Nic Marks: The Happy Planet Index

Translator: Lasha Svanishvili Reviewer: Irakli svanishvili

Martin Luther King

მართინ ლუთერ კინგს

did not say,

არ უთქვამს,

"I have a nightmare,"

"მე ვხედავ კოშმარს"

when he inspired the civil rights movements.

როდესაც ის იბრძოდა ადამინთა უფლებებისთვის.

He said, "I have a dream."

მან თქვა , " მე ვოცნებობ"

And I have a dream.

და მეც ვოცნებობ.

I have a dream that we can stop thinking

მე ვოცნებობ რომ შეწყდეს ფიქრი იმის შესახებ,

that the future will be a nightmare,

რომ მომავალი არის კოშმარული,

and this is going to be a challenge,

და ეს არის გამოწვევა

because, if you think

ვინაიდან, თუ დაფიქრდებით,

of every major blockbusting film of recent times,

ახალი დროის ნებისმიერი ბლოკბასტერი,

nearly all of its visions for humanity

კაცობრიობისთვის არის

are apocalyptic.

აპოკალიფტური.

I think this film

მე ვფიქრობ

is one of the hardest watches of modern times, "The Road."

თანამედროვე ფილმებს შორის "გზა" ყველაზე რთული საყურებელია

It's a beautiful piece of filmmaking,

ის არის შესანიშნავი კინომატოგრაფიული ნიმუში,

but everything is desolate,

მაგრამ იქ ყველაფერი გაუდაბურებულია

everything is dead.

ყველაფერი მკვდარია.

And just a father and son

მხოლოდ მამა და შვილი

trying to survive, walking along the road.

ცდილობს რომ გადარჩეს და მიჰყვებიან გზას.

And I think the environmental movement

ვფიქრობ გარემოსდაცვითი მოძრაობა,

of which I am a part of

რომლის ნაწილიც თავად ვარ

has been complicit

ხელს უწყობს

in creating this vision of the future.

მომავლის ასეთი ხედვის ჩამოყალიბებას.

For too long,

დიდი ხნის განმავლობაში,

we have peddled a nightmarish vision

ჩვენ ვპედალირებდით კოშმარულ ვერსიაზე,

of what's going to happen.

რომელიც უნდა მოხდეს.

We have focused on the worst-case scenario.

ჩვენ ვფოკუსირებდით ყველაზე უარეს სცენარზე.

We have focused on the problems.

ჩვენ ყურადღებას ვამახვილებდით პრობლემებზე

And we have not thought enough

და საკმარისად არ ვფიქრობდით

about the solutions.

გამოსავალზე.

We've used fear, if you like,

ჩვენ ვიყენებდით შიშს, იმისთვის,

to grab people's attention.

რომ ადამიანების ყურადღება მიგვექცია.

And any psychologist will tell you

ნებისმიერი ფსიქოლოგი გეტყვით,

that fear in the organism

რომ შიში ორგანიზმში

is linked to flight mechanism.

დაკავშირებულია საბრძოლო მექანიზმთან.

It's part of the fight and flight mechanism,

ის არის ბრძოლის და გაქცევის მექანიზმის ნაწილი,

that when an animal is frightened --

როდესაც ცხოველი შეშინებულია---

think of a deer.

ვთქვათ ირემი.

A deer freezes very, very still,

ირემი შეშდება, ცოტა ხანი

poised to run away.

ყუჩდება და გარბის.

And I think that's what we're doing

ვფიქრობ, რომ სწორედ ეს მდგომარეობაა,

when we're asking people to engage with our agenda

როდესაც ადამიანებს ვაიძულებთ შემოუერთდნენ ჩვენს საქმიანეობას

around environmental degradation and climate change.

გარემოს დაცვისა და კლიმატის ცვლილებების წინააღმდეგ.

People are freezing and running away

ადამიანები "შეშდებიან" და გარბიან ჩვენგან,

because we're using fear.

ვინაიდან ჩვენ ვიყენებთ შიშს.

And I think the environmental movement has to grow up

ვფიქრობ გარემოსდაცვითი მოძრაობა უნდა გაიზარდოს

and start to think about

და დავიწყოთ ფიქრი

what progress is.

რა არის პროგრესი.

What would it be like to be improving the human lot?

რა უნდა გაკეთდეს იმისთვის, რომ ადამიანები გაუმჯობესდნენ?

And one of the problems that we face, I think,

ერთ-ერთი პრობლემად გვესახება, ვფიქრობ, ის

is that the only people that have cornered the market

ადამიანები ვინც ფლობენ ბაზარს

in terms of progress

პროგრესის პირობებში

is a financial definition of what progress is,

და მიაღწიეს წარმატებას ფინანსური კუთხით.

an economic definition of what progress is --

ეკონომიკური მნიშვნელობით პროგრესი მდგომარეობს იმაში,---

that somehow,

რომ თუ როგორღაც,

if we get the right numbers to go up,

გამოვიდა და მივაღწიეთ დასახულ დონეს,

we're going to be better off,

და ჩვენც ვართ უფრო თვითმყოფადი,

whether that's on the stock market,

საფონდო ბირჟაზე

whether that's with GDP

და მშპ აჩვენებს

and economic growth,

ეკონომიკურ ზრდას

that somehow life is going to get better.

ჩვენი ცხოვრება შეიცვლება უკეთესობისკენ.

This is somehow appealing to human greed

ასეთი განმარტებით ჩვენ ადამიანებში ვიწვევთ სიხარბეს

instead of fear --

შიშს მაგივრად---

that more is better.

მეტი ნიშნავს უკეთესს.

Come on. In the Western world, we have enough.

კარგით რაა. დასავლეთის სამყაროს , ყველაფერი გვაქვს.

Maybe some parts of the world don't, but we have enough.

შესაძლოა რაღაც ნაწილს არ აქვს, მაგრამ ჩვენ გვაქვს ყველაფერი.

And we've know for a long time that this is not a good measure

ჩვენ უკვე კარგა ხანია ვიცით, რომ ეს არ არის ეტალონი

of the welfare of nations.

ერების კეთილდღეობის.

In fact, the architect of our national accounting system,

ფაქტია, რომ ჩვენი საანგარიშო სისტემის არქიტექტორმა

Simon Kuznets, in the 1930s,

საიმონ კუზნეცმა 1930-იან წლებში,

said that, "A nation's welfare

თქვა, რომ : " ერის კეთილდღეობა

can scarcely be inferred from their national income."

მანდამაინც არ არის დაკავშირებული ეროვნულ შემოსავალთან."

But we've created a national accounting system

მაგრამ ჩვენ შევქმენით ისეთი საანგარიშო სისტემა,

which is firmly based on production

რომელიც დაფუძნებულია პროდუქციაზე

and producing stuff.

და პროდუქციის მწარმოებელზე.

And indeed, this is probably historical, and it had its time.

შესაძლოა ეს დაკავშირებული იყო ისტორიულ პერიოდთან და გაამართლა კიდეც

In the second World War, we needed to produce a lot of stuff.

მეორე მსოფლიო ომის დროს როდესაც გვჭირდებოდა გვეწარმოებინა რაც შიძლება მეტი.

And indeed, we were so successful at producing certain types of stuff

ჩვენ ისეთი წარმატებული მწარმოებლები ვიყავით,

that we destroyed a lot of Europe, and we had to rebuild it afterwards.

რომ გავანადგურეთ ევროპის უმეტესი ნაწილი და მოგვიხდა მისი თავიდან აღდგენა.

And so our national accounting system

ასე რომ ჩვენი ნაციონალური საანგარიშო სისიტემა

became fixated on what we can produce.

არის მაჩვენებელი იმისა თუ რას ვაწარმოებთ.

But as early as 1968,

ადრეულ 1968 წელს,

this visionary man, Robert Kennedy,

ამ შესანიშნავმა ადამიანმა რობერტ კენედიმ,

at the start of his ill-fated presidential campaign,

თავისი წარუმატებელი საპრეზიდენტო კამპანიის დაწყების წინ

gave the most eloquent deconstruction

მოგვცა საკმაოდ მახვილგონივრული განმარტება

of gross national product

ეროვნული პროდუქრის ზრდის

that ever has been.

რაც კი აქამდე ყოფილა.

And he finished his talk with the phrase,

მან თავისი სიტყვა დაასრულა შემდეგი ფრაზით,

that, "The gross national product

"ეროვნული პროდუქტის ზრდა

measures everything except that

შეიცავს ყველაფერს გარდა იმისა,

which makes life worthwhile."

რაც ქმნის ცხოვრებას ღირსეულს."

How crazy is that? That our measure of progress,

რა უცნაურია არა? პროგრესის შეფასება,

our dominant measure of progress in society,

საზოგადოებრივი პროგრესის გაზომვა ხდება,

is measuring everything

პრაქტიკულად ყველაფრით

except that which makes life worthwhile?

გარდა იმისა რაც ცხოვრებას ხდის ღირსეულს?

I believe, if Kennedy was alive today,

მჯერა კენედი დღეს რომ ცოცხალი ყოფილიყო

he would be asking statisticians such as myself

ის თხოვდა სტატისტიკოსებს და მეც მათ შორის,

to go out and find out

რომ გავსულიყავით და მოგვეძებნა

what makes life worthwhile.

რა ქმნიდა ცხოვრებას ბედნიერს.

He'd be asking us to redesign

ის მოითხოვდა რომ შეცვლილიყო

our national accounting system

ჩვენი საანგარიშო სისტემა

to be based upon

და დაფუძნებულიყო

such important things as social justice,

ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებზე როგორიცაა სოციალური სამართლიანობა,

sustainability

სტაბილურობა

and people's well-being.

და ადამიანთა კეთილდღეობა.

And actually, social scientists have already gone out

ფაქტობრივად სოციალური მეცნიერები უკვე

and asked these questions around the world.

სვავენ ამ შეკითხვებს მსოფლიოს მასშტაბით.

This is from a global survey.

ეს არის გლობალური გამოკვლევა.

It's asking people, what do they want.

ეკითხებიან ადამიანებს, თუ რა სურთ

And unsurprisingly, people all around the world

და არ არის გასაკვირი, რომ ადამიანები მსოფლიოს მასშტაბით

say that what they want

ამბობენ, რომ მათ უნდათ

is happiness, for themselves,

ბედნიერება საკუთარი თავისთვის,

for their families, their children,

ოჯახებისთვის, თავიანთი ბავშვებისთვის,

their communities.

თავიანთი საზოგადოებისთვის.

Okay, they think money is slightly important.

ისინი ფიქრობენ, რომ ფული ნაკლებ მნიშვნელოვანია.

It's there, but it's not nearly as important as happiness,

ისინი ფიქრობენ, რომ ბედნიერებისთვის ფული ნაკლებად მნიშვნელოვანია

and it's not nearly as important as love.

და არც ისე აუცილებელი როგორც სიყვარული.

We all need to love and be loved in life.

ჩვენ ყველას გვინდა, რომ გვიყვარდეს და უყვარდეთ მთელი ცხოვრება.

It's not nearly as important as health.

ის არ არის ისე მნიშვნელოვანი როგორც ჯანმრთელობა.

We want to be healthy and live a full life.

ჩვენ გვინდა, რომ ვიყოთ ჯანმრთელნი მთელი ცხოვრების მანძილზე.

These seem to be natural human aspirations.

ჩანს, რომ ეს არის ადამიანური სურვილები.

Why are statisticians not measuring these?

რატომ არ ითვალისწინებენ სტატისტიკოსები ამ ყოველივეს?

Why are we not thinking of the progress of nations in these terms,

რატომ არ ვფიქრობთ ერების პროგრესზე ამ საკითხების ჩართვით,

instead of just how much stuff we have?

გარდა იმისა, თუ რა რაოდენობის პროდუქცია გვაქვს?

And really, this is what I've done with my adult life --

სწორედ ეს არის ის, რასაც მთელი ზრდასრული ცხოვრება ვაკეთებ,

is think about how do we measure happiness,

ფიქრი იმაზე თუ როგორ მივაღწიოთ ბედნიერებას,

how do we measure well-being,

როგორ ვიცხოვროთ კეთილდღეობაში,

how can we do that within environmental limits.

როგორ გაკეთდეს ეს ყოვილე გარემოსდაცვითი შეზღუდვებით.

And we created, at the organization that I work for,

ჩვენ შევქმენით, იმ ორგანიზაციაში სადაც მე ვმუშაობ,

the New Economics Foundation,

ახალი ეკონომიკურო ფონდი,

something we call the Happy Planet Index,

მას ჩვენ ვეძახით ბედნიერი პლანეტის ინდექსს,

because we think people should be happy and the planet should be happy.

ვინაიდან ვფიქრობთ, რომ ადამიანს შეუძლია იყოს ბედნიერი და ამავდროულად პლანეტაც.

Why don't we create a measure of progress that shows that?

რატომ არ ვქმნით პროგრესის ისეთ საზომს, რომელიც ამ ყოველივეს გვიჩვენებს?

And what we do,

და რას ვაკეთებთ ჩვენ,

is we say that the ultimate outcome of a nation

ჩვენ ვამბობთ, რომ უკანასკნელი გამოსავალი ერებისთვის არის ის,

is how successful is it

თუ რამდენად წარმატებულნი

at creating happy and healthy lives for its citizens.

არიან, ბედნერი და ჯანსაღი ცხოვრების შექმნაში.

That should be the goal

ეს უნდა იყოს მიზანი

of every nation on the planet.

ყველა ერის მიზანი ამ პლანეტაზე.

But we have to remember

მაგრამ უნდა გვახსოვდეს,

that there's a fundamental input to that,

რომ არის ერთი ფუნდამენტალური საკითხი,

and that is how many of the planet's resources we use.

რა ოდენობით ვიყენებთ ჩვენ პლანეტის რესურსებს.

We all have one planet. We all have to share it.

ჩვენ ყველას გვაქვს ერთი პლანეტა.

It is the ultimate scarce resource,

არის საკმაოდ შეზღუდული რესურსები

the one planet that we share.

ერთ პლანეტაზე რომელიც უნდა გავინაწილოთ.

And economics is very interested in scarcity.

ეკონიმისტები საკმაოდ დაინტერესებულნი არიან შეზღუდულობით.

When it has a scarce resource

როდესაც რესურსები შეზღუდულია

that it wants to turn into

და გვინდა რომ ის გადავაქციოთ

a desirable outcome,

კარგ რეზულტატად,

it thinks in terms of efficiency.

საფიქრელია ეს ეფექტურობის კუთხით.

It thinks in terms of how much bang do we get for our buck.

ვაფასებთ რამდენად დავკმაყოფილდებით ფინანსებით.

And this is a measure of how much well-being

ეს არის საზომი თუ კეთილდღეობისთვის

we get for our planetary resource use.

რამდენ რესურსს ვიყენებთ ჩვენ.

It is an efficiency measure.

ეს არის ეფექტური.

And probably the easiest way to show you that,

ამის ჩვენების მარტივი გზა

is to show you this graph.

ჩანს გრაფიკზე.

Running horizontally along the graph,

ჰორიზონტალური ხაზი გრაფიკზე გვიჩვენებს,

is "ecological footprint,"

ეკოლოგიურ ნაბიჯებს,

which is a measure of how much resources we use

რომელიც აჩვენებს რა რაოდენობის რესურსებს ვიყენებთ

and how much pressure we put on the planet.

და როგორ ვზემოქმედებთ პლანეტაზე.

More is bad.

უფრო მეტი ცუდის მაჩვენებელია.

Running vertically upwards,

ვერტიკალური ხაზი

is a measure called "happy life years."

ასახავს "ბედნიერად ცხოვრების წლებს"

It's about the well-being of nations.

ის გვიჩვენებს ერების კეთილდღეობას,

It's like a happiness adjusted life-expectancy.

რამდენად არის ბედნიერება ცხოვრების ხანგრძლივობის განმსაზღვრელი.

It's like quality and quantity of life in nations.

ის ასახავს ერების ცხოვრების ხარისხის და ხანგრძლივობას.

And the yellow dot there you see, is the global average.

ყვითელი წერთილები რომელსაც ხედავთ არის გლობალური საშუალო მაჩვენებელი.

Now, there's a huge array of nations

დღესდღეობით უამრავი ერია

around that global average.

საშუალო მაჩვენებლის გარშემო.

To the top right of the graph,

მარჯევნა მაღლა მხარეს

are countries which are doing reasonably well and producing well-being,

არის ქვეყნები რომლებიც საქმიანობენ გონივრულად და აქვთ კეთილდღეობა,

but they're using a lot of planet to get there.

მაგრამ ისინი იყენებენ პლანეტის ბევრ რესურსს.

They are the U.S.A.,

ესენია აშშ,

other Western countries going across in those triangles

დასავლეთის სხვა ქვეყნები და ასევე ამ სამკუთხედებში შედის

and a few Gulf states in there actually.

ყურის რამდენიმე ქვეყანა.

Conversely, at the bottom left of the graph,

ამის საპირისპიროდ გრაფიკის მარცხენა მაღლა ნაწილში

are countries that are not producing much well-being --

არის ქვეყნები, რომლებშიც არ არის კეთილდღეობა---

typically, sub-Saharan Africa.

ტიპიურად ეს არის საჰარის უდაბნოს ქვეყნები აფრიკაში.

In Hobbesian terms,

ჰობსის თანახმად,

life is short and brutish there.

იქ სიცოცხლის ხანგრძლივობა მოკლეა და არის უწყლობა.

The average life expectancy in many of these countries

საშუალო სიცოცხლის ხანგრძლივობა ასეთ ქვეყნებში

is only 40 years.

40 წელს აღწევს.

Malaria, HIV/AIDS

მალარია. HIV/შიდსი

are killing a lot of people

კლავს ადამიანებს

in these regions of the world.

მსოფლიოს ამ რეგიონში.

But now for the good news!

მაგრამ არის კარგი ამბებიც!

There are some countries up there, yellow triangles,

არის ზოგიერთი ქვეყანა, ყვითელ სამკითხედებში,

that are doing better than global average,

რომლებსაც აქვთ საშუალოზე უკეთესი გლობალური მაჩვენებელი.

that are heading up towards the top left of the graph.

ისინი გრაფიკის მარცხენა მაღლა ნაწილში არიან.

This is an aspirational graph.

ეს არის სასურველი გრაფა.

We want to be top left, where good lives don't cost the earth.

ჩვენ გვინდა ვიყოთ მარცხენა მაღლა ნაწილში სადაც კარგად ცხოვრება არ ვნებს დედამიწას.

They're Latin American.

ეს არის ლათინური ამერიკა.

The country on its own up at the top

ქვეყნები სადაც საკუთრივ მე

is a place I haven't been to.

არ ვყოფილვარ.

Maybe some of you have.

შესაძლოა თქვენ ხართ ნამყოფი.

Costa Rica.

კოსტა რიკა.

Costa Rica --

კოსტა რიკა---

average life expectancy is 78-and-a-half years.

სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა 78,5 წელია.

That is longer than in the USA.

ეს უფრო მეტია ვიდრე აშშ-ის მაჩვენებელი.

They are, according to the latest Gallup world poll,

ესეა გელაპის ბოლო კვლევით მსოფლიოს მასშტაბით,

the happiest nation on the planet --

რომელიც ეხებოდა ბედნიერ ერებს პლანეტაზე---

than anybody; more than Switzerland and Denmark.

ისინი უსწრებენ შვეიცარიასაც და დანიასაც.

They are the happiest place.

ეს არის ყველაზე ბედნიერი ადგილი.

They are doing that

მათ აქვთ

on a quarter of the resources

რესურსის მეოთხედი,

that are used typically in [the] Western world --

რომელიც დასავლეთში აქტიურად გამოიყენება.---

a quarter of the resources.

რესურსების მეოთხედი.

What's going on there?

რასთან გვაქვს საქმე?

What's happening in Costa Rica?

რა ხდება კოსტა რიკაში?

We can look at some of the data.

შეგვიძლია ჩავხედოთ რამდენიმე მონაცემს.

99 percent of their electricity comes from renewable resources.

ელექტროენერგიის 99% იწარმოება განახლებადი ენერგიით,

Their government is one of the first to commit

მათი მთავრობა იყო ერთ-ერთი პირველი ვინც შუერთდა

to be carbon neutral by 2021.

2021 წლისთვის ნახშირბადის შემცირების ხელშეკრულებას.

They abolished the army

გააუქმეს არმია

in 1949 --

1949 წელს---

1949.

1949.

And they invested in social programs --

და ინვესტიციებს ახორციელებენ სოციალურ პროგრამებში--

health and education.

ჯანდაცვასა და განათლებაში.

They have one of the highest literacy rates in Latin America

წიგნიერების უმაღლესი მაჩვენებელია ლათინურ ამერიკაში

and in the world.

მსოფლოს მასშტაბით.

And they have that Latin vibe, don't they.

მათ აქვთ ლათინური გამწევი(ზამბარა), არ არის ასე.

They have the social connectedness.

მათ აქვთ სოციალური ურთიერთდაკავშირებულობა

(Laughter)

(სიცილი)

The challenge is, that possibly -- and the thing we might have to think about --

საკითხავი ის არის რომ-- და რომელზედაც უნდა ვიფიქროთ--

is that the future

რომ მომავალი,

might not be North American,

არ იქნება ჩრდილოეთ ამერიკის,

might not be Western European.

არ იქნება დასავლეთ ევროპის.

It might be Latin American.

ის იქნება ლათინური ამერიკის

And the challenge, really,

რეალური გამოწვევა კი არის ის, რომ

is to pull the global average up here.

საშუალო მაჩვენებელი აქ ამოვწიოთ.

That's what we need to do.

ეს არის ის რაც გვჭირდება.

And if we're going to do that,

თუ ვაპირებთ ამის შესრულებას,

we need to pull countries from the bottom,

ჩვენ ქვეყნები ძირიდან,

and we need to pull countries from the right of the graph.

მარჯვენა მხარიდან უნდა ამოვწიოთ.

And then we're starting to create a happy planet.

და ამის შემდეგ დავიწყოთ ბედნიერი პლანეტის შექმნა.

That's one way of looking at it.

ეს ერთი გზა არის ამის საჩვენებლად.

Another way of looking at it is looking at time trends.

შემდეგი გზა არის ის რომ ეს დავინახოთ შევხედოთ ტენდენციებს.

We don't have good data going back for every country in the world,

რომ გადავხედოთ მსოფლიოს წარსულს ჩვენ არ გვაქვს კარგი მაჩვენებელი,

but for some of the richest countries, the OECD group, we do.

მაგრამ ზოგიერთ მდიდარ ქვეყანას, რომელიც OECD ჯგუფის წევრია აქვს.

And this is the trend in well-being over that time,

ეს კარგად ცხოვრების ტენდენციაა ამ პერიოდისთვის,

a small increase,

ოდნავი ზრდა,

but this is the trend in ecological footprint.

მაგრამ ეს არ არის ეკოლოგიური მიმართულებით.

And so in strict happy-planet methodology,

ანუ განსაზღვრული ბედნიერი პლანეტის მეთოოლოგიით,

we've become less efficient

ჩვენ ვხდებით ნაკლებად ეფექტური

at turning our ultimate scarce resource

იმით, რომ გამოვიყენოთ შეზღუდული რესურსიები

into the outcome we want to.

და მივიღოთ ის სარგებელი რომელიც გვინდა.

And the point really is, is that I think,

მნიშვნელოვანი საკითხია ის რომ, ვფიქრობ,

probably everybody in this room

ამ დარბაზში ყველას უნდა

would like society to get to 2050

რომ საზოგადოება 2050 წელს შეხვდეს

without an apocalyptic

აპოკალიფტური

something happening.

მოლოდინების გარეშე.

It's actually not very long away.

ის არ არის შორეული,

It's half a human lifetime away.

ის არის ადამიანის ნახევარი ცხოვრება.

A child entering school today

ბავშვი რომელიც დღეს სკოლაში შედის

will be my age in 2050.

2050 წელს ჩემი ასაკის იქნება.

This is not the very distant future.

ეს არ არის ძალიან შორეული მომავალი.

This is what the U.K. government target

სწორედ ეს არის დიდი ბრიტანეთის მთავრობის მიზანი,

on carbon and greenhouse emissions looks like.

რომ შეამციროს ნახშირბადის ემისია და გაზარდოს მწვანე ზოლი.

And I put it to you, that is not business as usual.

დამერწმუნეთ რომ ეს არ არის ჩვეულებრივი ბიზნესი.

That is changing our business.

ის ცვლის ჩვენს საქმიანობას,

That is changing the way we create our organizations,

ის ცვლის ორგანიზაციის შექმნის ხედვას,

we do our government policy and we live our lives.

მთავრობის პოლიტიკას და ცხოვრების წესს.

And the point is,

და მიზანი ის არის ის, რომ

we need to carry on increasing well-being.

ჩვენ შევინარჩუნოთ და გავზარდოთ ცხოვრების დონე.

No one can go to the polls

არავინ არ უნდა იყოს ისეთი,

and say that quality of life is going to reduce.

რომელიც იტყვის რომ ცხოვრების ხარისხი დაეცა.

None of us, I think,

ვფიქრობ არც ერთ ჩვენგანს არ

want human progress to stop.

უნდა, რომ ადამიანის პროგრესი შეჩერდეს.

I think we want it to carry on.

ჩვენ გვინდა რომ წავიდეთ წინ.

I think we want the lot of humanity to keep on increasing.

ვფიქრობ ამისთვის საჭიროა დიდი ძალისხმევა.

And I think this is where climate change skeptics and deniers come in.

ეს ის საკითხია რაზეც ჩასაფერბულნი არიან კლიმატის ცვლილებების სკეფტიკოსები.

I think this is what they want. They want quality of life to keep increasing.

ვფიქრობ ეს ის არის რაც მათ უნდათ. მათ უნდათ, რომ ცხოვრების ხარისხმა ზრდა განაგრძოს.

They want to hold on to what they've got.

მათ უნდათ, რომ შენარჩუნდეს ყველაფერი რაც შექმნეს.

And if we're going to engage them,

ჩვენ ვაპირებთ მათ დარწმუნებას,

I think that's what we've got to do.

ვფიქრობ ეს უნდა გავაკეთოთ.

And that means we have to really increase efficiency even more.

ეს კი ნიშნავს, რომ რეალურად გვექნება უფრო მეტი ზრდა.

Now that's all very easy to draw graphs and things like that,

ახლა ყველასთვის ადვილია დახატოს გრაფიკები და მსგავსი რემეები,

but the point is we need to turn those curves.

მაგრამ ჩვენი მიზანია რომ მრუდი შეიცვალოს.

And this is where I think we can take a leaf

ეს არის ის რითაც შეგვიძლია შევცვალოთ

out of systems theory, systems engineers,

ჩვენი სისტემის თეორია, სისტემის მექანიზმი,

where they create feedback loops,

რითაც შევქმნით უკუსარგებლიან მარყუჟს,

put the right information at the right point of time.

მიაწოდე სწორი ინფორმაცია სწორ დროს.

Human beings are very motivated by the "now."

ადამიანები ძალიან მოტივირებულები არიან დღეს

You put a smart meter in your home,

თქვენ დგამთ ენერგოსაზომს სახლში

and you see how much electricity you're using right now,

და ხედავთ თუ რა ოდენობის ელექტროენერგიას ხარჯავთ

how much it's costing you,

და რა გიჯდებათ ის,

your kids go around and turn the lights off pretty quickly.

თქვენი ბავშვები გაიქცევიან და გამორთავენ სინათლეს სწრაფად.

What would that look like for society?

რა მნიშვენოლობა აქვს ამას საზოგადოებისთვის?

Why is it, on the radio news every evening,

რა საჭიროა, რომ რადიოში ყოველ საღამოს

I hear the FTSE 100, the Dow Jones, the dollar pound ratio --

ვუსმენთ ინფორმაციას FTSE 100-ის, Dow Jones-ის, დოლარის ფუნტ სტერლინგთან მიმართებას---

I don't even know which way the dollar pound ratio should go to be good news.

ხშირად არც კი ვიცი დოლარის ფუნტ სტერლინგთან რა შეფარდებაა ჩემთვის უკეთესი.

And why do I hear that?

რატომ ვისმენთ ამას?

Why don't I hear how much energy Britain used yesterday,

რატომ არ გვესმის რა ოდენობის ენერგია მოიხმარა ბრიტანეთმა

or American used yesterday?

ან ამერიკამ გუშინ?

Did we meet our three percent annual target

შევამცირეთ 3 პროცენტით

on reducing carbon emissions?

ნახშირბადის ემისია?

That's how you create a collective goal.

ესე იქმნება კოლექტიური მიზანი.

You put it out there into the media and start thinking about it.

ჩვენ ვავრცელებთ ამას მედიით და ვიწყებთ ამაზე ფიქრს.

And we need positive feedback loops

ჩვენ გვჭირდება პოზიტიური ეფექტი

for increasing well-being

კეთილდღეობის გაზრდისთვის.

At a government level, they might create national accounts of well-being.

მთავრობამ უნდა შექმნას კეთილდღეობის ეროვნული მაჩვენებელი,

At a business level, you might look at the well-being of your employees,

ბიზნესმა დაქირავებულის კეთილდღეობის ანგარიში,

which we know is really linked to creativity,

რომელიც დაკავშირებულია კრეატიულობასთან,

which is linked to innovation,

დაკავშირებულია ინოვაციასთან,

and we're going to need a lot of innovation to deal with those environmental issues.

ჩვენ გვჭირდება ბევრი ახალი ინოვაცია იმისთვის, რომ გავუმკლავდეთ არსებულ გამოწვევებს.

At a personal level, we need these nudges too.

პერსონალური თვალსაზრისით ჩვენ გვჭირდება ბიძგიც.

Maybe we don't quite need the data, but we need reminders.

შესაძლოა მონაცემებზე უფრო მეტად ჩვენ გვჭირდეება დღეების აღნიშვნა.

In the U.K., we have a strong public health message

ბრიტანეთში გვაქვს ჯანმრთელობისთვის ძლიერი სახალხო დღესასწაული

on five fruit and vegetables a day

ხუთი ხილის და ბოსტნეულის დღე

and how much exercise we should do -- never my best thing.

რამდენი ვარჯიშია საჭირო---- ამაში არასდროს ვყოფილვარ მაგარი.

What are these for happiness?

რა არის საჭირო ბედნიერებისთვის?

What are the five things that you should do every day

რა არის ეს ხუთი მაჩვენებელი რომელიც უნდა შევასრულოთ

to be happier?

რომ ვიყოთ ბედნიერნი?

We did a project for the Government Office of Science a couple of years ago,

რამდენიმე წლის წინ, ჩვენ სამთავრობო სამეცნიერო ოფისისითვის შევქმენით პროექტი,

a big program called the Foresight program --

ეს იყო დიდი პროექტი რომელსაც ერქვა ფორსაიტის პროგრამა---

lots and lots of people -- involved lots of experts --

უამრავი ადამიანი--უამრავი ექპერტი იყო ჩართული----

everything evidence based -- a huge tome.

ყველაფერმა კი მოგვცა ტონობით ნაშრომი,

But a piece of work we did was on: what five positive actions can you do

მაგრამ სამუშაო ეხებოდა საკითხს: თუ რა ხუთი მოქმედება უნდა ჩავიდინოთ

to improve well-being in your life?

რომ გავიუმჯობესოთ ცხოვრება?

And the point of these is

რა არის მათი მნიშვნელობა,

they are, not quite, the secrets of happiness,

რა არის ბედნიერების საიდუმლო,

but they are things that I think happiness will flow out the side from.

არის საკითხები, რომელიც ვფიქრობ მოქმედებს ბედნიერებაზე.

And the first of these is to connect,

პირველი ეს არის ურთიერთობა,

is that your social relationships

ეს არის სოციალური ურთიერთობა, რომელიც

are the most important cornerstones of your life.

არის ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი.

Do you invest the time with your loved ones

უთმობთ ადამიანებს, რომლებიც გიყვართ დროს

that you could do, and energy?

და ენერგიას, ეს შეგიძლიათ გააკეთოთ?

Keep building them.

შეინარჩუნეთ ისინი.

The second one is be active.

მეორე არის აქტიურობა

The fastest way out of a bad mood:

ეს არის ცუდი ხასიათიდან გამოსვლის უსწრაფესი გზა

step outside, go for a walk, turn the radio on and dance.

გადით გარეთ, ისეირნეთ, ჩართეთ რადიო და იცეკვეთ.

Being active is great for our positive mood.

აქტიურობა არის კარგი დადებითი განწყობისთვის.

The third one is take notice.

მესამე, იყავი ყურადღებიანი.

How aware are you of things going on around the world,

როგორ მოქმედებს თქვენზე მოვლენები, რომელიც მსოფლიოში ხდება,

the seasons changing, people around you?

სეზონის ცვლილება, ადამიანები თქვენს გარშემო?

Do you notice what's bubbling up for you and trying to emerge?

ყურადღებას აქცევთ რა მოქმედებს თქვენზე და ცდილობთ მოძებნოთ გამოსავალი?

Based on a lot of evidence for mindfulness,

მრავალი მოქმედება დაფუძნებულია მზრუნველობაზე,

cognitive behavioral therapy,

კოგნიტური ქცევითი თერაპია

[very] strong for our well being.

ძლიერ მოქმედებს ჩვენს კეთილდღეობაზე.

The fourth is keep learning

მეოთხე არის ცოდნის მიღება

and keep is important --

და მისი შენარჩუნება არის ძალიან მნიშვნელოვანი------

learning throughout the whole life course.

ისწავლეთ მთელი ცხოვრების განმავლობაში.

Older people who keep learning and are curious,

ასაკიანი ხალხი რომლებიც სწავლობენ და არიან ცნობისმოყვარენი,

they have much better health outcomes than those who start to close down.

აქვთ უკეთესი ჯანმრთელობა, ვიდრე იმათ ვინც თავი დაანება ამას.

But it doesn't have to be formal learning; it's not knowledge based.

მაგრამ არ არის აუცილებელი მას ქონდეს ფორმალური ხასიათი.

It's more curiosity.

ეს უფრო ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილებაა.

It can be learning to cook a new dish,

შესაძლოა ისწავლო ახალი კერძის მომზადება,

picking up an instrument you forgot as a child.

გაიხსენოთ ინსტრუმენტზე დაკვრა, რომელზეც ბავშობაში უკრავდით.

Keep learning.

ისწავლეთ.

And the final one

და ბოლო

is that most anti-economic of activities,

ეს არის ანტი-ეკონომიკური აქტივობა,

but give.

გაეცი,

Our generosity, our altruism,

ჩვენი სულგრძელობა, ჩვენი ალტრუიზმი,

our compassion,

ჩვენი თანაგრძნობა,

are all hardwired

არის მჭიდროდ დაკავშირებული

to the reward mechanism in our brain.

ტვინის დაჯილდოვების მექანიზმთან.

We feel good if we give.

ჩვენ კარგად ვგრძნობთ თავს თუ გავცემთ.

You can do an experiment where you give

შეგიძლიათ ჩაატაროთ ექპერიმენტი, მიეცით

two groups of people a hundred dollars in the morning.

ადამიანების ორ ჯგუფს 100-100 დოლარი დილით.

You tell one of them to spend it on themselves

ერთ ნაწილს უთხარით, რომ თავისთვის დახარჯონ

and one on other people.

დანარჩენს, სხვა ხალხისთვის

You measure their happiness at the end of the day,

შეამოწმეთ მათი ბედნიერება დღის ბოლოს,

those that have gone and spent on other people are much happier

ისინი ვინც წავიდნენ და დახარჯეს თანხა სხვა ადამიანებზე უფრო ბედნიერები არიან,

that those that spent it on themselves.

ვიდრე ისინი ვინც საკუთარ თავს დაახარჯეს.

And these five ways,

ეს ხუთი გზა,

which we put onto these handy postcards,

რომლებიც ჩავდეთ ამ ბართებში,

I would say, don't have to cost the earth.

მინდა ვთქვა, რომ ზიანს არ აყენებენ დედამიწას,

They don't have any carbon content.

არ შეიცავენ ნახშიროჟანგს,

They don't need a lot of material goods to be satisfied.

არ არის საჭირო ბევრი მატერიალური ნივთი რომ დავკმაყოფილდეთ.

And so I think it's really quite feasible

ასე რომ წარმოიდგინეთ ეს რეალურია,

that happiness does not cost the earth.

რომ ჩვენმა ბედნიერებამ დედამიწას არ ავნოს.

Now, Martin Luther King,

მართინ ლუთერ კინგს,

on the eve of his death,

სიკვდილის დღეს,

gave an incredible speech.

ქონდა შესანიშნავი გამოსვლა.

He said, "I know there are challenges ahead,

მან თქვა: " მე ვიცი რომ ჩვენ წინაშე არის გამოწვევები,

there may be trouble ahead,

შესაძლოა სირთულეებიც,

but I fear no one. I don't care.

მაგრამ მე არ მეშინია. მე არ ვფიქრობ ამაზე.

I have been to the mountain top,

მე ვიყავი მთის წვერზე,

and I have seen the Promised Land."

და ვნახე აღთქმული მიწა"

Now, he was a preacher,

ის იყო ორატორი,

but I believe the environmental movement

მაგრამ მე მჯერა რომ გარემოსდაცვითი მოძრაობა,

and, in fact, the business community, government,

ასევე ფაქტია , ბიზნეს საზოგადოებაც, მთავრობაც,

needs to go to the top of the mountain top,

უნდა ავიდეს მთის წვერზე,

and it needs to look out,

გადმოიხედოს

and it needs to see the Promised Land,

და დაინახოს აღთქმული მიწა,

or the land of promise,

ან შეპირებული მიწა,

and it needs to have a vision

და საჭიროა ქონდეთ ხედვა

of a world that we all want.

იმ მსოფლიოსი, რომელიც ჩვენ ყველას გვინდა.

And not only that, we need to create a Great Transition

და არა მხოლოდ ეს, ჩვენ გვჭირდება განვახორციელოთ დიდი გადასვალა

to get there,

რომ მივაღწიოთ იქ,

and we need to pave that great transition with good things.

ჩვენ გჭირდება გავაკეთოთ ეს გადასვლა კარგი ქმედებებით.

Human beings want to be happy.

ადამიანებს უნდათ, რომ იყვნენ ბედნიერნი.

Pave them with the five ways.

მივაღწიოთ ეს ამ ხუთი გზით.

And we need to have signposts

ასევე გვჭირდება მიზანმიმართული

gathering people together and pointing them --

ადამიანები ერთად, რომლებიც მიუთითებენ-------

something like the Happy Planet Index.

ბედნიერი პლანეტის ინდექზე.

And then I believe

და მე მჯერა

that we can all create a world we all want,

რომ შევქმნით ისეთ სამყაროს რომელიც ჩვენ ყველას გვინდა,

where happiness does not cost the earth.

სადაც ჩვენი ბედნიერება ძვირად არ დაუჯდება დედამიწას.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)