The quest to understand consciousness | Antonio Damasio

Antonia Damasio: hành trình tìm hiểu "Ý Thức".

Translator: Huong Ha Reviewer: Tam Bui

I'm here to talk about

Tôi đến đây để nói về

the wonder and the mystery

điều kì diệu và bí ẩn

of conscious minds.

của tư duy ý thức.

The wonder is about the fact

Điều kì diệu là ở chỗ

that we all woke up this morning

mỗi chúng ta khi thức dậy vào sáng nay

and we had with it

và chúng ta đều sở hữu

the amazing return of our conscious mind.

sự trở lại diệu kỳ của ý thức.

We recovered minds with a complete sense of self

Chúng ta hồi phục lại tư duy vỡi một "nhận thức về bản ngã" hoàn chỉnh,

and a complete sense of our own existence,

và một nhận thức trọn vẹn về sự tồn tại của chính chúng ta,

yet we hardly ever pause to consider this wonder.

thế mà chúng ta hiếm khi dành đôi phút để nghĩ về điều kì diệu này.

We should, in fact,

Thực ra chúng ta rất nên làm như vậy, vì trên thực tế,

because without having this possibility of conscious minds,

nếu không có sự tồn tại của tư duy ý thức,

we would have no knowledge whatsoever

chúng ta sẽ chẳng có kiến thức hay những thứ tương tự như thế

about our humanity;

về loài người chúng ta;

we would have no knowledge whatsoever about the world.

chúng ta sẽ không biết chút gì về thế giới.

We would have no pains, but also no joys.

Chúng ta không biết thế nào là đau đớn, nhưng cũng không biết thế nào là vui vẻ.

We would have no access to love

Và ta cũng không có cách nào biết yêu là gì,

or to the ability to create.

hay biết về khả năng sáng tạo.

And of course, Scott Fitzgerald said famously

Và dĩ nhiên, như một câu nói nổi tiếng của Scott Fitzgerald,

that "he who invented consciousness

"người đã tạo ra nhận thức

would have a lot to be blamed for."

sẽ được gán cho rất nhiều tội danh."

But he also forgot

Nhưng Fitzgerald lại quên mất rằng,

that without consciousness,

nếu không có nhận thức,

he would have no access to true happiness

ông ấy đâu thể nào tìm được đến hạnh phúc thật sự

and even the possibility of transcendence.

hay thậm chí là khả năng của sự ưu việt.

So much for the wonder, now for the mystery.

Quá nhiều về điều kỳ diệu rồi, giờ tới sự bí ẩn nhé.

This is a mystery

Đây là một điều bí ẩn

that has really been extremely hard to elucidate.

cực kỳ khó để được làm sáng tỏ.

All the way back into early philosophy

Trên tất cả các nẻo đường trở lại với những chân lý triết học

and certainly throughout the history of neuroscience,

và chắc chắn là xuyên suốt lịch sử của thần kinh học,

this has been one mystery

điều này đã trở thành một bí ẩn,

that has always resisted elucidation,

nó đã từ chối mọi nỗ lực làm sáng tỏ,

has got major controversies.

và luôn nhận được nhiều sự tranh cãi nhất.

And there are actually many people

Và thực ra đã có rất nhiều người

that think we should not even touch it;

nghĩ rằng chúng ta thậm chí không nên động tới đề tài này;

we should just leave it alone, it's not to be solved.

chúng ta hãy để nó yên, nó không phải là thứ dành để tìm hiểu hay tháo gỡ.

I don't believe that,

Tôi không tin điều đó,

and I think the situation is changing.

và tôi nghĩ rằng tình thế đang thay đổi.

It would be ridiculous to claim

Thật là nực cười khi khẳng định rằng

that we know how we make consciousness

chúng ta biết rằng chúng ta tạo nên ý thức bằng cách nào

in our brains,

trong não của chúng ta,

but we certainly can begin

nhưng ít nhất chắc chắn chúng ta có thể bắt đầu

to approach the question,

tiếp cận với câu hỏi.

and we can begin to see the shape of a solution.

và chúng ta có thể bắt đầu hình dung được đáp án.

And one more wonder to celebrate

Một điều kì diệu nữa đáng để ăn mừng đó là

is the fact that we have imaging technologies

hiện tại ta đã có những kĩ thuật hình ảnh

that now allow us to go inside the human brain

cho phép chúng ta đi vào bên trong bộ não của con người

and be able to do, for example,

và có thể làm được những việc, ví dụ như,

what you're seeing right now.

điều mà bạn đang thấy ngay lúc này.

These are images that come from Hanna Damasio's lab,

Đây là những hình ảnh đến từ phòng thí nghiệm của Hanna Damasio,

and which show you, in a living brain,

cho bạn thấy, bên trong một bộ não đang sống,

the reconstruction of that brain.

sự tái cấu trúc của chính bộ não này.

And this is a person who is alive.

Và đây là một người đang sống.

This is not a person

Đó không phải một thi thể

that is being studied at autopsy.

đang bị nghiên cứu.

And even more --

Và hơn thế nữa -

and this is something that one can be really amazed about --

đây là một điều mà mọi người có lẽ thực sự bị choáng ngợp

is what I'm going to show you next,

điều mà tôi sắp cho bạn thấy đây,

which is going underneath the surface of the brain

diễn ra ngay bên dưới bề mặt của bộ não

and actually looking in the living brain

và thực sự nhìn bên trong bộ não sống

at real connections, real pathways.

tại những kết nối thực thời, những hành trình thật.

So all of those colored lines

Như vậy tất cả những đường kẻ màu sắc đó

correspond to bunches of axons,

tương ứng với một búi axon,

the fibers that join cell bodies

axon là những sợi nối kết giữa các phần tế bào

to synapses.

với các synapse.

And I'm sorry to disappoint you, they don't come in color.

Và tôi rất xin lỗi vì làm bạn thất vọng, chúng không có màu sắc.

But at any rate, they are there.

Nhưng dù sao đi nữa, chúng đều ở đó.

The colors are codes for the direction,

Màu sắc này mã hóa cho phương hướng,

from whether it is back to front

mà từ một điểm nó đi tới hay đi lui

or vice versa.

hoặc nghĩ lại.

At any rate, what is consciousness?

Vậy suy cho cùng, ý thức là gì?

What is a conscious mind?

Tư duy có ý thức là gì?

And we could take a very simple view

Và chúng ta có thể có một vài góc nhìn đơn giản,

and say, well, it is that which we lose

và rồi nói, à ừ, nó là thứ mà chúng ta mất đi

when we fall into deep sleep without dreams,

khi chúng ta đi ngủ mà không nằm mơ,

or when we go under anesthesia,

hoặc khi chúng ta bị gây mê,

and it is what we regain

và nó là thứ mà ta có được

when we recover from sleep

khi ta tỉnh giấc

or from anesthesia.

hay khi thuốc mê hết tác dụng.

But what is exactly that stuff that we lose under anesthesia,

Nhưng chính xác thì, thực ra những thứ mà chúng ta mất đi khi bị gây mê

or when we are in deep, dreamless sleep?

hay trong những giấc ngủ sâu không mộng mị, là gì?

Well first of all,

Ừm, trước hết,

it is a mind,

nó là một dạng tinh thần, một dạng trí tuệ.

which is a flow of mental images.

một dòng chảy của các hình ảnh tinh thần.

And of course consider images

Và dĩ nhiên cân nhắc các hình ảnh

that can be sensory patterns,

mà có thể là các chuỗi mẫu hình thuộc giác quan,

visual, such as you're having right now

liên quan tới thị giác, giống như thứ mà bạn đang có bây giờ

in relation to the stage and me,

trong mối tương quan với sân khấu và tôi,

or auditory images,

hay các hình ảnh mang tính âm thanh

as you are having now in relation to my words.

giống như thứ mà bạn đang có liên quan tới ngôn từ của tôi.

That flow of mental images

Những hình ảnh về tinh thần đó

is mind.

được gọi là "trí tuệ".

But there is something else

Nhưng có những thứ khác

that we are all experiencing in this room.

mà tất cả chúng ta có thể cảm nhận trong căn phòng này

We are not passive exhibitors

Chúng ta không phải người tiếp thu thụ động

of visual or auditory

các hình ảnh về thị giác, thính giác

or tactile images.

hoặc xúc giác.

We have selves.

Chúng ta có bản ngã.

We have a Me

Chúng ta có "Tôi"

that is automatically present

Đó là một sự hiện hữu tự động

in our minds right now.

trong tâm trí của chúng ta ngay lúc này.

We own our minds.

Chúng ta sở hữu tâm trí của chính mình.

And we have a sense that it's everyone of us

Và chúng ta có cảm nhận rằng mỗi người trong chúng ta

that is experiencing this --

những người đang trải nghiệm điều này

not the person who is sitting next to you.

không phải là người đang ngồi cạnh bạn.

So in order to have a conscious mind,

Vậy để hiểu được trạng thái ý thức của tinh thần,

you have a self within the conscious mind.

bạn có một bản ngã bên trong ý thức đó.

So a conscious mind is a mind with a self in it.

Như vậy một tư duy ý thức là một tư duy với bản ngã ngay bên trong nó.

The self introduces the subjective perspective in the mind,

Bản ngã này mang đến khía cạnh về "chủ thể" bên trong tư duy,

and we are only fully conscious

và chúng ta chỉ thực sự có ý thức

when self comes to mind.

khi bản ngã đến với tư duy.

So what we need to know to even address this mystery

Và điều chúng ta cần để chạm vào được bí ẩn này,

is, number one, how are minds are put together in the brain,

chính là, số một, làm cách nào tư duy - tinh thần được sắp xếp bên trong bộ não,

and, number two, how selves are constructed.

và, số hai, làm cách nào bản ngã được cấu tạo.

Now the first part, the first problem,

Phần đầu tiên, vấn đề đầu tiên,

is relatively easy -- it's not easy at all --

tương đối dễ - nó không hẳn là quá dễ dàng

but it is something that has been approached gradually in neuroscience.

nhưng ít là có thể được trả lời một cách dần dần với thần kinh học.

And it's quite clear that, in order to make minds,

Và khá rõ ràng rằng, để tạo nên tinh thần hay tư duy,

we need to construct neural maps.

chúng ta cần phải cấu trúc nên bản đồ thần kinh.

So imagine a grid, like the one I'm showing you right now,

Hãy tưởng tượng một mạng lưới, một hệ thông chấn song như cái mà tôi đang chiếu ở đây

and now imagine, within that grid,

và bây giờ tưởng tượng, bên trong mạng lưới đó

that two-dimensional sheet,

bên trong phiến hai chiều đó,

imagine neurons.

tưởng tượng về các tế bào thần kinh.

And picture, if you will,

Và mường tượng ra, nếu như bạn muốn,

a billboard, a digital billboard,

một bảng thông báo, một bản thông báo điện tử,

where you have elements

nơi mà bạn có các yếu tố

that can be either lit or not.

có thể được chiếu sáng hoặc không.

And depending on how you create the pattern

Tùy thuộc vào cách mà bạn sáng tạo nên những kiểu mẫu đó

of lighting or not lighting,

của việc chiếu sáng hay không chiếu sáng

the digital elements,

các yếu tố điện tử,

or, for that matter, the neurons in the sheet,

hoặc, với trường hợp này, các tế bào thần kinh bên trong phiến,

you're going to be able to construct a map.

bạn sắp có khả năng cấu trúc nên một bản đồ.

This, of course, is a visual map that I'm showing you,

Đây là, dĩ nhiên, là một bản đồ thị giác mà tôi đang cho bạn thấy

but this applies to any kind of map --

nhưng nó có thể được áp dụng với bất kì loại bản đồ nào

auditory, for example, in relation to sound frequencies,

về thính giác, ví dụ như trong mối liên hệ với tần số âm thanh,

or to the maps that we construct with our skin

hoặc về những bản đồ chúng ta tạo nên với da của chúng ta

in relation to an object that we palpate.

trong mối liên hệ với một vật thể mà chúng ta cảm nhận.

Now to bring home the point

Bây giờ quay trở lại với vấn đề chính

of how close it is --

đó là khoảng cách

the relationship between the grid of neurons

của mối liên hệ giữa những đường kẻ của tế bào thần kinh

and the topographical arrangement

và sự sắp xếp theo địa hình

of the activity of the neurons

về hoạt động cả các tế bào thần kinh

and our mental experience --

và những trải nghiệm tinh thần của chúng ta.

I'm going to tell you a personal story.

Tôi sắp kể cho bạn nghe một câu chuyện riêng tư.

So if I cover my left eye --

Và nếu tôi che mắt bên trái lại

I'm talking about me personally, not all of you --

tôi đang nói chỉ về riêng tôi chứ không phải toàn bộ các bạn

if I cover my left eye,

nếu tôi che mắt bên trái,

I look at the grid -- pretty much like the one I'm showing you.

tôi nhìn vào những đường kẻ này - gần giống như thứ mà tôi đang cho bạn thấy.

Everything is nice and fine and perpendicular.

Mọi thứ đều gọn ghẽ và vuông góc.

But sometime ago, I discovered

Nhưng một thời gian trước đây, tôi khám phá ra

that if I cover my left eye,

nếu tôi che mắt trái lại,

instead what I get is this.

thay vì nhìn thấy những điều này,

I look at the grid and I see a warping

tôi nhìn vào các đường kẻ và thấy một khúc cong vênh

at the edge of my central-left field.

ở vùng biên ngoài, tại phía giữa của bên trái.

Very odd -- I've analyzed this for a while.

Rất kì lạ - tôi đã bắt đầu phân tích hiện tượng này một thời gian khá dài.

But sometime ago,

Nhưng một thời gian trước,

through the help of an opthamologist colleague of mine,

với sự giúp đỡ của một đồng nghiệp - một bác sĩ chuyên khoa mắt

Carmen Puliafito,

tên là Carmen Puliafito,

who developed a laser scanner of the retina,

người đã phát triển máy scan laze lớn hơn,

I found out the the following.

tôi tìm ra một số điều như sau.

If I scan my retina

Nếu tôi rà soắt võng mạc của mình

through the horizontal plane that you see there in the little corner,

xuyên qua mặt phẳng đường chân trời mà bạn thấy ở góc nhỏ đó,

what I get is the following.

tôi sẽ nhận được những điều như thế này.

On the right side, my retina is perfectly symmetrical.

Owe bên phải, võng mạc của tôi đối xứng một cách hoàn hảo.

You see the going down towards the fovea

Bạn nhìn thấy sự đi xuống về phía thị giác

where the optic nerve begins.

nơi các dây thần kinh thị giác xuất phát.

But on my left retina there is a bump,

Nhưng với võng mạc bên trái thì có một chỗ u lên

which is marked there by the red arrow.

được đánh dấu bởi mũi tên màu đỏ.

And it corresponds to a little cyst

Và nó tương ứng với một cái u nang nhỏ

that is located below.

nằm phía bên dưới.

And that is exactly what causes

Và đó chính xác là điều

the warping of my visual image.

đã tạo nên sự méo mó trong hình ảnh thị giác của tôi.

So just think of this:

Và tôi nghĩ rằng:

you have a grid of neurons,

bạn có một đường kẻ, một mạng lưới các tế bào thần kinh,

and now you have a plane mechanical change

và giờ thì bạn có một sự thay đổi mặt phẳng cơ học

in the position of the grid,

về vị trí của các đường kẻ,

and you get a warping of your mental experience.

và bạn nhận thấy một sự chênh vênh trong trải nghiệm tinh thần.

So this is how close

Và đó chính là sự gần gũi

your mental experience

giữa trải nghiệm trong tâm trí bạn

and the activity of the neurons in the retina,

và các hoạt động của tế bào thần kinh trong võng mạc,

which is a part of the brain located in the eyeball,

hay chính là một phần của bộ não được đặt trong cầu mắc,

or, for that matter, a sheet of visual cortex.

hoặc, trong chuyện này, một phiến của lớp vỏ thị giác.

So from the retina

Như vậy từ võng mạc

you go onto visual cortex.

bạn đi vào vỏ thị giác.

And of course, the brain adds on

Và dĩ nhiên, bộ não thêm vào đó

a lot of information

rất nhiều thông tin

to what is going on

thêm vào những thứ đang diễn ra

in the signals that come from the retina.

trong tín hiệu đến từ võng mạc.

And in that image there,

Và trong bức ảnh đó ở tại đây,

you see a variety of islands

bạn nhìn thấy nhiều hòn đảo khác nhau

of what I call image-making regions in the brain.

của những thứ mà tôi gọi là các vùng dựng hình ảnh trong bộ não.

You have the green for example,

Ví dụ như bạn có màu xanh lá

that corresponds to tactile information,

tương quan với những thông tin về xúc giác,

or the blue that corresponds to auditory information.

hoặc vùng màu xanh dương tương quan với thông tin thính giác.

And something else that happens

Và một điều gì đó khác xảy ra

is that those image-making regions

đó là những vùng dựng hình ảnh

where you have the plotting

nơi mà bạn có các định vị

of all these neural maps,

của tất cả các bản đồ thần kinh này,

can then provide signals

có thể cung cấp các tín hiệu

to this ocean of purple that you see around,

tới đại dương của màu tím mà bạn thấy xung quanh,

which is the association cortex,

mà đó lại là vùng võ não tương ứng,

where you can make records of what went on

nơi bạn có thể ghi nhận những điều đã xảy ra

in those islands of image-making.

trong các đảo ghi nhận hình ảnh.

And the great beauty

Và điều đẹp đẽ ở đây

is that you can then go from memory,

chính là bạn có thể đi từ các kí ức

out of those association cortices,

ở các vùng võ não tương quan

and produce back images

để tái tạo các hình ảnh

in the very same regions that have perception.

trong chính những khu vực có thể tạo nên được nhận thức đó.

So think about how wonderfully convenient and lazy

Hãy nghĩ xem, bộ não của chúng ta

the brain is.

thật vô cùng tiện lợi mà lười nhác biết bao.

So it provides certain areas

Nó cung cấp những khu vực nhất định

for perception and image-making.

cho nhận thức và cho việc dựng hình ảnh.

And those are exactly the same

Và đó là những vùng trùng lấp

that are going to be used for image-making

mà được dùng để đánh dấu hình ảnh

when we recall information.

nơi chúng ta sẽ triệu hồi lại thông tin.

So far the mystery of the conscious mind

Như vậy, bí ẩn của tư duy ý thức

is diminishing a little bit

đã được thu giảm phần nào

because we have a general sense

bởi chúng ta đã hiểu được một cách đại khái

of how we make these images.

bằng cách nào chúng ta tạo nên những hình ảnh này.

But what about the self?

Nhưng còn bản ngã thì sao?

The self is really the elusive problem.

Đó thực sự là một vấn đề rất khó nắm bắt.

And for a long time,

Và trong suốt một thời gian dài,

people did not even want to touch it,

thậm chí không ai muốn chạm tới nó,

because they'd say,

bởi vì họ nói,

"How can you have this reference point, this stability,

"Bằng cách nào chúng ta có một điểm tham khảo cố định, một điểm bền vững

that is required to maintain

cần thiết để duy trì

the continuity of selves day after day?"

sự liên tục của bản ngã từ ngày này qua ngày khác?"

And I thought about a solution to this problem.

Và tôi nghĩ về một giải pháp cho vấn đề này.

It's the following.

Chỉ ngay sau đây thôi.

We generate brain maps

Chúng tôi phác họa ra bản đồ não bộ

of the body's interior

của phần cơ thể phái bên trong

and use them as the reference for all other maps.

và dùng chúng như phần khảo chiếu cho tất cả các bản đồ khác.

So let me tell you just a little bit about how I came to this.

Hãy để tôi kể cho bạn nghe bằng cách nào tôi đi đến giải pháp này.

I came to this because,

Tôi làm được điều đó, bởi vì

if you're going to have a reference that we know as self --

nếu bạn có một khảo chiếu mà chúng ta biết là bản ngã,

the Me, the I

là cái Tôi, cái chính bản thân Tôi,

in our own processing --

bên trong chính sự chuyển biến của chúng ta -

we need to have something that is stable,

chúng ta cần có điều gì đó ổn định,

something that does not deviate much

điều gì đó không thay đổi quá nhiều

from day to day.

theo thời gian.

Well it so happens that we have a singular body.

Điều hiển nhiên là chúng ta có một cơ thể duy nhất.

We have one body, not two, not three.

Chỉ một chứ không phải hai hay ba.

And so that is a beginning.

Và đó là sự bắt đầu.

There is just one reference point, which is the body.

Chỉ có một khảo chiếu duy nhất, chính là cơ thể.

But then, of course, the body has many parts,

Nhưng rồi, dĩ nhiên là cơ thể có nhiều phần,

and things grow at different rates,

và chúng được tăng trưởng với tốc độ khác nhau,

and they have different sizes and different people;

và chúng có kích cỡ khác nhau, những người khác nhau,

however, not so with the interior.

tuy nhiên, phần bên trong thì không như vậy.

The things that have to do

Điều mà chúng ta phải làm

with what is known as our internal milieu --

với cái được gọi là môi trường nội quan của chúng ta

for example, the whole management

ví dụ như, sự quản lý toàn cục

of the chemistries within our body

các hóa chất bên trong cơ thể

are, in fact, extremely maintained

trên thực tế, được duy trì tuyệt đối

day after day

từ ngày này qua ngày khác

for one very good reason.

vì một lý do tốt đẹp.

If you deviate too much

Nếu bạn thay đổi quá nhiều

in the parameters

trong phạm vi

that are close to the midline

gần với đường trung bình

of that life-permitting survival range,

của khoảng tồn tại cho phép của sự sống

you go into disease or death.

bạn sẽ bị bệnh hoặc chết.

So we have an in-built system

Như vậy chúng ta có một hệ thống cố hữu

within our own lives

ngay bên trong sự sống của chúng ta

that ensures some kind of continuity.

đảm bảo cho một sự liên tục nhất định.

I like to call it an almost infinite sameness from day to day.

Tôi thích gọi nó là một sự bất biến không dừng lại từ ngày này qua ngày khác.

Because if you don't have that sameness, physiologically,

Nếu bạn không có sự bất biến đó, nói một cách sinh lý học thì

you're going to be sick or you're going to die.

bạn có thể bị ốm hoặc sẽ chết.

So that's one more element for this continuity.

Và đó là một yếu tố cần thiết cho sự bất biến này.

And the final thing

Và điều cuối cùng

is that there is a very tight coupling

đó là ở đây có một sự kết nối rất chặt chẽ

between the regulation of our body within the brain

giữa sự điều hòa của cơ thể do não bộ đảm nhận

and the body itself,

và chính cơ thể đó

unlike any other coupling.

khác với tất cả sự kết nối khác.

So for example, I'm making images of you,

Ví dụ như, tôi tạo nên một hình ảnh của bạn

but there's no physiological bond

và không có bất kì cầu nối sinh lý nào

between the images I have of you as an audience

giữa hình ảnh mà tôi có về bạn như một khán giả

and my brain.

và bộ não của tôi.

However, there is a close, permanently maintained bond

Nhưng, có một cầu nối rất gần và được duy trì vĩnh viễn

between the body regulating parts of my brain

giữa phần não bộ điều khiển cơ thể

and my own body.

và chính cơ thể ta.

So here's how it looks. Look at the region there.

Và đây là hình ảnh của nó. Hãy nhìn vào các vùng đó.

There is the brain stem in between the cerebral cortex

Đó là thân não nằm giữa phần võ não

and the spinal cord.

và cột sống.

And it is within that region

Và bên trong vùng đó

that I'm going to highlight now

vùng mà tôi sắp nhấn mạnh ngay bây giờ,

that we have this housing

bên trong đó chúng ta

of all the life-regulation devices

có tất cả những công cụ điều hòa sự sống còn

of the body.

của cơ thể

This is so specific that, for example,

Điều này đặc biệt tới mức, ví dụ như,

if you look at the part that is covered in red

nếu bạn nhìn vào vùng được tô màu đỏ

in the upper part of the brain stem,

ở phần trên của thân não

if you damage that as a result of a stroke, for example,

nếu bạn làm tổn thương vùng đó sau một dư chấn nào đó như đột quỵ,

what you get is coma

bạn sẽ bị hôn mê

or vegetative state,

sẽ rơi vào trạng thái thực vật

which is a state, of course,

đó là một trạng thái, hiển nhiên là,

in which your mind disappears,

tư duy hay ý thức sẽ biến mất,

your consciousness disappears.

ý thức của bạn sẽ biến mất.

What happens then actually

Điều gì xảy ra sau đó thực tế

is that you lose the grounding of the self,

sẽ là bạn đánh mất nền tảng của bản ngã,

you have no longer access to any feeling of your own existence,

bạn sẽ không còn có thể chạm vào hay nhận biết các cảm giác về sự tồn tại của chính mình.

and, in fact, there can be images going on,

và, trên thực tế, ở đây có những hình ảnh đang tiếp diễn

being formed in the cerebral cortex,

đang được hình thành trong võ não

except you don't know they're there.

ngoại trừ việc bạn không biết chúng đang ở đó.

You have, in effect, lost consciousness

Bạn đã, như một hậu quả, mất đi ý thức

when you have damage to that red section of the brain stem.

khi bạn có những tổn thương ở những vùng màu đỏ trong thân não.

But if you consider the green part of the brain stem,

Nhưng nếu bạn nghĩ tới vùng màu xanh của thân não,

nothing like that happens.

không có điều gì tương tự xảy ra.

It is that specific.

Nó đặc biệt như thế đó.

So in that green component of the brain stem,

Vậy trong phần xanh của thân não,

if you damage it, and often it happens,

nếu bạn bị tổn thương, và nó thường xuyên xảy ra,

what you get is complete paralysis,

bạn sẽ bị bại liệt,

but your conscious mind is maintained.

nhưng tư duy ý thức của bạn thì vẫn được duy trì.

You feel, you know, you have a fully conscious mind

Bản cảm thấy, bạn biết rồi đó, bạn có một tư duy hoàn chỉnh

that you can report very indirectly.

mà bạn có thể tường thuật lại một cách không trực tiếp.

This is a horrific condition. You don't want to see it.

Đây là một tình trạng cực kỳ tồi tệ. Bạn không muốn biết tới nó đâu.

And people are, in fact, imprisoned

Và người ta, trong tình trạng đó, thực ra giống như bị giam cầm

within their own bodies,

trong cơ thể của chính họ,

but they do have a mind.

nhưng họ vẫn có tư duy, vẫn có tinh thần.

There was a very interesting film,

Có một bộ phim rất thú vị,

one of the rare good films done

thực ra là một trong những bộ phim hay hiếm hoi trong lịch sử điện ảnh,

about a situation like this,

về một tình huống tương tự như vậy,

by Julian Schnabel some years ago

được thực hiện bở Julian Schanbel vài năm về trước

about a patient that was in that condition.

về một bệnh nhân trong tình trạng như thế này.

So now I'm going to show you a picture.

Và giờ tôi sẽ cho bạn thấy một hình ảnh.

I promise not to say anything about this,

Tôi hứa sẽ không nói bất kì điều gì về nó,

except this is to frighten you.

ngoại trừ nó dùng để hù họa bạn.

It's just to tell you

Nó chỉ nói cho bạn biết

that in that red section of the brain stem,

trong khu vực màu đỏ của bộ não

there are, to make it simple,

ở đó, nói một cách đơn giản,

all those little squares that correspond to modules

có những ô vuông nhỏ tương quan tới các mô đun

that actually make brain maps

tạo nên bản đồ bộ não

of different aspects of our interior,

của một khía cạnh khác của phần bên trong chúng ta,

different aspects of our body.

một khía cạnh khác của cơ thể chúng ta.

They are exquisitely topographic

Chúng là những phân bố tinh tế

and they are exquisitely interconnected

và chúng được kết nối một cách vô cùng tinh tế

in a recursive pattern.

trong một mạng lưới kiểu mẫu đệ quy.

And it is out of this and out of this tight coupling

Và điều nằm ở bên ngoài thứ này, bên ngoài sự kết nối chặt chẽ này

between the brain stem and the body

giữa bộ não và cơ thể

that I believe -- and I could be wrong,

là điều mà tôi tin rằng tôi có thể sai,

but I don't think I am --

nhưng tôi không nghĩ tôi sai đâu

that you generate this mapping of the body

không sai nếu bạn tạo ra bản đồ của cơ thể

that provides the grounding for the self

một thứ tham chiếu cho nền tảng của bãn ngã

and that comes in the form of feelings --

và đến từ hình dạng của những cảm xúc

primordial feelings, by the way.

những cảm xúc nguyên thủy, trên thực tế là vậy.

So what is the picture that we get here?

Và bức ảnh chúng ta có ở đây là gì?

Look at "cerebral cortex," look at "brain stem,"

Hãy nhìn vào vỏ não, hãy nhìn vào thân não

look at "body,"

nhìn vào vơ thể,

and you get the picture of the interconnectivity

và bạn sẽ thấy hình ảnh của sự kết nối

in which you have the brain stem providing the grounding for the self

mà từ đó thân não tạo ra nền tảng cho bản ngã

in a very tight interconnection with the body.

trong một sự kết nối chặt chẽ với cơ thể

And you have the cerebral cortex

Và bạn có vỏ não

providing the great spectacle of our minds

cung cấp một khung cảnh hùng tráng của tư duy trong chúng ta

with the profusion of images

với vô số các hình ảnh

that are, in fact, the contents of our minds

và đó thực ra chính là những thứ được hàm chứa trong tinh thần của chúng ta

and that we normally pay most attention to,

và chúng ta thường hay quan tâm đến,

as we should, because that's really

bởi vì chúng ta nên như thế, bởi vì nó thực sự

the film that is rolling in our minds.

giống như những thước phim đang chạy qua trong tâm trí chúng ta

But look at the arrows.

Nhưng hãy nhìn vào những mũi tên đó.

They're not there for looks.

Chúng không phải ở đó cho việc nhìn ngắm.

They're there because there's this very close interaction.

Chúng ở đó bởi vì có một sự tương tác rất gần nhau.

You cannot have a conscious mind

Bạn không thể có được một tư duy ý thức

if you don't have the interaction

nếu bạn không có tương tác

between cerebral cortex and brain stem.

giữa vỏ não và thân não.

You cannot have a conscious mind

Bạn không thể có một tư duy ý thức

if you don't have the interaction

nếu bạn không có sự tương tác

between the brain stem and the body.

giữa thân não và cơ thể.

Another thing that is interesting

Một điều thú vị khác đó lại

is that the brain stem that we have

thân não của chúng ta

is shared with a variety of other species.

khá giống với thân não của nhiều loài khác.

So throughout vertebrates,

Như vậy xuyên suốt lớp có xương sống,.

the design of the brain stem is very similar to ours,

cấu trúc của thân não tương tự như của chúng ta,

which is one of the reasons why I think

đó là một lý do khiến tôi tin rằng

those other species have conscious minds like we do.

những loài động vật đó cũng có tư duy ý thức giống như chúng ta.

Except that they're not as rich as ours,

Ngoại trừ việc nó không phong phú như của chúng ta,

because they don't have a cerebral cortex like we do.

vì chúng không có vỏ não

That's where the difference is.

Đó chính là điểm khác biệt.

And I strongly disagree with the idea

Và tôi hoàn toàn không đồng ý với quan điểm

that consciousness should be considered

ý thức cần phải được xem xét

as the great product of the cerebral cortex.

như một sản phẩm của võ nảo.

Only the wealth of our minds is,

Chỉ dựa trên sự giàu có trong tâm trí chúng ta,

not the very fact that we have a self

thì không phải là một bằng chứng tốt cho việc chúng ta có bản ngã

that we can refer

mà chúng ta có thể dẫn dụ ra

to our own existence,

sự tồn tại của chính mình,

and that we have any sense of person.

và rằng chúng ta có bất kì ý niệm nào về bản thân.

Now there are three levels of self to consider --

Bây giờ có ba khía cạnh của bản ngã cần quan tâm

the proto, the core and the autobiographical.

bao gồm tiền tố, cốt lõi và tự truyện.

The first two are shared

Hai cái đầu tiên được chia sẻ

with many, many other species,

với rất nhiều loài sinh vật khác

and they are really coming out

và chúng thực sự có nguồn gốc phần lớn

largely of the brain stem

từ thân não

and whatever there is of cortex in those species.

và không cần biết những giống loài đó có vỏ não hay không.

It's the autobiographical self

Chính là bản ngã tự thuật

which some species have, I think.

là cái chỉ vài loài có, tôi nghĩ vậy.

Cetaceans and primates have also

Loài giáp xác và linh trưởng cũng có

an autobiographical self to a certain degree.

một bản ngã tự thuật ở một mức độ nhất định.

And everybody's dogs at home

Và bất kì con chó nào chúng ta nuôi ở nhà

have an autobiographical self to a certain degree.

cũng có một bản ngã tự thuật tới một mức nào đó.

But the novelty is here.

Nhưng điều mới mẻ là ở đây.

The autobiographical self is built

Bản ngã tự thuật được xây dựng

on the basis of past memories

phần lớn dựa trên các kí ức

and memories of the plans that we have made;

và kí ức về những kế hoạch mà chúng ta từng làm;

it's the lived past and the anticipated future.

nó sống trong quá khứ và dự đoán tương lai.

And the autobiographical self

Và bản ngã tự thuật

has prompted extended memory, reasoning,

đã phát triển các kí ức được kéo dài, khả năng lý luận,

imagination, creativity and language.

tưởng tượng, sáng tạo và ngôn ngữ.

And out of that came the instruments of culture --

Và từ đó mang tới những công cụ cho văn hóa,

religions, justice,

tôn giáo, đạo lý,

trade, the arts, science, technology.

thương mại, nghệ thuật, khoa học, công nghệ.

And it is within that culture

Và nó nằm ngay bên trong các văn hóa

that we really can get --

mà chúng ta có thể nhận lấy

and this is the novelty --

và đó là điều mới mẻ -

something that is not entirely set by our biology.

một điều gì đó mà không hoàn toàn được quy định bởi các thành tố sinh học của chúng ta.

It is developed in the cultures.

Nó được phát triển trong các nền văn hóa.

It developed in collectives of human beings.

Nó phát triển trong sự phối hợp của nhân loại

And this is, of course, the culture

Và nó, dì nhiên, là nền văn hóa

where we have developed something that I like to call

nơi mà chúng ta phát triển thứ mà tôi hay gọi là

socio-cultural regulation.

sự điều hòa xã hội - văn hóa.

And finally, you could rightly ask,

Và cuối cùng, bạn có thể hỏi ngay,

why care about this?

vì sao phải quan tâm tới những điều này?

Why care if it is the brain stem or the cerebral cortex

Vì sao phải quan tâm tới thân não hay vỏ não

and how this is made?

và vì sao nó được tạo ra?

Three reasons. First, curiosity.

Có ba lý do. Thứ nhất, sự tò mò.

Primates are extremely curious --

Linh trưởng cực kỳ tò mò

and humans most of all.

và tò mò nhất trong số đó là loài người.

And if we are interested, for example,

Nếu ta quan tâm điều gì đó, ví dụ như,

in the fact that anti-gravity

sự thật về lực phản trọng lượng

is pulling galaxies away from the Earth,

đang kéo dãi ngân hà xa khỏi trái đất,

why should we not be interested in what is going on

vì sao chúng ta lại không quan tâm tới điều gì đang diễn ra

inside of human beings?

bên trong chính con người?

Second, understanding society and culture.

Thứ hai, sự hiểu biết về xã hội và văn hoá.

We should look

Chúng ta nên biết

at how society and culture

bằng cách nào xã hội và văn hoá

in this socio-cultural regulation

trong sự điều hoà xã hội - văn hoá này

are a work in progress.

đang vận hành liên tục.

And finally, medicine.

Và cuối cùng, y học.

Let's not forget that some of the worst diseases

Đừng quên rằng một trong những căn bệnh nghiêm trọng nhất

of humankind

của loài người

are diseases such as depression,

là những bệnh như trầm cảm,

Alzheimer's disease, drug addiction.

Alzheimer, nghiện ngập.

Think of strokes that can devastate your mind

Nghĩ về đột quỵ có thể tàn phá tâm trí bạn

or render you unconscious.

hoặc gây ảnh hưởng tới sự vô thức của bạn.

You have no prayer

Bạn không có bất kì lời cầu nguyện nào

of treating those diseases effectively

để chữa các bệnh này hiệu quả

and in a non-serendipitous way

và theo một cách không may mắn

if you do not know how this works.

nếu như bạn không biết chúng vận hành ra sao.

So that's a very good reason

Như vậy, đó là một lý do rất tốt

beyond curiosity

vượt qua sự tò mò

to justify what we're doing,

cho thấy sự cần thiết của những điều ta đang làm,

and to justify having some interest in what is going on in our brains.

để xác tín việc so đôi chút hứng thú với những điều đang xảy ra trong bộ não.

Thank you for your attention.

Cảm ơn đã lắng nghe!

(Applause)

(Võ tay)