.

I'm combining specific types of signals

من چەند فرمانێکی جیاواز بەیەکەوە دەبەستمەوە کە بە شێوازێک

that mimic how our body responds to injury to help us regenerate.

ڕەفتار دەکات، کاتێک لە کاتی پێکان جەستەمان فرمانی دووبارە دروست بوون خانە دەدات.

In the future, we could see a scar-proof band-aid,

لە داهاتوودا برینپێچی نەهێشتنی شوختی دەمووچاو،

a moldable muscle filler or even a wound-healing vaccine.

خانەی دروست کەری ماسولکە و ڤاکسینی چارەسەری برینیش دروست دەبێت.

Now, we aren't going to wake up tomorrow and be able to heal like Wolverine.

لە شەو ڕۆژێکدا لە خەو هەڵناستین و جەستەمان وەک ئاژەڵی وڵڤرین ڕەفتار بکات

Probably not next Tuesday, either.

هەفتەی داهاتووش بەم چەشنە نابێت.

But with these advances,

بەڵام بەهۆی ئەم پێشکەوتنانە،

and working with our immune system to help build tissue and heal wounds,

و ئیشکردن لەسەر سیستەمی بەرگریمان بۆ ،بەرهەمهێنانی شانە و خێرا چاکبوونەوەی برین

we could begin seeing products on the market

وردە وردە ئەم دەرمانەنە لە بازاڕەکان بەردەست دەبن

that work with our body's defense system to help us regenerate,

کە ئیش لەسەر سیستەمی بەرگریمان دەکەن تا دووبارە خانە بەرهەمبهێنێتەوە،

and maybe one day be able to keep pace with a salamander.

و لەوانەیە ڕۆژێک ئارامتر لەگەڵ سالامەندەر هەڵسوکەوت بکەین.

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵە)