The quest to understand consciousness | Antonio Damasio

Tłumaczenie: Bartłomiej Szóstak Korekta: Agata Leśnicka

I'm here to talk about

Jestem tu, by omówić

the wonder and the mystery

cud i tajemnicę

of conscious minds.

świadomych umysłów.

The wonder is about the fact

Cudem jest,

that we all woke up this morning

że przebudziliśmy się dziś rano,

and we had with it

a z tym przebudzeniem

the amazing return of our conscious mind.

w niesamowity sposób powróciła świadomość umysłu.

We recovered minds with a complete sense of self

Odzyskaliśmy umysł z całkowitym poczuciem własnego Ja

and a complete sense of our own existence,

i własnego jestestwa,

yet we hardly ever pause to consider this wonder.

aczkolwiek bardzo rzadko się nad tym zastanawiamy.

We should, in fact,

A powinniśmy,

because without having this possibility of conscious minds,

ponieważ bez świadomego umysłu,

we would have no knowledge whatsoever

nie posiadalibyśmy żadnej wiedzy

about our humanity;

o naszym człowieczeństwie;

we would have no knowledge whatsoever about the world.

ani o świecie.

We would have no pains, but also no joys.

Nie mielibyśmy żadnych smutków, ani radości.

We would have no access to love

Nie bylibyśmy zdolni do miłości

or to the ability to create.

lub kreatywności.

And of course, Scott Fitzgerald said famously

I oczywiście, cytując sławne słowa Scotta Fitzgeralda:

that "he who invented consciousness

"Najbardziej winien jest ten,

would have a lot to be blamed for."

kto wynalazł świadomość."

But he also forgot

Ale zapomniał również,

that without consciousness,

że bez świadomości,

he would have no access to true happiness

nie osiągnąłby prawdziwego szczęścia

and even the possibility of transcendence.

i nie miałby nawet szansy na transcendencję.

So much for the wonder, now for the mystery.

I to tyle, jeśli mowa o cudzie. Teraz tajemnica.

This is a mystery

To tajemnica,

that has really been extremely hard to elucidate.

którą bardzo trudno wyjaśnić.

All the way back into early philosophy

Cofając się daleko do wczesnej filozofii,

and certainly throughout the history of neuroscience,

poprzez historię neuronauki,

this has been one mystery

była to tajemnica,

that has always resisted elucidation,

której nie dało się wyjaśnić,

has got major controversies.

i która wzbudzała ogromne kontrowersje.

And there are actually many people

Wielu ludzi sądzi,

that think we should not even touch it;

że nie powinniśmy się nawet do niej zbliżać;

we should just leave it alone, it's not to be solved.

powinniśmy to po prostu zostawić. Tego nie da się rozwiązać.

I don't believe that,

Nie wierzę w to,

and I think the situation is changing.

i uważam że sytuacja się zmienia.

It would be ridiculous to claim

Byłoby niedorzecznością sądzić,

that we know how we make consciousness

że wiemy skąd bierze się świadomość

in our brains,

w naszych mózgach,

but we certainly can begin

ale możemy zająć się

to approach the question,

tą kwestią

and we can begin to see the shape of a solution.

i możemy ujrzeć chociaż zarys rozwiązania.

And one more wonder to celebrate

I jeszcze jednym cudem do świętowania

is the fact that we have imaging technologies

są istniejące techniki obrazowania,

that now allow us to go inside the human brain

pozwalające nam zbadać wnętrze ludzkiego mózgu

and be able to do, for example,

i umożliwiające, na przykład,

what you're seeing right now.

to co teraz ożecie zobaczyć.

These are images that come from Hanna Damasio's lab,

Te obrazy pochodzą z laboratorium Hanny Damasio,

and which show you, in a living brain,

widzimy na nich mózg żywego człowieka,

the reconstruction of that brain.

rekonstrukcję tego mózgu.

And this is a person who is alive.

To żyjąca osoba.

This is not a person

Nie ktoś

that is being studied at autopsy.

badany podczas sekcji.

And even more --

Co więcej,

and this is something that one can be really amazed about --

i to jest coś, dzięki czemu możemy być naprawdę zdumieni,

is what I'm going to show you next,

to coś, co wam za chwilę pokażę,

which is going underneath the surface of the brain

co wnika pod powierzchnię mózgu

and actually looking in the living brain

i co pozwala spojrzeć na żyjący mózg,

at real connections, real pathways.

prawdziwe połączenia, ścieżki.

So all of those colored lines

Więc wszystkie te kolorowe linie

correspond to bunches of axons,

odpowiadają grupom aksonów,

the fibers that join cell bodies

włóknom łączącym ciała komórek

to synapses.

w synapsy.

And I'm sorry to disappoint you, they don't come in color.

I przepraszam, że was rozczaruję, nie są one kolorowe.

But at any rate, they are there.

Ale zawsze tam są.

The colors are codes for the direction,

Kolory oznaczają kierunki,

from whether it is back to front

z tyłu do przodu

or vice versa.

lub odwrotnie.

At any rate, what is consciousness?

Czym jest świadomość?

What is a conscious mind?

Czym jest świadomy umysł?

And we could take a very simple view

Moglibyśmy to wyjaśnić w prosty sposób,

and say, well, it is that which we lose

że jest to coś, co tracimy

when we fall into deep sleep without dreams,

zapadając w głęboki sen bez marzeń sennych,

or when we go under anesthesia,

albo przy znieczuleniu ogólnym,

and it is what we regain

jest również tym, co odzyskujemy

when we recover from sleep

wybudzając się ze snu

or from anesthesia.

lub znieczulenia.

But what is exactly that stuff that we lose under anesthesia,

Ale czym dokładnie jest ta rzecz, którą tracimy podczas śpiączki

or when we are in deep, dreamless sleep?

lub głębokiego snu?

Well first of all,

Po pierwsze,

it is a mind,

jest to umysł,

which is a flow of mental images.

będący ciągiem obrazów myślowych.

And of course consider images

Weźcie oczywiście pod uwagę obrazy

that can be sensory patterns,

mogące być wzorami czuciowymi,

visual, such as you're having right now

wzrokowymi, takimi, jakie macie właśnie teraz

in relation to the stage and me,

w odniesieniu do tej sceny i mnie,

or auditory images,

lub obrazów słuchowych,

as you are having now in relation to my words.

w związku z wypowiadanymi przeze mnie słowami.

That flow of mental images

Ten strumień obrazów myślowych

is mind.

to umysł.

But there is something else

Ale jest coś jeszcze,

that we are all experiencing in this room.

czego wszyscy doświadczamy na tej sali.

We are not passive exhibitors

Nie jesteśmy pasywnymi odbiorcami

of visual or auditory

obrazów wzrokowych, dźwiękowych

or tactile images.

czy dotykowych.

We have selves.

Mamy osobowości.

We have a Me

Mamy własne Ja,

that is automatically present

które jest teraz automatycznie obecne

in our minds right now.

w naszych umysłach.

We own our minds.

Mamy nasze umysły na własność.

And we have a sense that it's everyone of us

I mamy poczucie tego, że każdy z osobna

that is experiencing this --

tego doświadcza

not the person who is sitting next to you.

a nie ktoś siedzący obok.

So in order to have a conscious mind,

WIęc by mieć świadomy umysł,

you have a self within the conscious mind.

musi w nim być Ja.

So a conscious mind is a mind with a self in it.

Więc świadomy umysł to umysł z Ja w środku.

The self introduces the subjective perspective in the mind,

Osobowość - Ja - wprowadza do umysłu subiektywną perspektywę

and we are only fully conscious

i jesteśmy w pełni świadomi tylko,

when self comes to mind.

gdy w umyśle jest Ja.

So what we need to know to even address this mystery

Więc to, co musimy wiedzieć by w ogóle zająć się tą zagadką,

is, number one, how are minds are put together in the brain,

to, po pierwsze, w jaki sposób umysł jest umiejscowiony w mózgu i,

and, number two, how selves are constructed.

po drugie, jak zbudowana jest osobowość.

Now the first part, the first problem,

Teraz część pierwsza, pierwsza kwestia,

is relatively easy -- it's not easy at all --

jest stosunkowo prosta, ale nie aż tak prosta,

but it is something that has been approached gradually in neuroscience.

stopniowo próbowano się zajmować tym problemem w neuronauce.

And it's quite clear that, in order to make minds,

I całkiem oczywiste jest, że aby stworzyć umysł,

we need to construct neural maps.

musimy stworzyć mapy neuronalne.

So imagine a grid, like the one I'm showing you right now,

Więc wyobraźcie sobie siatkę, jak ta, którą wam właśnie pokazuję,

and now imagine, within that grid,

i wyobraźcie sobie, na tej siatce,

that two-dimensional sheet,

tej dwuwymiarowej kartce,

imagine neurons.

wyobraźcie sobie neurony.

And picture, if you will,

I wyobraźcie sobie, jeśli potraficie,

a billboard, a digital billboard,

billboard, cyfrowy billboard

where you have elements

z elementami

that can be either lit or not.

podświetlanymi, lub nie.

And depending on how you create the pattern

W zależności od tego, jak stworzycie wzorzec

of lighting or not lighting,

podświetlania lub niepodświetlania

the digital elements,

elementów cyfrowych

or, for that matter, the neurons in the sheet,

lub również neuronów na tej kartce,

you're going to be able to construct a map.

będziecie mogli stworzyć mapę.

This, of course, is a visual map that I'm showing you,

To co wam pokazuję, to oczywiście wizualizacja,

but this applies to any kind of map --

ale odnosi się do każdego rodzaju mapy,

auditory, for example, in relation to sound frequencies,

dźwiękowej, na przykład, w odniesieniu do częstotliwości dźwięku

or to the maps that we construct with our skin

lub map stworzonych przez skórę

in relation to an object that we palpate.

w odniesieniu do dotykanych przedmiotów.

Now to bring home the point

By dokładniej opisać

of how close it is --

jak blisko znajdują się -

the relationship between the grid of neurons

zależności pomiędzy siatkami neuronów,

and the topographical arrangement

a rozmieszczeniem topograficznym

of the activity of the neurons

aktywności neuronów

and our mental experience --

i naszego doświadczenia myślowego -

I'm going to tell you a personal story.

opowiem wam osobistą historię.

So if I cover my left eye --

Więc jak zakryję swoje lewe oko -

I'm talking about me personally, not all of you --

mówię tylko o sobie, nie o was -

if I cover my left eye,

jeśli zakryję swoje lewe oko,

I look at the grid -- pretty much like the one I'm showing you.

patrzę na siatkę - prawie taką samą, jak ta, którą wam pokazuję.

Everything is nice and fine and perpendicular.

Wszystko jest ładne, równe i prostopadłe do siebie.

But sometime ago, I discovered

Ale jakiś czas temu, odkryłem,

that if I cover my left eye,

że jeśli zakryję lewe oko,

instead what I get is this.

to widzę to.

I look at the grid and I see a warping

Patrzę na siatkę i widzę wypaczenie

at the edge of my central-left field.

na brzegu lewego centralnego pola widzenia.

Very odd -- I've analyzed this for a while.

Bardzo dziwne - musiałem to przez chwilę przeanalizować.

But sometime ago,

Ale jakiś czas temu,

through the help of an opthamologist colleague of mine,

z pomocą mojego kolegi - okulisty,

Carmen Puliafito,

Carmena Puliafito,

who developed a laser scanner of the retina,

który rozwinął laserowe skanowanie siatkówki,

I found out the the following.

odkryłem następującą rzecz.

If I scan my retina

Skanując swoją siatkówkę

through the horizontal plane that you see there in the little corner,

przez płaszczyznę poziomą, którą widzicie w tym małym rogu,

what I get is the following.

otrzymałem to:

On the right side, my retina is perfectly symmetrical.

po prawej stronie moja siatkówka jest idealnie symetryczna.

You see the going down towards the fovea

Widzicie spadek w kierunku dołka środkowego siatkówki oka,

where the optic nerve begins.

gdzie bierze swój początek nerw wzrokowy.

But on my left retina there is a bump,

Ale na mojej lewej siatkówce jest guzek,

which is marked there by the red arrow.

oznaczony czerwoną strzałką.

And it corresponds to a little cyst

Odpowiada małej cyście

that is located below.

zlokalizowanej pod guzkiem.

And that is exactly what causes

I dokładnie to powoduje

the warping of my visual image.

wypaczenie widzenia.

So just think of this:

Pomyślcie więc o tym:

you have a grid of neurons,

macie siatkę neuronów

and now you have a plane mechanical change

ze zmianą mechaniczną w płaszczyźnie

in the position of the grid,

siatki,

and you get a warping of your mental experience.

i to, czego doświadczacie, jest wypaczone.

So this is how close

Więc tak blisko,

your mental experience

to, czego doświadczacie

and the activity of the neurons in the retina,

i aktywność neuronów w siatkówce,

which is a part of the brain located in the eyeball,

które są częścią mózgu zlokalizowaną w gałce ocznej,

or, for that matter, a sheet of visual cortex.

lub, również, warstwą kory wzrokowej.

So from the retina

Więc z siatkówki

you go onto visual cortex.

przenosimy się na korę wzrokową.

And of course, the brain adds on

I oczywiście mózg dodaje

a lot of information

wiele informacji

to what is going on

do tego, co się dzieje

in the signals that come from the retina.

z bodźcami docierającymi z siatkówki.

And in that image there,

Na tym rysunku,

you see a variety of islands

widać różne wyspy,

of what I call image-making regions in the brain.

które nazywam obszarami mózgu odpowiedzialnymi za tworzenie obrazu.

You have the green for example,

Na przykład, kolor zielony

that corresponds to tactile information,

odpowiada informacjom dotykowym,

or the blue that corresponds to auditory information.

niebieski słuchowym.

And something else that happens

I co jeszcze ma miejsce,

is that those image-making regions

to to, że te obszary tworzące obraz,

where you have the plotting

gdzie są podzielone

of all these neural maps,

mapy neuronalne,

can then provide signals

mogą później dostarczyć sygnały

to this ocean of purple that you see around,

do tego morza fioletu wokół,

which is the association cortex,

którym jest kora asocjacyjna,

where you can make records of what went on

która archiwizuje to,

in those islands of image-making.

co zaszło na tych wyspach tworzących obrazy.

And the great beauty

Wspaniałe jest to,

is that you can then go from memory,

że możemy potem pobrać z pamięci,

out of those association cortices,

z kory asocjacyjnej,

and produce back images

i stworzyć obrazy wtórne

in the very same regions that have perception.

w tych samych rejonach odpowiedzialnych za percepcję.

So think about how wonderfully convenient and lazy

Pomyślcie więc, jak cudownie wygodny i leniwy

the brain is.

jest mózg.

So it provides certain areas

Ma konkretne obszary odpowiedzialne za

for perception and image-making.

percepcję i tworzenie obrazu.

And those are exactly the same

I są to dokładnie te same obszary

that are going to be used for image-making

używane w tworzeniu obrazów

when we recall information.

w przypominaniu sobie informacji.

So far the mystery of the conscious mind

Jak dotąd, tajemnica świadomego umysłu

is diminishing a little bit

jest pomału odkrywana,

because we have a general sense

ponieważ mamy ogólne pojęcie tego,

of how we make these images.

jak powstają te obrazy.

But what about the self?

Ale co z Ja?

The self is really the elusive problem.

Ja jest naprawdę ulotne.

And for a long time,

I przez długi czas

people did not even want to touch it,

ludzie nawet nie chcieli się nią zajmować,

because they'd say,

ponieważ, jak zwykli mówić,

"How can you have this reference point, this stability,

"Jak to jest z tym punktem odniesienia, z tą stabilnością

that is required to maintain

wymaganą do utrzymania

the continuity of selves day after day?"

kontinuum osobowości każdego dnia?"

And I thought about a solution to this problem.

Rozmyślałem nad rozwiązaniem tego problemu.

It's the following.

Jest następujące.

We generate brain maps

Tworzymy mapy mózgowe

of the body's interior

wnętrza naszego organizmu

and use them as the reference for all other maps.

i używamy ich jako odniesienia dla wszystkich innych map.

So let me tell you just a little bit about how I came to this.

Pozwólcie, że trochę opowiem jak na to wpadłem.

I came to this because,

Doszedłem do tego, ponieważ

if you're going to have a reference that we know as self --

jeśli mamy mieć odniesienie, znane jako Ja -

the Me, the I

Ja

in our own processing --

w naszym przetwarzaniu -

we need to have something that is stable,

musimy mieć coś stałego,

something that does not deviate much

coś co zbytnio się nie odchyla

from day to day.

z dnia na dzień.

Well it so happens that we have a singular body.

Wszyscy mamy pojedyncze ciało.

We have one body, not two, not three.

Jedno ciało. Nie dwa, nie trzy.

And so that is a beginning.

To jest początek.

There is just one reference point, which is the body.

Jest tylko jeden punkt odniesienia, którym jest nasze ciało.

But then, of course, the body has many parts,

Następnie, oczywiście ciało ma wiele części,

and things grow at different rates,

różne części ciała rosną w różnym tempie,

and they have different sizes and different people;

i są różnego rozmiaru u różnych ludzi;

however, not so with the interior.

aczkolwiek, nie różnią się aż tak bardzo wnętrzem.

The things that have to do

Tym, co związane jest

with what is known as our internal milieu --

z wewnętrznym środowiskiem organizmu -

for example, the whole management

na przykład, całe zarządzanie

of the chemistries within our body

chemią w naszym organizmie

are, in fact, extremely maintained

jest dokładnie utrzymywane

day after day

dzień po dniu

for one very good reason.

z jednego powodu.

If you deviate too much

Zbyt duże odchylenia

in the parameters

parametrów

that are close to the midline

od średniej

of that life-permitting survival range,

pozwalającej na przeżycie

you go into disease or death.

spowodują chorobę lub śmierć.

So we have an in-built system

A więc mamy wbudowany system

within our own lives

w naszych życiach,

that ensures some kind of continuity.

który umożliwia swoistą ciągłość.

I like to call it an almost infinite sameness from day to day.

Lubię to nazywać prawie nieskończoną codzienną jednostajnością.

Because if you don't have that sameness, physiologically,

Bez tej jednostajności, z fizjologicznego punktu widzenia,

you're going to be sick or you're going to die.

zachorujecie lub umrzecie.

So that's one more element for this continuity.

A więc to dodatkowy element tej ciągłości.

And the final thing

I ostatnia rzecz,

is that there is a very tight coupling

to cienkie połączenie

between the regulation of our body within the brain

pomiędzy regulacją ciała w mózgu,

and the body itself,

a samym ciałem,

unlike any other coupling.

inaczej niż w przypadku innych połączeń.

So for example, I'm making images of you,

Na przykład, tworzę obrazy waszych osób,

but there's no physiological bond

ale nie ma fizjologicznej więzi

between the images I have of you as an audience

między moimi obrazami was jako publiczności,

and my brain.

a moim mózgiem.

However, there is a close, permanently maintained bond

Aczkolwiek, istnieje bliskie, stałe utrzymane połączenie

between the body regulating parts of my brain

pomiędzy obszarami mojego mózgu odpowiedzialnymi za regulację pracy organizmu

and my own body.

a moim własnym ciałem.

So here's how it looks. Look at the region there.

A więc wygląda to tak. Spójrzcie na ten obszar mózgu.

There is the brain stem in between the cerebral cortex

Pomiędzy korą mózgową, a rdzeniem kręgowym

and the spinal cord.

znajduje się pień mózgu.

And it is within that region

I to w tym obszarze,

that I'm going to highlight now

który teraz zaznaczę,

that we have this housing

umiejscowione są wszystkie

of all the life-regulation devices

narzędzia regulujące funkcje życiowe

of the body.

organizmu.

This is so specific that, for example,

Są ściśle określone, na przykład,

if you look at the part that is covered in red

jeśli spojrzycie na obszar zaznaczony na czerwono

in the upper part of the brain stem,

w górnej części pnia mózgu,

if you damage that as a result of a stroke, for example,

jeśli ten obszar zostanie uszkodzony, na przykład z powodu udaru,

what you get is coma

zapada się w śpiączkę

or vegetative state,

lub w stan wegetatywny,

which is a state, of course,

w którym to, oczywiście,

in which your mind disappears,

nasz umysł znika,

your consciousness disappears.

znika świadomość.

What happens then actually

To co się wtedy dzieje,

is that you lose the grounding of the self,

to to, że tracimy podstawę naszego Ja,

you have no longer access to any feeling of your own existence,

nie mamy już dostępu do żadnego poczucia własnego istnienia

and, in fact, there can be images going on,

i rzeczywiście, mogą pojawiać się obrazy

being formed in the cerebral cortex,

powstające w korze mózgowej,

except you don't know they're there.

ale tego nie będziemy już świadomi.

You have, in effect, lost consciousness

Na skutek uszkodzenia tej czerwonej części

when you have damage to that red section of the brain stem.

pnia mózgu, tracimy przytomność.

But if you consider the green part of the brain stem,

Ale jeśli przyjrzycie się temu zielonemu obszarowi pnia mózgu,

nothing like that happens.

nic takiego się nie dzieje.

It is that specific.

Jest to tak specyficzne.

So in that green component of the brain stem,

Więc w tej zielonej części pnia mózgu,

if you damage it, and often it happens,

jeśli dojdzie do jego uszkodzenia,

what you get is complete paralysis,

skutkiem jest całkowity paraliż,

but your conscious mind is maintained.

ale zachowana zostaje świadomość umysłu.

You feel, you know, you have a fully conscious mind

Odczuwacie, macie w pełni świadomy

that you can report very indirectly.

umysł, do którego możecie się bezpośrednio odnieść.

This is a horrific condition. You don't want to see it.

To jest bardzo okropny stan. Nie chcecie tego oglądać.

And people are, in fact, imprisoned

A ludzie są dosłownie uwięzieni

within their own bodies,

we własnym ciele,

but they do have a mind.

ale mają sprawny umysł.

There was a very interesting film,

Jest bardzo interesujący film,

one of the rare good films done

jeden z niewielu dobrych filmów

about a situation like this,

opisujący podobną sytuację,

by Julian Schnabel some years ago

nakręcony przez Juliana Schnabela ileś lat temu,

about a patient that was in that condition.

o pacjencie, który był w tym stanie.

So now I'm going to show you a picture.

Pokażę wam rysunek.

I promise not to say anything about this,

I nie powiem o tym nic więcej,

except this is to frighten you.

oprócz tego, że chcę was przestraszyć.

It's just to tell you

Powiem wam,

that in that red section of the brain stem,

że w tej czerwonej części pnia mózgu,

there are, to make it simple,

znajdują się, żeby było łatwiej,

all those little squares that correspond to modules

wszystkie te małe kwadraciki przypisane modułom

that actually make brain maps

tworzącym mapy mózgowe

of different aspects of our interior,

przeróżnych aspektów wnętrza naszego organizmu,

different aspects of our body.

naszego ciała.

They are exquisitely topographic

Są doskonałe pod względem topograficznym

and they are exquisitely interconnected

i są doskonale połączone

in a recursive pattern.

tworząc wzór rekurencyjny.

And it is out of this and out of this tight coupling

I to właśnie dlatego oraz dzięki temu ścisłemu połączeniu

between the brain stem and the body

pomiędzy pniem mózgu, a ciałem,

that I believe -- and I could be wrong,

które - i mogę się mylić,

but I don't think I am --

ale nie sądzę -

that you generate this mapping of the body

które generuje tę mapę ciała,

that provides the grounding for the self

będącą podstawą dla Ja

and that comes in the form of feelings --

i mającą formę odczuć -

primordial feelings, by the way.

tak na marginesie, pierwotnych odczuć.

So what is the picture that we get here?

A więc co widzimy na tym rysunku?

Look at "cerebral cortex," look at "brain stem,"

Spójrzcie na korę mózgową, na pień mózgu,

look at "body,"

na ciało,

and you get the picture of the interconnectivity

macie obraz połączeń,

in which you have the brain stem providing the grounding for the self

gdzie pień mózgu stanowi podstawę Ja

in a very tight interconnection with the body.

w bardzo ścisłym połączeniu z ciałem.

And you have the cerebral cortex

Mamy korę mózgową,

providing the great spectacle of our minds

która dostarcza wspaniałego widowiska naszym umysłom,

with the profusion of images

z dużą obfitością obrazów,

that are, in fact, the contents of our minds

które są w rzeczywistości zawartością naszych umysłów

and that we normally pay most attention to,

i na które zazwyczaj zwracamy największą uwagę,

as we should, because that's really

ponieważ jest to

the film that is rolling in our minds.

prawdziwy film przewijający się w naszych umysłach.

But look at the arrows.

Ale spójrzcie na strzałki.

They're not there for looks.

Nie są tam bez powodu.

They're there because there's this very close interaction.

Są tam, ponieważ zachodzi tam bliska interakcja.

You cannot have a conscious mind

Nie ma świadomego umysłu

if you don't have the interaction

bez interakcji

between cerebral cortex and brain stem.

pomiędzy korą mózgową, a pniem mózgu.

You cannot have a conscious mind

Nie ma świadomego umysłu

if you don't have the interaction

bez interakcji

between the brain stem and the body.

pomiędzy pniem mózgu, a ciałem.

Another thing that is interesting

Inną interesującą rzeczą

is that the brain stem that we have

jest to, że nasz pień mózgu

is shared with a variety of other species.

dzielimy z rozmaitymi innymi gatunkami.

So throughout vertebrates,

U kręgowców,

the design of the brain stem is very similar to ours,

budowa pnia mózgu jest zbliżona do naszego,

which is one of the reasons why I think

co jest jednym z powodów, dlaczego sądzę,

those other species have conscious minds like we do.

że te inne gatunki mają świadome umysły, tak jak my.

Except that they're not as rich as ours,

Z tym wyjątkiem, że nie są tak bogate jak nasze,

because they don't have a cerebral cortex like we do.

ponieważ nie mają takiej kory mózgowej jak my.

That's where the difference is.

To jest ta różnica.

And I strongly disagree with the idea

I bardzo nie zgadzam się z pomysłem,

that consciousness should be considered

by świadomość traktować

as the great product of the cerebral cortex.

jako wspaniały produkt kory mózgowej.

Only the wealth of our minds is,

Tylko bogactwo naszych umysłów,

not the very fact that we have a self

a nie samo istnienie naszego Ja,

that we can refer

które możemy odnieść

to our own existence,

do naszego jestestwa,

and that we have any sense of person.

i to, że mamy jakiekolwiek poczucie istnienia.

Now there are three levels of self to consider --

Są trzy poziomy Ja do przemyślenia -

the proto, the core and the autobiographical.

proto-Ja, Ja podstawowe i Ja autobiograficzne.

The first two are shared

Pierwsze dwa dzielmy

with many, many other species,

z wieloma innymi gatunkami

and they are really coming out

i generowane są

largely of the brain stem

w większości przez pień mózgu

and whatever there is of cortex in those species.

i jakąkolwiek korę mózgową.

It's the autobiographical self

Ja autobiograficzne

which some species have, I think.

posiadają niektóre gatunki. Tak sądzę.

Cetaceans and primates have also

Walenie i naczelne również mają

an autobiographical self to a certain degree.

do pewnego stopnia Ja autobiograficzne.

And everybody's dogs at home

I każdy z naszych psów również

have an autobiographical self to a certain degree.

ma Ja autobiograficzne, do pewnego stopnia.

But the novelty is here.

Ale nowość znajduje się tutaj.

The autobiographical self is built

Autobiograficzne Ja zbudowane jest

on the basis of past memories

na podstawie przeszłych wspomnień

and memories of the plans that we have made;

i wspomnień planów jakie mieliśmy;

it's the lived past and the anticipated future.

to przeżyta przeszłość i antycypowana przyszłość.

And the autobiographical self

I autobiograficzne Ja

has prompted extended memory, reasoning,

rozwinęło poszerzenie pamięci, rozumowanie,

imagination, creativity and language.

wyobraźnię, kreatywność i język.

And out of that came the instruments of culture --

A z tego powstały narzędzia kultury -

religions, justice,

religie, prawo,

trade, the arts, science, technology.

handel, sztuka, nauka, technologia.

And it is within that culture

I to w tej kulturze

that we really can get --

możemy osiągnąć -

and this is the novelty --

i jest to nowość -

something that is not entirely set by our biology.

coś, co nie jest całkowicie podległe naszej biologii.

It is developed in the cultures.

Jest rozwinięte w kulturach.

It developed in collectives of human beings.

W zbiorowiskach ludzkich.

And this is, of course, the culture

I jest to oczywiście kultura,

where we have developed something that I like to call

w której rozwinęliśmy coś, co lubię nazywać

socio-cultural regulation.

regulacje socjokulturowe.

And finally, you could rightly ask,

I na koniec, moglibyście spytać,

why care about this?

i co nas to obchodzi?

Why care if it is the brain stem or the cerebral cortex

Po co mamy wiedzieć czy to pień mózgu, czy kora mózgowa

and how this is made?

i jak są zbudowane?

Three reasons. First, curiosity.

Trzy powody. Po pierwsze, ciekawość.

Primates are extremely curious --

Naczelne są wyjątkowo ciekawskie -

and humans most of all.

a ludzie już najbardziej ze wszystkich.

And if we are interested, for example,

I jeśli jesteśmy zainteresowani, na przykład tym,

in the fact that anti-gravity

że antygrawitacja

is pulling galaxies away from the Earth,

odpycha galaktyki od Ziemi,

why should we not be interested in what is going on

to dlaczego nie mielibyśmy zainteresować się

inside of human beings?

wnętrzem człowieka?

Second, understanding society and culture.

Po drugie, zrozumienie społeczeństwa i kultury.

We should look

Powinniśmy przyjrzeć się,

at how society and culture

jak społeczeństwo i kultura

in this socio-cultural regulation

w regulacjach socjokulturowych

are a work in progress.

są pracą w toku.

And finally, medicine.

I ostatnie - medycyna.

Let's not forget that some of the worst diseases

Nie zapominajmy, że niektóre z najgorszych chorób

of humankind

ludzkości

are diseases such as depression,

to choroby takie, jak depresja,

Alzheimer's disease, drug addiction.

Alzheimer, narkomania.

Think of strokes that can devastate your mind

Pomyślcie o udarach mogących zniszczyć wasz umysł

or render you unconscious.

lub pozbawić świadomości.

You have no prayer

Nie będzie można

of treating those diseases effectively

efektywnie leczyć tych chorób

and in a non-serendipitous way

nie licząc na szczęśliwy zbieg okoliczności,

if you do not know how this works.

nie znając podstaw.

So that's a very good reason

Jest to świetny powód,

beyond curiosity

poza ciekawością,

to justify what we're doing,

by uzasadnić nasze działania

and to justify having some interest in what is going on in our brains.

i uzasadnić nasze zainteresowanie tym, co dzieje się w naszych mózgach.

Thank you for your attention.

Dziękuję za uwagę.

(Applause)

(Oklaski)