Asia's rise -- how and when | Hans Rosling

Translator: Irakli Garibashvili Reviewer: tornike mamuladze

Once upon a time,

ერთდროს,

at the age of 24,

როცა 24 წლის ვიყავი,

I was a student at St. John's Medical College in Bangalore.

მე წმ. იოანეს კოლეჯის სტუდენტი ვიყავი ბანგალორში.

I was a guest student during one month

ერთი თვის განმავლობაში ვიყავი

of a public health course.

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის კურსის თავისუფალი მსმენელი.

And that changed my mindset forever.

და ამან სამუდამოდ შემიცვალა შეხედულებები.

The course was good, but it was not the course content

კურსი კარგი იყო, მაგრამ არა თვით კურსმა

in itself that changed the mindset.

შემაცვლევინა შეხედულებები,

It was the brutal realization,

არამედ იმის მწარე გაცნობიერებამ,

the first morning,

პირველსავე დილას,

that the Indian students were better than me.

რომ ინდოელი სტუდენტები მე მჯობდნენ.

(Laughter)

(სიცილი)

You see, I was a study nerd.

იცით, მე ბეჯითი სტუდენტი ვიყავი.

I loved statistics from a young age.

სტატისტიკა ახალგაზრდობიდან მიყვარდა.

And I studied very much in Sweden.

შვედეთში ბევრს ვსწავლობდი.

I used to be in the upper quarter of all courses I attended.

მე ყველა კურსში საუკეთესოთა მეოთხედში შევდიოდი.

But in St. John's, I was in the lower quarter.

მაგრამ წმ. იოანეს კოლეჯში, ქვედა მეოთხედში ვიყავი.

And the fact was that Indian students

და ფაქტია, რომ ინდოელი სტუდენტები

studied harder than we did in Sweden.

უფრო ბეჯითად სწავლობდნენ, ვიდრე შვედები.

They read the textbook twice,

ისინი სახელმძღვანელოებს ორჯერ კითხულობდნენ,

or three times or four times.

სამ-ოთხჯერ.

In Sweden we read it once and then we went partying.

შვედეთში ერთხელ ვკითხულობდით და საქეიფოდ მივდიოდით.

(Laugher)

(სიცილი)

And that, to me,

და ჩემთვის

that personal experience

ის პირადი გამოცდილება

was the first time in my life

პირველი იყო ჩემს ცხოვრებაში

that the mindset I grew up with

როდესაც ჩემი ცხოვრებისეული წარმოდგენები

was changed.

შეიცვალა.

And I realized that perhaps

და მე მივხვდი, რომ შესაძლოა

the Western world will not continue

დასავლეთი აღარ განაგრძობს

to dominate the world forever.

მსოფლიოში დომინირებას სამუდამოდ.

And I think many of you have the same sort of personal experience.

ვფიქრობ ბევრ თქვენგანს ასეთივე პირადი გამოცდილება აქვს.

It's that realization of someone you meet

ეს შეგრძნებაა, რომ ვიღაც, ვინც ერთხელ გაიცანით,

that really made you change your ideas about the world.

ნამდვილად ცვლის თქვენს წარმოდგენას სამყაროზე.

It's not the statistics, although I tried to make it funny.

ეს სტატისტიკა არაა, თუმცა ვცდილობდი მხიარული გამოსულიყო.

And I will now,

და ახლა

here, onstage,

აქვე, სცენაზე,

try to predict when that will happen --

შევეცდები განვსაზღვრო, როდის მოხდება, რომ

that Asia will regain

აზია ისევ დაიბრუნებს

its dominant position

მთავარ პოზიციას,

as the leading part of the world,

მსოფლიოს ლიდერის სახით,

as it used to be, over thousands of years.

როგორც ის უკვე იყო ათასწლეულების განმავლობაში.

And I will do that

და ამას მივაღწევ იმით, რომ

by trying to predict precisely

შევეცდები ზუსტად ვიწინასწარმეტყველო,

at what year

რომელ წელს იქნება

the average income per person

საშუალო შემოსავალი სულზე

in India, in China, will reach that of the West.

ინდოეთში, ჩინეთში დასავლეთის დონეზე.

And I don't mean the whole economy,

და მე მთელი ეკონომიკის ზრდას არ ვგულისხმობ,

because to grow an economy

რადგან ინდოეთის ეკონომიკის

of India to the size of U.K. --

გაზრდა ბრიტანეთის დონემდე,

that's a piece of cake, with one billion people.

ეს ის ნამცხვარია, რომელიც ერთ მილიარდ კაცს მოიცავს.

But I want to see when will the average pay, the money

მინდა გავარკვიო, როდის იქნება საშუალო ფულადი შემოსავალი

for each person, per month,

კაცზე, თვეში

in India and China,

ინდოეთში და ჩინეთში

when will that have reached that of U.K. and the United States?

როდის მიაღწევს იგი დიდი ბრიტანეთის და ამერიკის შეერთებული შტატების დონეს?

But I will start with a historical background.

მაგრამ მე დავიწყებ ისტორიული წარსულით.

And you can see my map if I get it up here. You know?

და თქვენ შეგიძლიათ დაინახოთ ჩემი რუკა აი აქ. არა?

I will start at 1858.

მე დავიწყებდი 1858 წელს.

1858 was a year of great technological

1858 წელი დიდი ტექნოლოგიური

advancement in the West.

წინსვლის დრო იყო დასავლეთში.

That was the year when Queen Victoria

ეს იყო წელი, როდესაც დედოფალმა ვიქტორიამ

was able, for the first time, to communicate

პირველად შეძლო კომუნიკაცია

with President Buchanan,

პრეზიდენტ ბიუკენენთან

through the Transatlantic Telegraphic Cable.

ტრანსატლანტიკური ტელეგრაფის კაბელის მეშვეობით.

And they were the first to "Twitter" transatlantically.

და მათ პირველი ტრანსატლანტიკური "Twitter"–კომუნიკაცია ჰქონდათ.

(Laughter)

(სიცილი)

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

And I've been able, through this wonderful Google and Internet,

მე შევძელი ამ მშვენიერი Google-ის და ინტერნეტის მეშვეობით,

to find the text of the telegram

იმ დეპეშის ტექსტი მომეძებნა,

sent back from President Buchanan to Queen Victoria.

რომლითაც პრეზიდენტმა ბიუკენენმა უპასუხა დედოფალს.

And it ends like this: "This telegraph

ია მთავრდება ასე: "ეს ტელეგრაფი

is a fantastic instrument to diffuse religion,

ფანტასტიკური ინსტრუმენტია, რათა გავრცელდეს რელიგია,

civilization, liberty and law throughout the world."

ცივილიზაცია, თავისუფლება და კანონი მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. "

Those are nice words. But I got sort of curious

ეს ლამაზი სიტყვებია. მაგრამ მე დავინტერესდი,

of what he meant with liberty, and liberty for whom.

რას გულისხმობდა იგი თავისუფლებაში, და თავისუფლებაში ვისთვისაც.

And we will think about that

ჩვენ ვიფიქროთ ამაზე, როდესაც

when we look at the wider picture of the world in 1858.

შევხედავთ მსოფლის 1858 წლის ფართო სურათს.

Because 1858

იმიტომ, რომ 1858 წელი

was also watershed year

ასევე წყალგამყოფი წელი იყო

in the history of Asia.

აზიის ისტორიაშიც.

1858 was the year

1858 წელი, იყო წელი

when the courageous uprising

როცა გაბედული აჯანყება

against the foreign occupation of India

ინდოეთში, უცხოური ოკუპაციის წინააღმდეგ

was defeated by the British forces.

დაამარცხა ბრიტანეთის ძალებმა.

And India was up to 89 years more of foreign domination.

და ინდოეთი კიდევ 89 წელს იყო უცხოური ბატონობის ქვეშ.

1858 in China

1858 წელს ჩინეთში

was the victory in the Opium War by the British forces.

ბრიტანეთის ძალებმა გაიმარჯვა ოპიუმის ომში.

And that meant that foreigners, as it said in the treaty,

ეს იმას ნიშნავდა, რომ უცხოელებისათვის, როგორც აცხადებდა ხელშეკრულება,

were allowed to trade freely in China.

იქნა დაშვებული თავისუფალი ვაჭრობა ჩინეთში.

It meant paying with opium for Chinese goods.

ეს ნიშნავდა ჩინურ საქონელში ოპიუმის გადახდას.

And 1858 in Japan

1858 წელი იაპონიაში

was the year when Japan had to sign the Harris Treaty

იყო წელი, როდესაც იაპონიამ ხელი მოაწერა ჰარისის ხელშეკრულებას

and accept trade on favorable condition for the U.S.

და დაეთანხმა ვაჭრობას აშშ-სათვის ხელსაყრელი პირობებით.

And they were threatened by those black ships there,

და მათ დაემუქრა ის შავი გემები,

that had been in Tokyo harbor over the last year.

რომლებიც ტოკიოს ნავსადგურში იდგა უკანასკნელ წელს.

But, Japan, in contrast to India and China,

თუმცა იაპონიამ, განსხვავებით ინდოეთისა და ჩინეთისაგან,

maintained its national sovereignty.

შეინარჩუნა თავისი ეროვნული სუვერენიტეტი.

And let's see how much difference that can make.

ეხლა ვნახოთ, თუ რა განსხვავება შეიძლება გამოვიდეს ამის შედეგად.

And I will do that by bringing these bubbles

ამის გასაკეთებლად დავხატავ წრეებს

back to a Gapminder graph here,

აქ, გაპმინდერის გრაფიკზე,

where you can see each bubble is a country.

სადაც, როგორც ხედავთ, თითოეული წრე არის ქვეყანა.

The size of the bubble here is the population.

წრის ზომა აქ აღნიშნავს მოსახლეობის რაოდენობას.

On this axis, as I used to have income per person in comparable dollar.

ამ ღერძზე, მე გამოვიყენებ შემოსავალს კაცზე, შეფარდებით დოლარში.

And on that axis I have life expectancy, the health of people.

და იმ ღერძზე მე მოვნიშნავ ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობას, ჯანმრთელობას.

And I also bring an innovation here.

მე ასევე ინოვაციაც შემომაქვს.

I have transformed the laser beam

მე გარდავქმნი ლაზერის სხივს

into an ecological, recyclable version here, in green India.

ეკოლოგიურად სუფთა ვერსიად, აქ, მწვანე ინდოეთში.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

And we will see, you know.

და – ვნახოთ!

Look here, 1858, India was here,

ნახეთ აქ, 1858 წელს, ინდოეთი იყო აქ,

China was here, Japan was there,

ჩინეთი იყო აქ, იაპონია იყო იქ,

United States and United Kingdom

ამერიკის შეერთებული შტატები და დიდი ბრიტანეთი

was richer over there.

იყო უფრო მდიდარი.

And I will start the world like this.

მე ასე დავიწყებ მსოფლიოს.

India was not always like this level.

ინდოეთი არ იყო მუდამ ასეთი დონის.

Actually if we go back into the historical record,

თუ ჩვენ უკან დავიხევთ ისტორიულ დროში,

there was a time hundreds of years ago

იყო დრო, ასეულობით წლის წინ,

when the income per person in India and China

როცა შემოსავალი კაცზე ინდოეთში და ჩინეთში

was even above that of Europe.

ევროპაზე მეტიც იყო.

But 1850 had already been many, many years of foreign domination,

მაგრამ 1850 წელს უკვე მრავალი წლების უცხოური ბატონობის შემდეგ,

and India had been de-industrialized.

ინდოეთი იყო ინდუსტრიულად დეგრადირებული.

And you can see that the countries who were growing

და თქვენ ხედავთ, რომ ის ქვეყნები, რომლებშიც იზრდება

their economy was United States and United Kingdom.

ეკონომიკა, არიან ამერიკის შეერთებული შტატები და დიდი ბრიტანეთი.

And they were also, by the end of the century, getting healthy,

და ასევე ისინი საუკუნის ბოლომდე სულ უფრო მეტად ჯანმრთელნი იყვნენ.

and Japan was starting to catch up.

აი, იაპონია იწყებს მათ დაწევას.

India was trying down here.

ინდოეთიც ცდილობდა, აქ ქვემოთ.

Can you see how it starts to move there?

ხედავთ მას, როგორ იწყებს იქ მოძრაობას?

But really, really natural sovereignty was good for Japan.

მაგრამ, რეალურად, მართლაც ბუნებრივი სუვერენიტეტი იყო იაპონიის ხელშემწყობი.

And Japan is trying to move up there.

და იაპონია ცდილობს აიწიოს ზემოთ.

And it's the new century now. Health is getting better,

ეს უკვე ახალი საუკუნეა. ჯანმრთელობა უმჯობესდება,

United Kingdom, United States.

გაერთიანებული სამეფო, ამერიკის შეერთებული შტატები...

But careful now -- we are approaching the First World War.

მაგრამ ახლა ყურადღებით - ჩვენ ვუახლოვდებით პირველ მსოფლიო ომს.

And the First World War, you know,

და აი, პირველი მსოფლიო ომი. იცით,

we'll see a lot of deaths and economical problems here.

ჩვენ აქ დავინახავთ უამრავ გარდაცვლილს და ეკონომიკური პრობლემებს.

United Kingdom is going down.

გაერთიანებული სამეფო ჩამოიწევს ქვემოთ.

And now comes the Spanish flu also.

შემდეგ მოდის "ესპანური გრიპი".

And then after the First World War, they continue up.

მერე, პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ, ისინი კვლავ ზემოთ იწევენ.

Still under foreign domination, and without sovereignty,

კვლავ უცხოური ბატონობის ქვეშ და სუვერენიტეტის გარეშე,

India and China are down in the corner.

ინდოეთი და ჩინეთი არიან ქვედა კუთხეში.

Not much has happened.

დიდად არაფერი არ ხდება.

They have grown their population but not much more.

მათი მოსახლეობა იზრდება, მაგრამ სხვა არაფერი.

In the 1930's now, you can see

ახლა1930 წელია, თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ,

that Japan is going to a period of war,

რომ იაპონია მიემართება ომის პერიოდისაკენ,

with lower life expectancy.

უფრო მცირე სიცოცხლის ხანგრძლივობით.

And the Second World War was really a terrible event,

და მეორე მსოფლიო ომი იყო მართლა საშინელი მოვლენა,

also economically for Japan.

იაპონიისათვის, ასევე ეკონომიკურადაც.

But they did recover quite fast afterwards.

მაგრამ შემდეგ ისინი საკმაოდ სწრაფად გამოჯანმრთელდებიან.

And we are moving into the new world.

და ახლა გადავდივართ ახალ მსოფლიოში.

In 1947 India finally

1947 წელს ინდოეთმა საბოლოოდ

gained its independence.

მოიპოვა დამოუკიდებლობა.

And they could raise the Indian flag and become a sovereign nation,

ინდოეთი აღმართავს საკუთარ დროშას და გახდება დემოკრატიული, სუვერენული სახელმწიფო,

but in very big difficulties down there.

მაგრამ ამავე დროს ძალიან დიდი სირთულეებით, აქ ქვემოთ.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

In 1949 we saw the emergence of the modern China

1949 წელს ვხედავთ თანამედროვე ჩინეთის გამოჩენას

in a way which surprised the world.

ისე, რომ მსოფლიო გაკვირვებულია.

And what happened?

და რა მოხდა?

What happens in the after independence?

რა ხდება დამოუკიდებლობის შემდეგ?

You can see that the health started to improve.

თქვენ ხედავთ, რომ ჯანმრთელობამ დაიწყო გაუმჯობესება.

Children started to go to school.

ბავშვებმა დაიწყეს სკოლაში სიარული.

Health services were provided.

ჯანდაცვის მომსახურება იქნა უზრუნველყოფილი.

This is the Great Leap Forward, when China fell down.

ეს არის "დიდი ნახტომი წინ". როცა ჩინეთი დაეცა.

It was central planning by Mao Tse Tung.

ეს მაო ძე დუნის ცენტრალური დაგეგმვის გამო მოხდა.

China recovered. Then they said,

ჩინეთმა მოახერხა პრობლემების დაძლევა. შემდეგ კი განაცხადა,

"Nevermore, stupid central planning."

"კმარა სულელური ცენტრალური დაგეგმვა."

But they went up here, and India was trying to follow.

მაგრამ აქ ის ზემოთ წავიდა, ინდოეთი კი ცდილობს მიჰყვეს.

And they were catching up indeed.

ისინი ნამდვილად ეწევიან.

And both countries had the better health, but still

და ორივე ქვეყნის ჯანდაცვა ნამდვილად უკეთესია, მაგრამ მაინც

a very low economy.

ძალიან სუსტი ეკონომიკა აქვთ.

And we came to 1978, and Mao Tse Tung died,

ჩვენ მოვედით 1978 წლამდე, როცა მაო ძე დუნი გარდაიცვალა,

and a new guy turned up from the left.

და ახალი კაცი გამოჩნდა.

And it was Deng Xiaoping coming out here.

ეს დენ სიაოპინი გამოდის აქ.

And he said, "Doesn't matter

მან განაცხადა, "მნიშვნელობა არ აქვს

if a cat is white or black,

კატა თეთრია თუ შავი,

as long as it catches mice."

თუკი ის თაგვებს იჭერს".

Because catching mice

იმიტომ, რომ თაგვების ჭერა

is what the two cats wanted to do.

სურდა ამ ორ კატას.

And you can see the two cats being here,

და თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ორი კატა, აი აქ,

China and India, wanting to catch the mices over there, you know.

ჩინეთი და ინდოეთი. მათ თაგვების დაჭერა სურთ.

And they decided to go not only for health and education,

და მათ გადაწყვიტეს წინსვლა არა მხოლოდ ჯანდაცვასა და განათლებაში,

but also starting to grow their economy.

არამედ იწყება მათი ეკონომიკის ზრდაც.

And the market reformer was successful there.

და ბაზრის რეფორმატორი წარმატებას აღწევს.

In '92 India follows with a market reform.

92 წელს ინდოეთიც ატარებს საბაზრო რეფორმებს.

And they go quite closely together,

ისინი საკმაოდ მჭიდროდ მიდიან ერთმანეთთან,

and you can see that the similarity with India and China,

და თქვენ ხედავთ, რომ მსგავსება ინდოეთსა და ჩინეთს შორის,

in many ways, are greater than the differences with them.

სხვადასხვა კუთხით, უფრო მეტია, ვიდრე განსხვავება.

And here they march on. And will they catch up?

აქ ისინი სწრაფად მიიწევენ. და დაგვეწევიან ისინი თუ არა?

This is the big question today.

დღეს ეს დიდი კითხვის ნიშნითაა.

There they are today.

დღეს ისინი აი იქ არიან.

Now what does it mean that the --

ახლა ეს რას ნიშნავს -

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

the averages there -- this is the average of China.

საშუალო - ეს არის ჩინეთის საშუალო მაჩვენებლები.

If I would split China, look here,

თუ მე ჩინეთს დავშლი, ეს ასე გამოიყურება,

Shanghai has already catched up.

შანხაი უკვე დაგვეწია.

Shanghai is already there.

შანხაი უკვე აქაა.

And it's healthier than the United States.

და ის უფრო ჯანმრთელია, ვიდრე ამერიკის შეერთებულ შტატები.

But on the other hand, Guizhou, one of the poorest

მაგრამ მეორე მხრივ, გუიჯოუ, ერთი უღარიბესი

inland provinces of China, is there.

ჩინეთის შიდა პროვინცია, იქ არის.

And if I split Guizhou into urban and rural,

და თუკი გუიიჯოუსაც დავშლი ქალაქად და სოფლად,

the rural part of Guizhou goes down there.

სოფლის ნაწილი ქვემოთ იქნება.

You see this enormous inequity in China,

თქვენ ხედავთ ამ უზარმაზარ უთანასწორობას ჩინეთში,

in the midst of fast economic growth.

სწრაფი ეკონომიკური ზრდის შუაგულში.

And if I would also look at India,

თუ გვინდა ასევე გადავხედოთ ინდოეთს,

you have another type of inequity, actually, in India.

თქვენ ფაქტიურად სხვა ტიპის უთანასწორობას შენიშნავთ, ინდოეთში.

The geographical, macro-geographical difference is not so big.

გეოგრაფიული, მაკროგეოგრაფიული სხვაობა არც ისე დიდია.

Uttar Pradesh, the biggest of the states here,

უტარ პრადეში, უდიდესი შტატი,

is poorer and has a lower health than the rest of India.

არის ღარიბი და უფრო დაბალი ჯანმრთელობის ვიდრე დანარჩენი ინდოეთი.

Kerala is flying on top there,

კერალა აქ ზემოთ დაფრინავს,

matching United States in health,

უსწორდება შეერთებული შტატების ჯანდაცვას,

but not in economy.

მაგრამ არა ეკონომიკაში.

And here, Maharashtra, with Mumbai,

აქ კი, მაჰარაშტრა, მუმბაით,

is forging forward.

მტკიცე ნაბიჯით მიიწევს.

Now in India, the big inequities are within the state,

ინდოეთში, დიდი უთანასწორობები შტატების შიგნითაა,

rather than between the states.

და არა შტატებს შორის.

And that is not a bad thing, in itself.

და ეს არ არის ცუდი თავისთავად.

If you have a lot inequity, macro-geographical inequities

თუ თქვენ გაქვთ ბევრი უთანასწორობა, მაკროგეოგრაფიული უთანასწორობები

can be more difficult in the long term to deal with,

ხანგრძლივი ვადით შეიძლება უფრო რთული დასაძლევი იყოს,

than if it is in the same area where you have a growth center

იმასთან შედარებით, თუ იმავე ადგილზე, სადაც ზრდის ცენტრი არსებობს,

relatively close to where poor people are living.

შედარებით ახლოს ღარიბი ხალხიც ცხოვრობს.

No, there is one more inequity. Look there, United States.

არა. არის კიდევ ერთი უთანასწორობა. ნახეთ აი იქ, აშშ.

(Laughter)

(სიცილი)

Oh, they broke my frame.

ოჰ, მათ დაარღვიეს ჩემი ნახაზის ფარგლები.

Washington, D.C. went out here.

ვაშინგტონი გამოვიდა აქ.

My friends at Gapminder wanted me to show this

ჩემს მეგობრებს გაპმინდერში სურდათ ეს თქვენთვის მენახვებინა,

because there is a new leader in Washington

რადგან არის ახალი ლიდერი ვაშინგტონში,

who is really concerned about the health system.

რომელიც ნამდვილად შეშფოთებულია ჯანდაცვის სისტემით.

And I can understand him, because Washington, D.C.

და მე მესმის მისი, რადგან ვაშინგტონი

is so rich over there

იმდენად მდიდარია,

but they are not as healthy as Kerala.

თუმცა არ არის ისეთივე ჯანმრთელი, როგორც კერალა.

It's quite interesting, isn't it?

ეს საკმაოდ საინტერესოა, არა?

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

I can see a business opportunity for Kerala,

აღმოვაჩინე ბიზნეს შესაძლებლობა კერალასათვის,

helping fix the health system in the United States.

დახმარება გაუწიოს ჯანდაცვის სისტემის გამოსწორებაში ამერიკის შეერთებულ შტატებს.

(Laughter)

(სიცილი)

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

Now here we have the whole world. You have the legend down there.

ახლა აქ ჩვენ მთელ მსოფლიოს ვხედავთ. ლეგენდა აქ, ქვემოთაა.

And when you see the two giant cats here, pushing forward,

როდესაც ხედავთ წინ მიმავალ ამ ორ გიგანტურ კატას,

you see that in between them

ხედავთ, რომ მათ შორის

and ahead of them,

და მათ წინ,

is the whole emerging economies of the world,

არის მთელი მსოფლიოს განვითარებადი ქვეყნების ეკონომიკა,

which Thomas Friedman so correctly called the "flat world."

რომელსაც თომას ფრიდმანი ასე სწორად უწოდებს "ბრტყელ სამყაროს."

You can see that in health and education,

თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ, რომ ჯანდაცვისა და განათლების სფეროებში

a large part of the world population is putting forward,

მსოფლიოს მოსახლეობის დიდი ნაწილი წინ მიიწევს,

but in Africa, and other parts,

მაგრამ აფრიკაში და მსოფლიოს სხვა ნაწილებში,

as in rural Guizhou in China,

როგორც ჩინეთში გუიჯოუს სოფლებში,

there is still people with low health and very low economy.

ჯერ კიდევ არის დაბალი ჯანმრთელობისა და ძალიან დაბალი ეკონომიკის მოსახლეობა.

We have an enormous disparity in the world.

ჩვენ უზარმაზარი უთანასწორობა გვაქვს მსოფლიოში.

But most of the world in the middle are pushing forwards very fast.

მაგრამ შუაში მყოფი ქვეყნები ძალიან სწრაფად მიიწევენ წინ.

Now, back to my projections.

ახლა დავუბრუნდეთ ჩემს პროგნოზებს.

When will it catch up? I have to go back to very conventional graph.

როდის დაეწევა? მე დავუბრუნდები ჩვეულებრივ დიაგრამას.

I will show income per person on this axis instead,

ამ ღერძზე გამოვსახავ შემოსავალს ერთ სულზე,

poor down here, rich up there.

ღარიბი აი აქ ქვემოთ, მდიდარი – იქ, ზემოთ.

And then time here, from 1858

აქ კი დრო, 1858 წლიდან

I start the world.

ვიწყებ მსოფლიოს მდგომარეობის გამოსახვას.

And we shall see what will happen with these countries.

და ვნახოთ რა მოხდება ამ ქვეყანებში.

You see, China under foreign domination

ხედავთ, ჩინეთი ბატონობის ქვეშაა,

actually lowered their income and came down to the Indian level here.

რამაც რეალურად შეამცირა მათი შემოსავალი და ჩამოვიდა აქ, ინდოეთის დონეზე.

Whereas U.K. and United States is getting richer and richer.

ამ დროს დიდი ბრიტანეთი და შეერთებული შტატები სულ უფრო და უფრო მდიდარი ხდება.

And after Second World War, United States is richer than U.K.

მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ამერიკის შეერთებული შტატები უფრო მდიდარია, ვიდრე დიდი ბრიტანეთი.

But independence is coming here.

მაგრამ აქ მოდის დამოუკიდებლობა.

Growth is starting, economic reform.

იწყება აღორძინება, ეკონომიკური რეფორმების გატარება.

Growth is faster, and with projection from IMF

ზრდა უფრო სწრაფია და მსოფლიო სავალუტო ფონდის პროგნოზით

you can see where you expect them to be in 2014.

შეგიძლიათ ნახოთ ქვეყნების მოსალოდნელი მდგომარეობა 2014 წელს.

Now, the question is, "When will the catch up take place?"

საინტერესოა, "როდის მოხდება დაწევა?"

Look at, look at the United States.

შეხედეთ, შეხედეთ შეერთებულ შტატებს.

Can you see the bubble?

ხედავთ ბუშტებს?

The bubbles, not my bubbles,

ბუშტებს, და არა ჩემს წრეებს,

but the financial bubbles.

არამედ ფინანსურ ბუშტებს.

That's the dot com bubble. This is the Lehman Brothers doorstep there.

ეს არის Dot Com-ის ბუშტი. ეს არის Lehman Brothers-ის ზღურბლი.

You see it came down there.

ხედავთ, ქვემოთ ჩამოიწია.

And it seems this is another rock coming down there, you know.

და იცით, როგორც ჩანს კიდევ ერთი ლოდი ეცემა ქვემოთ.

So they doesn't seem to go this way, these countries.

ასე რომ ისინი, ეს ქვეყნები, ამ გზით არ მიდიან.

They seem to go in a more humble growth way, you know.

იცით, ისინი უფრო მოკრძალებული ზრდის გზაზე მიდიან.

And people interested in growth

და ზრდით დაინტერესებული ხალხი

are turning their eyes towards Asia.

მზერას აზიისაკენ მიმართავს.

I can compare to Japan. This is Japan coming up.

შემიძლია იაპონიას შევადარო . ეს იაპონია იწევს ზემოთ.

You see, Japan did it like that.

ხედავთ, იაპონიამ ასე გააკეთა.

We add Japan to it.

ჩვენ იაპონიაც დავამატოთ.

And there is no doubt that fast catch up

და ეჭვგარეშეა, რომ სწრაფი დაწევა

can take place.

გარდაუვალია.

Can you see here what Japan did?

ხედავთ აქ რას აკეთებს იაპონია?

Japan did it like this, until full catch up,

იაპონიამ ეს გზა გაიარა, სრულ დაწევამდე,

and then they follow with the other high-income economies.

შემდეგ კი იგი მიყვება მაღალი შემოსავლის სხვა ეკონომიკებს.

But the real projections for those ones,

მაგრამ ამათთვის რეალური პროგნოზი,

I would like to give it like this.

აი ასე უნდა გამოვსახო.

Can be worse, can be better.

შეიძლება იყოს უარესი, შეიძლება – უკეთესი.

It's always difficult to predict, especially about the future.

პროგნოზირება ყოველთვის ძნელია , განსაკუთრებით მომავლის.

Now, a historian tells me it's even more difficult to predict about the past.

ახლა ისტორიკოსები ამბობენ, წარსულის გამოცნობა კიდევ უფრო რთულიაო.

(Laughter)

(სიცილი)

I think I'm in a difficult position here.

ვფიქრობ, მე აქ რთულ მდგომარეობაში ვარ.

Inequalities in China and India

უთანასწორობები ჩინეთში და ინდოეთში

I consider really the big obstacle

მიმაჩნია ნამდვილად დიდი დაბრკოლებად,

because to bring the entire population into growth and prosperity

რადგან, მთელი მოსახლეობის ზრდისა და კეთილდღეობისათვის

is what will create a domestic market,

არის საჭირო, შიდა ბაზრის შექმნა,

what will avoid social instability,

სოციალური არასტაბილურობის თავიდან აცილება,

and which will make use of the entire capacity

და მოსახლეობის უნარის გამოყენება

of the population.

მთელი მოცულობით.

So, social investments in health, education and infrastructure,

ამგვარად, სოციალური ინვესტიციები ჯანდაცვის, განათლების, ინფრასტრუქტურის,

and electricity is really what is needed in India and China.

და ელექტროენერგიის სფეროში, არის სწორედ ის, რა ესაჭიროება ინდოეთსა და ჩინეთს.

You know the climate. We have great international experts

კლიმატი. ჩვენ გვყავს დიდი საერთაშორისო ექსპერტები

within India telling us that the climate is changing,

ინდოეთში, რომლებიც გვეუბნებიან, რომ კლიმატი იცვლება,

and actions has to be taken,

და უნდა იქნას მიღებული გარკვეული ზომები,

otherwise China and India would be the countries

თორემ ჩინეთი და ინდოეთი იქნება ის ქვეყნები,

most to suffer from climate change.

რომლებიც ყველაზე მეტად დაზარალდებიან კლიმატის ცვლილებისაგან.

And I consider India and China the best partners in the world

მე მიმაჩნია, ინდოეთი და ჩინეთი საუკეთესო პარტნიორებია მსოფლიოში,

in a good global climate policy.

კლიმატის კარგი გლობალური პოლიტიკის შესაქმნელად.

But they ain't going to pay

მაგრამ ისინი არ აპირებენ გადაიხადონ იმაში,

for what others, who have more money,

რაც, მეტწილად, სხვა, უფრო მეტი ფულის მქონე

have largely created, and I can agree on that.

ქვეყნების მიერ არის შექმნილი და ამაში მეც ვეთანხმები.

But what I'm really worried about is war.

რაც მე ნამდვილად მაწუხებს – არის ომი.

Will the former rich countries really accept

ყოფილი მდიდარი ქვეყნები ნამდვილად დაეთანხმებიან

a completely changed world economy,

მსოფლიო ეკონომიკის რადიკალურ ცვლილებებს,

and a shift of power away from where it has been

და ძალაუფლების გადანაცვლებას იქიდან, სადაც იგი

the last 50 to 100 to 150 years,

ბოლო 50, 100 თუ 150 წელი იყო,

back to Asia?

ისევ აზიაში?

And will Asia be able to handle that

და შეძლებს აზია მოიქცეს

new position of being in charge

ამ ახალ პოზიციაზე ისეთი პასუხისმგებლობით,

of being the most mighty, and the governors of the world?

როგორც შეეფერება ყველაზე ძლიერსა და მსოფლიოს მმართველს?

So, always avoid war,

ასე რომ, ყოველთვის თავიდან უნდა ავიცილოთ ომი,

because that always pushes human beings backward.

იმიტომ, რომ იგი ყოველთვის უკან სწევს ადამიანების მოდგმას.

Now if these inequalities, climate and war can be avoided,

ახლა, თუ ეს უთანასწორობები, კლიმატი და ომი შეიძლება იქნას აცილებული,

get ready for a world in equity,

მოემზადეთ თანასწორი მსოფლიოსათვის.

because this is what seems to be happening.

იმიტომ, რომ ეს არის ის, რისკენაც, როგორც ჩანს, მივდივართ.

And that vision that I got as a young student,

და ის წარმოდგენა, რომელიც მე შემექმნა, ახალგაზრდობაში სტუდენტობისას

1972, that Indians can be much better than Swedes,

1972 წელს, რომ ინდოელებს შეუძლიათ შვედებზე ბევრად უკეთესები იყვნენ,

is just about to happen.

მალე გამართლდება.

And it will happen precisely

და ეს მოხდება ზუსტად

the year 2048

2048 წელს,

in the later part of the summer, in July,

ზაფხულის მეორე ნაწილში, ივლისში,

more precisely, the 27th of July.

კერძოდ, 27 ივლისს.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

The 27th of July, 2048

2048 წლის 27 ივლისი

is my 100th birthday.

ჩემი 100 წლის იუბილეა.

(Laughter)

(სიცილი)

And I expect to speak

და ვიმედოვნებ, რომ გამოვალ

in the first session of the 39th TED India.

39-ე "ტედ-ინდოეთის" პირველ სესიაზე.

Get your bookings in time. Thank you very much.

დროულად დაჯავშნეთ ადგილები! დიდი მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)