Daniel Goleman: Why arent we all Good Samaritans?

Translator: Dejan Spaseski Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

You know, I'm struck by how one of the implicit themes of TED

Запрепастен сум од тоа како една од имплицитните теми на TED

is compassion, these very moving demonstrations we've just seen:

е сочувствувањето, овие навистина потресни слики кои ги видовме:

HIV in Africa, President Clinton last night.

СИДА во Африка, претседателот Клинтон минатата ноќ.

And I'd like to do a little collateral thinking, if you will,

И би сакал да додадам малку колатерално размислување,

about compassion and bring it from the global level to the personal.

за сочувствувањето и да го доближам од глобално до ниво на личноста.

I'm a psychologist, but rest assured,

Јас сум психолог, но бидете сигурни,

I will not bring it to the scrotal.

нема да бидам премногу интимен.

(Laughter)

(Смеење)

There was a very important study done a while ago

Направено е многу важно истражување неодамна

at Princeton Theological Seminary that speaks to why it is

на Принстон Теолошкото Училиште која кажува зошто

that when all of us have so many opportunities to help,

кога сите ние имаме толку многу прилики да помогнеме,

we do sometimes, and we don't other times.

некогаш помагаме, а некогаш не.

A group of divinity students at the Princeton Theological Seminary

На една група студенти на Принстон Теолошкото Училиште

were told that they were going to give a practice sermon

им било кажано дека ќе вежбаат обраќање

and they were each given a sermon topic.

и секому од нив му била дадена тема на обраќањето.

Half of those students were given, as a topic,

На половина од овие студенти им била дадена, како тема,

the parable of the Good Samaritan:

однесувањето на Добиот Самарјанин:

the man who stopped the stranger in --

човекот кој застанал покрај непознато лице

to help the stranger in need by the side of the road.

за да му помогне на непознатиот во неволја на патот.

Half were given random Bible topics.

На другата половина им биле дадени теми од библијата.

Then one by one, they were told they had to go to another building

Потоа на еден по еден, им соопштиле дека треба да отидат во друга зграда

and give their sermon.

и да го направат своето обраќање.

As they went from the first building to the second,

Додека тие оделе од првата во втората зграда,

each of them passed a man who was bent over and moaning,

сите до еден поминале покрај човек кој превиткан молел,

clearly in need. The question is: Did they stop to help?

очигледно за помош. Прашањето е: Дали тие застанале да помогнат?

The more interesting question is:

Уште поинтересно е прашањето:

Did it matter they were contemplating the parable

Дали било битно што биле сконцентрирани на однесувањето

of the Good Samaritan? Answer: No, not at all.

на Добриот Самарјанин? Одговор: Не. Не воопшто.

What turned out to determine whether someone would stop

Она што одредило дали некој би застанал

and help a stranger in need

и би му помогнал на непознат во неволја

was how much of a hurry they thought they were in --

било колку тие мислеле дека се во брзање,

were they feeling they were late, or were they absorbed

дали мислеле дека доцнат или дали биле замислени

in what they were going to talk about.

за она за што требале да зборуваат.

And this is, I think, the predicament of our lives:

И ова, мислам дека е карактеристика на нашиот живот:

that we don't take every opportunity to help

дека не ги користиме сите прилики да помогнеме

because our focus is in the wrong direction.

бидејќи нашиот фокус е во погрешна насока.

There's a new field in brain science, social neuroscience.

Воспоставена е нова област во изучувањето на мозокот, општествена невронаука.

This studies the circuitry in two people's brains

Таа ги изучува деловите на мозоците на двајца луѓе

that activates while they interact.

кои се активираат додека зборуваат.

And the new thinking about compassion from social neuroscience

А новото сфаќање за сочувството во невронауката

is that our default wiring is to help.

е дека нашата основна поставеност е да помагаме.

That is to say, if we attend to the other person,

Така, доколку забележиме друга личност,

we automatically empathize, we automatically feel with them.

ние автоматски се сплотуваме, сочувствуваме со неа.

There are these newly identified neurons, mirror neurons,

Откриени се нови неврони, имитирачки неврони,

that act like a neuro Wi-Fi, activating in our brain

кои се однесуваат како невро Wi-Fi, активирајќи се во нашиот мозок

exactly the areas activated in theirs. We feel "with" automatically.

во идентични области како и во нивниот мозок. Ние сочувствуваме автоматски.

And if that person is in need, if that person is suffering,

И доколку таа личност е во неволја, доколку пати,

we're automatically prepared to help. At least that's the argument.

ние сме автоматски подготвени да помогнеме. Барем такви се аргументите.

But then the question is: Why don't we?

Но следува прашањето: Зошто не помагаме:?

And I think this speaks to a spectrum

Мислам дека ова зборува за цела палета

that goes from complete self-absorption,

која започнува од целосна опседнатост со себе

to noticing, to empathy and to compassion.

до забележување, до емпатија и сочувствување.

And the simple fact is, if we are focused on ourselves,

И едноставен факт, доколку сме фокусирани на себе,

if we're preoccupied, as we so often are throughout the day,

доколку сме презафатени, а такви сме честопати во текот на денот,

we don't really fully notice the other.

ние навистина не ги забележуваме останатите.

And this difference between the self and the other focus

И оваа разлика помеѓу сопствениот и туѓиот фокус

can be very subtle.

може да биде многу деликатна.

I was doing my taxes the other day, and I got to the point

Пред некој ден си го пресметував данокот и се најдов себеси

where I was listing all of the donations I gave,

како ги прегледувам сите донации кои сум ги дал,

and I had an epiphany, it was -- I came to my check

и имав привидение, кога всушност, стигнав до мојот чек

to the Seva Foundation and I noticed that I thought,

за фондацијата Сева и си помислив,

boy, my friend Larry Brilliant would really be happy

мојот пријател Лери Брилијант би бил навистина среќен

that I gave money to Seva.

што сум дал пари на Сева.

Then I realized that what I was getting from giving

Потоа сфатив дека од донирањето јас добивам

was a narcissistic hit -- that I felt good about myself.

нарцисоидна придобивка -дека се чувствувам добро во врска со себе.

Then I started to think about the people in the Himalayas

Потоа започнав да размислувам за луѓето на Хималаите

whose cataracts would be helped, and I realized

на кои им требаше помош поради катаракта и сфатив

that I went from this kind of narcissistic self-focus

дека од нарцисоидниот сопствен фокус преминав

to altruistic joy, to feeling good

кон алтруистичка радост, убаво чувство

for the people that were being helped. I think that's a motivator.

за луѓето на кои ќе им се помогне. Мислам дека тоа е мотиватор.

But this distinction between focusing on ourselves

Но разликата помеѓу фокусирањето на самите нас

and focusing on others

и фокусирањето на другите

is one that I encourage us all to pay attention to.

е она на што мислам дека сите треба да обрнеме внимание.

You can see it at a gross level in the world of dating.

Тоа можете да го видите глобално ниво кај запознавањето партнерки.

I was at a sushi restaurant a while back

Бев во еден суши ресторан пред некое време

and I overheard two women talking about the brother of one woman,

и слушнав како две жени зборуваат за братот на едната од нив,

who was in the singles scene. And this woman says,

кој сè уште не бил во врска. Едната жена рече,

"My brother is having trouble getting dates,

"Мојот брат има проблем со запознавање партнерка,

so he's trying speed dating." I don't know if you know speed dating?

затоа се обидува со брзо спарување." Дали знаете што е брзо спарување?

Women sit at tables and men go from table to table,

Жената седнува на маса, а мажот оди од маса на маса,

and there's a clock and a bell, and at five minutes, bingo,

и има часовник и звонче, и на секои пет минути, сигнал,

the conversation ends and the woman can decide

разговорот завршува и жената може да одлучи

whether to give her card or her email address to the man

дали да го даде својот телефон или нејзината e-mail адреса на мажот

for follow up. And this woman says,

за следна средба. И едната жена вели,

"My brother's never gotten a card, and I know exactly why.

"Мојот брат никогаш нема добиено телефон и јас точно знам зошто.

The moment he sits down, he starts talking non-stop about himself;

Само што ќе седне, тој започнува непрестано да зборува за себе,

he never asks about the woman."

тој никогаш не се распрашува за жената."

And I was doing some research in the Sunday Styles section

И јас направив некои истражувања во Сандеј Стајлс рубриката

of The New York Times, looking at the back stories of marriages --

на Њујорк Тајмс, гледајќи ги позадинските приказни на браковите,

because they're very interesting -- and I came to the marriage

бидејќи тие беа многу интересни - и стигнав до бракот

of Alice Charney Epstein. And she said

на Алис Черни Епстајн. Таа рече

that when she was in the dating scene,

дека кога се запознавала со некој дечко,

she had a simple test she put people to.

имала едноставен тест кој им го правела.

The test was: from the moment they got together,

Тестот бил: од моментот кога се заедно,

how long it would take the guy to ask her a question

колку долго би му требало на момчето да ѝ постави прашање

with the word "you" in it.

со зборчето "ти" во него.

And apparently Epstein aced the test, therefore the article.

Очигледно Eпстин го погодила тестот, а со тоа и статијата.

(Laughter)

(Смеење)

Now this is a -- it's a little test

Сега ова е еден мал тест

I encourage you to try out at a party.

ве охрабрувам да го пробате на некоја забава.

Here at TED there are great opportunities.

Овде на TED има мноштво можности.

The Harvard Business Review recently had an article called

Харвард Бизнис Ривју скоро имаше статија со наслов

"The Human Moment," about how to make real contact

"Човечкиот Момент" за тоа како да направите вистински контакт

with a person at work. And they said, well,

со некоја личност на работа. И тие рекоа,

the fundamental thing you have to do is turn off your BlackBerry,

основната работа која треба да ја направите е да го исклучите Вашето блекбери,

close your laptop, end your daydream

да го затворите Вашиот лаптоп, да престанете со мечтаење

and pay full attention to the person.

и посветете ѝ целосно внимание на личноста.

There is a newly coined word in the English language

Има еден нов збор во англискиот јазик

for the moment when the person we're with whips out their BlackBerry

за моментот кога личноста со која сме - го вади нејзиниот блекбери

or answers that cell phone, and all of a sudden we don't exist.

или одговара на повик, а ние одеднаш за неа не постоиме.

The word is "pizzled": it's a combination of puzzled and pissed off.

Тој збор е "pizzled": тоа е комбинација од збунет и налутен.

(Laughter)

(Смеење)

I think it's quite apt. It's our empathy, it's our tuning in

Мислам дека е прилично вообичаено. Тоа е нашата емпатија, нашето доближување

which separates us from Machiavellians or sociopaths.

кое нè издвојува од Макијавелистите или од социопатите.

I have a brother-in-law who's an expert on horror and terror --

Имам еден зет кој е експерт за хорор и за терор,

he wrote the Annotated Dracula, the Essential Frankenstein --

ги има напишано книгите Annotated Dracula и Essential Frankenstein,

he was trained as a Chaucer scholar,

кој бил обучен како ученик на Chaucer,

but he was born in Transylvania

но роден е во Трансилванија

and I think it affected him a little bit.

и мислам дека тоа малку му влијаело.

At any rate, at one point my brother-in-law, Leonard,

Како и да е, мојот зет, Леонард,

decided to write a book about a serial killer.

одлучи да напише книга за еден сериски убиец.

This is a man who terrorized the very vicinity we're in

Се работи за човек кој ги тероризирал луѓето

many years ago. He was known as the Santa Cruz strangler.

многу одамна. Тој бил познат како вампирот Санта Круз.

And before he was arrested, he had murdered his grandparents,

И пред да биде уапсен, тој ги убил своите баба и дедо,

his mother and five co-eds at UC Santa Cruz.

неговата мајка и пет колеги од Санта Круз колеџот.

So my brother-in-law goes to interview this killer

Така мојот зет оди да го интервјуира овој убиец

and he realizes when he meets him

и кога го запознава сфаќа

that this guy is absolutely terrifying.

дека овој тип е навистина застрашувачки.

For one thing, he's almost seven feet tall.

Само една работа, висок е 2,3 метри.

But that's not the most terrifying thing about him.

Но тоа не е најзастрашувачкото кај него.

The scariest thing is that his IQ is 160: a certified genius.

Најстрашната работа е што неговиот IQ е 160: потврден гениј.

But there is zero correlation between IQ and emotional empathy,

Но нема никаква корелација помеѓу неговиот IQ и емоционалната емпатија,

feeling with the other person.

сочувствување со други луѓе.

They're controlled by different parts of the brain.

Тие се контролираат од различни делови во мозокот.

So at one point, my brother-in-law gets up the courage

Во еден момент, мојот зет собира храброст

to ask the one question he really wants to know the answer to,

да му го постави прашањето на кое сака да го знае одговорот,

and that is: how could you have done it?

а тоа е: Како можеше да го направиш тоа?

Didn't you feel any pity for your victims?

Зарем не ти беше жал за твоите жртви?

These were very intimate murders -- he strangled his victims.

Се работеше за свирепи убиства - тој ги гушел жртвите.

And the strangler says very matter-of-factly,

А убиецот одговара смирено,

"Oh no. If I'd felt the distress, I could not have done it.

"О, не. Доколку почувствував вознемиреност, немаше да го направам тоа.

I had to turn that part of me off. I had to turn that part of me off."

Морав да го исклучам тој дел во мене. Морав да го исклучам тој дел од мене."

And I think that that is very troubling,

Мислам дека тоа е навистина проблематично,

and in a sense, I've been reflecting on turning that part of us off.

и некако, се посветив на исклучувањето на овој дел од нас.

When we focus on ourselves in any activity,

Кога се фокусираме на самите себе во било која активност,

we do turn that part of ourselves off if there's another person.

го исклучуваме тој дел во нас доколку сме покрај друга личност.

Think about going shopping and think about the possibilities

Помислете кога одите во шопинг и за можностите

of a compassionate consumerism.

за сочувствувачка потрошувачка.

Right now, as Bill McDonough has pointed out,

Токму сега, како што Bill McDonough потенцираше,

the objects that we buy and use have hidden consequences.

предметите кои ги купуваме и ги користиме имаат скриени последици.

We're all unwitting victims of a collective blind spot.

Сите ние несвесно сме жртви на колективно спепило.

We don't notice and don't notice that we don't notice

Не ги забележуваме и не забележуваме дека не ги забележуваме

the toxic molecules emitted by a carpet or by the fabric on the seats.

отровните молекули кои излегуваат од теписонот или материјалот на седиштата.

Or we don't know if that fabric is a technological

Или не знаеме дека материјалот е технолошка

or manufacturing nutrient; it can be reused

или производствена состојка, која може повторно да биде употребена

or does it just end up at landfill? In other words,

или едноставно завршува на отпад? Со други зборови,

we're oblivious to the ecological and public health

ние сме безобѕирни кон еколошкото или јавното здравје

and social and economic justice consequences

и кон општествените и економските последици

of the things we buy and use.

од работите кои ги купуваме и ги користиме.

In a sense, the room itself is the elephant in the room,

На некој начин, самата соба е слонот во собата,

but we don't see it. And we've become victims

но не го гледаме. И ние стануваме жртви

of a system that points us elsewhere. Consider this.

на систем кој нè насочува на друго место. Размислете за ова.

There's a wonderful book called

Има една прекрасна книга со назив

Stuff: The Hidden Life of Everyday Objects.

Материјал: Скриениот живот на секојдневните предмети.

And it talks about the back story of something like a t-shirt.

И тој зборува за позадинската приказна за предмети како на пример маица.

And it talks about where the cotton was grown

И тој кажува каде растел памукот

and the fertilizers that were used and the consequences

за користените ѓубрива и последиците

for soil of that fertilizer. And it mentions, for instance,

врз земјата од тие ѓубрива. И споменува, на пример,

that cotton is very resistant to textile dye;

дека памукот е многу отпорен на текстилна боја,

about 60 percent washes off into wastewater.

околу 60% отпаѓа во отпадната вода.

And it's well known by epidemiologists that kids

И добро е познато од епидемиолозите дека децата

who live near textile works tend to have high rates of leukemia.

кои живеат близу текстилни фабрики имаат висок процент на леукемија.

There's a company, Bennett and Company, that supplies Polo.com,

Има една компанија, Бенет енд Компани, која го снабдува Polo.com,

Victoria's Secret -- they, because of their CEO, who's aware of this,

Victoria's Secret -- и тие, бидејќи нивниот директор, кој е свесен за ова,

in China formed a joint venture with their dye works

во Кина формирал здружен бизнис со нивната бојаџилница

to make sure that the wastewater

за да се осигура дека отпадната вода

would be properly taken care of before it returned to the groundwater.

ќе биде правилно третирана пред да се врати во земјата.

Right now, we don't have the option to choose the virtuous t-shirt

Во моментов, немаме можност да избереме ваква маица

over the non-virtuous one. So what would it take to do that?

од сите останати. Па што би било потребно за тоа?

Well, I've been thinking. For one thing,

Размислував за тоа. Да напоменам,

there's a new electronic tagging technology that allows any store

постои нова електронска технологија за означување која дозволува секоја продавница

to know the entire history of any item on the shelves in that store.

да ја знае целокупната историја на секој продукт на полиците во продавницата.

You can track it back to the factory. Once you can track it

Можете да ја следите назад сè до фабриката. Откако ќе се вратите

back to the factory, you can look at the manufacturing processes

назад во фабриката, можете да ги погледнете производните процеси

that were used to make it, and if it's virtuous,

кои биле користени за изработка, и доколку е еколошка,

you can label it that way. Or if it's not so virtuous,

можете така и да ја означите. Или доколку не е еколошка,

you can go into -- today, go into any store,

можете да влезете, денес, во било која продавница,

put your scanner on a palm onto a barcode,

да го скенирате баркодот,

which will take you to a website.

и тој ќе ве одведе до нивниот веб сајт.

They have it for people with allergies to peanuts.

Тоа го имаат за луѓе алергични на кикирики.

That website could tell you things about that object.

Овој веб сајт може да ви каже работи за предметот.

In other words, at point of purchase,

Со други зборови, во моментот на купување,

we might be able to make a compassionate choice.

би можеле да направиме сочувствителен избор.

There's a saying in the world of information science:

Постои изрека во светот на информациската наука:

ultimately everybody will know everything.

на крајот сите ќе знаат сè.

And the question is: will it make a difference?

Прашањето е: дали тоа ќе направи разлика?

Some time ago when I was working for The New York Times,

Пред некое време кога работев во Њујорк Тајмс,

it was in the '80s, I did an article

тоа беше во осумдесеттите, напишав статија,

on what was then a new problem in New York --

за она што беше нов проблем во Њујорк,

it was homeless people on the streets.

а тоа беа бездомните луѓе на улиците.

And I spent a couple of weeks going around with a social work agency

Поминав неколку недели одејќи наоколу со агенција за социјална работа

that ministered to the homeless. And I realized seeing the homeless

која им помагаше на бездомниците. Сфатив дека гледајќи ги бездомниците

through their eyes that almost all of them were psychiatric patients

низ нивните очи дека скоро сите од нив се психијатриски случаи

that had nowhere to go. They had a diagnosis. It made me --

кои немаа каде да одат. Имаа дијагнози. Тоа ме натера,

what it did was to shake me out of the urban trance where,

ме протресе од урбаниот транс во кој се наоѓав,

when we see, when we're passing someone who's homeless

кога ќе видиме, кога поминуваме покрај некој бездомник

in the periphery of our vision, it stays on the periphery.

во периферијата на нашата визија, тој останува на периферијата.

We don't notice and therefore we don't act.

Не забележуваме затоа и не делуваме.

One day soon after that -- it was a Friday -- at the end of the day,

Еден ден, набрзо после тоа, беше петок, при крај на денот,

I went down -- I was going down to the subway. It was rush hour

се симнував надолу во метрото. Беше време на шпиц

and thousands of people were streaming down the stairs.

и илјадници луѓе се слеваа надолу по скалите.

And all of a sudden as I was going down the stairs

Одеднаш додека се симнував по скалите

I noticed that there was a man slumped to the side,

забележав дека имаше човек легнат на едната страна,

shirtless, not moving, and people were just stepping over him --

гол, неподвижен, а луѓето едноставно газеа врз него,

hundreds and hundreds of people.

стотици и стотици луѓе.

And because my urban trance had been somehow weakened,

И бидејќи мојот урбан транс беше донекаде ослабен,

I found myself stopping to find out what was wrong.

застанав за да откријам што не е во ред.

The moment I stopped, half a dozen other people

Штом застанав, неколкумина други

immediately ringed the same guy.

веднаш го забележаа истиот човек.

And we found out that he was Hispanic, he didn't speak any English,

Откривме дека тој беше Хиспано, не зборуваше англиски,

he had no money, he'd been wandering the streets for days, starving,

немаше пари, скитал по улиците со денови, гладувајќи,

and he'd fainted from hunger.

и на крајот се онесвестил од глад.

Immediately someone went to get orange juice,

Веднаш некој отиде и донесе сок од портокал,

someone brought a hotdog, someone brought a subway cop.

некој донесе хотдог, некој доведе полицаец од метрото.

This guy was back on his feet immediately.

Човекот беше вратен на нозе веднаш.

But all it took was that simple act of noticing,

Но за тоа беше потребен само еден мал чин на забележување.

and so I'm optimistic.

и јас сум навистина оптимист.

Thank you very much.

Ви благодарам многу.

(Applause)

(Аплауз)