The quest to understand consciousness | Antonio Damasio

Translator: ALEKSANDAR MITEVSKI Reviewer: Zvezdana Moneva

I'm here to talk about

Овде сум за да зборувам

the wonder and the mystery

за чудото и мистеријата

of conscious minds.

наречено свесен ум.

The wonder is about the fact

Чудото се однесува на фактот

that we all woke up this morning

дека ние сите се разбудивме ова утро

and we had with it

и со самото тоа доживеавме

the amazing return of our conscious mind.

неверојатен повраток на нашиот свесен ум.

We recovered minds with a complete sense of self

Си ги вративме умовите со целосно чувство за себе

and a complete sense of our own existence,

и целосно чувство за нашето постоење, но

yet we hardly ever pause to consider this wonder.

и покрај тоа ретко кога размислуваме за ова чудо.

We should, in fact,

Ние треба, всушност,

because without having this possibility of conscious minds,

бидејќи без немање на оваа можност за свесни умови,

we would have no knowledge whatsoever

ќе немавме било какво знаење

about our humanity;

за нашето човештво;

we would have no knowledge whatsoever about the world.

ќе немавме било какво знаење за светот.

We would have no pains, but also no joys.

Ќе немавме болки, но исто така и радости.

We would have no access to love

Ќе немавме пристап до љубов

or to the ability to create.

или до способноста да создаваме.

And of course, Scott Fitzgerald said famously

И се разбира, Скот Фицџералд е познат по изјавата

that "he who invented consciousness

која гласи "тој што ја создал свесноста

would have a lot to be blamed for."

има многу за што да биде обвинет."

But he also forgot

Но исто така заборавил

that without consciousness,

дека без свесноста,

he would have no access to true happiness

би немал пристап до вистинска среќа

and even the possibility of transcendence.

и дури можноста за трансцеденција.

So much for the wonder, now for the mystery.

Толку за чудото, сега за мистеријата.

This is a mystery

Ова е мистерија

that has really been extremely hard to elucidate.

која навистина е тешко да биде расветлена.

All the way back into early philosophy

Уште во почетокот на филозофијата

and certainly throughout the history of neuroscience,

и сигурно низ историјата на неврологијата,

this has been one mystery

ова било една мистерија

that has always resisted elucidation,

која секогаш избегнувала расветлување,

has got major controversies.

и била проследена со големи контраверзи.

And there are actually many people

Всушност има многу луѓе

that think we should not even touch it;

кои сметаат дека дури не смееме да ја допираме;

we should just leave it alone, it's not to be solved.

треба само да ја оставиме, не треба да ја решаваме.

I don't believe that,

Не верувам во тоа,

and I think the situation is changing.

и мислам дека ситуацијата се менува.

It would be ridiculous to claim

Ќе биде смешно да тврдиме

that we know how we make consciousness

дека знаеме како ја создаваме свесноста

in our brains,

во нашите мозоци,

but we certainly can begin

но со сигурност можеме да почнеме

to approach the question,

со приближување кон прашањето,

and we can begin to see the shape of a solution.

и можеме да почнеме да ја гледаме формата на решението.

And one more wonder to celebrate

Уште една работа што ни оди во прилог

is the fact that we have imaging technologies

е фактот дека имаме технологии за снимање

that now allow us to go inside the human brain

кои ни овозможуваат да влеземе внатре во мозокот

and be able to do, for example,

и да бидеме во можност, на пример,

what you're seeing right now.

да го правиме ова што го гледате сега.

These are images that come from Hanna Damasio's lab,

Ова се слики кои доаѓаат од лабораторијата на Хана Дамасио,

and which show you, in a living brain,

и кои ви покажуваат жив мозок,

the reconstruction of that brain.

т.е. реконструкцијата на тој мозок.

And this is a person who is alive.

И ова е личност која е жива.

This is not a person

Ова не е личност

that is being studied at autopsy.

што е проучувана за време на аутопсија.

And even more --

Дури --

and this is something that one can be really amazed about --

и ова е нешто навистина зачудувачко --

is what I'm going to show you next,

следно што ќе ви покажам е

which is going underneath the surface of the brain

што е тоа што се случува под површината на мозокот

and actually looking in the living brain

т.е. сега го гледате живиот мозок и вистинските

at real connections, real pathways.

врски, вистинските патишта.

So all of those colored lines

Значи сите тие обоени линии

correspond to bunches of axons,

кореспондираат на збирови од аксони,

the fibers that join cell bodies

влакната кои ги спојуваат клеточните тела

to synapses.

со синапсите.

And I'm sorry to disappoint you, they don't come in color.

Жал ми е што ќе ве разочарам, синапсите не се обоени.

But at any rate, they are there.

Но, како и да е, тие се таму.

The colors are codes for the direction,

Боите се кодови за насоката,

from whether it is back to front

за тоа дали е од назад кон напред

or vice versa.

или обратно.

At any rate, what is consciousness?

Што претставува свесноста?

What is a conscious mind?

Што претставува свесниот ум?

And we could take a very simple view

Можеме да тргнеме од едноставно гледиште

and say, well, it is that which we lose

и да речеме, свесноста е она што губиме

when we fall into deep sleep without dreams,

кога ќе заспиеме длабоко без да сонуваме,

or when we go under anesthesia,

или она што губиме кога сме под анестезија,

and it is what we regain

и таа е она што повторно добиваме

when we recover from sleep

кога ќе се разбудиме од спиење

or from anesthesia.

или од анестезија.

But what is exactly that stuff that we lose under anesthesia,

Но каква е поточно таа работа што ја губиме под анестезија,

or when we are in deep, dreamless sleep?

или кога сме во длабоко заспани?

Well first of all,

Пред сè,

it is a mind,

тоа е умот,

which is a flow of mental images.

кој пак е тек на ментални слики.

And of course consider images

Исто така овде спаѓаат сликите

that can be sensory patterns,

кои можат да бидат сензорни обрасци,

visual, such as you're having right now

визуелни, какви што имате токму сега

in relation to the stage and me,

кога ме гледате мене и бината,

or auditory images,

или аудиторни звуци,

as you are having now in relation to my words.

какви што имате додека ги слушате моите зборови.

That flow of mental images

Тој тек на ментални слики

is mind.

е умот.

But there is something else

Но, постои нешто друго што

that we are all experiencing in this room.

сите ние во оваа просторија го доживуваме.

We are not passive exhibitors

Ние не сме пасивни емитувачи

of visual or auditory

на визуелни или аудиторни

or tactile images.

или тактилни слики.

We have selves.

Ние имаме себства.

We have a Me

Ние имаме Јас

that is automatically present

кое што е автоматски присутно

in our minds right now.

во нашите умови во овој момент.

We own our minds.

Ние ги поседуваме нашите умови.

And we have a sense that it's everyone of us

Ние имаме чувство дека секој од нас

that is experiencing this --

го доживува ова --

not the person who is sitting next to you.

а, не личноста што седи до вас.

So in order to have a conscious mind,

Отуука за да имате свесен ум,

you have a self within the conscious mind.

вие имате себство внатре во свесниот ум.

So a conscious mind is a mind with a self in it.

Значи свесниот ум е ум кој поседува себство.

The self introduces the subjective perspective in the mind,

Себството придонесува за субјективната перспектива на умот,

and we are only fully conscious

а ние сме целсоно свесни тогаш

when self comes to mind.

кога сме само-свесни.

So what we need to know to even address this mystery

Оттука, она што треба да знаеме за да се зафатиме со оваа мистерија

is, number one, how are minds are put together in the brain,

е, број еден, на кој начин се раѓа умот во мозокот,

and, number two, how selves are constructed.

и, број два, како се формираат себствата.

Now the first part, the first problem,

Првиот проблем

is relatively easy -- it's not easy at all --

е релативно лесен -- воопшто не е лесен --

but it is something that has been approached gradually in neuroscience.

но е нешто на што неврологијата постепено му се пристапувала.

And it's quite clear that, in order to make minds,

Прилично е јасно дека, за да направиме умови,

we need to construct neural maps.

треба да конструираме нервни мапи.

So imagine a grid, like the one I'm showing you right now,

Замислете мрежа, како оваа што ви ја покажувам сега,

and now imagine, within that grid,

и сега замислете, внатре во таа мрежа,

that two-dimensional sheet,

дводимензионална табела,

imagine neurons.

замислете неврони.

And picture, if you will,

И замислете

a billboard, a digital billboard,

билборд, дигитален билборд,

where you have elements

во кој имате елементи

that can be either lit or not.

кои се палат и гасат.

And depending on how you create the pattern

И во зависност од како ќе ја креирате шемата

of lighting or not lighting,

на активирање или неактивирање

the digital elements,

на дигиталните елементи

or, for that matter, the neurons in the sheet,

т.е. неуралните елементи во мрежата,

you're going to be able to construct a map.

ќе бидете во можност да направите мапа.

This, of course, is a visual map that I'm showing you,

Ова што ви прикажувам е визуелна мапа,

but this applies to any kind of map --

меѓутоа ова важи за секој вид на мапа --

auditory, for example, in relation to sound frequencies,

аудиторна, на пример, со звучни фрекфенции,

or to the maps that we construct with our skin

или мапите кои ги конструираме со нашата кожа

in relation to an object that we palpate.

кога допираме одреден предмет.

Now to bring home the point

Сега да се вратам на поентата

of how close it is --

за тоа колку е тесна --

the relationship between the grid of neurons

поврзаноста помеѓу мрежата неврони

and the topographical arrangement

и топографската распределеност

of the activity of the neurons

на невронската активност

and our mental experience --

со нашето ментално доживување --

I'm going to tell you a personal story.

Ќе ви раскажам лична приказна.

So if I cover my left eye --

Доколку си го покријам левото око --

I'm talking about me personally, not all of you --

Зборувам само за себе, не и за вас --

if I cover my left eye,

ако си го покријам левото око,

I look at the grid -- pretty much like the one I'm showing you.

погледнам во мрежата -- слична на оваа што ви ја прикажав.

Everything is nice and fine and perpendicular.

Се е убаво, фино и под прав агол.

But sometime ago, I discovered

Меѓутоа пред некое време, открив

that if I cover my left eye,

дека ако си го покријам левото око,

instead what I get is this.

јас гледам нешто вакво.

I look at the grid and I see a warping

Ќе погледнам во мрежата и ќе видам свиткување

at the edge of my central-left field.

на работ од моето централно-лево поле.

Very odd -- I've analyzed this for a while.

Многу чудно -- го анализирав ова некое време.

But sometime ago,

Меѓутоа неодамна,

through the help of an opthamologist colleague of mine,

со помош на еден офталмолог мој пријател,

Carmen Puliafito,

Кармен Пулијафито,

who developed a laser scanner of the retina,

кој создаде ласерски скенер за ретината,

I found out the the following.

го открив следното.

If I scan my retina

Доколку си ја скенирам ретината

through the horizontal plane that you see there in the little corner,

хоризонтално, како што гледате сега на сликата,

what I get is the following.

го добивам следното.

On the right side, my retina is perfectly symmetrical.

На десната страна, ретината е перфектно симетрична.

You see the going down towards the fovea

Гледате надолу кон фовеата

where the optic nerve begins.

каде што почнува оптичкиот нерв.

But on my left retina there is a bump,

Но, на левата ретина имам нерамнина,

which is marked there by the red arrow.

која што е означена со црвената стрелка.

And it corresponds to a little cyst

Под оваа нерамнина се наоѓа

that is located below.

една мала циста.

And that is exactly what causes

И токму таа го предизвикува

the warping of my visual image.

искривувањето на мојата визуелна слика.

So just think of this:

Само размислете за ова:

you have a grid of neurons,

имате мрежа на неврони,

and now you have a plane mechanical change

и сега имате чиста механичка промена

in the position of the grid,

на местото на мрежата,

and you get a warping of your mental experience.

и со тоа добивате искривување на менталното доживување.

So this is how close

Ова зборува за тесната поврзаност

your mental experience

на вашето ментално доживување

and the activity of the neurons in the retina,

со активноста на невроните од ретината,

which is a part of the brain located in the eyeball,

која што е дел од мозокот лоциран во окото,

or, for that matter, a sheet of visual cortex.

т.е. дел од визуелниот кортекс.

So from the retina

Од ретината

you go onto visual cortex.

сигналите одат во визуелниот кортекс.

And of course, the brain adds on

Мозокот врши значително

a lot of information

дополнување на

to what is going on

информациите

in the signals that come from the retina.

што доаѓаат од ретината.

And in that image there,

На сликата овде,

you see a variety of islands

гледате различни острови

of what I call image-making regions in the brain.

на региони во мозокот кои создаваат слики.

You have the green for example,

Зеленото на пример,

that corresponds to tactile information,

е одговорно за тактилните информации,

or the blue that corresponds to auditory information.

или синото кое кореспондира на звучните информации.

And something else that happens

Друго нешто што е важно е дека

is that those image-making regions

тие региони одговорни за создавање на перцепцијата

where you have the plotting

претставени овде

of all these neural maps,

на сликата,

can then provide signals

потоа испраќаат сигнали

to this ocean of purple that you see around,

кон овој виолетов океан што го гледате наоколу,

which is the association cortex,

а тоа е асоцијативниот кортекс,

where you can make records of what went on

кој прави записи за активноста на тие

in those islands of image-making.

острови одговорни за создавање на перцепцијата.

And the great beauty

Она што е убавото

is that you can then go from memory,

е дека можете да ја повикате меморијата,

out of those association cortices,

од тој асоцијативен кортекс,

and produce back images

со цел како би ги создале истите слики

in the very same regions that have perception.

во истите тие региони одговорни за перцепцијата.

So think about how wonderfully convenient and lazy

Само помислете колку e економичен и мрзелив

the brain is.

мозокот.

So it provides certain areas

Одредени области се одговорни

for perception and image-making.

за перцепција и создавање на слики.

And those are exactly the same

Истовремено тие се истите области

that are going to be used for image-making

што се користат за создавање на слики

when we recall information.

кога се повикуваме на информации од меморијата.

So far the mystery of the conscious mind

Досега мистеријата за свесниот ум

is diminishing a little bit

почна полека да се намалува

because we have a general sense

бидејќи имаме генерално знаење

of how we make these images.

за процесот на создавање на овие слики.

But what about the self?

Но, што е со чувството за себе?

The self is really the elusive problem.

Нерешливиот проблем е себството.

And for a long time,

Долго време,

people did not even want to touch it,

луѓето не сакале ни да се занимаваат со него,

because they'd say,

и велеле,

"How can you have this reference point, this stability,

"Како можете да ја имате оваа референтна точка, и стабилност,

that is required to maintain

што е потребна за одржување

the continuity of selves day after day?"

на континуитетот на себствата од ден во ден?"

And I thought about a solution to this problem.

Размислував за решение на овој проблем.

It's the following.

Тоа е следното.

We generate brain maps

Ние создаваме мозочни мапи

of the body's interior

за внатрешноста на телото

and use them as the reference for all other maps.

и ги користиме истите како референтна точка за сите други мапи.

So let me tell you just a little bit about how I came to this.

Да ви кажам за тоа како дојдов до ова решение.

I came to this because,

Размислував дека,

if you're going to have a reference that we know as self --

за да имате референтна точка што се вика себство --

the Me, the I

Мене, Јас

in our own processing --

во сопственото процесирање --

we need to have something that is stable,

треба да имаме нешто што е стабилно,

something that does not deviate much

нешто што не се менува многу

from day to day.

од ден во ден.

Well it so happens that we have a singular body.

Ние имаме единствено тело.

We have one body, not two, not three.

Имаме едно тело, не две, не три.

And so that is a beginning.

Од тука почнува сè.

There is just one reference point, which is the body.

Постои само една референтна точка, а тоа е телото.

But then, of course, the body has many parts,

Меѓутоа, телото има многу делови,

and things grow at different rates,

и нештата се развиваат со различна брзина,

and they have different sizes and different people;

тие имаат различна големина и различни луѓе,

however, not so with the interior.

меѓутоа не е таков случајот со внатрешноста.

The things that have to do

Нештата што се поврзани

with what is known as our internal milieu --

со она што е познато како наша внатрешна средина --

for example, the whole management

на пример, целото управување

of the chemistries within our body

на хемијата во нашето тело

are, in fact, extremely maintained

е, всушност, одржувана на исто ниво

day after day

од ден во ден

for one very good reason.

поради една многу добра причина.

If you deviate too much

Доколку отстапувате премногу

in the parameters

од параметрите

that are close to the midline

кои се во средината

of that life-permitting survival range,

помеѓу границите кои овозможуваат преживување,

you go into disease or death.

тогаш ќе развиете болест или ќе умрете.

So we have an in-built system

Значи ние имаме вграден систем

within our own lives

во нашите животи

that ensures some kind of continuity.

кој што овозможува некаков вид на континуитет.

I like to call it an almost infinite sameness from day to day.

Сакам да го нарекувам речиси безгранична истост од ден во ден.

Because if you don't have that sameness, physiologically,

Доколку ја немате таа физиолошка истост,

you're going to be sick or you're going to die.

или ќе се разболите или ќе умрете.

So that's one more element for this continuity.

Тоа е уште еден елемент што придонесува за континуитетот.

And the final thing

И последната работа

is that there is a very tight coupling

е дека постои многу тесна поврзаност

between the regulation of our body within the brain

помеѓу мозочната регулацијата на нашето тело

and the body itself,

и самото тело,

unlike any other coupling.

која што се разликува од другите видови на повзраност.

So for example, I'm making images of you,

На пример, јас создавам слики од вас,

but there's no physiological bond

но, не постои никаква физиолошка врска

between the images I have of you as an audience

помеѓу сликите што ги имам за вас како публика

and my brain.

и мојот мозок.

However, there is a close, permanently maintained bond

Како и да е, има тесна, постојано одржувана врска

between the body regulating parts of my brain

помеѓу мозочните делови одговорни за регулација на телото

and my own body.

и самото тело.

So here's how it looks. Look at the region there.

Еве како изгледа. Погледнете го овој регион.

There is the brain stem in between the cerebral cortex

Ова е мозочното стебло помеѓу церебралниот кортекс

and the spinal cord.

и 'рбетниот мозок.

And it is within that region

Тоа е регионот што ќе ви

that I'm going to highlight now

го означам сега

that we have this housing

а во кој се наоѓаат

of all the life-regulation devices

сите направи за регулирање

of the body.

на телото.

This is so specific that, for example,

Овој дел е толку многу специфичен, на пример,

if you look at the part that is covered in red

доколку го погледнете делот обоен во црвено

in the upper part of the brain stem,

во горниот дел од мозочното стебло,

if you damage that as a result of a stroke, for example,

доколку се оштети тој дел како резултат на инфаркт, на пример,

what you get is coma

тогаш паѓате во кома

or vegetative state,

или во вегетативна состојба,

which is a state, of course,

која што е сосотојба

in which your mind disappears,

во којашто вашиот ум изчезнува,

your consciousness disappears.

т.е. изчезнува вашата свесност.

What happens then actually

Она што всушност се случува тогаш

is that you lose the grounding of the self,

е губење на основата за себе-доживувањето,

you have no longer access to any feeling of your own existence,

т.е. повеќе немате пристап до никакво чувство за вашето постоење,

and, in fact, there can be images going on,

и, всушност, може да се јават слики,

being formed in the cerebral cortex,

кои се формираат во церебралниот кортекс,

except you don't know they're there.

освен што вие нема да знаете дека се таму.

You have, in effect, lost consciousness

Всушност ќе ја изгубите свесноста

when you have damage to that red section of the brain stem.

доколку ви се оштети тој црвен дел од мозочното стебло.

But if you consider the green part of the brain stem,

Но, доколку истото се случи со зелениот дел од мозочното стебло,

nothing like that happens.

тогаш нема таков ефект.

It is that specific.

Ова зборува за специфичноста.

So in that green component of the brain stem,

Доколку ја оштетите зелената компонента,

if you damage it, and often it happens,

од мозочното стебло, а се случува често,

what you get is complete paralysis,

тогаш добивате целосна парализа,

but your conscious mind is maintained.

но вашиот свесен ум е зачуван.

You feel, you know, you have a fully conscious mind

Чувствувате, знаете, имате целосно свесен ум

that you can report very indirectly.

за кој дознаваме многу индиректно.

This is a horrific condition. You don't want to see it.

Ова е ужасна состојба. Не би сакале да ја видите.

And people are, in fact, imprisoned

Луѓето се, всушност, заробени

within their own bodies,

во нивните тела,

but they do have a mind.

но истовремено имаат ум.

There was a very interesting film,

Имаше еден многу интересен филм,

one of the rare good films done

еден од ретко добрите филмови направени

about a situation like this,

за ваква состојба,

by Julian Schnabel some years ago

од страна на Џулиан Шнабел пред неколку години

about a patient that was in that condition.

за еден пациент во таква состојба.

So now I'm going to show you a picture.

Ќе ви покажам една слика.

I promise not to say anything about this,

Ветувам дека нема да зборувам за ова,

except this is to frighten you.

ова е само за да ве исплашам.

It's just to tell you

Само за да ви кажам

that in that red section of the brain stem,

дека во црвениот дел од мозочното стебло,

there are, to make it simple,

има, да поедноставам,

all those little squares that correspond to modules

сите тие мали квадратчиња кореспондираат на модулите

that actually make brain maps

кои всушност ги прават мозочните мапи

of different aspects of our interior,

за различните аспекти од нашата внатрешност,

different aspects of our body.

различните аспекти од нашето тело.

They are exquisitely topographic

Тие се исклучиво топографски

and they are exquisitely interconnected

и се исклучиво меѓусебно поврзани

in a recursive pattern.

во рекурзивна шема.

And it is out of this and out of this tight coupling

Токму оваа тесна поврзаност

between the brain stem and the body

помеѓу мозочното стебло и телото

that I believe -- and I could be wrong,

верувам -- можеби и грешам,

but I don't think I am --

но не мислам дека грешам --

that you generate this mapping of the body

го овозможува мапирањето на телото

that provides the grounding for the self

кое што обезбедува основа за себството

and that comes in the form of feelings --

кое што пак доаѓа во форма на чувства --

primordial feelings, by the way.

примордиални чувства.

So what is the picture that we get here?

Каква слика гледаме овде?

Look at "cerebral cortex," look at "brain stem,"

Погледнете во "церебралниот кортекс", погледнете во "мозочното стебло",

look at "body,"

погледнете во "телото",

and you get the picture of the interconnectivity

и ја добивате меѓусебната поврзаност

in which you have the brain stem providing the grounding for the self

во која мозочното стебло ја обезбедува основата за себството

in a very tight interconnection with the body.

во многу тесна поврзаност со телото.

And you have the cerebral cortex

Го имате церебралниот кортекс

providing the great spectacle of our minds

кој е одговорен за спектаклот на нашите умови

with the profusion of images

кои се преполни со слики

that are, in fact, the contents of our minds

кои се пак, всушност, содржина на нашите умови

and that we normally pay most attention to,

и на кои што најмногу им обрнуваме внимание,

as we should, because that's really

онака како што треба, бидејќи тоа е

the film that is rolling in our minds.

филмот што ни се мота низ нашите умови.

But look at the arrows.

Меѓутоа погледнете на стрелките.

They're not there for looks.

Не се тука само за изглед.

They're there because there's this very close interaction.

Тие ја прикажуваат оваа многу тесна интеракција.

You cannot have a conscious mind

Не можете да имате свесен ум

if you don't have the interaction

доколку ја немате интеракцијата

between cerebral cortex and brain stem.

помеѓу церебралниот кортекс и мозочното стебло.

You cannot have a conscious mind

Не можете да имате свесен ум

if you don't have the interaction

доколку ја немате интеракцијата

between the brain stem and the body.

помеѓу мозочното стебло и телото.

Another thing that is interesting

Друго што е интересно

is that the brain stem that we have

е дека мозочното стебло кое го поседуваме

is shared with a variety of other species.

го поседуваат и други различни видови.

So throughout vertebrates,

Кај другите 'рбетници,

the design of the brain stem is very similar to ours,

дизајнот на мозочното стебло е многу сличен на нашиот,

which is one of the reasons why I think

што е пак една од причините поради која мислам

those other species have conscious minds like we do.

дека тие видови имаат свесни умови како и ние.

Except that they're not as rich as ours,

Само што нивните не се толку богати како нашите,

because they don't have a cerebral cortex like we do.

бидејќи тие немаат церебрален кортекс како нас.

That's where the difference is.

Тука лежи разликата.

And I strongly disagree with the idea

Јас силно се спротиставувам на идејата

that consciousness should be considered

дека свесноста треба да се смета

as the great product of the cerebral cortex.

како голем продукт на церебралниот кортекс.

Only the wealth of our minds is,

Тој е одговорен единствено за богатството на умот

not the very fact that we have a self

а не за самиот факт дека имаме себство

that we can refer

на кое можеме да се повикаме

to our own existence,

за нашата егзистенција,

and that we have any sense of person.

и за тоа дека имаме чувство за индивидуалност.

Now there are three levels of self to consider --

Има три нивоа на себе-доживување што треба да ги разгледаме

the proto, the core and the autobiographical.

прото-ниво, јадрено-ниво и автобиографско ниво.

The first two are shared

Првите две ги споделуваме

with many, many other species,

со многу, многу други видови,

and they are really coming out

и тие всушност произлегуваат

largely of the brain stem

воглавно од мозочното стебло

and whatever there is of cortex in those species.

и од оној колку-толку присутен кортекс во тие видови.

It's the autobiographical self

Автобиографското себство e,

which some species have, I think.

а кое го поседуваат и некои видови, мислам.

Cetaceans and primates have also

Китовите и приматите исто така имаат

an autobiographical self to a certain degree.

автобиографско себство до одредено ниво.

And everybody's dogs at home

И сечие куче по дома

have an autobiographical self to a certain degree.

има автобиграфско себство до одредено нив.

But the novelty is here.

Но, новоста се наоѓа овде.

The autobiographical self is built

Автобиографското себство е изградено

on the basis of past memories

врз основа на минатите сеќавања

and memories of the plans that we have made;

и сеќавањата за плановите што сме ги направиле;

it's the lived past and the anticipated future.

тоа е преживеаното минато и очекуваната иднина.

And the autobiographical self

Автобиграфското себство

has prompted extended memory, reasoning,

поттикнало развој на богата меморија, размислување,

imagination, creativity and language.

имагинација, креативност и јазик.

And out of that came the instruments of culture --

Од тоа пак произлегле инструментите на културата --

religions, justice,

религиите, правдата

trade, the arts, science, technology.

трговијата, уметностите, науката, технологијата.

And it is within that culture

И токму во таа култура

that we really can get --

добиваме --

and this is the novelty --

ова е новост --

something that is not entirely set by our biology.

нешто што не е целосно одредено од нашата билогија.

It is developed in the cultures.

Туку е развиено во културите.

It developed in collectives of human beings.

Развиено во колективи на човечки битија.

And this is, of course, the culture

Ова е, се разбира, културата

where we have developed something that I like to call

каде што сме создале нешто што јас сакам да го нарекувам

socio-cultural regulation.

социо-културна регулација.

And finally, you could rightly ask,

И на крај, со право можете да прашате,

why care about this?

зошто е важно ова?

Why care if it is the brain stem or the cerebral cortex

Зошто е важно дали е мозочното стебло или церебралниот кортекс

and how this is made?

и како е направено?

Three reasons. First, curiosity.

Три причини. Прво, љубопитност.

Primates are extremely curious --

Приматите се екстремно љубопитни --

and humans most of all.

а луѓето најмногу од сите.

And if we are interested, for example,

Доколку сме заинтересирани, на пример,

in the fact that anti-gravity

во фактот дека анти-гравитацијата

is pulling galaxies away from the Earth,

ги одвлекува галаксиите подалеку од Земјата,

why should we not be interested in what is going on

зошто да не бидеме заинтересирани за тоа што се случува

inside of human beings?

внатре во човечките битија?

Second, understanding society and culture.

Второ, разбирање на општеството и културата.

We should look

Треба да гледаме

at how society and culture

како општеството и културата

in this socio-cultural regulation

се градат преку оваа социо-културална

are a work in progress.

регулација која сеуште трае.

And finally, medicine.

И последно, медицина.

Let's not forget that some of the worst diseases

Да не забораваме дека едни од најтешките болести

of humankind

на човештвото

are diseases such as depression,

се болестите како депресијата,

Alzheimer's disease, drug addiction.

Алцхајмеровата болест, зависноста од дроги.

Think of strokes that can devastate your mind

Размислете за инфарктите што можат да ви го уништат умот

or render you unconscious.

или да ве направат несвесни.

You have no prayer

Немате молитви

of treating those diseases effectively

за ефикасно третирање на овие болести

and in a non-serendipitous way

немате начин кој би бил едноставен

if you do not know how this works.

доколку не знаете како фунционира сето ова.

So that's a very good reason

Ова е многу добра причина

beyond curiosity

покрај љубопитноста

to justify what we're doing,

за да го оправдаме она што го правиме,

and to justify having some interest in what is going on in our brains.

и да го оправдаме интересот што го имаме за нашите мозоци.

Thank you for your attention.

Ви благодарам за вниманието.

(Applause)

(Аплауз)