Daniel Goleman: Why arent we all Good Samaritans?

Daniel Goleman ile şefkat üzerine

Çeviri: Ramazan Gurer Gözden geçirme: Sinan Ünlüsoy

You know, I'm struck by how one of the implicit themes of TED

TED'in dolaylı temalarından birinin şefkat olması karşısında şaşkına döndüm

is compassion, these very moving demonstrations we've just seen:

Gördüğümüz gibi bunlar etkileyici hareketlerdir:

HIV in Africa, President Clinton last night.

Başkan Clinton un geçen akşam Afrika'daki HIV çalışması gibi.

And I'd like to do a little collateral thinking, if you will,

İsterseniz şefkat hakkında global anlayış seviyesinden kişisel seviyeye

about compassion and bring it from the global level to the personal.

getirmek için benzer bir düşünceyi daha söyleyeyim.

I'm a psychologist, but rest assured,

Ben bir psikoloğum ama emin olun ki

I will not bring it to the scrotal.

bel altı konularına girmeyeceğim.

(Laughter)

(gülüşmeler)

There was a very important study done a while ago

Kısa bir süre önce

at Princeton Theological Seminary that speaks to why it is

Princeton İlahiyat Seminerinde yapılmış bir çalışmadan bahsedilmişti:

that when all of us have so many opportunities to help,

neden hepimizin yardım etmek için bir çok fırsatı olduğunda

we do sometimes, and we don't other times.

bazen yardım ederiz, bazen de yardım etmeyiz.

A group of divinity students at the Princeton Theological Seminary

Princeton İlahiyat Semineri’nde bir grup

were told that they were going to give a practice sermon

ilahiyat öğrencisine bir vaaz vermeleri istendi

and they were each given a sermon topic.

ve her birisine bir vaaz konusu verildi.

Half of those students were given, as a topic,

Öğrencilerin yarısına konu olarak

the parable of the Good Samaritan:

Şefkatli İnsanın kıssası verildi.

the man who stopped the stranger in --

Yabancı birisine yardımı eden --

to help the stranger in need by the side of the road.

yolun kenarında yardıma ihtiyacı olan yabancıya yardım eden.

Half were given random Bible topics.

Yarısına İncil’den rastgele konular verildi.

Then one by one, they were told they had to go to another building

Sonra birer birer diğer binaya gitmeleri ve vaazlarını

and give their sermon.

vermeleri istendi.

As they went from the first building to the second,

İlk binadan diğerine geçerken, hepsi iki büklüm olmuş

each of them passed a man who was bent over and moaning,

ve inleyen, belli ki ihtiyaç içinde birinin yanından geçti.

clearly in need. The question is: Did they stop to help?

Soru şuydu: Yardım etmek için durdular mı?

The more interesting question is:

Daha ilginç bir soru ise:

Did it matter they were contemplating the parable

Şefkatli İnsanın kıssasını düşünmek birşey fark ettirdi mi?

of the Good Samaritan? Answer: No, not at all.

Cevap: Hayır, hiçbir şey farkettirmedi.

What turned out to determine whether someone would stop

Ortaya çıkan şey, muhtaç durumdaki bir

and help a stranger in need

yabancıya durup yardım eden kişilerin, o anda düşündükleri

was how much of a hurry they thought they were in --

kadar acele içinde olup olmadıklarını belirlemek gerektiğiydi --

were they feeling they were late, or were they absorbed

geç kaldıklarını mı düşünüyorlardı

in what they were going to talk about.

yoksa hakkında konuşacakları şeye mi dalmışlardı?

And this is, I think, the predicament of our lives:

Sanırım bizim yaşamımızın çıkmazı şudur:

that we don't take every opportunity to help

Odağımız başka bir yönde olduğu için,

because our focus is in the wrong direction.

her yardım fırsatını değerlendirmiyoruz.

There's a new field in brain science, social neuroscience.

Beyin çalışmalarında yeni bir alan vardır, sosyal sinirbilimi.

This studies the circuitry in two people's brains

Birbirleriyle etkileşirken iki insanın beyin aktivitelerini

that activates while they interact.

incelemektedir.

And the new thinking about compassion from social neuroscience

Ve sosyal sinir biliminde şefkat konusundaki

is that our default wiring is to help.

yeni düşünceye göre özümüz yardım etmeye odaklıdır.

That is to say, if we attend to the other person,

Sözün özü, eğer biz diğer kişiye kulak verirsek

we automatically empathize, we automatically feel with them.

otomatik olarak emtapi duyar, otomatik olarak onlarla beraber hissederiz.

There are these newly identified neurons, mirror neurons,

Yeni tanımlanmış ve ayna nöron adı verilen nöronlar vardır;

that act like a neuro Wi-Fi, activating in our brain

bunlar birer nöro Wi-Fi gibi davranırlar; kendi içlerinde etkinleştikleri alanların

exactly the areas activated in theirs. We feel "with" automatically.

aynılarını beynimizde etkin hale getirirler. Biz de otomatik olarak "birlikte" hissederiz.

And if that person is in need, if that person is suffering,

Kişi ihtiyaç içerisindeyse, eğer ki acı çekiyorsa,

we're automatically prepared to help. At least that's the argument.

otomatik olarak yardıma hazırızdır. En azından argüman bu yönde.

But then the question is: Why don't we?

O zaman soru şu: Neden yardım etmiyoruz?

And I think this speaks to a spectrum

Bunun içine kapanmadan, farketmeye

that goes from complete self-absorption,

empati kurmaya ve şefkate kadar uzanan

to noticing, to empathy and to compassion.

bir yelpazeye hitap ettiğini düşünüyorum.

And the simple fact is, if we are focused on ourselves,

Yalın gerçek şu ki, kendimize odaklandığımız, kendimiz meşgul olduğumuz sürece

if we're preoccupied, as we so often are throughout the day,

ki eğer bunu gün boyunca yapıyorsak,

we don't really fully notice the other.

diğer insanların tam anlamıyla farkında olamayız.

And this difference between the self and the other focus

Kendimiz ve başkalarına odaklanmaktaki fark çok küçük

can be very subtle.

olabilir.

I was doing my taxes the other day, and I got to the point

Geçen gün faturalarımı gözden geçiriyordum ve yapmış olduğum

where I was listing all of the donations I gave,

tüm bağışları listelediğimi farkettim

and I had an epiphany, it was -- I came to my check

ve bir anda kafamda şimşekler çaktı -- Seva Vakfına

to the Seva Foundation and I noticed that I thought,

yaptığım bağış çekini buldum ve farkettim ki

boy, my friend Larry Brilliant would really be happy

oradaki çocuk, arkadaşım Larry Brillant Seva'

that I gave money to Seva.

çok mutlu olacaktı.

Then I realized that what I was getting from giving

Vermenin narsistik bir etkisi olduğunu farkettim

was a narcissistic hit -- that I felt good about myself.

-- beni iyi hissettiren şey buydu.

Then I started to think about the people in the Himalayas

İşte o zaman Himalayalardaki insanların kataraktlarına

whose cataracts would be helped, and I realized

yardım edilebileceğini düşünmeye başladım ve

that I went from this kind of narcissistic self-focus

farkettim ki bu tür narsistçe bencillikten ayrılıp başkalarını düşünmenin

to altruistic joy, to feeling good

fedakarca keyfine, yardım edilen insanlar için iyi hissetme

for the people that were being helped. I think that's a motivator.

sonucuna vardım. Sanırım bu bir motivasyon sebebi.

But this distinction between focusing on ourselves

Fakat kendimize odaklanmak ve

and focusing on others

başkalarına odaklanmak arasındaki ayrım

is one that I encourage us all to pay attention to.

hepimizi üzerinde durmaya davet ettiğim konu.

You can see it at a gross level in the world of dating.

Kabaca bunu flört dünyasında görebilirsin.

I was at a sushi restaurant a while back

Kısa bir süre önce sushi restoranındaydım ve

and I overheard two women talking about the brother of one woman,

içlerinden birinin bekar olan erkek kardeşi hakkında konuşan

who was in the singles scene. And this woman says,

iki bayana kulak kabarttım. Bu bayan şöyle diyordu:

"My brother is having trouble getting dates,

"Kardeşim flört etmekte problem yaşıyor,

so he's trying speed dating." I don't know if you know speed dating?

bu yüzden hızlı flört yaşıyor." Hızlı flörtü biliyor musunuz bilmiyorum?

Women sit at tables and men go from table to table,

Bayanlar masada oturuyor ve adamlar masadan masaya geçiyorlar,

and there's a clock and a bell, and at five minutes, bingo,

ve bir saat ve zil var, ve 5 dakikada, bingo,

the conversation ends and the woman can decide

konuşma sona eriyor ve sonunda kadın kartını

whether to give her card or her email address to the man

veya e-mail adresini buluşmanın devamı için adama verip vermeyeceği kararını verebiliyor.

for follow up. And this woman says,

Ve kadın şöyle devam etti,

"My brother's never gotten a card, and I know exactly why.

"Benim kardeşime asla bir kart verilmedi ve kesinlikle niçin olduğunu biliyorum.

The moment he sits down, he starts talking non-stop about himself;

Oturduğu anda, kendisi hakkında durmaksızın konuşur,

he never asks about the woman."

kadınlar hakkında da asla sormaz."

And I was doing some research in the Sunday Styles section

Önceki evlilik hikayelerine bakarak, New York Times'ın

of The New York Times, looking at the back stories of marriages --

Pazar Stilleri'nde aynı araştırmayı yapıyordum --

because they're very interesting -- and I came to the marriage

çünkü çok ilginçlerdi -- ve Alice Charney Epstein'in

of Alice Charney Epstein. And she said

evliliğine denk geldim ve

that when she was in the dating scene,

Flört ettiği zaman insanlara

she had a simple test she put people to.

basit bir test uyguladığını söyledi.

The test was: from the moment they got together,

Test şöyleydi: Buluştukları andan itibaren,

how long it would take the guy to ask her a question

buluştuğu adamın "sen" ile başlayan bir soruyu kendisine sormasının

with the word "you" in it.

ne kadar zaman alacağıydı.

And apparently Epstein aced the test, therefore the article.

Görünüşe göre Epstein'ın testi ve konusu başarıya ulaştı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Now this is a -- it's a little test

Bu ufak bir testtir.

I encourage you to try out at a party.

Bunu partide denemenizi öneririm.

Here at TED there are great opportunities.

Burada TED'de büyük fırsatlar var.

The Harvard Business Review recently had an article called

Harvard Business Review 'da, işyerinde insanlarla

"The Human Moment," about how to make real contact

nasıl gerçek iletişim kurulacağıyla ilgili, "İnsan Önemi"

with a person at work. And they said, well,

adıyla yakınlarda bir makale yayınlandı. Söylediklerine göre,

the fundamental thing you have to do is turn off your BlackBerry,

yapmanız gereken temel şey BlackBerry'nizi kapatmak,

close your laptop, end your daydream

laptopunuzu kapatmak ve hayal kurmaktan vazgeçip

and pay full attention to the person.

karşındakine tam bir dikkat vermektir.

There is a newly coined word in the English language

Yanımızdaki kişinin Blackberry'siyle ilgilendiği veya

for the moment when the person we're with whips out their BlackBerry

cep telefonlarına cevap verdiği ve birdenbire artık var olmadığımız

or answers that cell phone, and all of a sudden we don't exist.

anlar için İngilizceye yeni giren bir sözcük var.

The word is "pizzled": it's a combination of puzzled and pissed off.

Bu kelime "belaltı edilmiş"dir. Şaşırmış ve öfkeliden türetilmiş bir birleşimdir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I think it's quite apt. It's our empathy, it's our tuning in

Oldukça uygun olduğunu düşünüyorum. Bizi Makyavelist ve sosyopatlardan ayıran

which separates us from Machiavellians or sociopaths.

empatimiz, uyum gösterme özelliğimizdir.

I have a brother-in-law who's an expert on horror and terror --

Terör ve korku uzmanı bir kayınbiraderim vardı --

he wrote the Annotated Dracula, the Essential Frankenstein --

Dipnot Dracula ve Frankenstein'ın Özü'nü yazdı --

he was trained as a Chaucer scholar,

Chaucer bilgini olarak eğitim aldı,

but he was born in Transylvania

fakat Transilvanya'da doğmuş olması

and I think it affected him a little bit.

galiba onu bir parça etkiledi.

At any rate, at one point my brother-in-law, Leonard,

Her halükarda, bir noktada kayınbiraderim Leonard

decided to write a book about a serial killer.

seri katillerle ilgili bir kitap yazmaya karar verdi.

This is a man who terrorized the very vicinity we're in

Bu, yıllar önce çok yakın civarımıza korku salan adamdır.

many years ago. He was known as the Santa Cruz strangler.

Santa Cruz boğazlayıcısı olarak bilinirdi.

And before he was arrested, he had murdered his grandparents,

Yakalanmadan önce, büyükanne ve büyükbabasını, annesini ve

his mother and five co-eds at UC Santa Cruz.

Santa Cruz California Üniversitesi'nden 5 okul arkadaşını öldürmüştü.

So my brother-in-law goes to interview this killer

Kayınbiraderim bu katille görüşmeye gitti ve

and he realizes when he meets him

buluştuklarında bu adamın tamamen korku

that this guy is absolutely terrifying.

saldığını farketti.

For one thing, he's almost seven feet tall.

İlk olarak adam 2 metreden uzundu.

But that's not the most terrifying thing about him.

Fakat onunla ilgili en çok korkutan bu değildi.

The scariest thing is that his IQ is 160: a certified genius.

En korkuncu IQ'sunun 160 olmasıydı: Belgeli bir dahiydi.

But there is zero correlation between IQ and emotional empathy,

Ama IQ ve duygusal empati, başkaları gibi hissetmek arasında hiç

feeling with the other person.

alaka yoktur.

They're controlled by different parts of the brain.

Bu ikisi beynin farklı yerleri tarafından kontrol edilir.

So at one point, my brother-in-law gets up the courage

Bu noktada, kayınbiraderim cevabını öğrenebilmeyi çok

to ask the one question he really wants to know the answer to,

istediği soruyu sorabilecek cesareti toparladı.

and that is: how could you have done it?

"Bunu nasıl yapabildin?" diye sordu.

Didn't you feel any pity for your victims?

"Kurbanlarına hiç acımadın mı?"

These were very intimate murders -- he strangled his victims.

Bunlar çok içten cinayetlerdi -- kurbanlarını boğmuştu.

And the strangler says very matter-of-factly,

Kurbanını boğan bu kişi sakince şöyle dedi:

"Oh no. If I'd felt the distress, I could not have done it.

"Yoo, hayır. Rahatsız olsam, bunu yapmazdım.

I had to turn that part of me off. I had to turn that part of me off."

Bu yönümü silmeliydim. Bu yönümü silmeliydim."

And I think that that is very troubling,

Bunun çok rahatsız edici olduğunu düşünüyorum.

and in a sense, I've been reflecting on turning that part of us off.

Bir bakıma, bu yönümüzü silmeyi düşünüyordum.

When we focus on ourselves in any activity,

Herhangi bir aktivitede kendimize odaklandığımızda,

we do turn that part of ourselves off if there's another person.

eğer karşımızda bir başkası varsa, bu yönümüzü siliyoruz.

Think about going shopping and think about the possibilities

Alışverişe çıkmayı ve şefkatli bir tüketiciliğin imkanlarını

of a compassionate consumerism.

düşünün.

Right now, as Bill McDonough has pointed out,

Şimdi, Bill McDonough'ın vurguladığı gibi,

the objects that we buy and use have hidden consequences.

şu an satın aldığımız ve kullandığımız nesnelerin gizli sonuçları var.

We're all unwitting victims of a collective blind spot.

Hepimiz toplu bir kör noktanın bilinçsiz kurbanlarıyız.

We don't notice and don't notice that we don't notice

Farkına varmıyoruz ve

the toxic molecules emitted by a carpet or by the fabric on the seats.

koltuklarının kumaşının veya halının zehir moleküllerini tuttuğunun da farkında değiliz.

Or we don't know if that fabric is a technological

yada da bu kumaşın teknolojik bir ürün olup olmadığını bilmiyoruz

or manufacturing nutrient; it can be reused

veya üretilen bu gıdanın tekrardan kullanılabileceğini

or does it just end up at landfill? In other words,

veya çöp yığını olarak mı kalacağını.

we're oblivious to the ecological and public health

Diğer bir deyişle, ekolojik ve toplum sağlığına, satın aldığımız şeylerin sosyal ve

and social and economic justice consequences

ekonomik hakkaniyetlerinin sonuçlarına karşı

of the things we buy and use.

duyarsızız.

In a sense, the room itself is the elephant in the room,

Diğer bir deyişle, aslında herşey çok açık ve ortada

but we don't see it. And we've become victims

ama biz göremiyoruz. Bizi işaret eden

of a system that points us elsewhere. Consider this.

sistemin kurbanları oluyoruz. Bunu düşünün.

There's a wonderful book called

Eşya: Gündelik Nesnelerin Gizli Hayatı

Stuff: The Hidden Life of Everyday Objects.

adında muhteşem bir kitap var.

And it talks about the back story of something like a t-shirt.

Mesela bir t-shirt'ün yapımıyla ilgili bilgi vardır.

And it talks about where the cotton was grown

Pamuğunun nerede yetiştiği ve kullanılan gübre ile ilgili

and the fertilizers that were used and the consequences

ve bu gübrenin kullanımının topraktaki etkileriyle ilgili

for soil of that fertilizer. And it mentions, for instance,

bilgi verir. Mesela şundan da bahseder,

that cotton is very resistant to textile dye;

pamuk tekstil boyasına dirençlidir;

about 60 percent washes off into wastewater.

bu boyanın yüzde 60'ı yıkandığında atık suya karışır.

And it's well known by epidemiologists that kids

Salgın hastalık uzmanları tarafından, tekstil merkezlerine yakın

who live near textile works tend to have high rates of leukemia.

yaşayan çocukların, lösemiye yakalanma ihtimalinin yüksek olduğu iyi bilinir.

There's a company, Bennett and Company, that supplies Polo.com,

Polo.com'un, Victoria's Secret' ın tedarikçisi Bennett and Co. adında

Victoria's Secret -- they, because of their CEO, who's aware of this,

bir şirket var -- bu durumun farkında olan CEO'ları sayesinde,

in China formed a joint venture with their dye works

Çin'deki boyacıları ile atık suların yeraltı suyuna

to make sure that the wastewater

karışmadan önce uygun bir şekilde

would be properly taken care of before it returned to the groundwater.

ilgilenileceğinden emin olacakları bir ortak girişim kurdular.

Right now, we don't have the option to choose the virtuous t-shirt

Şimdi, düzgün üretilmiş bir t-shirt'ün yerine kötü koşullarla üretilmişi

over the non-virtuous one. So what would it take to do that?

tercih etme şanımız yok. Peki bize bunu yaptıran nedir?

Well, I've been thinking. For one thing,

Bunun üzerinde düşünüyordum. İlk olarak,

there's a new electronic tagging technology that allows any store

raftaki bir ürünün baştan sona kadar hangi aşamalardan geçtiğini

to know the entire history of any item on the shelves in that store.

bildiren yeni bir elektronik etiketleme sistemi var. Fabrikaya kadar takip edebilirsiniz.

You can track it back to the factory. Once you can track it

Fabrikadaki kayıtlarına kadar

back to the factory, you can look at the manufacturing processes

takip edebiliyorsanız, geçirdiği tüm üretim

that were used to make it, and if it's virtuous,

sürecini de öğrenebilir ve düzgün üretilmişse,

you can label it that way. Or if it's not so virtuous,

bu şekilde hatırınıza alabilirsiniz. Eğer bu şekide üretilmemişse,

you can go into -- today, go into any store,

bunu da anlayabilirsiniz -- bugün, herhangi bir mağazaya gidin,

put your scanner on a palm onto a barcode,

telefonunuzun barkod okuyucusuyla etiketi

which will take you to a website.

tarayın ve sizi websitesine yönlendirsin.

They have it for people with allergies to peanuts.

Bunu fıstığa karşı alerjisi olanlar için kullanıyorlar.

That website could tell you things about that object.

Website baktığınız ürünle ilgili tüm bilgileri size verebilir.

In other words, at point of purchase,

Diğer bir deyişle,

we might be able to make a compassionate choice.

satınalma noktasında şefkatli kararımızı verebilecek durumda oluruz.

There's a saying in the world of information science:

Enformasyon biliminde bir deyiş vardır: Eninde sonunda

ultimately everybody will know everything.

herkes herşeyi bilecek.

And the question is: will it make a difference?

Şimdi soru şu: Bir fark yaratacak mı?

Some time ago when I was working for The New York Times,

Bir süre önce New York Times'ta çalışırken,

it was in the '80s, I did an article

80'li yıllardaydı bu, New York'ta ortaya çıkan yeni

on what was then a new problem in New York --

bir problemle ilgili bir makale yazdım --

it was homeless people on the streets.

Sokaklardaki evsizlerle ilgiliydi.

And I spent a couple of weeks going around with a social work agency

Evsizlerden sorumlu bir sosyal hizmetler birimiyle beraber

that ministered to the homeless. And I realized seeing the homeless

iki haftamı geçirdim. Onların, evsizleri gidecek bir yerleri olmayan

through their eyes that almost all of them were psychiatric patients

psikolojik hastalar olarak gördüklerinin farkına vardım.

that had nowhere to go. They had a diagnosis. It made me --

Onlara bir tanı konmuştu. Bana ne yaptığı --

what it did was to shake me out of the urban trance where,

bana yaptığı, gözümüzün önünde olmasına, gördüğümüz halde

when we see, when we're passing someone who's homeless

yanından geçip gitmemize sebep olan

in the periphery of our vision, it stays on the periphery.

kentsel trans halinden beni çekip çıkarmasıydı.

We don't notice and therefore we don't act.

Farkına varmıyor ve bu yüzden de tepki vermiyoruz.

One day soon after that -- it was a Friday -- at the end of the day,

Bundan bir gün sonra -- bir Cuma günüydü -- günün sonunda, metroya doğru

I went down -- I was going down to the subway. It was rush hour

gittim -- metroya gidiyordum. İş çıkışı vaktiydi

and thousands of people were streaming down the stairs.

ve binlerce insan merdivenlerden aşağı iniyordu.

And all of a sudden as I was going down the stairs

Ve bir anda, merdivenlerden aşağı inerken,

I noticed that there was a man slumped to the side,

insanların -- yüzlerce ve yüzlercesinin üzerinden geçtiği,

shirtless, not moving, and people were just stepping over him --

hareketsiz, üstünde bir şey olmayan, boylu boyunca yatan

hundreds and hundreds of people.

bir adamı farkettim.

And because my urban trance had been somehow weakened,

Kentsel trans halim bir şekilde zayıfladığından,

I found myself stopping to find out what was wrong.

kendimi, sorunun ne olduğunu anlamak için dururken buldum.

The moment I stopped, half a dozen other people

Durduğum anda, yarım düzine insan bir anda adamın

immediately ringed the same guy.

çevresinde halka oldu.

And we found out that he was Hispanic, he didn't speak any English,

Onun Bir Latin olduğunu, İngilizce bilmediğini,

he had no money, he'd been wandering the streets for days, starving,

parası olmadığını, sokaklarda amaçsız gezindiğini, açlık çektiğini ve açlıktan bitap düştüğünü

and he'd fainted from hunger.

anladık.

Immediately someone went to get orange juice,

Hemen birisi portakal suyu getirmeye gitti,

someone brought a hotdog, someone brought a subway cop.

başka birisi sosisli sandviç satınaldı, bir diğeri metro polisini çağırdı.

This guy was back on his feet immediately.

Bu adam hemen ayakları üzerine dikildi.

But all it took was that simple act of noticing,

Ve hepsi basit bir farkındalık sayesinde olmuştu.

and so I'm optimistic.

Ve ben bu konuda iyimserim.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)