Nic Marks: The Happy Planet Index

Nic Marks: Chỉ số Hành tinh Hạnh Phúc

Translator: Xuyen Duong Reviewer: Ha Thu Hai

Martin Luther King

Martin Luther King

did not say,

đã không nói

"I have a nightmare,"

“Tôi có một cơn ác mộng”,

when he inspired the civil rights movements.

khi ông ấy truyền cảm hứng vào những cuộc vận động quyền công dân

He said, "I have a dream."

Ông ấy nói, “Tôi có một giấc mơ”.

And I have a dream.

Và tôi có một giấc mơ.

I have a dream that we can stop thinking

Tôi có một giấc mơ là chúng ta có thể ngừng nghĩ rằng

that the future will be a nightmare,

tương lai sẽ là một cơn ác mộng,

and this is going to be a challenge,

và đây sẽ là một thách thức,

because, if you think

bởi vì, nếu bạn nghĩ

of every major blockbusting film of recent times,

về từng bộ phim rất thành công trong thời gian gần đây,

nearly all of its visions for humanity

gần như tất cả viễn cảnh cho loài người

are apocalyptic.

là tận thế

I think this film

Tôi nghĩ bộ phim này

is one of the hardest watches of modern times, "The Road."

là một trong những màn khó coi nhất của thời đại, “Con đường”.

It's a beautiful piece of filmmaking,

Đó là một thước phim đẹp,

but everything is desolate,

nhưng mọi thứ trong đó thì hoang tàn,

everything is dead.

mọi thứ đều chết.

And just a father and son

Và chỉ có một người cha và đứa con trai

trying to survive, walking along the road.

tìm cách sống sót, đi dọc theo con đường.

And I think the environmental movement

Và tôi nghĩ cuộc vận động vì môi trường

of which I am a part of

mà tôi là một phần trong đó

has been complicit

sẽ góp phần

in creating this vision of the future.

tạo nên viễn cảnh của tương lai

For too long,

Từ lâu rồi,

we have peddled a nightmarish vision

chúng ta lo lắng về một viễn cảnh như ác mộng

of what's going to happen.

về những gì sắp diễn ra

We have focused on the worst-case scenario.

Chúng ta tập trung vào kịch bản tồi tệ nhất.

We have focused on the problems.

Chúng ta tập trung vào những vấn đề

And we have not thought enough

Và chúng ta chưa nghĩ đầy đủ

about the solutions.

về những giải pháp.

We've used fear, if you like,

Chúng ta dùng sự sợ hãi, nếu bạn thích,

to grab people's attention.

để thu hút sự chú ý của mọi người.

And any psychologist will tell you

Và bất cứ nhà tâm lý học nào cũng sẽ nói cho bạn biết

that fear in the organism

rằng sự sợ hãi trong sinh vật

is linked to flight mechanism.

liên quan tới cơ chế phản ứng tự nhiên.

It's part of the fight and flight mechanism,

Nó là một phần của cơ chế phản ứng và chiến đấu tự vệ,

that when an animal is frightened --

khi môt động vật bị đe dọa --

think of a deer.

hãy nghĩ tới một con nai

A deer freezes very, very still,

Một con nai sợ đến đông cứng

poised to run away.

sẵn sàng bỏ chạy.

And I think that's what we're doing

Và tôi nghĩ đó là những gì chúng ta đang làm

when we're asking people to engage with our agenda

khi chúng ta yêu cầu mọi người tham gia vào kế hoạch của mình

around environmental degradation and climate change.

xung quanh vấn đề suy thoái môi trường và biến đổi khí hậu

People are freezing and running away

Mọi người đang thấy sợ và sắp bỏ chạy

because we're using fear.

bởi vì chúng ta đang dùng sự sợ hãi.

And I think the environmental movement has to grow up

Và tôi nghĩ cuộc vận động vì môi trường cần được phát triển

and start to think about

và bắt đầu nghĩ xem

what progress is.

sự tiến bộ sau đó là gì

What would it be like to be improving the human lot?

Điều gì sẽ cải thiện số phận con người?

And one of the problems that we face, I think,

Một trong những vấn đề chúng ta đối mặt, theo tôi nghĩ,

is that the only people that have cornered the market

là việc chỉ những người đầu cơ vừa mua hết hàng trên thị trường

in terms of progress

liên quan tới tiến trình

is a financial definition of what progress is,

là có khái niệm nào về tài chính cho sự tiến bộ,

an economic definition of what progress is --

có khái niệm nào về kinh tế cho sự tiến bộ

that somehow,

bằng cách nào đó,

if we get the right numbers to go up,

nếu chúng ta làm gia tăng đúng những con số,

we're going to be better off,

chúng ta sẽ trở nên tốt hơn,

whether that's on the stock market,

dù là sự tiến bộ trên thị trường chứng khoán,

whether that's with GDP

dù là sự tiến bộ với GDP

and economic growth,

và tăng trưởng kinh tế,

that somehow life is going to get better.

bằng cách nào đó cuộc sống sẽ trở nên tốt hơn.

This is somehow appealing to human greed

Điều này thu hút lòng tham của con người

instead of fear --

thay vì sự sợ hãi --

that more is better.

rằng càng nhiều thì càng tốt.

Come on. In the Western world, we have enough.

Nào. Ở phương Tây, chúng ta có đủ.

Maybe some parts of the world don't, but we have enough.

Có lẽ một vài nơi trên thế giới không như vậy, nhưng chúng ta có đủ.

And we've know for a long time that this is not a good measure

Và chúng ta biết được trong khoảng thời gian dài rằng đây không phải là thước đo tốt

of the welfare of nations.

cho sự hưng thịnh của các quốc gia.

In fact, the architect of our national accounting system,

Thật sự, người sáng tạo ra hệ thống sổ sách kế toán quốc gia,

Simon Kuznets, in the 1930s,

Simon Kuznets, vào những năm 1930,

said that, "A nation's welfare

nói rằng, “ Sự hưng thịnh của một quốc gia

can scarcely be inferred from their national income."

khó có thể được suy ra từ thu nhập quốc gia.”

But we've created a national accounting system

Nhưng chúng tôi vừa sáng tạo ra hệ thống sổ sách kế toán quốc gia

which is firmly based on production

chủ yếu dựa trên sản xuất

and producing stuff.

và những thứ liên quan tới sản xuất.

And indeed, this is probably historical, and it had its time.

Và thật sự, đây hầu như thuộc về lịch sử, và nó có thời điểm lịch sử của nó.

In the second World War, we needed to produce a lot of stuff.

Trong chiến tranh thế giới lần thứ hai, chúng ta cần phải sản xuất hàng loạt các thứ.

And indeed, we were so successful at producing certain types of stuff

Và thật sự, chúng ta đã rất thành công trong việc sản xuất vài thứ

that we destroyed a lot of Europe, and we had to rebuild it afterwards.

mà đã tàn phá rất nhiều thứ của Châu Âu, và chúng ta phải xây dựng lại chúng sau đó.

And so our national accounting system

Và vì vậy hệ thống sổ sách kế toán quốc gia

became fixated on what we can produce.

thành ra gắn với những gì chúng ta sản xuất ra.

But as early as 1968,

Nhưng từ năm 1968,

this visionary man, Robert Kennedy,

người nhìn xa trông rộng này, Robert Kennedy,

at the start of his ill-fated presidential campaign,

lúc khởi đầu cho chiến lược tranh cử tổng thống không may của mình,

gave the most eloquent deconstruction

đã đưa ra một cơ cấu ấn tượng nhất

of gross national product

về tổng sản phẩm quốc gia

that ever has been.

từ đó đến giờ.

And he finished his talk with the phrase,

Và khi ông ấy hoàn thành bài nói với câu nói

that, "The gross national product

“ Tổng sản phẩm quốc gia

measures everything except that

đo lường được mọi thứ chỉ trừ

which makes life worthwhile."

cái mà làm cuộc sống đáng giá.”

How crazy is that? That our measure of progress,

Điên rồ quá phải không? Thước đo sự tiến bộ của chúng ta,

our dominant measure of progress in society,

thước đo chủ yếu cho sự tiến bộ xã hội,

is measuring everything

đo lường được mọi thứ

except that which makes life worthwhile?

trừ cái mà làm cho cuộc sống đáng giá?

I believe, if Kennedy was alive today,

Tôi tin rằng, nếu Kennedy còn sống tới nay,

he would be asking statisticians such as myself

ông ấy sẽ yêu cầu các nhà thống kê như tôi

to go out and find out

ra ngoài và tìm cho ra

what makes life worthwhile.

cái làm cho cuộc sống đáng giá.

He'd be asking us to redesign

Ông ấy sẽ yêu cầu chúng ta thiết kế lại

our national accounting system

hệ thống sổ sách kế toán quốc gia

to be based upon

dựa trên

such important things as social justice,

những thứ quan trọng như công bằng xã hội,

sustainability

sự bền vững

and people's well-being.

và sự thịnh vượng của người dân.

And actually, social scientists have already gone out

Và thật sự, các nhà khoa học xã hội đã ra ngoài

and asked these questions around the world.

và hỏi những câu hỏi này trên toàn thế giới.

This is from a global survey.

Điều này là từ một cuộc khảo sát toàn cầu.

It's asking people, what do they want.

Nó hỏi người dân, họ muốn gì.

And unsurprisingly, people all around the world

Và thật ngạc nhiên, người dân trên toàn thế giới

say that what they want

nói rằng cái mà họ muốn

is happiness, for themselves,

là hạnh phúc, cho bản thân họ,

for their families, their children,

cho gia đình họ, cho con cái họ,

their communities.

cho cộng đồng của họ.

Okay, they think money is slightly important.

Rồi, họ nghĩ tiền chỉ hơi quan trọng.

It's there, but it's not nearly as important as happiness,

Tiền đó, nhưng nó gần như không quan trọng bằng sự hạnh phúc,

and it's not nearly as important as love.

và nó gần như không quan trọng bằng tình yêu.

We all need to love and be loved in life.

Chúng ta đều cần phải yêu thương và được yêu thương trong cuộc sống.

It's not nearly as important as health.

Tiền gần như không quan trọng bằng sức khỏe.

We want to be healthy and live a full life.

Chúng ta muốn được khỏe mạnh và sống cuộc sống trọn vẹn.

These seem to be natural human aspirations.

Những điều này dường như là khát khao tự nhiên của con người.

Why are statisticians not measuring these?

Tại sao các nhà thống kê lại không đo lường những thứ này?

Why are we not thinking of the progress of nations in these terms,

Tại sao chúng ta không nghĩ đến sự tiến bộ của quốc gia trong những điều kiện này,

instead of just how much stuff we have?

thay vì chỉ là bao nhiêu thứ chúng ta có?

And really, this is what I've done with my adult life --

Và thật ra, đây là những gì tôi vừa làm khi trưởng thành --

is think about how do we measure happiness,

là nghĩ xem bẳng cách nào chúng ta đo lường hạnh phúc,

how do we measure well-being,

bằng cách nào chúng ta đo lường sự thịnh vượng,

how can we do that within environmental limits.

bằng cách nào chúng ta đo lường được giới hạn của môi trường.

And we created, at the organization that I work for,

Và chúng tôi đã sáng tạo ra, tại tổ chức mà tôi làm việc,

the New Economics Foundation,

Tổ chức Kinh tế mới,

something we call the Happy Planet Index,

cái mà chúng tôi gọi là Chỉ số Hành tinh Hạnh Phúc,

because we think people should be happy and the planet should be happy.

bởi chúng tôi cho rằng người dân đáng được hạnh phúc và hành tinh cũng đáng được hạnh phúc.

Why don't we create a measure of progress that shows that?

Tại sao chúng ta không tạo ra một thước đo sự tiến bộ thể hiện điều đó?

And what we do,

Và những gì chúng tôi làm,

is we say that the ultimate outcome of a nation

là chúng tôi chúng cho rằng thành quả cơ bản của một quốc gia

is how successful is it

là nó thành công thế nào

at creating happy and healthy lives for its citizens.

trong việc tạo ra cuộc sống hạnh phúc và khỏe mạnh cho công dân của nó.

That should be the goal

Đó nên là mục đích

of every nation on the planet.

của mọi quốc gia trên hành tinh.

But we have to remember

Nhưng chúng ta phải nhớ rằng

that there's a fundamental input to that,

có một nguyên tắc cơ bản đưa vào đó,

and that is how many of the planet's resources we use.

và đó là chúng ta sử dụng bao nhiêu tài nguyên của hành tinh.

We all have one planet. We all have to share it.

Chúng ta đều có chung một hành tinh thôi. Chúng ta phải cùng chia sẻ nó.

It is the ultimate scarce resource,

Đó là nguồn tài nguyên khan hiếm quan trọng,

the one planet that we share.

là một hành tinh mà chúng ta chia sẻ.

And economics is very interested in scarcity.

Và nền kinh tế rất quan tâm đến sự khan hiếm.

When it has a scarce resource

Khi có tài nguyên khan hiếm

that it wants to turn into

thì nó muốn biến chúng thành

a desirable outcome,

một đầu ra được mong đợi,

it thinks in terms of efficiency.

nó cân nhắc với sự hiệu quả.

It thinks in terms of how much bang do we get for our buck.

Nó cân nhắc xem chúng ta thu được bao nhiêu lợi ích từ cái giá mình phải trả.

And this is a measure of how much well-being

Và đây là thước đo sự thịnh vượng

we get for our planetary resource use.

chúng ta có được từ việc sử dụng tài nguyên trái đất.

It is an efficiency measure.

Đó là thước đo sự hiệu quả.

And probably the easiest way to show you that,

Và có lẽ cách dễ nhất để chỉ cho các bạn xem điều đó,

is to show you this graph.

là trình bày với các bạn biểu đồ này.

Running horizontally along the graph,

Chạy dọc theo những đường nằm ngang của biểu đồ,

is "ecological footprint,"

là “dấu ấn về mặt sinh thái”,

which is a measure of how much resources we use

là thước đo lượng tài nguyên mà chúng ta sử dụng

and how much pressure we put on the planet.

và áp lực mà chúng ta đặt lên hành tinh.

More is bad.

Càng nhiều thì càng tệ.

Running vertically upwards,

Chạy theo cột dọc lên trên,

is a measure called "happy life years."

là thước đo “những năm sống hạnh phúc”.

It's about the well-being of nations.

Nó đo sự thịnh vượng của các quốc gia.

It's like a happiness adjusted life-expectancy.

Nó tựa như tuổi thọ trung bình điều chỉnh theo mức độ hạnh phúc.

It's like quality and quantity of life in nations.

Nó tựa như chất lượng và số lượng của cuộc sống ở mỗi quốc gia.

And the yellow dot there you see, is the global average.

Và những điểm màu vàng đó , là mức trung bình toàn cầu.

Now, there's a huge array of nations

Này, có một mũi tên lớn của các quốc gia

around that global average.

xung quanh mức trung bình toàn cầu.

To the top right of the graph,

Phía trên bên phải của biểu đồ,

are countries which are doing reasonably well and producing well-being,

là các quốc gia đang hoạt động khá tốt và tạo ra sự thịnh vượng,

but they're using a lot of planet to get there.

nhưng họ sử dụng nhiều thứ của hành tinh để đạt được điều đó.

They are the U.S.A.,

Đó là Mỹ,

other Western countries going across in those triangles

các nước Phương Tây những nước bên kia ở những tam giác đó

and a few Gulf states in there actually.

và một số nước vùng Vịnh ở đó nữa.

Conversely, at the bottom left of the graph,

Ngược lại, ở phía dưới bên trái của biểu đồ,

are countries that are not producing much well-being --

là các quốc gia không tạo ra nhiều sự thịnh vượng --

typically, sub-Saharan Africa.

tiêu biểu là khu vực phía nam Sahara ở Châu Phi.

In Hobbesian terms,

Theo lập luận của Hobbes,

life is short and brutish there.

cuộc sống ở đó ngắn ngủi và bạo tàn.

The average life expectancy in many of these countries

Tuổi thọ trung bình ở nhiều nước này

is only 40 years.

chỉ có 40 năm.

Malaria, HIV/AIDS

Bệnh sốt rét, HIV/AIDS

are killing a lot of people

đang giết chết nhiều người

in these regions of the world.

ở những khu vực này trên thế giới.

But now for the good news!

Nhưng này có tin tốt lành!

There are some countries up there, yellow triangles,

Có một số quốc gia ở phía trên, những tam giác màu vàng,

that are doing better than global average,

những nước làm tốt hơn mức trung bình toàn cầu,

that are heading up towards the top left of the graph.

nằm phía trên bên trái biểu đồ.

This is an aspirational graph.

Đây là phần biểu đồ được mong đợi.

We want to be top left, where good lives don't cost the earth.

Chúng ta muốn ở phía trên bên trái, nơi cuộc sống tốt đẹp mà không bắt trái đất phải trả giá.

They're Latin American.

Đó là Châu Mỹ Latin.

The country on its own up at the top

Đất nước ở trên cùng

is a place I haven't been to.

là nơi tôi chưa từng đến.

Maybe some of you have.

Có thể một số trong các bạn từng đến.

Costa Rica.

Costa Rica.

Costa Rica --

Costa Rica --

average life expectancy is 78-and-a-half years.

tuổi thọ trung bình là 78,5 năm.

That is longer than in the USA.

Nó dài hơn ở Mỹ.

They are, according to the latest Gallup world poll,

Theo thăm dò dư luận gần đây nhất của Viện Gallup,

the happiest nation on the planet --

quốc gia hạnh phúc nhất hành tinh --

than anybody; more than Switzerland and Denmark.

hơn bất cứ ai; hơn cả Thụy Sĩ và Đan Mạch.

They are the happiest place.

Đó là nơi hạnh phúc nhất.

They are doing that

Họ làm điều đó

on a quarter of the resources

bằng một phần tư tài nguyên

that are used typically in [the] Western world --

được sử dụng tiêu biểu như các nước Phương Tây --

a quarter of the resources.

một phần tư nguồn tài nguyên.

What's going on there?

Chuyện gì đang diễn ra ở đó?

What's happening in Costa Rica?

Chuyện gì đang xảy ra ở Costa Rica?

We can look at some of the data.

Chúng ta xem một số dữ liệu.

99 percent of their electricity comes from renewable resources.

99% điện được tạo ra từ tài nguyên có thể phục hồi.

Their government is one of the first to commit

Chính phủ của họ là một trong những người đầu tiên cam kết

to be carbon neutral by 2021.

trung hòa carbon vào năm 2021.

They abolished the army

Họ bãi bỏ quân đội

in 1949 --

vào năm 1949 --

1949.

1949.

And they invested in social programs --

Và họ đầu tư vào những chương trình xã hội --

health and education.

sức khỏe và giáo dục.

They have one of the highest literacy rates in Latin America

Họ có mức bình chọn cao nhất ở Châu Mỹ Latin

and in the world.

và trên thế giới.

And they have that Latin vibe, don't they.

Và họ có được sự rung cảm ở Latin, đúng không.

They have the social connectedness.

Họ có sự quan hệ xã hội tốt.

(Laughter)

(Tiếng cười)

The challenge is, that possibly -- and the thing we might have to think about --

Thách thức là, có thể -- và điều mà chúng ta có lẽ đang nghĩ đến --

is that the future

tương lai

might not be North American,

có lẽ không phải là Bắc Mỹ,

might not be Western European.

có lẽ không phải là các nước phía Tây Châu Âu.

It might be Latin American.

Nó có thể là Châu Mỹ Latin.

And the challenge, really,

Và thách thức, thực sự,

is to pull the global average up here.

là phải nâng mức trung bình toàn cầu lên trên đây.

That's what we need to do.

Đó là những gì chúng ta cần làm.

And if we're going to do that,

Và nếu chúng ta định làm điều đó,

we need to pull countries from the bottom,

chúng ta cần kéo các nước từ phía dưới lên,

and we need to pull countries from the right of the graph.

và chúng ta cần kéo các nước từ bên phải biểu đồ qua.

And then we're starting to create a happy planet.

Và thế là chúng ta bắt đầu tạo ra một hành tinh hạnh phúc.

That's one way of looking at it.

Đó là một cách nhìn.

Another way of looking at it is looking at time trends.

Một cách khác để xem xét là xem xét xu hướng theo thời gian.

We don't have good data going back for every country in the world,

Chúng tôi không có dữ liệu tốt cho mọi quốc gia trên thế giới,

but for some of the richest countries, the OECD group, we do.

nhưng có cho vài nước giàu nhất, nhóm OECD.

And this is the trend in well-being over that time,

Và đây là khuynh hướng thể hiện sự thịnh vượng trong suốt khoảng thời gian đó,

a small increase,

một sự gia tăng nhỏ,

but this is the trend in ecological footprint.

nhưng đây là khuynh hướng dựa trên dấu ấn về mặt sinh thái.

And so in strict happy-planet methodology,

Và như vậy theo phương pháp luận về hành tinh hạnh phúc thật nghiêm túc,

we've become less efficient

chúng ta đang trở nên kém hiệu quả hơn

at turning our ultimate scarce resource

trong việc biến nguồn tài nguyên khan hiếm quan trọng

into the outcome we want to.

thành những gì chúng ta mong muốn.

And the point really is, is that I think,

Và vần đề thật sự là, như tôi nghĩ,

probably everybody in this room

có thể mọi người trong phòng này

would like society to get to 2050

đều mong muốn xã hội đến năm 2050

without an apocalyptic

không có tận thế

something happening.

điều gì đó sẽ xảy ra.

It's actually not very long away.

Thật sự không còn lâu nữa.

It's half a human lifetime away.

Nửa đời người nữa sẽ trôi qua.

A child entering school today

Một đứa trẻ vào trường học hôm nay

will be my age in 2050.

sẽ ở tuổi của tôi vào năm 2050.

This is not the very distant future.

Đây không phải là tương lai xa xôi.

This is what the U.K. government target

Đây là những gì chính phủ Anh nhắm tới

on carbon and greenhouse emissions looks like.

để loại bỏ carbon và hiệu ứng nhà kính

And I put it to you, that is not business as usual.

Và tôi đặt ra điều đó cho các bạn, đó không phải là chuyện kinh doanh thường ngày.

That is changing our business.

Điều đó đang làm thay đổi việc kinh doanh của chúng ta

That is changing the way we create our organizations,

Điều đó đang làm thay đổi cách chúng ta tạo ra các tổ chức,

we do our government policy and we live our lives.

cách chúng ta thực thi chính sách của chính phủ, cách chúng ta sống.

And the point is,

Và vấn đề là,

we need to carry on increasing well-being.

chúng ta cần xúc tiến gia tăng sự thịnh vượng.

No one can go to the polls

Không ai có thể đi ra trước dư luận quần chúng

and say that quality of life is going to reduce.

và nói rằng chất lượng cuộc sống sẽ giảm xuống.

None of us, I think,

Không ai trong chúng ta, tôi nghĩ,

want human progress to stop.

muốn tiến trình của loài người sẽ dừng lại.

I think we want it to carry on.

Tôi nghĩ chúng ta muốn nó tiếp tục diễn ra.

I think we want the lot of humanity to keep on increasing.

Tôi nghĩ chúng ta muốn số mệnh loài người sẽ còn kéo dài.

And I think this is where climate change skeptics and deniers come in.

Và tôi nghĩ đây là chỗ cho những người hoài nghi và phủ nhận sự biến đổi khí hậu.

I think this is what they want. They want quality of life to keep increasing.

Tôi nghĩ đây là những gì họ muốn. Họ muốn chất lượng cuộc sống tiếp tục tăng lên.

They want to hold on to what they've got.

Họ muốn gìn giữ những gì họ đang có.

And if we're going to engage them,

Và nếu chúng ta định chống lại họ,

I think that's what we've got to do.

tôi nghĩ đó là những gì chúng ta cần làm.

And that means we have to really increase efficiency even more.

Và đó có nghĩa là chúng ta phải thật sự làm tăng tính hiệu quả nhiều hơn nữa.

Now that's all very easy to draw graphs and things like that,

Thế đấy đó là tất cả những cái dễ dàng để vẽ biểu đồ và những thứ tương tự,

but the point is we need to turn those curves.

nhưng vấn đề là chúng ta cần xoay trở những đường cong này.

And this is where I think we can take a leaf

Và đây là chỗ mà tôi nghĩ chúng ta có thể làm theo

out of systems theory, systems engineers,

lý thuyết hệ thống, những kỹ sư hệ thống,

where they create feedback loops,

chỗ mà họ tạo ra những vòng hồi tiếp,

put the right information at the right point of time.

đưa ra đúng thông tin ở đúng thời điểm.

Human beings are very motivated by the "now."

Con người được thúc đẩy hành động rất nhiều bởi “tức thời”.

You put a smart meter in your home,

Bạn lắp đặt đồng hồ điện thông minh trong nhà của bạn,

and you see how much electricity you're using right now,

và tức thời bạn biết được bạn đang dùng bao nhiêu điện,

how much it's costing you,

bạn phải chi trả bao nhiêu,

your kids go around and turn the lights off pretty quickly.

con cái của bạn sẽ đi một vòng và tắt đèn thật nhanh chóng.

What would that look like for society?

Điều đó có ý nghĩa gì cho xã hội?

Why is it, on the radio news every evening,

Tại sao như vậy, theo tin tức phát thanh mỗi chiều,

I hear the FTSE 100, the Dow Jones, the dollar pound ratio --

tôi nghe chỉ số FTSE 100, chỉ số Dow Jones, tỷ giá đô la so với bảng Anh --

I don't even know which way the dollar pound ratio should go to be good news.

Tôi thậm chí không biết bằng cách nào tỷ giá đô la so với bảng Anh lại trở thành những tin hay.

And why do I hear that?

Và tại sao tôi lại nghe ngóng nó?

Why don't I hear how much energy Britain used yesterday,

Tại sao tôi không nghe xem hôm qua nước nước Anh tiêu thụ bao nhiêu năng lượng,

or American used yesterday?

hay nước Mỹ đã tiêu thụ bao nhiêu ?

Did we meet our three percent annual target

Liệu chúng ta đã đạt được mục tiêu 3% mỗi năm

on reducing carbon emissions?

nhằm cắt giảm khí thải carbon?

That's how you create a collective goal.

Đó là cách chúng ta thiết lập mục đích chung.

You put it out there into the media and start thinking about it.

Bạn đưa nó ra truyền thông và bắt đầu nghĩ về nó.

And we need positive feedback loops

Và chúng ta cần những vòng hồi tiếp tích cực

for increasing well-being

để làm tăng sự thịnh vượng.

At a government level, they might create national accounts of well-being.

Ở góc độ chính phủ, họ có thể tạo ra sổ sách kế toán quốc gia cho sự thịnh vượng.

At a business level, you might look at the well-being of your employees,

Ở góc độ kinh doanh, bạn có thể nhìn thấy sự thịnh vượng của nhân viên,

which we know is really linked to creativity,

điều mà chúng ta biết là thật sự liên quan tới sự sáng tạo,

which is linked to innovation,

liên quan tới sự đổi mới,

and we're going to need a lot of innovation to deal with those environmental issues.

và chúng ta sẽ cần rất nhiều sự đổi mới để giải quyết những vấn đề về môi trường.

At a personal level, we need these nudges too.

Ở góc độ cá nhân, chúng ta cũng cần đổi mới.

Maybe we don't quite need the data, but we need reminders.

Có lẽ chúng ta không cần lắm dữ liệu, nhưng chúng ta cần thứ gì đó để nhắc nhớ.

In the U.K., we have a strong public health message

Ở Anh, chúng tôi có thông điệp khuyến cáo mọi người

on five fruit and vegetables a day

về việc dùng 5 loại trái cây và rau củ mỗi ngày

and how much exercise we should do -- never my best thing.

và lượng bài tập thể dục mà chúng tôi cần -- không phải là thế mạnh của tôi.

What are these for happiness?

Những điều này ích gì cho hạnh phúc?

What are the five things that you should do every day

Bạn nên làm năm việc gì mỗi ngày

to be happier?

để hạnh phúc hơn?

We did a project for the Government Office of Science a couple of years ago,

Chúng tôi làm một dự án cho Văn phòng Khoa học Chính phủ cách đây vài năm,

a big program called the Foresight program --

một chương trình lớn tên là chương trình Foresight --

lots and lots of people -- involved lots of experts --

rất nhiều nhiều người -- có sự tham gia của nhiều chuyên gia --

everything evidence based -- a huge tome.

mọi thứ có căn cứ chứng minh – một tập sách lớn.

But a piece of work we did was on: what five positive actions can you do

Nhưng phần công việc của chúng tôi là về : bằng 5 hành động tích cực nào

to improve well-being in your life?

bạn có thể cải thiện sự thịnh vượng trong cuộc sống ?

And the point of these is

Và điểm chính là đây,

they are, not quite, the secrets of happiness,

những việc này gần như là bí mật của hạnh phúc,

but they are things that I think happiness will flow out the side from.

nhưng đó là những điều mà tôi nghĩ hạnh phúc sẽ xuất phát từ phía cho đi.

And the first of these is to connect,

Và cách đầu tiên là phải liên kết,

is that your social relationships

ý là những mối quan hệ xã hội của bạn

are the most important cornerstones of your life.

là viên đá nền tảng quan trọng nhất cho cuộc sống của bạn.

Do you invest the time with your loved ones

Bạn có dành thời gian cho những người bạn yêu thương

that you could do, and energy?

như bạn có thể, và năng lượng?

Keep building them.

Hãy tiếp tục xây dựng chúng.

The second one is be active.

Cách thứ hai là hãy năng động.

The fastest way out of a bad mood:

Cách nhanh nhất để thoát khỏi tâm trạng tiêu cực:

step outside, go for a walk, turn the radio on and dance.

bước ra ngoài, đi dạo, mở máy phát thanh và nhảy múa.

Being active is great for our positive mood.

Năng động sẽ thật tốt cho tâm trạng tích cực của chúng ta.

The third one is take notice.

Cách thứ ba là hãy quan tâm chú ý.

How aware are you of things going on around the world,

Bạn nhận thức như thế nào về những điều xảy ra trên thế giới,

the seasons changing, people around you?

các mùa thay đổi, mọi người xung quanh bạn?

Do you notice what's bubbling up for you and trying to emerge?

Bạn có chú ý thấy những thứ đang hóa thành bong bóng vì bạn và cố thu hút sự chú ý?

Based on a lot of evidence for mindfulness,

Dựa trên nhiều bằng chứng cho thấy sự quan tâm,

cognitive behavioral therapy,

liệu pháp nhận thức hành vi,

[very] strong for our well being.

rất quan trọng đối với sự thịnh vượng của chúng ta.

The fourth is keep learning

Cách thứ tư là tiếp tục học tập

and keep is important --

và việc duy trì là quan trọng --

learning throughout the whole life course.

học tập cả đời.

Older people who keep learning and are curious,

Những người già mà duy trì học tập và ham hiểu biết,

they have much better health outcomes than those who start to close down.

họ có kết quả sức khỏe tốt hơn hẳn những người định dừng lại.

But it doesn't have to be formal learning; it's not knowledge based.

Nhưng đó không cần phải là học tập chính thức;đó không dựa trên kiến thức.

It's more curiosity.

Đó ý chỉ sự ham hiểu biết nhiều hơn.

It can be learning to cook a new dish,

Đó có thể là học cách nấu món ăn mới,

picking up an instrument you forgot as a child.

chơi lại một loại nhạc cụ mà bạn đã quên khi còn là đứa trẻ.

Keep learning.

Tiếp tục học tập.

And the final one

Và cách cuối cùng

is that most anti-economic of activities,

là một trong những hoạt động mang tính phi kinh tế nhất,

but give.

là cho đi.

Our generosity, our altruism,

Sự rộng lượng, lòng vị tha,

our compassion,

sự thương cảm của chúng ta

are all hardwired

đều được gắn chặt

to the reward mechanism in our brain.

vào cơ chế tự nhiên trong bộ não của mình.

We feel good if we give.

Chúng ta cảm thấy vui khi chúng ta cho đi.

You can do an experiment where you give

Bạn có thể làm một cuộc thí nghiệm trong đó

two groups of people a hundred dollars in the morning.

bạn đưa cho 2 nhóm người một trăm đô la vào buổi sáng.

You tell one of them to spend it on themselves

Bạn bảo một nhóm tiêu dùng cho bản thân họ

and one on other people.

và một nhóm tiêu dùng cho những người khác.

You measure their happiness at the end of the day,

Bạn đo mức độ hạnh phúc của họ vào cuối ngày,

those that have gone and spent on other people are much happier

những người tiêu dùng cho người khác thì hạnh phúc hơn nhiều

that those that spent it on themselves.

so với những người tiêu dùng cho bản thân.

And these five ways,

Và năm cách này,

which we put onto these handy postcards,

cái mà chúng tôi đặt vào trong những bưu thiếp tiện dụng,

I would say, don't have to cost the earth.

tôi cho rằng, không bắt trái đất phải trả giá.

They don't have any carbon content.

Chúng không hề chứa carbon.

They don't need a lot of material goods to be satisfied.

Chúng không cần nhiều nguyên vật liệu để được hoàn thiện.

And so I think it's really quite feasible

Và vì vậy tôi nghĩ thật khả thi

that happiness does not cost the earth.

khi hạnh phúc không cần bắt trái đất phải trả giá.

Now, Martin Luther King,

Này, Martin Luther King,

on the eve of his death,

khi bên bờ vực của cái chết,

gave an incredible speech.

đã đưa ra một bài diễn thuyết tuyệt vời.

He said, "I know there are challenges ahead,

Ông ấy nói, “ Tôi biết có nhiều thách thức ở phía trước,

there may be trouble ahead,

có thể có khó khăn ở phía trước,

but I fear no one. I don't care.

nhưng tôi không sợ gì cả. Tôi không quan tâm.

I have been to the mountain top,

Tôi vừa ở trên đỉnh núi,

and I have seen the Promised Land."

và tôi vừa thấy Miền Đất Hứa.”

Now, he was a preacher,

ông ấy là người thuyết giáo,

but I believe the environmental movement

nhưng tôi tin rằng cuộc vận động vì môi trường

and, in fact, the business community, government,

và, thật sự, cộng đồng doanh nghiệp, chính phủ,

needs to go to the top of the mountain top,

cần đi lên tận đỉnh núi,

and it needs to look out,

và cần nhìn ra xung quanh,

and it needs to see the Promised Land,

và cần thấy Miền Đất Hứa,

or the land of promise,

hay vùng đất triển vọng,

and it needs to have a vision

và cần có cái nhìn bao quát

of a world that we all want.

ra thế giới điều mà chúng ta đều mong muốn.

And not only that, we need to create a Great Transition

Và không những thế, chúng ta cần tạo ra một Bước chuyển lớn

to get there,

để đạt được điều đó,

and we need to pave that great transition with good things.

và chúng ta cần mở đầu bước ngoặc đó bằng những việc làm tốt.

Human beings want to be happy.

Con người muốn được hạnh phúc.

Pave them with the five ways.

Mở đường cho họ với 5 cách.

And we need to have signposts

Và chúng ta cần có những trụ chỉ đường

gathering people together and pointing them --

để tụ họp mọi người lại với nhau và chỉ cho họ thấy --

something like the Happy Planet Index.

vài thứ như Chỉ số hành tinh hạnh phúc.

And then I believe

Và sau đó tôi tin rằng

that we can all create a world we all want,

chúng ta có thể cùng tạo nên một thế giới mà chúng ta đều mong muốn

where happiness does not cost the earth.

ở đó hạnh phúc không bắt trái đất phải trả giá.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)