What it's like to live on the International Space Station | Cady Coleman

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I'm an astronaut.

ကျွန်မက အာကာသယာဉ်မှူးပါ။

I flew on the space shuttle twice,

အာကာသ လွန်းပျံယာဉ်နဲ့ နှစ်ကြိမ် ပျံသန်းခဲ့ပြီး

and I lived on the International Space Station for almost six months.

ခြောက်လနီးပါး နိုင်ငံတကာ အာကာသ စခန်းမှာ နေထိုင်ခဲ့တယ်။

People often ask me the same question, which is, "What's it like in space?"

လူတွေ မကြာခဏ မေးတတ်တဲ့ ဆင်တူ မေးခွန်းက "အာကာသဆိုတာ ဘယ်လိုမျိုးလဲ"တဲ့။

as if it was a secret.

လျှို့ဝှက်ချက် တစ်ခုအလားပဲ။

Space belongs to all of us,

အာကာသဟာ ကျွန်မတို့အားလုံးနဲ့ ဆိုင်ပါတယ်။

and I'd like to help you understand why it's a place that is magic for all of us.

ဘာကြောင့် ဒီနေရာက အားလုံးအတွက် မှော်ဆန် နေတာကို နားလည်ဖို့ ကျွန်မ ကူညီချင်တယ်။

The day after my 50th birthday,

ကျွန်မရဲ့ နှစ်ငါးဆယ် မွေးနေ့အပြီး နောက်နေ့မှာ

I climbed aboard a Russian capsule,

ရုရှားလုပ် အာကာသယာဉ်တစ်ခုပေါ်ကို

in Russia,

တက်ခဲ့ပြီး

and launched into space.

အာကာသထဲကို လွှတ်တင်ခဲ့တယ်။

Launching is the most dangerous thing that we do,

လွှတ်တင်ခြင်းဟာ ကျွန်မတို့လုပ်တဲ့ အန္တရာယ်အများဆုံး အရာဖြစ်ပြီး

and it's also the most thrilling.

ရင်ဖိုစရာလည်း အကောင်းဆုံးပါ။

Three, two, one ... liftoff!

သုံး၊ နှစ်၊ တစ်၊ တက်ပြီ။

I felt every single bit of the controlled fury of those rocket engines

ကမ္ဘာမြေကနေ လွှတ်တင်ခိုက်မှာ ဒီဂြိုဟ်တု အင်ဂျင်တွေရဲ့ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့

as they blasted us off the Earth.

သည်းထန်မှုကို အပိုင်းတိုင်း ခံစားရတယ်။

We went faster and faster and faster,

ကျွန်မတို့ဟာ မြန်သထက် မြန်မြန်လာပြီး

until, after eight and a half minutes, on purpose, those engines stop --

ရှစ်မိနစ်ခွဲ အကြာမှာ တမင်သက်သက်ကို ဒီအင်ဂျင်တွေ ရပ်မသွားခင်အထိပေါ့။

kabunk! --

ဘုန်း။

and we are weightless.

ကျွန်မတို့ အလေးချိန်မဲ့သွားတယ်။

And the mission and the magic begin.

အထူးတာဝန်နဲ့ မှော်ဆန်မှာ စပါပြီ။

Dmitry and Paolo and I are circling the Earth

Dmitry၊ Paolo နဲ့ ကျွန်မတို့ဟာ အာကာသယဉ် သေးသေးလေးနဲ့

in our tiny spacecraft,

ကမ္ဘာမြေကို လှည့်ပတ်နေရင်း

approaching the space station carefully.

အာကာသ စခန်းကို သတိရှိရှိ ချဉ်းကပ်နေပါတယ်။

It's an intricate dance at 17,500 miles an hour

ဒါက စမတ်ကား အရွယ်ရှိတဲ့ ကျွန်မတို့ရဲ့ အာကာသယာဉ်နဲ့

between our capsule, the size of a Smart Car,

ဘောလုံးကွင်း အရွယ်ရှိတဲ့ အာကာသ စခန်း အကြားမှာ

and the space station, the size of a football field.

တစ်နာရီ ၁၇၅၀၀ မိုင်နှုန်းနဲ့ ရှုပ်ထွေး ပွေလီတဲ့ ကကွက်တစ်ခုပါ။

We arrive when those two craft dock with a gentle thunk.

ဒုတ်ကနဲ အသံလေးနဲ့အတူ ဒီယာဉ်နှစ်ခု ဆိုက်ကပ်တဲ့အခါ ကျွန်မတို့ ရောက်ပါပြီ။

We open the hatches,

အပေါက်တွေကို ဖွင့်တယ်၊

have sloppy zero-G hugs with each other,

ကမ္ဘာမြေဆွဲအား သုညအမှတ်မှာ တစ်ဦးကို တစ်ဦး အလွယ်သယ်ပြီး ဖက်ကြတယ်

and now we're six.

အခု ခြောက်ယောက်ဖြစ်သွားပါပြီ။

We're a space family, an instant family.

ကျွန်မတို့ဟာ အာကာသ မိသားစု၊ ရင်းနှီးတဲ့ မိသားစုတစ်စုပါ။

My favorite part about living up there

အဲဒီမှာ နေတာရဲ့ အကြိုက်ဆုံး အပိုင်းက

was the flying.

ပျံသန်းခြင်းပါ။

I loved it.

ကျွန်မ ဒါကို သဘောကျတယ်။

It was like being Peter Pan.

Peter Pan လို ဖြစ်နေတာပေါ့။

It's not about floating.

ဒါက မျောနေတာနဲ့ မဆိုင်ဘူး။

Just the touch of a finger

လက်ချောင်းတစ်ချောင်းရဲ့ အထိကကို

can actually push you across the entire space station,

ကိုယ့်ကို အာကာသ စခန်းတစ်ခုလုံးအနှံကို တွန်းပို့ပေးနိုင်ပြီး

and then you sort of tuck in with your toes.

ဒီနောက်မှာတော့ ခြေချောင်းတွေနဲ့ လျှိုသွင်းတာမျိုးပါ့။

One of my favorite things was drifting silently

ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံးတစ်ခုက အာကာသ စခန်းကိုဖြတ်ပြီး

through the space station,

တိတ်ဆိတ်စွာ လွင့်မျောရတာပါ။

which was humming along at night.

ညဘက်ဆို တဝီဝီမြည်နေတာပေါ့။

I wondered sometimes if it knew I was there,

အဲဒီမှာ ကိုယ်ရှိနေတာ ကိုယ်သိလားလို့ တစ်ခါတစ်ခါ တွေးမိတယ်။

just silent.

တိတ်ဆိတ်မှု သက်သက်ပါ။

But sharing the wonder of that with the crew

ဒါပေမဲ့ ဒါရဲ့အံဩဖွယ်ကို အဖွဲ့နဲ့ မျှဝေခြင်းကလည်း

was also part of what was important to me.

ကျွန်မအတွက် အရေးပါတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပါ။

A typical day in space starts with the perfect commute.

အာကာသထဲက သာမန် နေ့တစ်နေ့ကို ပြီးပြည့်စုံတဲ့ အလုပ်သွားတာနဲ့ စတင်တယ်။

I wake up, cruise down the lab

အိပ်ရေ နိုးတယ်၊ လက်တွေ့ခန်းကို မောင်းပြီးဆင်းတယ်၊

and say hello to the best morning view ever.

ရှိဖူးသမျှ အကောင်းဆုံး မနက်ခင်းမြင်ကွင်းကို နှုတ်ဆက်တယ်။

It's a really fast commute, only 30 seconds,

တကယ့်ကို မြန်ဆန်တဲ့ အလုပ်သွားတာပါ၊ စက္ကန့် ၃၀ ပဲကြာပြီ်း

and we never get tired of looking out that window.

ပြတင်းကနေ အပြင်ကိုကြည့်ရတာကို ဘယ်တော့မှ မငြီးငွေ့ဘူး။

I think it reminds us that we're actually still very close to Earth.

ကျွန်မတို့ဟာ ကမ္ဘာမြေနဲ့ နီးနီးလေးမှာပဲ ရှိနေသေးတယ်လို့ သတိပေးနေတာလို့ ထင်မိတယ်။

Our crew was the second ever to use the Canadian robotic arm

တစ်ဒါဇင်ရှိတဲ့ စမ်းသပ်ချက် အမျိုးမျိုးနဲ့ နောက် လေးလလုံးလုံး

to capture a supply ship the size of a school bus

ကျွန်မတို့ တွေ့ရမယ့် တစ်ခုတည်းသော ချောကလက်ပါတဲ့

containing about a dozen different experiments

ကျောင်းကား အရွယ်ရှိတဲ့ ထောက်ပံရေး ယာဉ်ကို ဖမ်းယူဖို့

and the only chocolate that we would see for the next four months.

ကနေဒီယန်း စက်ရုပ် လက်မောင်းကို သုံးသူတွေထဲမှာ ကျွန်မတို့အဖွဲ့က ဒုတိယပါ။

Now, chocolate aside, every single one of those experiments

ကဲ ချောကလက်မှအပ ဒီစမ်းသပ်ချက် တစ်ခုစီတိုင်းဟာ

enables yet one more scientific question answered

ဟောဒီကမ္ဘာမြေမှာ ကျွန်မတို့ မလုပ်နိုင်တဲ့ ဖြေရန်ရှိတဲ့နောက်ထပ် သိပ္ပံဆိုင်ရာ

that we can't do down here on Earth.

မေးခွန်းတစ်ခုကို ထောက်ကူပေးပါတယ်။

And so, it's like a different lens,

ဒါက ခြားနားတဲ့ မှန်ဘီလူးတစ်ခုလိုပဲ

allowing us to see the answers to questions like,

ဒီလိုမေးခွန်းတွေရဲ့ အဖြေတွေကို သိမြင်စေပါတယ်။

"What about combustion?"

"ပေါက်ကွဲခြင်းက ဘာလဲ။"

"What about fluid dynamics?"

အငွေ့ဆန်တဲ့ ဒိုင်နက်မစ်က ဘာလဲ။"

Now, sleeping is delightful.

အခုတော့ အိပ်စက်ခြင်းက ကြည်နူးဖွယ်ရာပါ။

My favorite -- I mean, you could be upside down, right side up --

ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံးက ဆိုလိုတာက ထက်အောက် ပြောင်းပြန် လုပ်လို့ရတာပါ။

my favorite: curled up in a little ball and floating freely.

ကျွန်မ အကြိုက်ဆုံး ဘောလုံးလေးထဲ ခွေပြီး လွတ်လပ်စွာ မျောနေတာပါ။

Laundry? Nope.

အဝတ်လျှော်စရာလား၊ မလိုဘူး။

We load our dirty clothes into an empty supply ship

ညစ်ပတ်နေတဲ့ အဝတ်တွေကို လွတ်နေတဲ့ အထောက်အပံ့ ယာဉ်ထဲကို ထည့်ပြီး

and send it off into space.

အာကာသထဲ ပို့လွတ်လိုက်တာပဲ။

The bathroom.

ရေချိုးခန်းပါ။

Everyone wants to know.

လူတိုင်း သိချင်ကြတာပေါ့။

It's hard to understand, so I made a little video,

နားလည်ဖို့ ခက်တာကြောင့် ဗီဒီယိုလေး လုပ်ခဲ့တယ်။

because I wanted kids to understand

အကြောင်းကတော့ လေဟာနယ်ရဲ့နိယာမဟာ

that the principle of vacuum saves the day

တစ်နေ့တာကို သက်သာစေပြီး လေညှင်းနုနုလေးတစ်ခုကကို

and that just a gentle breeze helps everything go

အရာတိုင်း ရှိသင့်တဲ့ နေရာ ရောက်သွားအောင် ကူညီပေးတာကို

where it is supposed to.

ကလေးတွေ နားလည်စေချင်လို့ပါ။

Well, in real life it does.

အင်း၊ လက်တွေ့ဘဝမှာတော့ လုပ်တယ်ပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Recycling? Of course.

ပြန်သုံးတာလား။ အဟုတ်ပေါ့။

So we take our urine, we store it, we filter it and then we drink it.

ဒီတော့ ကျွန်မတို့ရဲ့ ဆီးတွေကို ယူပြီး သိမ်းတယ်။ ဒါတွေကို စစ်ပြီး သောက်ကြတယ်။

And it's actually delicious.

တကယ့်ကို အရသာရှိတာနော်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Sitting around the table,

စားပွဲမှာ ဝိုင်းထိုင်ပြီး

eating food that looks bad but actually tastes pretty good.

အကြည့်ရဆိုးပေမဲ့ တကယ့်ကို အရသာရှိတဲ့ အစားအစာကို စားနေတာပါ။

But it's the gathering around the table that's important,

ဒါပေမဲ့ ဒါက အရေးပါတဲ့ စားပွဲနားမှာ စုစည်းနေတာပါ။

I think both in space and on Earth,

အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို အတူတူ ခိုင်မာစေတာကြောင့်

because that's what cements a crew together.

အာကာသနဲ့ ကမ္ဘာမြေ နှစ်ခုစလုံးမှာ လို့ ထင်တယ်။

For me, music was a way to stay connected to the rest of the world.

ကျွန်မအတွက်တော့ ဂီတဟာ ကျန်တဲ့ ကမ္ဘာကို ဆက်ပြီး ဆက်သွယ်စေတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုပါ။

I played a duet between Earth and space

လူသား အာကာသယဉ် ပျံသန်းမှု နှစ် ၅၀ မြောက်မှာ

with Ian Anderson of Jethro Tull

ကမ္ဘာမြေနဲ့ အာကာသကြားမှာ

on the 50th anniversary of human spaceflight.

Jethro Tull ရဲ့ Ian Anderson နဲ့အတူ စုံတွဲသီချင်းတစ်ပုဒ်ဖွင့်တယ်။

Connecting to family was so important.

မိသားစုကို ဆက်သွယ်တာက သိပ် အရေးကြီးတယ်။

I talked with my family almost every day the whole time I was up there,

အာကာသမှာရှိနေစဉ် တစ်ချိန်လုံး မိသားစုနဲ့ နေ့တိုင်းနီးပါး စကားပြောခဲ့ပြီး

and I would actually read books to my son as a way for us just to be together.

ကျွန်မတို့ အတူရှိနေဖို့ နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် သားကို စာအုပ်တွေ ဖတ်ပြနေနေခဲ့တယ်။

So important.

သိပ် အရေးကြီးတယ်လေ။

Now, when the space station would go over Massachusetts,

အခု အာကာသ စခန်းက Massachusetts အပေါ်ကို ဖြတ်သွားတဲ့အခါ

my family would run outside,

မိသားစုက အပြင်ကို ပြေးထွက်လာပြီး

and they would watch the brightest star sailing across the sky.

ကောင်းကင်မှာ ဖြတ်ပျံနေတဲ့ အတောက်ပဆုံး ကြယ်ကို ကြည့်နေ့ကြမှာပေါ့။

And when I looked down, I couldn't see my house,

ကျွန်မ အောက်ကို ငုံ့ကြည့်တော့ ကိုယ့်အိမ်ကို မမြင်ရပေမဲ့

but it meant a lot to me to know that the people I loved the most

ကျွန်မ ငုံကြည့်နေစဉ်မှာ ကျွန်မရဲ အချစ်ရဆုံးလူတွေဟာ

were looking up while I was looking down.

မော့ကြည့်နေတယ်ဆိုတာက ကျွန်မအတွက် အဓိပ္ပါယ်အများကြီးရှိတယ်။

So the space station, for me, is the place where mission and magic come together.

ဒီတော့ ကျွန်မအတွက်အာကာသ စခန်းဟာ အထူးတာဝန်နဲ့ မှော်ဆန်မှု အတူဆုံတဲ့နေရာပါ။

The mission, the work are vital steps

အထူးတာဝန်၊အလုပ်ဟာ ကျွန်မတို့ ဂြိုဟ်ထက် ပိုဝေးရာသွားဖို့

in our quest to go further than our planet

စူးစမ်းအတွက် အရေးပါတဲ့ ခြေလှမ်းတွေဖြစ်ပြီး

and imperative for understanding sustainability here on Earth.

ဒီကမ္ဘာမြေမှာ ခံနိုင်စွမ်းရှိမှုကို နားလည်ခြင်းအတွက် မရှိမဖြစ်အရာပါ။

I loved being a part of that,

ဒါရဲ့အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ရတာ နှစ်သက်ပြီး

and if I could have taken my family with me,

ကျွန်မနဲ့အတူ မိသားစုကို ခေါ်သွားနိုင်မယ်ဆိုရင်တော့

I never would have come home.

အိမ်ကို ဘယ်တော့မှ ပြန်လာမှာ မဟုတ်ဘူး။

And so my view from the station showed me

ဒီတော့ အာကာသ စခန်းက မြင်ကွင်းက ကျွန်မကို ပြသလိုက်တာက

that we are all from the same place.

ကျွန်မတို့အားလုံးဟာ တစ်နေရာတည်းကနေ ဆိုတာပါ။

We all have our roles to play.

ကျွန်မတို့အားလုံးမှာ လုပ်ဆောင်ဖို့ ကဏ္ဍတွေရှိတယ်။

Because, the Earth is our ship.

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကမ္ဘာမြေဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ယာဉ်ပါ။

Space is our home.

အာကာသဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ အိမ်ပါ။

And we are the crew of Spaceship Earth.

ကျွန်မတို့ဟာ ကမ္ဘာမြေ အာကာသယာဉ်ရဲ့အမှုထမ်းတွေပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)