Nic Marks: The Happy Planet Index

Tłumaczenie: Maciej Wais Korekta: Kinga Skorupska

Martin Luther King

Martin Luther King

did not say,

nie powiedział,

"I have a nightmare,"

"Mam koszmar",

when he inspired the civil rights movements.

kiedy inspirował ruchy praw obywatelskich.

He said, "I have a dream."

Powiedział: "Mam sen".

And I have a dream.

I ja mam sen.

I have a dream that we can stop thinking

Śnię, że możemy przestać myśleć,

that the future will be a nightmare,

że przyszłość będzie koszmarem.

and this is going to be a challenge,

To wyzwanie,

because, if you think

ponieważ jeżeli pomyśleć

of every major blockbusting film of recent times,

o popularnych ostatnio filmach,

nearly all of its visions for humanity

to prawie wszystkie wizje

are apocalyptic.

są apokaliptyczne.

I think this film

Myślę, że ten film

is one of the hardest watches of modern times, "The Road."

jest jednym z trudniejszych: "The Road."

It's a beautiful piece of filmmaking,

To piękny okaz kinematografii,

but everything is desolate,

ale wszystko w nim jest spustoszone,

everything is dead.

wszystko jest martwe.

And just a father and son

Są tylko ojciec i syn

trying to survive, walking along the road.

próbujący przetrwać, idący wzdłuż drogi.

And I think the environmental movement

Myślę że ruch środowiskowy

of which I am a part of

do którego należę,

has been complicit

jest i był zamieszany

in creating this vision of the future.

w tworzenie takiej wizji przyszłości.

For too long,

Zbyt długo

we have peddled a nightmarish vision

rozpowszechnialiśmy straszliwą wizję

of what's going to happen.

tego co się stanie.

We have focused on the worst-case scenario.

Koncentrowaliśmy się

We have focused on the problems.

na tym co najgorsze,

And we have not thought enough

prawie nie myśląc

about the solutions.

o rozwiązaniach.

We've used fear, if you like,

Wykorzystywaliśmy strach,

to grab people's attention.

by przyciągnąć uwagę ludzi.

And any psychologist will tell you

Każdy psycholog powie,

that fear in the organism

że strach w organizmie

is linked to flight mechanism.

jest związany z walką.

It's part of the fight and flight mechanism,

Jest częścią mechanizmu walki i ucieczki,

that when an animal is frightened --

kiedy zwierzę boi się...

think of a deer.

Pomyślcie o jeleniu.

A deer freezes very, very still,

Jeleń zastyga całkowicie,

poised to run away.

szykując się do ucieczki.

And I think that's what we're doing

Myślę, że tak robimy my,

when we're asking people to engage with our agenda

kiedy prosimy ludzi o zaangażowanie w program

around environmental degradation and climate change.

o degradacji środowiska i zmian klimatycznych.

People are freezing and running away

Ludzie zastygają i uciekają,

because we're using fear.

bo posługujemy się strachem.

And I think the environmental movement has to grow up

Ruch ochrony środowiska musi dorosnąć

and start to think about

i zacząć myśleć

what progress is.

o tym, czym jest postęp.

What would it be like to be improving the human lot?

Jak by to było gdyby ulepszyć ludzi?

And one of the problems that we face, I think,

Jednym z problemów które napotykamy,

is that the only people that have cornered the market

jest to, że ludzie kontrolujący rynek,

in terms of progress

jeżeli chodzi o jego rozwój

is a financial definition of what progress is,

używają finansowej definicji tego czym jest postęp,

an economic definition of what progress is --

definicji ekonomicznej:

that somehow,

jeżeli sprawimy by odpowiednie cyfry zaczęły rosnąć,

if we get the right numbers to go up,

jeżeli sprawimy by odpowiednie cyfry zaczęły rosnąć,

we're going to be better off,

to skorzystamy na tym,

whether that's on the stock market,

czy mówimy o rynku akcji,

whether that's with GDP

czy o PKB

and economic growth,

i wzroście gospodarczym,

that somehow life is going to get better.

wtedy życie stanie się lepsze.

This is somehow appealing to human greed

Odnosi się to do ludzkiej chciwości

instead of fear --

a nie do strachu.

that more is better.

Więcej znaczy lepiej.

Come on. In the Western world, we have enough.

Dajcie spokój. Na zachodzie mamy wystarczająco dużo.

Maybe some parts of the world don't, but we have enough.

Nie wszędzie tak jest, ale u nas tak.

And we've know for a long time that this is not a good measure

Wiem, że nie jest to odpowiednia miara

of the welfare of nations.

bogactwa narodów.

In fact, the architect of our national accounting system,

W rzeczywistości, architekt systemu księgowego,

Simon Kuznets, in the 1930s,

Simon Kuznets, w roku 1930,

said that, "A nation's welfare

powiedział, "Bogactwa narodu

can scarcely be inferred from their national income."

nie da się oszacować na podstawie przychodów."

But we've created a national accounting system

Stworzyliśmy narodowy system księgowy,

which is firmly based on production

który jest twardo osadzony w produkcji

and producing stuff.

i wytwarzaniu dóbr.

And indeed, this is probably historical, and it had its time.

Jest tak, bo było to kiedyś użyteczne.

In the second World War, we needed to produce a lot of stuff.

W czasie II Wojny Światowej, musieliśmy wiele produkować.

And indeed, we were so successful at producing certain types of stuff

Odnosiliśmy sukcesy w wytwarzaniu produktów,

that we destroyed a lot of Europe, and we had to rebuild it afterwards.

przez co zniszczyliśmy kawał Europy, by ją potem odbudować.

And so our national accounting system

W ten sposób nasz narodowy system księgowy

became fixated on what we can produce.

skoncentrował się na zdolności produkcyjnej.

But as early as 1968,

Ale już w 1968 roku,

this visionary man, Robert Kennedy,

wizjoner, Robert Kennedy,

at the start of his ill-fated presidential campaign,

na początku kampanii,

gave the most eloquent deconstruction

przedstawił dekonstrukcję

of gross national product

produktu narodowego brutto

that ever has been.

udaną i elokwentną.

And he finished his talk with the phrase,

Zakończył przemowę zdaniem,

that, "The gross national product

"Produkt narodowy brutto

measures everything except that

określa wszystko poza tym,

which makes life worthwhile."

co sprawia, że życie jest coś warte."

How crazy is that? That our measure of progress,

Wariactwo. Nasza miara postępu,

our dominant measure of progress in society,

miara postępu społecznego,

is measuring everything

bierze pod uwagę wszystko,

except that which makes life worthwhile?

oprócz tego co wartościowe.

I believe, if Kennedy was alive today,

Gdyby Kennedy żył dzisiaj,

he would be asking statisticians such as myself

prosiłby statystyków takich jak ja,

to go out and find out

by wyszli na ulicę i dowiedzieli się

what makes life worthwhile.

co sprawia, że chce się żyć.

He'd be asking us to redesign

Optowałby za zmianą konstrukcji

our national accounting system

naszego systemu księgowego

to be based upon

by zaczął bazować

such important things as social justice,

na rzeczach jak sprawiedliwość społeczna,

sustainability

zrównoważenie

and people's well-being.

i powodzenie ludzi.

And actually, social scientists have already gone out

Socjolodzy już wyszli na ulice

and asked these questions around the world.

i zadali te pytania.

This is from a global survey.

Te wyniki pochodzą ze światowej ankiety.

It's asking people, what do they want.

Pytano w niej ludzi o to czego pragną.

And unsurprisingly, people all around the world

Jak można przewidzieć, wszędzie na świecie

say that what they want

ludzie chcą szczęścia,

is happiness, for themselves,

dla nich samych,

for their families, their children,

dla ich rodzin, dzieci,

their communities.

społeczności w których funkcjonują.

Okay, they think money is slightly important.

Myślą że pieniądze też się liczą.

It's there, but it's not nearly as important as happiness,

Ale nie tak jak szczęście,

and it's not nearly as important as love.

a już na pewno nie jak miłość.

We all need to love and be loved in life.

Potrzebujemy kochać i być kochanymi.

It's not nearly as important as health.

Zdrowie też jest ważniejsze.

We want to be healthy and live a full life.

Chcemy być zdrowi i żyć pełnią życia.

These seem to be natural human aspirations.

To naturalne ludzkie aspiracje.

Why are statisticians not measuring these?

Czemu statystycy tego nie mierzą?

Why are we not thinking of the progress of nations in these terms,

Czemu tak nie mierzymy postępu,

instead of just how much stuff we have?

a zamiast tego liczymy posiadane dobra?

And really, this is what I've done with my adult life --

Temu poświęciłem swoje dorosłe życie.

is think about how do we measure happiness,

Myślę o tym jak mierzymy szczęście,

how do we measure well-being,

jak mierzymy jakość życia,

how can we do that within environmental limits.

jak możemy to robić wobec limitów środowiskowych.

And we created, at the organization that I work for,

Stworzyliśmy, w organizacji dla której pracuję,

the New Economics Foundation,

w New Economics Foundation,

something we call the Happy Planet Index,

coś co nazywamy Indeksem Happy Planet,

because we think people should be happy and the planet should be happy.

planeta i ludzie zasługują na szczęście.

Why don't we create a measure of progress that shows that?

Nasz wskaźnik postępu to zakłada.

And what we do,

Twierdzimy, że ostatecznym

is we say that the ultimate outcome of a nation

dorobkiem narodu

is how successful is it

jest to jak skuteczny jest

at creating happy and healthy lives for its citizens.

w tworzeniu szczęśliwego i zdrowego życia.

That should be the goal

To powinien być cel

of every nation on the planet.

każdego narodu tej planety.

But we have to remember

Ale musimy pamiętać,

that there's a fundamental input to that,

że istnieje tu fundamentalna zmienna:

and that is how many of the planet's resources we use.

ilość zasobów naturalnych jakie zużywamy.

We all have one planet. We all have to share it.

Mamy jedną planetę do podziału.

It is the ultimate scarce resource,

To ograniczony i rzadki zasób,

the one planet that we share.

ta jedyna planeta jaką mamy.

And economics is very interested in scarcity.

Ekonomia bada deficyty.

When it has a scarce resource

Przy rzadkich zasobach,

that it wants to turn into

które można przekształcić

a desirable outcome,

w pożądany zysk,

it thinks in terms of efficiency.

chodzi o efektywność.

It thinks in terms of how much bang do we get for our buck.

Najbardziej optymalne ich użycie.

And this is a measure of how much well-being

To miara jakości życia

we get for our planetary resource use.

w stosunku do wykorzystywanych zasobów naturalnych.

It is an efficiency measure.

To miara wydajności.

And probably the easiest way to show you that,

Najłatwiej wam to przedstawić

is to show you this graph.

na tym rysunku.

Running horizontally along the graph,

Poziomo mamy

is "ecological footprint,"

"ekologiczny odcisk",

which is a measure of how much resources we use

mierzący jak wiele zasobów zużywamy

and how much pressure we put on the planet.

i jaki wpływ ma to na planetę.

More is bad.

Im więcej tym gorzej.

Running vertically upwards,

Pionowo ku górze,

is a measure called "happy life years."

mierzymy "szczęśliwe lata."

It's about the well-being of nations.

To miara jakości życia narodów.

It's like a happiness adjusted life-expectancy.

Spodziewany czas życia w szczęściu.

It's like quality and quantity of life in nations.

Jakość i ilość życia w narodzie.

And the yellow dot there you see, is the global average.

Ta żółta kropka to globalna średnia.

Now, there's a huge array of nations

Jak widać jest bardzo wiele narodów

around that global average.

wokół tej światowej średniej.

To the top right of the graph,

W prawym górnym rogu wykresu,

are countries which are doing reasonably well and producing well-being,

znajdują się kraje dające szczęście,

but they're using a lot of planet to get there.

ale używające wielu zasobów planety.

They are the U.S.A.,

Są tam USA,

other Western countries going across in those triangles

inne zachodnie kraje w trójkątach

and a few Gulf states in there actually.

i kilka krajów z rejonów zatoki.

Conversely, at the bottom left of the graph,

Przeciwnie, w lewym dolnym rogu,

are countries that are not producing much well-being --

znajdują się kraje, które nie dają dobrej jakości życia

typically, sub-Saharan Africa.

takie jak Afryka subsaharyjska.

In Hobbesian terms,

Zgodnie z terminologią hobbismu,

life is short and brutish there.

życie tam jest krótkie i brutalne.

The average life expectancy in many of these countries

Średnia przewidywana długość życia

is only 40 years.

wynosi tylko 40 lat.

Malaria, HIV/AIDS

Malaria, HIV/AIDS

are killing a lot of people

zabijają wielu ludzi

in these regions of the world.

w tych regionach świata.

But now for the good news!

Ale teraz czas na dobre wieści!

There are some countries up there, yellow triangles,

Są kraje tam na górze, żółte trójkąciki,

that are doing better than global average,

które radzą sobie lepiej niż średnia światowa,

that are heading up towards the top left of the graph.

które zbliżają się do lewego górnego roku wykresu.

This is an aspirational graph.

To wykres aspiracji.

We want to be top left, where good lives don't cost the earth.

Chcemy być w lewym górnym rogu, gdzie dobre życie nie obciąża Ziemi.

They're Latin American.

To Ameryka Łacińska.

The country on its own up at the top

Kraj samotnie będący na szczycie

is a place I haven't been to.

to miejsce gdzie jeszcze nie byłem.

Maybe some of you have.

Może niektórzy z Was już byli.

Costa Rica.

Kostaryka.

Costa Rica --

Kostaryka.

average life expectancy is 78-and-a-half years.

średnia przewidywana długość życia to 78 lat.

That is longer than in the USA.

Dłużej niż w USA.

They are, according to the latest Gallup world poll,

Według badań Gallupa,

the happiest nation on the planet --

to najszczęśliwszy naród tej planety,

than anybody; more than Switzerland and Denmark.

bardziej niż Szwajcaria i Dania.

They are the happiest place.

To najszczęśliwsze miejsce.

They are doing that

Osiągają to

on a quarter of the resources

z wykorzystaniem ćwierci zasobów

that are used typically in [the] Western world --

wykorzystywanych w świecie zachodnim.

a quarter of the resources.

wykorzystywanych w świecie zachodnim.

What's going on there?

Co tam się dzieje?

What's happening in Costa Rica?

Co dzieje się w Kostaryce?

We can look at some of the data.

Popatrzy na niektóre dane.

99 percent of their electricity comes from renewable resources.

99% energii czerpią z zasobów odnawialnych.

Their government is one of the first to commit

Ich rząd jest pierwszym, który zadeklarował

to be carbon neutral by 2021.

bycie wolnym od węgla do 2021 roku.

They abolished the army

Znieśli armię

in 1949 --

w 1949 roku.

1949.

w 1949 roku.

And they invested in social programs --

Zainwestowali w programy lokalne,

health and education.

zdrowie i edukację.

They have one of the highest literacy rates in Latin America

Analfabetyzm tam praktycznie nie istnieje.

and in the world.

Analfabetyzm tam praktycznie nie istnieje.

And they have that Latin vibe, don't they.

No i ten ich latynoski dryg.

They have the social connectedness.

Łatwość zawierania kontaktów.

(Laughter)

(Śmiech)

The challenge is, that possibly -- and the thing we might have to think about --

To wyzwanie, myśleć o przyszłości

is that the future

jako o czymś nie związanym

might not be North American,

z Ameryką Północną

might not be Western European.

czy Europą Zachodnią,

It might be Latin American.

ale z Ameryką Łacińską.

And the challenge, really,

Prawdziwym wyzwaniem,

is to pull the global average up here.

jest podciągnąć globalną średnią aż tutaj.

That's what we need to do.

Musimy to zrobić.

And if we're going to do that,

By się udało

we need to pull countries from the bottom,

musimy wyciągnąć kraje z dołu,

and we need to pull countries from the right of the graph.

jak również kraje z prawej części wykresu.

And then we're starting to create a happy planet.

Wtedy zaczniemy tworzyć szczęśliwą planetę.

That's one way of looking at it.

Można tak na to spojrzeć.

Another way of looking at it is looking at time trends.

Można też analizować trendy czasowe.

We don't have good data going back for every country in the world,

Nie mamy danych o wszystkich krajach świata,

but for some of the richest countries, the OECD group, we do.

ale o tych najbogatszych z grupy OECD tak.

And this is the trend in well-being over that time,

Tutaj jest trend jakości bytu w tym okresie,

a small increase,

mały wzrost,

but this is the trend in ecological footprint.

ale jest to trend odcisku ekologicznego.

And so in strict happy-planet methodology,

W metodologii happy-planet,

we've become less efficient

staliśmy się mniej efektywni

at turning our ultimate scarce resource

w zamienianiu ograniczonych zasobów ziemi

into the outcome we want to.

w pożądany przez nas rezultat.

And the point really is, is that I think,

Tak naprawdę chodzi o to, według mnie,

probably everybody in this room

że chyba każdy w tym pokoju

would like society to get to 2050

chciałby byśmy dotrwali do roku 2050

without an apocalyptic

bez apokaliptycznych wydażeń.

something happening.

bez apokaliptycznych wydażeń.

It's actually not very long away.

To wcale nie taki długi czas.

It's half a human lifetime away.

To połowa ludzkiego życia.

A child entering school today

Dziecko zaczynające dziś szkołę

will be my age in 2050.

będzie w moim wieku w 2050.

This is not the very distant future.

To nie jest bardzo odległa przyszłość.

This is what the U.K. government target

To jest cel rządu U.K

on carbon and greenhouse emissions looks like.

jeżeli chodzi o węgiel i emisje cieplarniane.

And I put it to you, that is not business as usual.

To nie zwykły biznes.

That is changing our business.

To coś co biznes zmienia.

That is changing the way we create our organizations,

Zmienia sposób w jaki tworzymy organizacje,

we do our government policy and we live our lives.

tworzymy prawa i żyjemy.

And the point is,

Sednem jest to,

we need to carry on increasing well-being.

że musimy zawsze dążyć do poprawiania bytu.

No one can go to the polls

Nikt nie może pójść na wybory

and say that quality of life is going to reduce.

mówiąc, że jakość życia pogorszy się.

None of us, I think,

Nikt z nas nie chce

want human progress to stop.

zahamowania ludzkiego rozwoju.

I think we want it to carry on.

Chcemy go kontynuować.

I think we want the lot of humanity to keep on increasing.

Chcemy by ludzkość rozwijała się.

And I think this is where climate change skeptics and deniers come in.

Tutaj pojawiają się sceptycy zmian klimatycznych.

I think this is what they want. They want quality of life to keep increasing.

Chcą by jakość życia wciąż rosła.

They want to hold on to what they've got.

Chcą pozostać przy tym co mają.

And if we're going to engage them,

Jeżeli podejmiemy walkę z nimi,

I think that's what we've got to do.

to trzeba to zrobić teraz.

And that means we have to really increase efficiency even more.

Musimy zwiększyć wydajność.

Now that's all very easy to draw graphs and things like that,

Łatwo jest rysować wykresy,

but the point is we need to turn those curves.

ale chodzi o to by zmienić te krzywe.

And this is where I think we can take a leaf

Tutaj właśnie możemy wziąć przykład

out of systems theory, systems engineers,

z teorii systemów, inżynierów systemowych,

where they create feedback loops,

którzy tworzą pętle informacji zwrotnej,

put the right information at the right point of time.

wykorzystując informacje w odpowiednim czasie.

Human beings are very motivated by the "now."

Ludzie są silnie zmotywowani poprzez "teraz".

You put a smart meter in your home,

Instalujesz inteligentny licznik w domu

and you see how much electricity you're using right now,

i widzisz ile właśnie energii zużywasz,

how much it's costing you,

ile to cię kosztuje

your kids go around and turn the lights off pretty quickly.

i wówczas twoje dzieci szybko wyłączają światła.

What would that look like for society?

Co by to ze sobą niosło dla społeczeństwa?

Why is it, on the radio news every evening,

Dlaczego każdego wieczora,

I hear the FTSE 100, the Dow Jones, the dollar pound ratio --

słyszę o FTSE 100, stosunku dolara do funta

I don't even know which way the dollar pound ratio should go to be good news.

nawet nie wiem jaki powinien być żeby się cieszyć.

And why do I hear that?

Dlaczego to słyszę?

Why don't I hear how much energy Britain used yesterday,

A nie jak dużo energii zużyła

or American used yesterday?

wczoraj Wielka Brytania albo USA?

Did we meet our three percent annual target

Czy udało się osiągnąć 3% roczny cel

on reducing carbon emissions?

redukcji emisji dwutlenku węgla?

That's how you create a collective goal.

W taki sposób tworzy się wspólny cel.

You put it out there into the media and start thinking about it.

Wrzućcie to w media i zacznijcie o tym myśleć.

And we need positive feedback loops

Potrzebujemy pozytywnych pętli informacji zwrotnej,

for increasing well-being

Potrzebujemy pozytywnych pętli informacji zwrotnej,

At a government level, they might create national accounts of well-being.

Rząd może stworzyć sprawozdanie z jakości bytu.

At a business level, you might look at the well-being of your employees,

W firmach można analizować jakość życia pracowników,

which we know is really linked to creativity,

która jest powiązana z kreatywnością,

which is linked to innovation,

z którą wiąże się innowacyjność,

and we're going to need a lot of innovation to deal with those environmental issues.

Potrzeba innowacji by poradzić sobie z zagadnieniami środowiskowymi.

At a personal level, we need these nudges too.

Osobiście również potrzebujemy kuksańców.

Maybe we don't quite need the data, but we need reminders.

Nie danych ale przypomnień.

In the U.K., we have a strong public health message

W UK mamy silne publiczne przesłanie zdrowotne

on five fruit and vegetables a day

o spożywaniu pięciu owoców i warzyw dziennie

and how much exercise we should do -- never my best thing.

i o tym jak dużo należy ćwiczyć.

What are these for happiness?

Jak to wiąże się ze szczęściem?

What are the five things that you should do every day

Jakie pięć rzeczy powinniśmy robić

to be happier?

by być bardziej szczęśliwymi?

We did a project for the Government Office of Science a couple of years ago,

Kiedyś zrobiliśmy projekt dla Rządowego Biura Nauki,

a big program called the Foresight program --

duży program "Foresight".

lots and lots of people -- involved lots of experts --

Zaangażowanych było wielu ekspertów.

everything evidence based -- a huge tome.

Wszystko bazowało na faktach.

But a piece of work we did was on: what five positive actions can you do

Chcieliśmy znaleźć 5 rzeczy, które trzeba zrobić

to improve well-being in your life?

by poprawić jakość swojego życia.

And the point of these is

Sednem jest to,

they are, not quite, the secrets of happiness,

że nie do końca są one sekretem szczęścia,

but they are things that I think happiness will flow out the side from.

ale, że mogą pomóc w tworzeniu go.

And the first of these is to connect,

Po pierwsze stosunki międzyludzkie,

is that your social relationships

stosunki społeczne

are the most important cornerstones of your life.

leżą u fundamentów życia.

Do you invest the time with your loved ones

Czy zużywasz czas i energię

that you could do, and energy?

na to by mieć kontakt z bliskimi?

Keep building them.

Trwaj w budowaniu tych relacji.

The second one is be active.

Drugą kwestią jest bycie aktywnym.

The fastest way out of a bad mood:

Najłatwiej pozbyć się złego nastroju

step outside, go for a walk, turn the radio on and dance.

idąc na spacer, włączając muzykę i tańcząc.

Being active is great for our positive mood.

Aktywność wiele daje.

The third one is take notice.

Trzecią rzeczą jest świadomość.

How aware are you of things going on around the world,

Jak bardzo jesteśmy świadomi świata...

the seasons changing, people around you?

zmian pór roku, ludzi wokół?

Do you notice what's bubbling up for you and trying to emerge?

Czy zauważasz to co pod powierzchnią?

Based on a lot of evidence for mindfulness,

Bycie świadomym,

cognitive behavioral therapy,

terapia kognitywno-behawioralna,

[very] strong for our well being.

są bardzo dobre dla naszego samopoczucia.

The fourth is keep learning

Czwartą kwestią jest ciągłe uczenie się.

and keep is important --

Trwanie w tym jest ważne,

learning throughout the whole life course.

uczenie się w każdym momencie życia.

Older people who keep learning and are curious,

Ciekawi życia starsi ludzie

they have much better health outcomes than those who start to close down.

mają dużo lepsze wyniki zdrowotne.

But it doesn't have to be formal learning; it's not knowledge based.

Nie musi byś to formalne uczenie się.

It's more curiosity.

Bardziej chodzi o ciekawość świata.

It can be learning to cook a new dish,

Może to być nauka przyrządzania nowej potrawy,

picking up an instrument you forgot as a child.

nauka gry na instrumencie, na którym grałeś za młodu.

Keep learning.

Nie przestawaj się uczyć.

And the final one

I ostatnią rzeczą

is that most anti-economic of activities,

jest najbardziej anty-ekonomiczna z aktywności,

but give.

chodzi tu o dawanie.

Our generosity, our altruism,

Nasza hojność, nasz altruizm,

our compassion,

nasze współczucie,

are all hardwired

wszystkie są zakodowane

to the reward mechanism in our brain.

w mechanizmie nagrody w naszym mózgu.

We feel good if we give.

Czujemy się dobrze gdy dajemy.

You can do an experiment where you give

Możecie zrobić eksperyment, w którym rano

two groups of people a hundred dollars in the morning.

daje się dwóm grupom sto dolarów.

You tell one of them to spend it on themselves

Mówicie jednej by wydała pieniądze nie siebie,

and one on other people.

a drugiej by wydała pieniądze na innych.

You measure their happiness at the end of the day,

Mierzycie ich poczucie szczęścia pod wieczór,

those that have gone and spent on other people are much happier

ci którzy obdarowali innych są szczęśliwsi,

that those that spent it on themselves.

niż ci którzy wydali na siebie.

And these five ways,

Te pięć sposobów,

which we put onto these handy postcards,

które umieszczamy na tych kartkach,

I would say, don't have to cost the earth.

nie muszą nic kosztować ziemię.

They don't have any carbon content.

Nie zawierają węgla.

They don't need a lot of material goods to be satisfied.

Nie potrzebują wielu dóbr.

And so I think it's really quite feasible

To jest sposób na to,

that happiness does not cost the earth.

by szczęście nie kosztowało Ziemi wiele.

Now, Martin Luther King,

Martin Luther King,

on the eve of his death,

w przededniu swojej śmierci,

gave an incredible speech.

wygłosił niesamowitą przemowę.

He said, "I know there are challenges ahead,

"Wiem, że przed nami są wyzwania,

there may be trouble ahead,

że mogą być problemy,

but I fear no one. I don't care.

ale nie boję się żadnego. Nie obchodzą mnie.

I have been to the mountain top,

Byłem na szczycie góry,

and I have seen the Promised Land."

i widziałem Ziemię Obiecaną."

Now, he was a preacher,

Był kaznodzieją,

but I believe the environmental movement

ale ruch na rzecz środowiska

and, in fact, the business community, government,

jak i społeczność biznesowa, rządy,

needs to go to the top of the mountain top,

muszą również pójść na szczyt tej góry,

and it needs to look out,

muszą rozejrzeć się,

and it needs to see the Promised Land,

zobaczyć Ziemię Obiecaną,

or the land of promise,

lub ziemię obietnicy,

and it needs to have a vision

i muszą mieć wizję

of a world that we all want.

świata, którego wszyscy pożądamy.

And not only that, we need to create a Great Transition

Wiele musi się zmienić

to get there,

byśmy mogli tam dotrzeć.

and we need to pave that great transition with good things.

Trzeba wybrukować tą drogę dobrymi rzeczami.

Human beings want to be happy.

Ludzie chcą być szczęśliwi.

Pave them with the five ways.

Wybrukujmy w nich te pięć dróg.

And we need to have signposts

Postawmy znaki

gathering people together and pointing them --

zbierające ludzi razem i wskazujące drogę,

something like the Happy Planet Index.

coś jak Indeks Happy Planet.

And then I believe

Wówczas będziemy w stanie

that we can all create a world we all want,

stworzyć świat, którego wszyscy pragniemy,

where happiness does not cost the earth.

gdzie ziemia nie płaci za nasze szczęście.

(Applause)

(Brawa)