Ryan Holladay: To hear this music you have to be there. Literally

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

(Music)

(ဂီတသံတေးသွား)

For any of you who have visited or lived in New York City,

ခင်ဗျားတို့အထဲက နယူးယော့(ခ်)မြို့ကြီးကို အလည်အပတ်ရောက်ဖူးသူတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် အဲဒီမှာ နေထိုင် သူတွေအတွက်တော့

these shots might start to look familiar.

ဒီဓါတ်ပုံတွေကို မြင်လိုက်ရတာနဲ့ ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်နေသလိုလို ခံစားမိလာမှာပါ။

This is Central Park,

ဒါကတော့ Central Park ပန်းခြံပါ။

one of the most beautifully designed

အမေရိကထဲက အလှပဆုံး ပုံစံ ထုတ်ဆောက်လုပ်ထားတဲ့

public spaces in America.

အများပြည်သူနဲ့ဆိုင်တဲ့ နေရာတွေထဲက တစ်ခုပေါ့။

But to anyone who hasn't visited,

ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာကို အလည်မရောက်ဖူးတဲ့သူတွေ အတွက်ကတော့

these images can't really fully convey.

ဒီပုံတွေကို တကယ်အပြည့်အဝ ခံစားနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။

To really understand Central Park,

Central Park ပန်းခြံကို တကယ့်ကို နားလည်ဖို့ဆိုရင်တော့

you have to physically be there.

အဲဒီနေရာကို ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ရောက်ဖူးဖို့ လိုတာပေါ့။

Well, the same is true of the music,

အလားတူပဲ Central Park ပန်းခြံအတွက်ကိုမှ အထူးပြုပြီး အနုစိတ် ရေးဖွဲ့သီကုံးထားတဲ့

which my brother and I composed and mapped

ကျွန်တော်တို့ ညီအစ်ကို နှစ်ယောက်ရဲ့

specifically for Central Park.

ဂီတတေးသွားဟာလည်း အဲဒီအတိုင်းပဲ ဖြစ်မှာပေါ့။

(Music)

(ဂီတသံတေးသွား)

I'd like to talk to you today a little bit about the work

ဒီနေ့ကျွန်တော် အနည်းငယ် ပြောပြချင်တာက

that my brother Hays and I are doing --

ကျွန်တော်နဲ့ ကျွန်တော့ ညီအစ်ကို ဟေး(စ်) လုပ်ကိုင်နေတဲ့ လက်ရာကလေး တစ်ခုအကြောင်းပါ။

That's us there. That's both of us actually —

ဒါကတော့ ကျွန်တော်တို့နှစ်ယောက်ပေါ့။ ဒါဟာ ကျွန်တော်တို့ တကယ်ပါ။

specifically about a concept that we've been developing over the last few years,

ကျွန်တော်တို့ နှစ်ယောက်စလုံး လွန်ခဲ့နှစ်အနည်းငယ် အတွင်းမှာ တီထွင်ဖန်တီးနေကြတဲ့ အယူအဆတစ်ခု အကြောင်းပါ။

this idea of location-aware music.

ဝန်းကျင်နိူးကြားမှုဆိုင်ရာ ဂီတဆိုင်ရာ စိတ်ကူးလေးပါ။

Now, my brother and I, we're musicians

အခုချိန်မှာတော့ ကျွန်တော်တို့ ညီအစ်ကို နှစ်ယောက်ဟာ ဂီတပညာရှင်များ နဲ့

and music producers.

ဂီတထုတ်လုပ်သူတွေပါ။

We've been working together since,

ကျွန်တော်တို့ ပူးပေါင်း လုပ်ကိုင်နေကြတာက ...အင်း ...

well, since we were kids, really.

တကယ်တော့ ကျွန်တော်တို့ကလေးဘဝ ကတည်းကဆိုပါတော့။

But recently, we've become more and more interested

ဒါပေမယ့် မကြာသေးခင် အချိန်ကစပြီး

in projects where art

အနုပညာနဲ့နည်းပညာ ပေါင်းဆုံ ယှက်နွယ်မှုရှိတဲ့ အစီအစဉ်တွေကို

and technology intersect,

ပိုပို စိတ်ဝင်စား လာမိတယ်။

from creating sight-specific audio

ဝန်းကျင် တခုခုဆိုင်ရာ သီးသန့်အသံပိုင်းနဲ့

and video installation

ဗီဒိယ်ို တင်ဆက်မှု အစ စက်မှုပညာများကို သုံးထားတဲ့

to engineering interactive concerts.

အပြန်အလှန် ဆက်သွယ်မှုပါတဲ့ ဂီတဖျော်ဖြေပွဲ အဆုံးပေါ့။

But today I want to focus on this concept

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော် ဒီနေ့ အဓိကထားပြီး ပြောပြချင်တာကတော့

of composition for physical space.

သဘာဝ ဟင်းလင်းပြင် အတွက် တေးဂီတသီဖွဲ့ သီကုံးခြင်းဆိုင်ရာ အယူအဆကိုပါ။

But before I go too much further into that,

ဒါပေမယ့် ဒီအကြောင်းကို အတွင်းကျကျ မဆွေးနွေးခင်

let me tell you a little bit about how we got started

ကျွန်တော်တို့ ဒီစိတ်ကူးကို ဘယ်လို

with this idea.

စတင်ရရှိလာပုံ ကလေးကို အနည်းငယ် ပြောကြားပါရစေ။

My brother and I were living in New York City

ကျွန်တော်တို့ ညီအစ်ကို နယူးယော့(ခ်)မြို့မှာ နေတုန်းက

when the artists Christo and Jeanne-Claude

ပန်းပုပညာရှင်တွေဖြစ်တဲ့ ခရစ်စတိုနဲ့ ဂျင်းကလော့(ဒ်)တို့ဟာ

did their temporary installation, The Gates,

သူတို့ရဲ့ ခေတ်ပြိုင် အနုပညာပြပွဲကလေးကို

in Central Park.

" The Gates" ဆိုတဲ့အမည်နဲ့ Central Park မှာ ခင်ကျင်းပြသခဲ့ကြတယ်။

Hundreds of these brightly-colored sculptures

ရာနဲ့ချီပြီးရှိတဲ့ အရောင်တောက်တောက် ပန်းပုလက်ရာတွေဟာ

decorated the park for a number of weeks,

ပန်းခြံကို သီတင်းပတ်ပေါင်း များစွာကြာအောင် အလှဆင်ထားခဲ့တယ်။

and unlike work that's exhibited

ပြီးတော့ သာမည ဟင်းလင်းပြင် နေရာတစ်ခုက

in a more neutral space,

ပြခန်းနှင့် မတူဘဲ၊

like on the walls of a gallery or a museum,

ပြတိုက် ဒါမှမဟုတ် ပြခန်း တစ်ခုရဲ့ နံရံတွေပေါ်က

this was work that was really in dialogue

လက်ရာတွေနဲ့မတူပဲ ဒီလက်ရာဟာ အဲဒီနေရာနဲ့ အရမ်းကြီးကို

with this place,

တကယ့်ကို လိုက်ဖက်လွန်းပါတယ်။

and in a lot of ways, The Gates

ပြီးတော့ ရှုဒေါင့် အမျိုးမျိုးမှကြည့် ပြောရရင် The Gates ဆိုတာက

was really a celebration

အမှန်တကယ်မှာတော့ ဖရက်ဒရစ် အွန်းစတက်(ဒ်) ရဲ့

of Frederick Olmsted's incredible design.

မယုံနိူင်စရာကောင်းတဲ့ ဒီဇိုင်းရဲ့ အောင်ပွဲ အထိမ်းအမှတ်တစ်ခုပါ။

This was an experience that stayed with us

ဒီတွေ့ကြုံခံစားမှုက ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ အတော်ကြာကြာ ကိန်းအောင်းနေခဲ့တာပါ။

for a long time, and years later,

နောက်နှစ်အတော်ကလေး ကြာလာတော့

my brother and I moved back to Washington, D.C.,

ကျွန်တော်တို့ ညီအစ်ကို နှစ်ဦး ဝါရှင်တန်ဒီစီကို ပြန်ပြောင်းလာခဲ့ပါတယ်။

and we started to ask the question,

ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ မေးခွန်းထုတ်မိတာက

would it be possible,

ပန်းခြံထဲက သဘာဝအပြင်အဆင်ကို

in the same way that The Gates

The Gates က တုံ့ပြန်ခဲ့သလိုမျိုး

responded to the physical layout of the park,

သဘာဝရှုခင်းအတွက်

to compose music for a landscape?

တေးဂီတကို သီကုံးဖွဲ့နွဲ့လို့များ ရနိုင်မလားပေါ့။

Which brought us to this.

အဲဒါနှင့် ကျွန်တော်တို့ကို ဒီဆီကို ဆောင်ကြဉ်းခဲ့တာပါ။

(Music)

(ဂီတသံတေးသွား)

On Memorial Day, we released "The National Mall,"

အောက်မေ့ဖွယ်ရာ အထိမ်းအမှတ်နေ့မှာတော့ ဒေသဆိုင်ရာ နိုးကြားမှု တေးစုကလေးဖြစ်တဲ့

a location-aware album

National Mall ကိုဖြန့်ချီခဲ့ပါတယ်။

released exclusively as a mobile app

GPS လုပ်ဆောင်ချက် စနစ်ပါဝင်တဲ့

that uses the device's built-in GPS functionality

မိုဘိုင်း ကိရိယာတွေကို ရည်စူးပြီး သီးသန့်ဖြန့်ချီခဲ့တာပါ။

to sonically map the entire park

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဇာတိမြို့ ဝါရှင်တန် ဒီစီရဲ့ ပန်းခြံ တစ်ခုလုံးကို

in our hometown of Washington, D.C.

အသံလှိုင်းအားဖြင့် မြေပုံကို ချယ်မှုန်ထားတာပါ။

Hundreds of musical segments

ရာနဲ့ချီပြီးရှိတဲ့ တေးဂီတ အပိုင်းအပိုင်း ကလေးတွေကို ပန်းခြံတစ်ခုလုံးရှိ

are geo-tagged throughout the entire park

ဘူမိနေရာများနဲ့ ချိတ်ဆက် ပေးထားခဲ့တဲ့အတွက်

so that as a listener traverses the landscape,

နားဆင်နေသူ တစ်ယောက်ဟာ မြေပြင် အနေအထားတစ်ခုကို ဖြတ်လျှောက်သွားခိုက်မှာ

a musical score is actually unfolding around them.

ဂီတတေးသွားတွေက သူတို့အနီးတဝိုက်က ပတ်ဝန်းကျင်ကို တကယ်ပဲ ဖြန့်ခင်းပြနေတာပေါ့။

So this is not a playlist or a list of songs

ဒါကြောင့် ဒါဟာ ပန်းခြံတစ်ခုအတွက် စီစဉ်ထားတဲ့ တေးသွားစာရင်း ဒါမှမဟုတ်

intended for the park,

သီချင်းစု မဟုတ်ခဲ့ဘဲ

but rather an array of distinct melodies and rhythms

ပဟေဠိကားချပ် တစ်ခုပါ်မှာ အစိတ်အပိုင်းတွေကို ဆက်စပ် ချိတ်ဆက် ပေးရသလိုပဲ၊

that fit together like pieces of a puzzle

နားဆင်သူက ရွေးချယ်ထားတဲ့ လမ်းကြောင်းကို အခြေခံလိုက်ပြီး

and blend seamlessly

ခြားနားတဲ့ တေးသွားနဲ့ စည်းချက်အခင်းအကျင်း များထဲက

based on a listener's chosen trajectory.

တေးသွားများကိုယူပြီး မရပ်မနား ချောမွေ့စွာ တီးမှုတ် ကစားပေးတာပါ။

So think of this as

ဒါကြောင့်မို့လို့ သင့်ကိုယ်တိုင် ရွေးချယ် ဆန်းသစ် တီထွင်လိုက်တဲ့

a choose-your-own-adventure of an album.

တေးစုတစ်ခုအဖြစ် ခံယူနိုင်ပါတယ်။

Let's take a closer look.

အနီးကပ် ကြည့်ကြရအောင်။

Let's look at one example here.

ဒီမှာ နမူနာလေး တစ်ခုကို ကြည့်ကြတာပေါ့။

So using the app,

ဒီပရိုဂရမ်လေးကို သုံးပြီး

as you make your way towards the grounds

ဝါရှင်တန် အထိမ်းအမှတ် အဆောက်အဦ

surrounding the Washington Monument,

ပတ်ပတ်လည်က ကွင်းပြင်တွေကို သွားနေခိုက်မှာ

you hear the sounds of instruments warming up,

တူရိယာတွေရဲ့ ပဏာမ တေးသွားလေးတွေ ကြားရတယ်။

which then gives way to the sound of a mellotron

အဲဒီကနေ အသင့်သွင်းယူထားတဲ့

spelling out a very simple melody.

အင်မတန်ကို ရိုးစင်းလှတဲ့ တေးသံဟာ တစ်လုံးချင်း တစ်လုံးချင်းလိမ့်ဆင်းလာတာပေါ့။

This is then joined by the sound of sweeping violins.

ဒီနောက်မှာတော့ ဒီအသံက ဝေ့ဝဲပျံလွင့်နေတဲ့ တယောသံနဲ့ပေါင်းစပ်သွားမိတယ်။

Keep walking, and a full choir joins in,

ဆက်လျှောက်သွားလိုက်ပါဦး။ အင်ပြည့်အားပြည့် သံစုံကျူးရင့်သံကပါ ပေါင်းစပ်ပါဝင်လာပါတယ်။

until you finally reach the top of the hill

နောက်ဆုံး တောင်ထိပ် ရောက်သွားတဲ့အထိပေါ့။

and you're hearing the sound of drums and fireworks

နောက်ပြီးတော့ ဒရမ်သံတွေ၊ မီးရှူးမီးပန် ဖောက်သံတွေ၊

and all sorts of musical craziness,

ဆန်းကြယ်တဲ့ ဂီတသံမျိုးစုံကို နားဆင်ရပါလိမ့်မယ်။

as if all of these sounds are radiating out

ဒီအသံတွေဟာ ပန်းခြံကြီးရဲ့ အလယ်ဗဟိုရှိ မော်ကွန်းကျောက်တိုင်ကြီးကနေ

from this giant obelisk that punctuates

ဖောက်ထွက်လျက်

the center of the park.

ဖြာထွက်လာနေသယောင် ပျံ့လွင့်နေပါတယ်။

But were you to walk in the opposite direction,

ဒါပေမယ့် ဆန့်ကျင်ဖက်အရပ်ကို လျှောက်သွားမယ်ဆိုရင်တော့

this entire sequence happens in reverse.

ခုနက အစီအစဉ် တစ်ခုလုံးဟာ ပြောင်းပြန် အနေအထား ဖြစ်သွားမှာပါ။

And were you to actually exit the perimeter of the park,

တကယ်လို့ သင်ဟာ ပန်းခြံရဲ့ ပတ်လည်အဝန်းကနေ ထွက်ခွာတော့မယ် ဆိုရင်တော့

the music would fade to silence,

ဂီတသံဟာ မှေးမှိန် တိတ်ဆိတ်သွာမှာ ဖြစ်ပြီး

and the play button would disappear.

ဖွင့်ပိတ် ခလုတ်ဟာလည်း ပျောက်ကွယ်သွားမှာပါ။

We're sometimes contacted by people in other parts of the world

တစ်ခါတစ်လေကျတော့ အမေရိကကို လာမလည်နိုင်တဲ့

who can't travel to the United States,

ကမ္ဘာကြီးရဲ့အခြားသော အရပ်ဒေသတွေက ဒီတေးဂီတကို နားဆင်ချင်တဲ့

but would like to hear this record.

လူတွေက ကျွန်တော်တို့ကို ဆက်သွယ်ကြတယ်။

Well, unlike a normal album,

အင်း ......ဒီတေးစုက ပုံမှန်တခြားတေးတွေနဲ့ မတူလေတော့

we haven't been able to accommodate this request.

ဒီတောင်းဆိုချက်ကို မလိုက်လျောပေးနိုင်ဘူး ပေါ့ဗျာ။

When they ask for a C.D. or an MP3 version,

သူတို့က CD ဒါမှမဟုတ် MP3 ပုံစံမျိုးဖြစ်ဖြစ် တောင်းခံတဲ့အခါမှာ

we just can't make that happen,

ကျွန်တော်တို့က လုပ်မပေးနိူင်ဘူးပေါ့။

and the reason is because

အကြောင်းရင်းကတော့ အစဉ်အလာ

this isn't a promotional app

ဓာတ်ပြားချပ် တစ်ခုကို ဖြန့်ချီရာမှာ အရောင်းမြှင့်တင်ဖို့ ဒါမှမဟုတ်

or a game to promote or accompany

အဲဒါနဲ့ တွဲဖက်ထည့်ပေးလိုက်တဲ့ ကြော်ငြာ ပရိုဂရမ် ဒါမှမဟုတ်

the release of a traditional record.

ကစားစရာ (ဂိမ်း) တစ်ခုမဟုတ်တဲ့ အတွက်ကြောင့်ပါ။

In this case, the app is the work itself,

ဒီလုပ်ဆောင်ချက် ပရိုဂရမ်ကိုယ်နှိုက်ကိုက အဓိကအလုပ်ပါ။

and the architecture of the landscape

ရှုမျော်ခင်းဆိုင်ရာ မြေပြင် အသွင်အပြင် တည်ဆောက်ထားထဲမှာ

is intrinsic to the listening experience.

သောတပိုင်းဆိုင်ရာ အတွေ့အကြုံအတွက် နဂိုကတည်းက ပူးတွဲပါဝင်ပြီးသားပါ။

Six months later, we did a location-aware album

နောက် (၆)လ အကြာမှာတော့ Central Park ပန်းခြံအတွက် "ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာနူးကြားမှု" တေးစုလေး တစ်ခု ။

for Central Park,

ကျွန်တော်တို့ ထုတ်လုပ်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်

a park that is over two times the size of the National Mall,

ဒါက National Mall ထက်အရွယ်အစား နှစ်ဆကျော်ပိုကြီးတဲ့ ပန်ခြံတစ်ခုပါ။

with music spanning from the Sheep's Meadow

ဂီတတေးသွားက Sheep's Meadow ကနေ

to the Ramble to the Reservoir.

Ramble အထိ၊ အဲဒီကနေ Reservoir အထိ လွှမ်းခြုံဖြတ်သန်းနေပါတယ်။

Currently, my brother and I are working on

လောလောဆယ်မှာတော့ ကျွန်တော်တို့ ညီအစ်ကို နှစ်ယောက်ဟာ

projects all over the country,

တစ်နိူင်ငံလုံး အဝှမ်းမှာ အစီအစဉ်တွေ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။

but last spring we started a project,

ပြီးခဲတဲ့ နွေဦးကတော့ ဒီက

here actually at Stanford's

စတန်းဖို့(ဒ်) လူထုဆက်သွယ်ရေး အနုပညာ

Experimental Media Art Department,

စမ်းသပ်ခြင်းဆိုင်ရာ ဌာနမှာ စီမံချက်တစ်ခုကို စတင်ခဲ့ပါတယ်။

where we're creating our largest location-aware album to date,

အဲဒီမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့အကြီးမားဆုံး ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ နိုးကြားမှု တေးစုကို မှတ်တမ်းတင်ဖို့ ဖန်တီးနေပါတယ်။

one that will span the entirety of Highway 1

ဒီတစ်ခုကတော့ တောင်ပစိဖိတ် ကမ်းခြေဒေသက အမှတ်(၁)

here on the Pacific Coast.

အဝေးပြေး လမ်းမတစ်ခုလုံးကို လွှမ်းခြုံဖြတ်သန်း နေပါလိမ့်မယ်။

But what we're doing, integrating GPS with music,

ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ အခုဖန်တီးနေတဲ့ GPS စနစ်နဲ့ တေးဂီတကို ပေါင်းစပ်ရေးဟာ

is really just one idea.

တကယ်တော့ စိတ်ကူးတစ်ခုပါပဲ။

But it speaks to a larger vision

ဒါပေမယ့် အခု ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်ကြီးထဲမှာ ခြေချဖို့ တစ်ခါတစ်ရံ ရုန်းကန်နေကြရတဲ့

for a music industry that's sometimes struggled

ဂီတ လုပ်ငန်း တစ်ခုအတွက်တော့

to find its footing in this digital age,

ပိုမိုကြီးမားတဲ့ အမြင်တစ်ခုကို ပြောပြနေပါတယ်။

that they begin to see these new technologies

သူတို့အနေနဲ့ ဒီနည်းပညာ အသစ်တွေကို စတင်ရှုမြင်ဖြစ်ဖို့၊

not simply as ways of adding bells and whistles

တည်ရှိပြီးသား ပုံစံတွေထဲကို ခေါင်းလောင်း သံလေးတွေ၊

to an existing model,

လေချွန်သံလေးတွေ ထပ်ဖြည့်ရုံမျှ မကပဲ

but to dream up entirely new ways

လူတွေနဲ့ တုံ့ပြန်ဆက်သွယ်မှု ရှိလာမယ့်၊

for people to interact with

ဂီတကို တွေ့ကြုံခံစားဖို့

and experience music.

တကယ့် နည်းလမ်းသစ်တွေကို စိတ်ကူးမြင်မက်ဖို့ အတွက်ပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ခင်ဗျာ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)